1. Wetin mek bɔku pipul dɛn tide nɔ biliv di Baybul?

 BƆKU pipul dɛn tide nɔ no udat dɛn fɔ biliv. Dɛn de wɔnda if pipul dɛn we dɛn rɛspɛkt lɛk pɔlitishian dɛn, sayɛnsman dɛn, ɛn biznɛsman dɛn de rili tray fɔ du wetin de bɛnifit dɛn. Dɔn bak, dɛn nɔ de rɛspɛkt di bigman dɛn pan Gɔd biznɛs we se dɛn na Kristian. So i nɔ sɔprayz wi fɔ no se dɛn nɔ biliv di Baybul, we na di buk we dɛn bigman dɛn de pan Gɔd biznɛs de tɔk se dɛn de obe.

2. Akɔdin to wetin de na Sam 119:​160, wetin wi fɔ biliv tranga wan?

² Bikɔs wi na Jiova in savant dɛn, wi biliv tranga wan se in na di Gɔd we de “tɔk tru,” ɛn i want di bɛst tin fɔ wi ɔltɛm. (Sam 31:​5, NWT; Ayz. 48:​17) Wi no se wi kin biliv wetin wi rid na di Baybul. Wi biliv se “ɔl wetin [Gɔd] se na tru.” (Rid Sam 119:​160.) Wi gri wit wetin wan masta sabi bukman bin rayt. I rayt se: “Natin nɔ de we Gɔd dɔn tɔk we na lay ɔ we nɔ go ɛva kam tru. Gɔd in pipul dɛn biliv wetin i se bikɔs dɛn biliv di Gɔd we dɔn tɔk am.”

3. Wetin wi go tɔk bɔt insay dis atikul?

³ Aw wi go ɛp ɔda pipul dɛn fɔ gɛt di sem kɔnfidɛns we wi gɛt pan Gɔd in Wɔd? Wi go tɔk bɔt tri rizin dɛn we mek wi biliv di Baybul. Wi go si se wetin di Baybul se nɔ chenj, Baybul prɔfɛsi dɛn bin dɔn kam tru, ɛn di Baybul gɛt pawa fɔ chenj wi layf.

4. Wetin mek sɔm pipul dɛn de tink se dɛn dɔn chenj di Baybul in mɛsej?

⁴ Jiova Gɔd bin yuz lɛk 40 fetful man dɛn fɔ rayt di buk dɛn we de na di Baybul. Bɔt nɔn pan di orijinal  manyuskript dɛn nɔ de tide. b Ɔl wetin wi gɛt na di wan dɛn we dɛn kɔpi frɔm di orijinal manyuskript dɛn. Dis dɔn mek pipul dɛn de wɔnda if wetin wi de rid na di Baybul tide na di sem wit wetin dɛn man dɛn de bin rayt. Yu dɔn ɛva wɔnda aw wi go mek shɔ se na so i bi?

5. Aw dɛn bin kɔpi di Ibru Skripchɔ dɛn? (Luk di pikchɔ na di frɔnt pej.)

⁵ Fɔ mek Jiova go protɛkt di Baybul in mɛsej, i bin tɛl in pipul dɛn fɔ kɔpi am. I bin tɛl di kiŋ dɛn na Izrɛl fɔ kɔpi di Lɔ fɔ dɛnsɛf, ɛn i bin pik di Livayt dɛn fɔ tich da Lɔ de to di pipul dɛn. (Dit. 17:​18; 31:​24-26; Nɛi. 8:​7) Afta di Ju dɛn kɔmɔt ɛgzayl na Babilɔn, pipul dɛn we bin sabi fɔ kɔpi bin bigin fɔ kɔpi di Ibru Skripchɔ dɛn bɔku wan. (Ɛzra 7:​6, futnot) Dɛn man dɛn ya bin rili tek dɛn tɛm. As tɛm de go, pipul dɛn we sabi fɔ kɔpi bin bigin fɔ kɔnt di wɔd dɛn ɛn ivin di lɛta dɛn so dat dɛn go mek shɔ se ɔltin we dɛn kɔpi kɔrɛkt. Bɔt bikɔs dɛn nɔ pafɛkt, sɔm pan dɛn skripchɔ dɛn de we dɛn kɔpi bin gɛt smɔl smɔl mistek dɛn. Bɔt dɛn bin kɔpi di sem skripchɔ dɛn bɔku tɛm, so leta dɛn bin kam fɔ si dɛn mistek dɛn de. Aw?

