1-2. Wetin wi bin tɔk bɔt na di atikul bifo dis wan, ɛn wetin wi go tɔk bɔt insay dis atikul?

 INSAY di atikul bifo dis wan, wi bin tɔk bɔt sɔm fayn advays dɛn we de insay Lɛvitikɔs chapta 19. Fɔ ɛgzampul, insay vas 3, wi rid se Jiova bin tɛl di Izrɛlayt dɛn se dɛn fɔ rɛspɛkt dɛn mama ɛn papa dɛn. Wi bin tɔk bɔt aw wisɛf tide go aplay da advays de bay we wi de ɛp wi mama ɛn papa dɛn wit di tin dɛn we dɛn nid, ɛnkɔrej dɛn, ɛn ɛp dɛn fɔ kɔntinyu fɔ de nia Jiova. Insay da sem vas de, Gɔd bin tɛl in pipul dɛn fɔ fala di lɔ bɔt di Sabat. Wi lan se pan ɔl we wi nɔ de ɔnda di lɔ bɔt di Sabat tide, wi kin aplay di prinsipul bay we wi de mek tɛm fɔ du sɔntin fɔ sav Jiova ɛvride. We wi du dat, wi de sho se wi de tray tranga wan fɔ oli lɛk aw Lɛvitikɔs 19:​2 ɛn 1 Pita 1:​15 se.

² Insay dis atikul, wi go kɔntinyu fɔ tɔk bɔt mɔ vas dɛn frɔm Lɛvitikɔs chapta 19. Wetin dis chapta go tich wi bɔt aw fɔ du gud to pipul dɛn we dɛf ɛn blayn, aw wi fɔ ɔnɛs we wi de du biznɛs wit ɔda pipul dɛn, ɛn aw wi fɔ sho lɔv to wi kɔmpin mɔtalman? Wi want fɔ bi pɔsin we oli jɔs lɛk aw Gɔd oli, so lɛ wi si wetin wi go lan.

3-4. Akɔdin to Lɛvitikɔs 19:​14, aw di Izrɛlayt dɛn fɔ trit pɔsin we dɛf ɔ blayn?

³ Rid Lɛvitikɔs 19:​14 (NWT). Jiova bin want in pipul dɛn fɔ du gud to di wan dɛn we dɛf ɛn blayn. Fɔ ɛgzampul, i bin tɛl di Izrɛlayt dɛn nɔ fɔ kɔs dɛfyes man. Di kɔs kin bi we dɛn trɛtin ɔ se sɔntin bad bɔt di pɔsin. Dat na bin bad tin fɔ du to dɛfyes man! I nɔ go ebul fɔ  yɛri wetin dɛn de tɔk bɔt am, so i nɔ go ebul fɔ difɛnd insɛf.

⁴ Dɔn bak, insay vas 14, wi lan se Gɔd in savant dɛn nɔ fɔ “put sɔntin bifo blaynyay man we go mek i fɔdɔm.” Wan buk bin tɔk bɔt pipul dɛn we dɛf ɛn blayn se: “Trade, na di say we di Izrɛlayt dɛn bin de, bɔku tɛm pipul dɛn bin de trit di wan dɛn we dɛf ɛn blayn we dɛn we nɔ fia, ɛn dɛn bin de du bad tin to dɛn.” Sɔntɛm pɔsin we wikɛd go put sɔntin bifo blaynyay man fɔ mek sɔntin bad apin to am ɔ bikɔs dɛn want fɔ laf am. Dat na bin wikɛd tin! Di lɔ na vas 14 bin ɛp Jiova in pipul dɛn fɔ si se dɛn fɔ gɛt sɔri-at fɔ di wan dɛn we dɛf ɛn blayn.

