1. Akɔdin to di Baybul buk we nem Rɛvɛleshɔn, wetin Setan de du to Gɔd in pipul dɛn?

 DI BAYBUL buk we nem Rɛvɛleshɔn sho wi se Gɔd in Kiŋdɔm de rul na ɛvin, ɛn dɛn dɔn drɛb Setan kɔmɔt na ɛvin. (Rɛv. 12:​1-9) Dat min se pis de na ɛvin, bɔt prɔblɛm de fɔ wi. Wetin mek? Na bikɔs Setan vɛks ɛn i de atak di wan dɛn we de sav Jiova fetful wan na dis wɔl.—Rɛv. 12:​12, 15, 17.

2. Wetin go ɛp wi fɔ kɔntinyu fɔ sav Jiova fetful wan?

² Wetin go ɛp wi fɔ kɔntinyu fɔ sav Jiova fetful wan pan ɔl we Setan de atak wi? (Rɛv. 13:​10) Wan tin we go ɛp wi na we wi no wetin go apin tumara bambay. Fɔ ɛgzampul, insay Rɛvɛleshɔn, apɔsul Jɔn tɔk bɔt sɔm blɛsin dɛn we wi go ɛnjɔy jisnɔ. Wan pan dɛn blɛsin dɛn de na we Gɔd go dɔnawe wit in ɛnimi dɛn. Naw, lɛ wi si aw Rɛvɛleshɔn tɔk bɔt dɛn ɛnimi dɛn de ɛn wetin go apin to dɛn.

3. Wetin na sɔm sayn dɛn we de na Rɛvɛleshɔn?

³ Insay di fɔs vas na Rɛvɛleshɔn, wi lan se Gɔd yuz “sayn dɛn” fɔ sho di tin dɛn we wi de kam rid bɔt, dat min se dɛn tin dɛn de tinap fɔ sɔntin. (Rɛv. 1:​1) Wi leta rid bɔt difrɛn wayl animal dɛn we tinap fɔ Gɔd in ɛnimi dɛn. Fɔ ɛgzampul, “wan wayl animal de kɔmɔt insay di  si.” I gɛt “tɛn ɔn ɛn sɛvin ed.” (Rɛv. 13:​1) “Wan ɔda wayl animal” de afta am we “de kɔmɔt na di wɔl.” Da wayl animal de de tɔk lɛk dragɔn, ɛn i de mek “faya kɔmɔt na ɛvin.” (Rɛv. 13:​11-13) Dɔn wi si wan difrɛn wayl animal “we gɛt brayt rɛd kɔlɔ,” ɛn wan raregal de rayd am. Dɛn tri wayl animal dɛn ya tinap fɔ Jiova Gɔd in ɛnimi dɛn we dɔn de fɛt In ɛn in Kiŋdɔm fɔ lɔng tɛm. So i rili impɔtant fɔ lɛ wi no udat dɛn bi.—Rɛv. 17:​1, 3.

4-5. Aw di tin we Daniɛl 7:​15-17 tɔk de ɛp wi fɔ ɔndastand wetin dɛn sayn dɛn ya min?

⁴ Bifo wi go ebul lan udat dɛn ɛnimi dɛn ya bi, wi nid fɔ ɔndastand wetin di wayl animal dɛn ɛn di raregal tinap fɔ. Di bɛst we fɔ ɔndastand dat na we wi alaw di Baybul fɔ ɛksplen insɛf. Ɔda buk dɛn na di Baybul dɔn ɔlrɛdi ɛksplen bɔku pan di sayn dɛn we de na Rɛvɛleshɔn. Fɔ ɛgzampul, prɔfɛt Daniɛl bin drim wan drim usay i si “fo big big bist bin grap kɔmɔt na di si.” (Dan. 7:​1-3) Daniɛl bin tɛl wi wetin dɛn tinap fɔ. Dɛn big big bist [ɔ wayl animal dɛn] ya tinap fɔ 4 “kiŋ” ɔ gɔvmɛnt dɛn. (Rid Daniɛl 7:​15-17.) Dis klia tin we Daniɛl ɛksplen ɛp wi fɔ ɔndastand se di wayl animal dɛn we Rɛvɛleshɔn tɔk bɔt dɛnsɛf go mɔs tinap fɔ gɔvmɛnt dɛn.