6. Aw dɛn bin ebul fɔ si di mistek dɛn we di wan dɛn we kɔpi di Baybul bin mek?

⁶ Masta sabi bukman dɛn insay wi yon tɛm gɛt fayn we fɔ fɛn mistek dɛn we di wan dɛn we bin kɔpi di Baybul bin mek. Imajin se dɛn tɛl 100 man dɛn fɔ kɔpi raytin we de na wan pej wit dɛn an. Wan pan di man dɛn mek smɔl mistek. Wan we aw wi go ebul fɔ notis di mistek na we wi kɔmpia wetin i kɔpi wit di ɔda wan dɛn. Semweso, masta sabi bukman dɛn bin kɔmpia bɔku Baybul manyuskript dɛn, we bin mek dɛn ebul fɔ fɛn di mistek dɛn ɔ sɔm wɔd dɛn we lɛf biɛn we wan pan di man dɛn we bin kɔpi di Baybul go dɔn mek.

7. Wetin sho se bɔku pan di man dɛn we bin kɔpi di Baybul bin tek dɛn tɛm?

⁷ I nɔ bin izi fɔ mek di wan dɛn we bin kɔpi di Baybul manyuskript dɛn du am kɔrɛkt wan. Lɛ wi tɔk bɔt wan ɛgzampul we pruv dat. Dɛn bin mek di kɔmplit Baybul manyuskript fɔ di Ibru Skripchɔ dɛn insay di ia 1008 ɔ 1009 afta Krays; ɛn na in ol pas ɔl di ɔda wan dɛn. Dɛn kɔl da manyuskript de di Lɛningrad Kodɛks. Bɔt dis biɛn tɛm, dɛn dɔn fɛn bɔku Baybul manyuskript dɛn ɛn sɔm pat dɛn na ɔda manyuskript dɛn we ol pas di Lɛningrad Kodɛks fɔ lɛk 1,000 ia. Sɔntɛm pɔsin go tink se afta dɛn dɔn kɔpi dɛn manyuskript dɛn de bɔku bɔku tɛm insay pas 1,000 ia, wetin de na di Lɛningrad Kodɛks go difrɛn frɔm wetin dɛn rayt na di manyuskript dɛn we ol pas am. Bɔt dat nɔto tru. We masta sabi bukman dɛn bin kɔmpia di ol manyuskript dɛn wit di nyu wan dɛn, dɛn bin kam fɔ si se pan ɔl we smɔl difrɛns bin de pan di wɔd dɛn, di minin nɔ bin chenj.

8. Wetin na di difrɛns bitwin di Kristian Grik Skripchɔ dɛn we dɛn kɔpi ɛn ɔda buk dɛn we dɛn bin rayt trade trade?

⁸ Di fɔstɛm Kristian dɛnsɛf bin de kɔpi di Skripchɔ dɛn. Dɛn bin tek tɛm kɔpi di 27 buk dɛn na di Grik Skripchɔ dɛn, we dɛn bin de yuz na dɛn mitin ɛn fɔ du di prichin wok. Wan masta sabi bukman we bin kɔmpia di manyuskript  dɛn fɔ di Grik Skripchɔ dɛn wit ɔda buk dɛn we dɛn bin rayt di sem tɛm, tɔk bɔt di Baybul manyuskript se: “As jɛnɛral rul, mɔ manyuskript dɛn fɔ [di Grik Skripchɔ dɛn] de tide pas di manyuskript dɛn fɔ dɛn ɔda buk dɛn de, . . . ɛn dɛn kɔmplit pas di ɔda wan dɛn.” Di buk we nem Anatomy of the New Testament tɔk se: “Wi gɛt kɔnfidɛns se wetin wi de rid insay gud transleshɔn insay wi yon tɛm [fɔ di Grik Skripchɔ dɛn] gɛt di sem mɛsej wit di wan dɛn we dɛn bin rayt trade.”