5. Aw wi go sho sɔri-at fɔ di wan dɛn we dɛf ɛn blayn?

⁵ Jizɔs bin sho sɔri-at to di wan dɛn we dɛf ɛn blayn. Mɛmba di mɛsej we Jizɔs bin sɛn to Jɔn we bin de baptayz pipul dɛn. I bin se: “Di wan dɛn we blayn de si naw, di wan dɛn we nɔ de waka fayn de waka fayn, di wan dɛn we gɛt lɛprɔsi de wɛl, di wan dɛn we dɛf de yɛri, [ɛn] di wan dɛn we dɔn day de gɛt layf bak.” We ɔl di pipul dɛn si di mirekul we Jizɔs pafɔm dɛn “bigin fɔ prez Gɔd.” (Lyuk 7:​20-22; 18:​43) Kristian dɛn want fɔ falamakata Jizɔs ɛn sho sɔri-at to di wan dɛn we dɛf ɛn blayn. So wi de du gud ɛn peshɛnt dɛn kayn pipul dɛn ya. As wi no, Jiova nɔ gi wi pawa fɔ pafɔm mirekul dɛn lɛk Jizɔs, bɔt wi gɛt di ɔnɔ fɔ tɛl ɔda pipul dɛn we nɔ ebul fɔ si ɔ we spirichwali blayn, di gud nyuz bɔt Paradays usay ɔlman go pafɛkt ɛn gɛt tayt padi biznɛs wit Jiova. (Lyuk 4:​18) Dis gud nyuz dɔn ɔlrɛdi ɛp bɔku pipul dɛn fɔ prez Gɔd.

6. Aw Lɛvitikɔs chapta 19 ɛp wi fɔ ɔndastand di Tɛn Kɔmandmɛnt dɛn mɔ?

⁶ Sɔm vas dɛn insay Lɛvitikɔs chapta 19 tɔk mɔ bɔt wetin de na di Tɛn Kɔmandmɛnt dɛn. Fɔ ɛgzampul, di nɔmba et kɔmandmɛnt se: “Una nɔ fɔ  tif.” (Ɛks. 20:​15) Sɔntɛm pɔsin go tink se wans i nɔ ɛva tek ɛnitin we nɔto in yon, i de obe da lɔ de. Bɔt, sɔntɛm i go de tif ɔda we dɛn.

7. Aw biznɛsman go pwɛl di nɔmba et kɔmandmɛnt we de tɔk bɔt tif?

⁷ Sɔntɛm pɔsin we na biznɛsman go tink se i nɔ de tif bikɔs i nɔ ɛva tek sɔntin we nɔto in yon. Bɔt i ɔnɛs ɔltɛm we i de du biznɛs wit ɔda pipul dɛn? Akɔdin to Lɛvitikɔs 19:​35, 36, Jiova bin tɛl di Izrɛlayt dɛn se: “We dɛn de mɛzhɔ wet ɔ aw lɔŋ tin bi ɔ ɔmɔs fɔ gi pɔsin, [dɛn] nɔ fɔ rog. I se dɛn fɔ yuz ɔnɛs skel, ɛn ɔda tin dɛn fɔ mɛnshɔ tin dɛn.” Biznɛsman we de rog in kɔstɔma dɛn bay we i de yuz skel ɔ mɛzhɔmɛnt we nɔ kɔrɛkt, de tif frɔm dɛn. Ɔda vas dɛn na Lɛvitikɔs chapta 19 sɛf mek am klia.

8. Aw wetin de na Lɛvitikɔs 19:​11-13 bin ɛp di Ju dɛn fɔ fala di prinsipul we de biɛn di nɔmba et kɔmandmɛnt? Wetin i go fayn fɔ lɛ wi du?

⁸ Rid Lɛvitikɔs 19:​11-13. Lɛvitikɔs 19:​11 bigin wit di wɔd dɛn we se: “[Una] nɔ fɔ tif.” Vas 13 kɔnɛkt tif wit we pɔsin nɔ ɔnɛs we i de du biznɛs bay we i se: “Nɔ ple rikishi pan yu kɔmpin.” So if pɔsin nɔ ɔnɛs we i de du biznɛs, dat min se i de tif. Di nɔmba et kɔmandmɛnt se fɔ tif bad, bɔt di ɔda tin dɛn we Lɛvitikɔs tɔk bɔt bin ɛp di Ju dɛn fɔ ɔndastand aw dɛn go fala di prinsipul we de biɛn da lɔ de, dat na, aw dɛn go ɔnɛs pan ɔltin we dɛn de du. I rili fayn fɔ lɛ wi tink bɔt di we aw Jiova de si tif ɛn we pɔsin nɔ ɔnɛs. Wi kin aks wisɛf kwɛstyɔn lɛk: ‘We a tink bɔt Lɛvitikɔs 19:​11-13, a de si se a nid fɔ mek chenj na mi layf mɔ we i kam to di we aw a de du biznɛs ɔ di we aw a de wok?