⁵ Lɛ wi tɔk bɔt sɔm sayn dɛn we de na Rɛvɛleshɔn. As wi de du dat, wi go si aw di Baybul ɛp wi fɔ ɔndastand wetin dɛn sayn dɛn ya min. Wi go stat wit di difrɛn wayl animal dɛn. Fɔs, wi go lan bɔt udat dɛn tinap fɔ. Sɛkɔn, wi go si wetin go apin to dɛn wayl animal dɛn ya. Ɛn tɔd, wi go tɔk bɔt wetin dɛn tin dɛn ya we go apin min fɔ wi.

6. Rɛvɛleshɔn 13:​1-4 tɔk bɔt wan wayl animal we gɛt sɛvin ed, wetin i tinap fɔ?

⁶ Wetin di wayl animal we gɛt sɛvin ed tinap fɔ? (Rid Rɛvɛleshɔn 13:​1-4.) Wi notis se dis wayl animal fiba liopad, bɔt in fut dɛn tan lɛk bia in fut ɛn in mɔt tan lɛk layɔn mɔt, dɔn bak i gɛt tɛn ɔn. Ɔl dɛn tin dɛn ya we dis wayl animal gɛt fiba di tin dɛn we di 4 wayl animal dɛn we Daniɛl chapta 7 tɔk bɔt gɛt. Bɔt insay Rɛvɛleshɔn, na wangren wayl animal gɛt dɛn tin dɛn ya, nɔto 4 difrɛn wayl animal dɛn. Dis wayl animal nɔ jɔs tinap fɔ wangren gɔvmɛnt ɔ wɔl pawa. Jɔn se dis wayl animal bin de rul “oba ɔl di trayb dɛn, pipul dɛn, pipul dɛn we de tɔk difrɛn difrɛn langwej dɛn, ɛn neshɔn dɛn.” So i fɔ gɛt pawa pas ɔl di ɔda gɔvmɛnt dɛn. (Rɛv. 13:​7) Dat min se dis wayl animal go mɔs tinap fɔ ɔl di gɔvmɛnt dɛn we dɔn de rul mɔtalman te naw. *—Ɛkli. 8:​9.

7. Wetin ɛni wan pan di sɛvin ed dɛn we de pan di wayl animal tinap fɔ?

⁷ Wetin ɛni wan pan di sɛvin ed dɛn tinap fɔ? Rɛvɛleshɔn chapta 17 ɛp wi fɔ no di ansa bikɔs i tɛl wi bɔt di wayl animal in imej we Rɛvɛleshɔn chapta 13 tɔk bɔt. Rɛvɛleshɔn 17:​10 tɛl wi se: “Na sɛvin kiŋ dɛn de: Fayv dɔn fɔdɔm, wan stil de, ɛn di ɔda wan nɔ kam yet; bɔt we i kam, i go de fɔ shɔt tɛm.” Pan ɔl di gɔvmɛnt dɛn we Setan dɔn yuz, sɛvin pan dɛn tan lɛk “ed” bikɔs dɛn gɛt bɔku pawa. Na dɛn wɔl pawa dɛn ya dɔn rul oba Gɔd in pipul dɛn ɔ du tin dɛn we rili afɛkt dɛn.  We apɔsul Jɔn bin de alayv, fayv pan dɛn bin dɔn ɔlrɛdi rul, dat na Ijipt, Asiria, Babilɔn, Mɛdo-Pashia, ɛn Gris. Di nɔmba siks wɔl pawa we na Rom, bin stil de rul di tɛm we Jɔn bin si di vishɔn. Us gɔvmɛnt go bi di nɔmba sɛvin ɛn las wɔl pawa, ɔ ed?

8. Udat di nɔmba sɛvin ed pan di wayl animal tinap fɔ?

⁸ Wi de kam lan naw se di prɔfɛsi dɛn na di Baybul buk we nem Daniɛl de ɛp wi fɔ no udat na di sɛvin ɛn las ed we de pan di wayl animal. Us wɔl pawa dɔn de rul insay dis tɛm we di wɔl want fɔ dɔn, ɔ “di Masta in de”? (Rɛv. 1:​10) Na tu pawaful gɔvmɛnt dɛn we de wok togɛda, dat na Ingland ɛn Amɛrika, we wi kin kɔl di Anglo-Amɛrikan Wɔl Pawa. So wi go se na in na di nɔmba sɛvin ed pan di wayl animal we Rɛvɛleshɔn 13:​1-4 tɔk bɔt.