9. Akɔdin to Ayzaya 40:​8, wetin na di tru tin bɔt di Baybul in mɛsej?

⁹ Fɔ lɔng tɛm, bɔku pipul dɛn we bin de kɔpi buk dɛn bin wok tranga wan fɔ tek tɛm kɔpi di Baybul. Na dat mek wi gɛt kɔrɛkt Baybul fɔ rid ɛn stɔdi tide. c Wi no se na Jiova mek shɔ se in mɛsej de fɔ wi tide ɛn i kɔrɛkt. (Rid Ayzaya 40:​8.) As wi no, sɔm pipul dɛn go se jɔs bikɔs di Baybul in mɛsej de tide nɔ pruv se na Gɔd tɛl pipul dɛn fɔ rayt am. So naw lɛ wi tɔk bɔt sɔm rizin dɛn we mek wi biliv se di Baybul kɔmɔt frɔm Gɔd.

10. Gi wan ɛgzampul bɔt prɔfɛsi we bin kam tru we pruv se wetin wi rid na 2 Pita 1:​21 na tru. (Luk di pikchɔ dɛn.)

¹⁰ Di Baybul gɛt bɔku prɔfɛsi dɛn we dɔn kam tru. Dɛn bin dɔn rayt sɔm pan dɛn prɔfɛsi dɛn de fɔ lɔng tɛm bifo dɛn kam tru. Istri dɔn pruv se dɛn prɔfɛsi dɛn de bin kam tru. Dis nɔ sɔprayz wi bikɔs wi no se ɔl di Baybul prɔfɛsi dɛn kɔmɔt frɔm Jiova. (Rid 2 Pita 1:​21.) Tink bɔt di prɔfɛsi dɛn we bin tɔk bɔt aw dɛn go win Babilɔn we bin de trade pan fɛt. Arawnd di ia 778 ɛn 732 bifo Krays, Jiova bin dayrɛkt prɔfɛt Ayzaya fɔ rayt bɔt aw dɛn go kapchɔ da pawaful siti de we na Babilɔn. I ivin sho di pɔsin we go win Babilɔn pan fɛt, we na Sayrɔs, ɛn i ɛksplen aw i go du am. (Ayz. 44:​27–45:​2) Ayzaya bin tɔk bak  se as tɛm de go, dɛn go dɔnawe wit Babilɔn ɛn nɔbɔdi nɔ go de de igen. (Ayz. 13:​19, 20) Na dat bin apin. Di Mids ɛn di Pashian dɛn bin win Babilɔn pan fɛt insay di ia 539 bifo Krays, ɛn nɔbɔdi nɔ de na di ples usay dis gret siti bin de.—Luk di vidio we gɛt di taytul Di Baybul Bin Dɔn Tɔk bɔt Aw Dɛn Go Dɔnawe wit Babilɔn we de na di ilɛktronik ɛdishɔn na di Ɛnjɔy Layf Sote Go! buk, lɛsin 03 pɔynt 5.

11. Tɔk bɔt aw Daniɛl 2:​41-43 (NWT) de kam tru tide.

¹¹ Nɔto trade nɔmɔ Baybul prɔfɛsi dɛn bin kam tru, wi de si prɔfɛsi dɛn de kam tru tide. Fɔ ɛgzampul, tink bɔt aw Daniɛl in prɔfɛsi bɔt di Anglo-Amɛrikan Wɔl Pawa dɔn kam tru. (Rid Daniɛl 2:​41-43, NWT.) Da prɔfɛsi de bin tɔk kɔrɛkt wan se sɔm pat pan di Anglo-Amɛrikan Wɔl Pawa “go strɔng” lɛk ayɛn ɛn “sɔm pat go wik” lɛk kle. Ɛn naw wi de si se dis na tru. Briten ɛn Amɛrika dɔn sho se dɛn strɔng lɛk ayɛn; na dɛn bin win ɔl tu di wɔl wɔ dɛn ɛn dɛn de kɔntinyu fɔ gɛt strɔng militri. Bɔt dɛn sitizin dɛn dɔn mek dɛn wik. Dɛn sitizin dɛn de yuz lebɔ yuniɔn dɛn, sivul rayt kampen dɛn, ɛn ɔda we dɛn fɔ fɛt fɔ dɛn rayt. Wan masta sabi bukman we stɔdi bɔt pɔlitiks na di wɔl, tɔk dɛn biɛn tɛm ya se: “No dɛmɔkratik kɔntri nɔ de na di wɔl tide we pɔlitiks dɔn mek dɛn pipul dɛn nɔ gɛt wanwɔd lɛk Amɛrika.” Ɛn Briten we na pat pan dis wɔl pawa, dɔn divayd dis biɛn tɛm bikɔs di pipul dɛn nɔ gri we i kam to us padi biznɛs dɛn fɔ gɛt wit kɔntri dɛn we de na di European Union. Dis wanwɔd we dɛn nɔ gɛt dɔn mek i tan lɛk se i nɔ pɔsibul fɔ mek di Anglo-Amɛrikan Wɔl Pawa disayd fɔ du tin.