9. Aw di lɔ we de na Lɛvitikɔs 19:​13 bin de protɛkt wokman dɛn?

⁹ We i kam to fɔ ɔnɛs, wan ɔda tin de we Kristian we gɛt pipul dɛn we de wok fɔ am fɔ tink bɔt. Di las pat na Lɛvitikɔs 19:​13 se: “Di man fɔ mek shɔ se i pe di pɔsin we du di wok di sem de we di wok dɔn.” Insay Izrɛl trade, bɔku pipul dɛn bin de wok na fam, ɛn dɛn bin de pe di wokman dɛn ɛvride we di de dɔn. If dɛn nɔ pe wokman we di de dɔn, sɔntɛm i nɔ go ebul fɔ gɛt di mɔni we i nid fɔ fid in famili da de de. Jiova bin tɔk se da pɔsin de “abop pan wetin i go gɛt fɔ di de.”—Dit. 24:​14, 15; Mat. 20:​8.

10. Us lɛsin wi kin lan frɔm Lɛvitikɔs 19:​13?

¹⁰ Tide, dɛn kin pe bɔku pipul dɛn we kin wok wantɛm ɔ tu tɛm ɛni mɔnt, nɔto ɛvride. Bɔt di prinsipul we wi fɛn na Lɛvitikɔs 19:​13 stil de wok tide. Sɔm bɔsman dɛn nɔ de trit dɛn wokman dɛn fia wan bay we dɛn de pe dɛn mɔni we rili smɔl pas wetin dɛn fɔ gɛt. Dɛn no se dɛn pipul dɛn ya rili nid di wok, ɛn dɛn go kɔntinyu fɔ wok fɔ dɛn pan ɔl we dɛn salari rili smɔl. So wi go se dɛn kayn bɔsman dɛn ya nɔ de pe dɛn wokman dɛn wetin dɛn fɔ gɛt. Kristian we gɛt pipul dɛn we de wok fɔ am fɔ mek shɔ se i trit dɛn fia wan. Naw, lɛ wi si wetin bak wi go lan frɔm Lɛvitikɔs chapta 19.

11-12. Wetin Jizɔs bin tɔk mɔ bɔt we i kot Lɛvitikɔs 19:​17, 18?

¹¹ Gɔd nɔ jɔs want fɔ mek wi nɔ du bad tin to ɔda pipul dɛn. Wi go lan bɔt dis na Lɛvitikɔs 19:​17, 18. (Rid.) Jiova  bin tɔk klia wan se: “Pɔsin . . . fɔ lɛk in kɔmpin lɛk aw i lɛk insɛf.” Pɔsin we na Kristian fɔ du dis if i want fɔ mek Gɔd gladi.

¹² Jizɔs sho se di lɔ na Lɛvitikɔs 19:​18 rili impɔtant. Wantɛm, wan Faresi bin aks Jizɔs se: “Us lɔ pas ɔl di Lɔ dɛn?” Jizɔs bin ansa am se “di lɔ we pas ɔl ɛn [we] na . . . di fɔs wan” na fɔ lɛk Jiova wit ɔl wi at, wit ɔl wi layf, ɛn wit ɔl wi maynd. Dɔn Jizɔs bin kot wetin de na Lɛvitikɔs 19:​18, we i se: “Di sɛkɔn wan, we tan lɛk am, na in dis: ‘Yu fɔ lɛk yu neba lɛk aw yu lɛk yusɛf.’” (Mat. 22:​35-40) Bɔku we dɛn de fɔ mek wi sho se wi lɛk wi neba dɛn. Wi kin lan sɔm pan dɛn frɔm Lɛvitikɔs chapta 19.