9. Wetin di wayl animal wit “tu ɔn lɛk yɔŋ ship” tinap fɔ?

⁹ Insay Rɛvɛleshɔn chapta 13, wi lan se dis nɔmba sɛvin ed, we na di Anglo-Amɛrikan Wɔl Pawa, de mek bak lɛk wan wayl animal we gɛt “tu ɔn lɛk yɔŋ ship, bɔt [we] bigin fɔ tɔk lɛk dragɔn.” Dis wayl animal de “pafɔm pawaful sayn dɛn, i ivin mek faya kɔmɔt na ɛvin ɛn kam dɔŋ na di wɔl bifo mɔtalman.” (Rɛv. 13:​11-15) Rɛvɛleshɔn chapta 16 ɛn 19 kɔl dis wayl animal “di lay lay prɔfɛt.” (Rɛv. 16:​13; 19:​20) Daniɛl tɔk sɔntin we fiba dis, dat na, di Anglo-Amɛrikan Wɔl Pawa go “de pwɛl ɛn kil.” (Dan. 8:​19, 23, 24) Ɛn na dat bin apin insay Wɔl Wɔ II. Na British ɛn Amɛrikan sayɛnsman dɛn bin mek di tu bɔm dɛn we dɛn bin leta yuz fɔ mek di wɔ dɔn. So we dɛn mek dɛn bɔm dɛn ya, i mek i tan lɛk se di Anglo-Amɛrikan Wɔl Pawa bin mek “faya kɔmɔt na ɛvin ɛn kam dɔŋ na di wɔl.”

10. Wetin “di wayl animal in imej” tinap fɔ? (Rɛvɛleshɔn 13:​14, 15; 17:​3, 8, 11)

¹⁰ Dɔn wi si wan ɔda wayl animal. Dis wan fiba di wayl animal we gɛt sɛvin ed, bɔt i difrɛn smɔl bikɔs i gɛt brayt rɛd kɔlɔ. Dɛn kɔl am “di wayl animal in imej” ɛn “di kiŋ we mek et.” * (Rid Rɛvɛleshɔn 13:​14, 15; 17:​3, 8, 11.) Jɔn lan se dis “kiŋ” bin kam, i go, dɔn leta i kam bak. Ɛn na dis bin apin to di ɔganayzeshɔn we dɛn kɔl di United Nations, we de sɔpɔt di gɔvmɛnt dɛn na di wɔl. I bin de fɔs as di League of Nations. Dɔn insay Wɔl Wɔ II i nɔ bin de igen. I leta kam bak as di United Nations.

11. Wetin di wayl animal dɛn de du? Wetin mek wi nɔ nid fɔ fred?

¹¹ Di wayl animal dɛn ɔ di gɔvmɛnt dɛn de yuz lay lay tɔk dɛn fɔ mek pipul dɛn tɔn agens Jiova ɛn in pipul dɛn. Jɔn se i tan lɛk se dɛn de gɛda “di kiŋ dɛn na di wan ol wɔl” togɛda fɔ di wɔ we dɛn kɔl Amagɛdɔn, we na “Gɔd di Ɔlmayti in big de.” (Rɛv. 16:​13, 14, 16) Bɔt wi nɔ nid fɔ fred. Wi gret Gɔd Jiova go du sɔntin kwik kwik wan fɔ sev ɔl di wan dɛn we de sɔpɔt di rul we i de rul.—Izi. 38:​21-23.

12. Wetin go apin to ɔl di wayl animal dɛn?

¹² Wetin go apin to ɔl di wayl animal dɛn? Rɛvɛleshɔn 19:​20 ansa se: “Dɛn kech di wayl animal ɛn di lay lay prɔfɛt we bin de pafɔm di sayn dɛn bifo am we  i yuz fɔ ful di wan dɛn we tek di wayl animal in mak ɛn di wan dɛn we wɔship in imej. We dɛn stil de alayv, dɛn ib dɛn ɔl tu insay di lek we gɛt faya we de bɔn wit sɔlfɔ.” So insay di tɛm we Gɔd dɛn in ɛnimi dɛn ya go stil de rul, na da tɛm de i go dɔnawe wit dɛn kpatakpata.