12. Wetin Baybul prɔfɛsi de ɛp wi fɔ biliv?

¹² Di bɔku Baybul prɔfɛsi dɛn we dɔn ɔlrɛdi kam tru dɔn ɛp wi fɔ gɛt kɔnfidɛns se Gɔd in prɔmis dɛn fɔ tumara bambay go kam tru. Wi de fil di sem we lɛk wan pan di man dɛn we rayt di sam buk we pre to Jiova se: “[A] de wet fɔ mek yu sev mi. Na yu wɔd a abop pan.” (Sam 119:​81) Insay di Baybul, Jiova dɔn gi wi ‘op ɛn i want mek wi ɛnjɔy tumara bambay.’ (Jɛr. 29:​11, NWT) Nɔto mɔtalman go mek wi op fɔ tumara bambay kam tru, bɔt na Jiova we dɔn prɔmis wi. Lɛ wi kɔntinyu fɔ biliv Gɔd in Wɔd bay we wi de stɔdi Baybul prɔfɛsi dɛn gud gud wan.

13. Akɔdin to Sam 119:​66, 138, us ɔda rizin we mek wi biliv di Baybul?

¹³ Wan ɔda rizin we mek wi biliv di Baybul na bikɔs i de ɛp pipul dɛn we de fala in advays. (Rid Sam 119:​66, 138.) Fɔ ɛgzampul, maredman ɛn mareduman dɛn we bin want fɔ dayvɔs dɔn gɛt gladi-at naw bikɔs dɛn fala di Baybul in advays. Dɛn pikin dɛn gladi fɔ de na Kristian famili wit mama ɛn papa dɛn we bisin bɔt dɛn ɛn we lɛk dɛn.—Ɛfi. 5:​22-29.

14. Gi wan ɛgzampul we de sho aw pipul dɛn layf de chenj we dɛn fala di Baybul in advays.

¹⁴ Bikɔs pipul dɛn we na bin bad bad kriminal dɛn de fala di Baybul in advays, dat dɔn mek dɛn layf chenj. Tink bɔt aw di Baybul in advays bin afɛkt  wan prizina we bin nem Jak. d In na bin kriminal we lɛk fɛt-fɛt, ɛn dɛn bin sabi am as wan pan di bad kriminal dɛn we dɛn bin dɔn sɛntɛns fɔ day. Bɔt wan de, Jak bin jɔyn wan Baybul stɔdi. Di kayn we aw i bin si di brɔda dɛn we de kɔndɔkt di stɔdi bin gud bin rili tɔch in at, ɛn insɛf bin stat fɔ stɔdi. As i de aplay di tru tin dɛn we i de lan na di Baybul, di we aw i bin de biev bin chenj ɛn i ivin bigin fɔ gɛt fayn kwaliti dɛn. As tɛm de go, Jak bin kwalifay fɔ bi ɔnbaptayz pɔblisha ɛn leta i bin baptayz. I bin gɛt zil fɔ prich to ɔda prizina dɛn bɔt Gɔd in Kiŋdɔm, ɛn i bin ebul fɔ ɛp 4 pan dɛn fɔ lan di trut. We di tɛm rich fɔ mek dɛn kil Jak, i bin dɔn chenj in layf. Wan pan in lɔya dɛn bin se: “Jak nɔto di sem pɔsin we a bin sabi 20 ia bifo dis tɛm. Di tin dɛn we Jiova Witnɛs dɛn de tich am dɔn chenj in layf.” Pan ɔl we dɛn bin kil Jak, in ɛgzampul sho se wi kin biliv Gɔd in Wɔd ɛn i gɛt pawa fɔ chenj pipul dɛn ɛn mek dɛn bi gud pipul dɛn.—Ayz. 11:​6-9.