13. Aw wi go ebul fɔ ɔndastand Lɛvitikɔs 19:​18 gud gud wan we wi tink bɔt Josɛf in stori?

¹³ Wan we aw wi go sho se wi lɛk wi neba na bay we wi fala di advays we de na Lɛvitikɔs 19:​18. I se: “Pɔsin nɔ fɔ du bad to udat du am bad ɛn i nɔ fɔ kip in kɔmpin na at.” Bɔku pan wi no pipul dɛn we dɔn kip grɔj na dɛn at fɔ dɛn kɔmpin wokmet, skulmet, ɔ dɛn fambul. Sɔntɛnde, i kin tek lɔng tɛm. Mɛmba se Josɛf in tɛn brɔda dɛn bin kip grɔj na dɛn at fɔ am, we bin mek dɛn du bad tin to am. (Jɛn. 37:​2-8, 25-28) Bɔt Josɛf nɔ bin trit dɛn bad! We i bin gɛt pawa ɛn ivin ebul fɔ trit in brɔda dɛn bad, i bin sho sɔri-at to dɛn. Josɛf nɔ bin kip grɔj. Bifo dat, i bin du wetin Lɛvitikɔs 19:​18 se i fɔ du.—Jɛn. 50:​19-21.

14. Wetin sho se wi fɔ stil obe di prinsipul dɛn we de biɛn di lɔ we de na Lɛvitikɔs 19:​18?

¹⁴ Kristian dɛn we want fɔ mek Gɔd gladi fɔ falamakata Josɛf we bin fɔgiv in brɔda dɛn ɛn nɔ tɔn-dɛt. Na dat Jizɔs sɛf bin tɔk we i bin de sho wi aw fɔ pre. I bin se wi fɔ fɔgiv di wan dɛn we sin agens wi. (Mat. 6:​9, 12) Semweso, apɔsul Pɔl bin advays in kɔmpin Kristian dɛn se: “Di wan dɛn we a rili lɛk, una nɔ tɔn-dɛt.” (Rom. 12:​19) I bin ɛnkɔrej dɛn bak se: “Una kɔntinyu  fɔ bia una kɔmpin dɛn ɛn fɔgiv dɛn fɔ fri ivin if una gɛt rizin fɔ vɛks pan dɛn.” (Kol. 3:​13) Jiova in prinsipul dɛn nɔ de chenj. Wi fɔ stil obe di prinsipul dɛn we de biɛn di lɔ we de na Lɛvitikɔs 19:​18.

15. Us ɛgzampul de ɛp wi fɔ ɔndastand wetin mek wi fɔ fɔgiv ɛn fɔgɛt?

¹⁵ Lɛ wi tɔk bɔt wan ɛgzampul. Wi kin kɔmpia di bad we aw pɔsin kin fil to wund. Sɔm wund dɛn smɔl; bɔt ɔda wan dɛn big. Fɔ ɛgzampul, we wi de kuk, sɔntɛm wi go mistek wund wi finga smɔl. I kin rili at, bɔt i nɔ kin te, i kin stɔp fɔ at ɛn wɛl. Afta wan ɔ tu dez, sɔntɛm wi nɔ go ivin mɛmba usay wi bin wund. Semweso, sɔm ɔfɛn we dɛn kin ɔfɛn wi nɔ kin bi big tin. Fɔ ɛgzampul, wi padi go tɔk ɔ du sɔntin we go mek wi fil bad, bɔt wi go ebul fɔ fɔgiv am izi wan. Bɔt if wi gɛt wund we rili dip, sɔntɛm dɔktɔ go nid fɔ stich di wund ɛn bandej am. If wi kɔntinyu fɔ de ple ple wit di wund, sɔntɛm i nɔ go wɛl ɛn i go ivin wɔs. I sɔri fɔ no se sɔntɛm pɔsin go de du di sem tin we sɔmbɔdi du am sɔntin we mek i rili fil bad. I go kɔntinyu fɔ de tink bɔt di bad we aw i fil ɛn aw di pɔsin rili mek i vɛks. Bɔt di wan dɛn we de kip grɔj kin jɔs ambɔg dɛnsɛf. I rili bɛtɛ fɔ obe di advays we de na Lɛvitikɔs 19:​18!