13. Us prɔblɛm sɔm gɔvmɛnt dɛn de kɔz fɔ Kristian dɛn?

¹³ Wetin dis min fɔ wi? As Kristian dɛn, wi fɔ kɔntinyu fɔ de biɛn Gɔd ɛn in Kiŋdɔm. (Jɔn 18:​36) Fɔ lɛ wi du dat, wi nid fɔ kɔntinyu fɔ tinap tranga wan ɛn nɔ put an pan pɔlitiks na dis wɔl. Bɔt i nɔ kin izi fɔ lɛ wi kɔntinyu fɔ tinap tranga wan ɛn nɔ put an pan pɔlitiks, bikɔs di gɔvmɛnt dɛn na dis wɔl want wi fɔ sɔpɔt dɛn bay wetin wi de se ɛn du. Di wan dɛn we kin gri fɔ sɔpɔt di gɔvmɛnt dɛn kin gɛt di wayl animal in mak. (Rɛv. 13:​16, 17) Bɔt ɛnibɔdi we gɛt da mak de go mek Jiova vɛks, ɛn i nɔ go gɛt layf we go de sote go. (Rɛv. 14:​9, 10; 20:​4) So i rili impɔtant fɔ lɛ ɛniwan pan wi kɔntinyu fɔ tinap tranga wan ɛn nɔ gɛt natin fɔ du wit pɔlitiks, ilɛk aw di gɔvmɛnt dɛn de mɔna wi fɔ sɔpɔt dɛn.

14. Akɔdin to Rɛvɛleshɔn 17:​3-5, wetin na di ɔda tin we apɔsul Jɔn si we mek i sɔprayz?

¹⁴ Apɔsul Jɔn tɔk bɔt wan ɔda tin we i si we mek i “rili wɔnda.” Wetin na da tin de? Na wan uman we de rayd wan pan dɛn fiaful wayl animal dɛn ya. (Rɛv. 17:​1, 2, 6) In na “raregal we ɔlman sabi” ɛn in nem na “Babilɔn di Gret.” I de du “mami ɛn dadi biznɛs di we aw Gɔd nɔ want” wit “di kiŋ dɛn na di wɔl.”—Rid Rɛvɛleshɔn 17:​3-5.

15-16. Udat na “Babilɔn di Gret”? Aw wi no dat?

¹⁵ Udat na “Babilɔn di Gret”? Dis uman nɔ tinap fɔ ɛni ɔganayzeshɔn we de pan pɔlitiks bikɔs Rɛvɛleshɔn se i de du mami ɛn dadi biznɛs di we aw Gɔd nɔ want wit di wan dɛn we de bifo pan pɔlitiks na di wɔl. (Rɛv. 18:​9) Infakt, di rayd we i de rayd di wayl animal de sho se i de tray fɔ kɔntrol dɛn rula dɛn ya. Dɔn bak, i nɔ tinap fɔ di gridi biznɛs ɔganayzeshɔn dɛn na Setan in wɔl. Jɔn tɔk bɔt dɛn ɔdasay na Rɛvɛleshɔn, ɛn i kɔl dɛn “di biznɛsman dɛn na di wɔl.”—Rɛv. 18:​11, 15, 16.

¹⁶ Insay di Baybul, di wɔd “raregal” kin min pipul dɛn we de tɔk se dɛn de sav Gɔd bɔt we de put an pan aydɔl wɔship ɔ ɔda tin dɛn we de sho se dɛn na padi dɛn to di wɔl. (1 Kro. 5:​25; Jems 4:​4) Bɔt di Baybul se di wan dɛn we de wɔship Gɔd fetful wan “klin,” ɛn i kɔl dɛn “vajin.” (2 Kɔr. 11:​2; Rɛv. 14:​4) Babilɔn we bin de trade na di men say we pipul dɛn bin de put an pan lay lay wɔship. So dat min se Babilɔn di Gret go mɔs tinap fɔ ɛnikayn lay lay wɔship. Infakt, Babilɔn di Gret na ɔl di lay lay rilijɔn dɛn.—Rɛv. 17:​5, 18; rid di atikul na di jw.org wɛbsayt we gɛt di taytul, “What Is Babylon the Great?”

