Insay 2012, di wan dɛn we de stɔdi bɔt aw pipul dɛn bin de du tin trade trade, bin fɛn wan strɔng kle pɔt we dɔn brok brok. Dis pɔt dɔn de fɔ lɛk 3,000 ia so. Pipul dɛn we de stɔdi fɔ no mɔ bɔt sɔntin bin rili gladi. Wetin mek? Dɛn nɔ bin gladi fɔ di brok brok pɔt; bɔt dɛn bin gladi fɔ di raytin we bin de pan am.

We di wan dɛn we de stɔdi bɔt aw pipul dɛn bin de du tin trade trade put di af-af kle dɛn togɛda, dɛn bin ebul fɔ rid di Kenanayt raytin we bin de pan di kle pɔt. Dɛn bin rayt de se: “Eshba’al Ben Beda,” we min “Beda, Ɛshbeal in bɔy pikin.” Dis na di fɔs tɛm fɔ mek di wan dɛn we de stɔdi bɔt aw pipul dɛn bin de du tin trade trade fɛn dis nem pan sɔntin we bin dɔn de trade.

Dɛn tɔk bɔt wan ɔda pɔsin we nem Ɛshbeal na di Baybul. In na bin wan pan Kiŋ Sɔl in bɔy pikin dɛn. (Fɔs Kronikul 8:​33; 9:​39) Profɛsɔ Yusif Kafinkul na bin wan pan di man dɛn we bin fɛn di kle pɔt. I bin tɔk se: “I fayn fɔ no se di nem Ɛshbeal de na di Baybul insay Kiŋ Devid in tɛm nɔmɔ ɛn naw i de bak pan wi rɛkɔd.” Dis na ɔda ɛgzampul we de sho aw di tin dɛn we bin de fɔstɛm we dɛn dɔn kam fɔ no bɔt, de sɔpɔt di Baybul!

Insay di Baybul, Ishboshɛth na bin di ɔda nem we dɛn bin de kɔl Sɔl in bɔy pikin we nem Ɛshbeal. (Sɛkɛn Samiɛl 2:​10) Wetin mek dɛn chenj “beal” to “boshɛth”? Di wan dɛn we kin stɔdi mɔ bɔt sɔntin dɔn ɛksplen se di wan we rayt Sɛkɛn Samiɛl go dɔn avɔyd fɔ yuz di nem Ɛshbeal bikɔs i de mɛmba di Izrɛlayt dɛn bɔt Beal. Beal na wan gɔd we di Kenanayt dɛn bin de wɔship. Di Kenanayt dɛn biliv se Beal na di gɔd fɔ dɛn big big briz. Bɔt di nem Ɛshbeal stil de insay Fɔs Kronikul.