15. We Jiova in pipul dɛn de aplay di tru we di Baybul de tich, aw dat dɔn mek dɛn difrɛn? (Luk di pikchɔ.)

¹⁵ Bikɔs Jiova in pipul dɛn de aplay di tin dɛn we di Baybul de tich, dat mek dɛn gɛt wanwɔd. (Jɔn 13:​35; 1 Kɔr. 1:​10) Di tin mɔ we pipul dɛn de notis na di pis ɛn wanwɔd we wi gɛt bikɔs bɔku pipul dɛn tide nɔ gɛt wanwɔd bikɔs ɔf pɔlitiks, dɛn kɔlɔ, ɛn udat dɛn bi na di eria usay dɛn de. Dis wanwɔd bin afɛkt wan yɔŋman we nem Jɔn. I mɛn na wan Afrika kɔntri. We wɔ bin stat, i bin jɔyn di ami, bɔt leta i bin rɔnawe go na wan ɔda kɔntri we bin de nia dɛn. Na de i bin mit Jiova Witnɛs dɛn. Jɔn se: “A lan se pipul dɛn we de na di tru rilijɔn nɔ fɔ put an pan pɔlitiks ɛn dɛn fɔ gɛt  wanwɔd. Dɔn bak, dɛn fɔ lɛk dɛnsɛf.” I kɔntinyu fɔ tɔk se: “A bin yuz mi layf fɔ fɛt fɔ mi kɔntri. Bɔt we a bin lan di tru na di Baybul, dat bin muv mi fɔ gi mi layf to Jiova.” Jɔn bin chenj in layf. Bifo i fɛt agens pipul dɛn we kɔmɔt difrɛn say, i de ɛp fɔ prich di tru tin dɛn we de na di Baybul to ɛnibɔdi we i de mit. Bikɔs di Baybul in advays de ɛp bɔku pipul dɛn we kɔmɔt na difrɛn kɔntri dɛn, dat na pawaful pruf we sho se wi fɔ biliv Gɔd in Wɔd.

16. Wetin mek i impɔtant fɔ mek wi gɛt kɔnfidɛns pan Gɔd in Wɔd mɔ ɛn mɔ?

¹⁶ As di wɔl de go frɔm bad to wɔs, tin dɛn go apin to wi we go tɛst di biliv we wi biliv di trut. Sɔntɛm pipul dɛn go tray fɔ mek wi dawt if wetin di Baybul de tich na tru ɔ if na Jiova pik di slev we fetful ɛn gɛt sɛns fɔ gayd in savant dɛn tide. Bɔt if wi rili biliv ɔltɛm se Jiova in Wɔd na tru, wi go ebul tinap tranga wan we dɛn de tɛst wi fet. Wi go ‘mekɔp wi maynd fɔ obe Jiova in lɔ dɛn te wi day.’ (Sam 119:​112) Wi nɔ go “shem” fɔ tɛl ɔda pipul dɛn bɔt di trut ɛn ɛnkɔrej dɛn fɔ fala di Baybul in advays na dɛn layf. (Sam 119:​46) Ɛn wi go ebul fɔ bia siriɔs prɔblɛm dɛn “wit peshɛnt ɛn gladi-at,” ivin we pipul dɛn go mek wi sɔfa.—Kol. 1:​11; Sam 119:​143, 157.

17. Wetin wi iatɛks go mɛmba wi bɔt?

¹⁷ Wi rili gladi we Jiova dɔn alaw wi fɔ no di trut! Di trut de ɛp wi fɔ mek wi gɛt kɔnfidɛns ɛn nɔ wɔri, ɛn i de tich wi aw wi fɔ liv insay dis wɔl we pipul dɛn de kɔnfyus ɛn nɔ gɛt wanwɔd mɔ ɛn mɔ. I de gi wi op fɔ se layf go bɛtɛ tumara bambay insay Gɔd in Kiŋdɔm. Lɛ wi iatɛks fɔ 2023 ɛp wi fɔ kɔntinyu fɔ biliv tranga wan se ɔl wetin Gɔd in Wɔd se na tru!—Sam 119:​160.