17. Wetin go apin to Babilɔn di Gret?

¹⁷ Wetin go apin to Babilɔn di Gret? Rɛvɛleshɔn 17:​16, 17 ansa da kwɛstyɔn de bay we i se: “Di tɛn ɔn ɛn di wayl animal we yu si go et di raregal ɛn tek ɔl wetin i gɛt ɛn lɛf am nekɛd, ɛn dɛn go it in bɔdi ɛn bɔn am kpatakpata wit faya. Na Gɔd put am na dɛn at fɔ mek dɛn du wetin i want.” Jiova go mek di neshɔn dɛn yuz di wayl animal we gɛt brayt rɛd kɔlɔ, dat  na, di United Nations, fɔ atak ɔl di lay lay rilijɔn dɛn ɛn dɔnawe wit dɛn kpatakpata.—Rɛv. 18:​21-24.

18. Aw wi go mek shɔ se wi nɔ gɛt natin fɔ du wit Babilɔn di Gret?

¹⁸ Wetin dis min fɔ wi? Wi nid fɔ kɔntinyu fɔ de na di rilijɔn “we klin ɛn we nɔ dɔti na wi Gɔd . . . in yay.” (Jems 1:​27) Wi nɔ fɔ ɛva put an pan di lay lay tichin dɛn, di pegan ɔlide dɛn, di fri layf, ɛn di juju biznɛs we de na Babilɔn di Gret! Ɛn wi fɔ kɔntinyu fɔ wɔn pipul dɛn fɔ “kɔmɔt” na Babilɔn di Gret so dat Gɔd nɔ go si dɛn se dɛnsɛf gilti fɔ in sin dɛn.—Rɛv. 18:​4.

19. Udat na di “dragɔn we in kɔlɔ tan lɛk faya”?

¹⁹ Rɛvɛleshɔn tɔk bak bɔt “wan dragɔn we in kɔlɔ tan lɛk faya.” (Rɛv. 12:​3) Dis dragɔn de fɛt Jizɔs ɛn in enjɛl dɛn. (Rɛv. 12:​7-9) I de atak Gɔd in pipul dɛn, ɛn i de gi pawa to di wayl animal dɛn, ɔ mɔtalman gɔvmɛnt dɛn. (Rɛv. 12:​17; 13:​4) Udat na dis dragɔn? Na “di orijinal snek, di wan we dɛn de kɔl Dɛbul ɛn Setan.” (Rɛv. 12:​9; 20:​2) Na in de sɔpɔt ɔl di ɔda wan dɛn we na Jiova in ɛnimi dɛn.

20. Wetin go apin to di dragɔn?

²⁰ Wetin go apin to di dragɔn? Rɛvɛleshɔn 20:​1-3 ɛksplen se wan enjɛl go ib Setan na wan ol we nɔ gɛt bɔtɔm. Da ol de go tan lɛk prizin fɔ Setan. We Setan go de insay di ol, i “nɔ go ful di neshɔn dɛn igen te di 1,000 ia dɔn.” Faynali, dɛn go ib Setan ɛn in dimɔn dɛn insay “di lek we gɛt faya ɛn sɔlfɔ,” dat min se dɛn go dɔnawe wit dɛn kpatakpata. (Rɛv. 20:​10) Jɔs imajin aw di wɔl go tan lɛk we Setan ɛn in dimɔn dɛn nɔ go de igen. Da tɛm de go rili wɔndaful!

21. Wetin mek di tin dɛn we wi rid na Rɛvɛleshɔn fɔ mek wi gladi?

²¹ Wi de rili gladi we wi ɔndastand wetin di sayn dɛn na Rɛvɛleshɔn min. Wi dɔn lan bɔt udat na Jiova in ɛnimi dɛn ɛn wetin go apin to dɛn. Fɔ tru, “di wan we de rid dis prɔfɛsi lawd wan ɛn di wan dɛn we yɛri di wɔd dɛn we de de . . . gɛt gladi-at.” (Rɛv. 1:​3) Bɔt us blɛsin dɛn fetful mɔtalman dɛn go ɛnjɔy we Gɔd go dɔnawe wit in ɛnimi dɛn? Wi go tɔk bɔt dat na di las atikul we de tɔk bɔt dis tɔpik.