16. Akɔdin to Lɛvitikɔs 19:​33, 34, aw Jiova bin want di Izrɛlayt dɛn fɔ trit fɔrina dɛn, ɛn wetin wi kin lan frɔm dat?

¹⁶ We Jiova bin tɛl di Izrɛlayt dɛn fɔ lɛk dɛn kɔmpin mɔtalman, i nɔ bin jɔs min se dɛn fɔ sho lɔv to dɛn kɔmpin Izrɛlayt dɛn nɔmɔ. I bin tɛl dɛn bak fɔ lɛk di fɔrina dɛn we de liv wit dɛn. Na da klia mɛsej de, de na Lɛvitikɔs 19:​33, 34. (Rid.) Di Izrɛlayt dɛn fɔ trit fɔrina “lɛk wan pan dɛn,” ɛn dɛn fɔ “lɛk am” lɛk aw dɛn lɛk dɛnsɛf. Fɔ ɛgzampul, di Izrɛlayt dɛn fɔ alaw fɔrina dɛn ɛn di po wan dɛn fɔ gɛda di plant dɛn we lɛf na dɛn fam di tɛm we dɛn de avɛst. (Lɛv. 19:​9, 10) Di prinsipul fɔ lɛk fɔrina dɛn aplay to Kristian dɛn tide. (Lyuk 10:​30-37) Aw? Bɔku bɔku pipul dɛn ɔlsay na di wɔl dɔn muf go na ɔda kɔntri dɛn, ɛn sɔntɛm sɔm de nia yu. I impɔtant fɔ lɛ wi trit  dɛn man, uman, ɛn pikin dɛn ya wit rɛspɛkt.

17-18. (a) Wetin Lɛvitikɔs 19:​2 ɛn 1 Pita 1:​15 de ɛnkɔrej wi fɔ du? (b) Us impɔtant wok apɔsul Pita bin ɛnkɔrej wi fɔ du?

¹⁷ Lɛvitikɔs 19:​2 ɛn 1 Pita 1:​15 de ɛnkɔrej Gɔd in pipul dɛn fɔ oli. Bɔku ɔda vas dɛn insay Lɛvitikɔs chapta 19 de ɛp wi fɔ si wetin wi go du fɔ mek Jiova gladi fɔ wi. Wi dɔn tɔk bɔt sɔm vas dɛn we de sho wi sɔm gud tin dɛn we wi fɔ du ɛn sɔm bad tin dɛn we wi fɔ avɔyd. * Di Kristian Grik Skripchɔ dɛn de sho se Jiova stil want wi fɔ aplay dɛn prinsipul dɛn ya na wi layf. Bɔt apɔsul Pita bin tɔk bak bɔt ɔda tin.

¹⁸ I go bi se wi de du tin dɛn ɔltɛm fɔ wɔship Jiova ɛn du gud tin dɛn fɔ ɔda pipul dɛn, bɔt Pita bin ɛnkɔrej Kristian dɛn mɔ fɔ du wan impɔtant tin. Bifo Pita ɛnkɔrej wi fɔ bi pipul dɛn we oli pan ɔltin we wi de du, i bin tɛl wi se: “Una mekɔp una maynd fɔ wok.” (1 Pit. 1:​13, 15) Wetin na da wok de? Pita bin se Krays in anɔyntɛd brɔda dɛn go “‘tɔk ɔlsay bɔt di wɔndaful kwaliti dɛn’ we di Wan we” kɔl dɛn gɛt. (1 Pit. 2:​9) Infakt, ɔl Kristian dɛn tide gɛt di ɔnɔ fɔ du dis wok we impɔtant pas ɔl ɔda wok dɛn, ɛn we de bɛnifit pipul dɛn pas ɛni ɔda wok. Na spɛshal ɔnɔ wi gɛt as Gɔd in pipul dɛn we oli fɔ prich ɛn tich ɔda pipul dɛn wit zil ɔltɛm! (Mak 13:​10) We wi du wi bɛst fɔ aplay di prinsipul dɛn we de na Lɛvitikɔs chapta 19, wi de pruv se wi lɛk Gɔd ɛn wi neba. Ɛn wi de sho se wi want “fɔ oli” pan ɔltin we wi de du.