Bifo a tɔk bɔt wetin bin apin afta dat, mek a tɛl yu aw a stat ful-taym savis.

A bɔn insay 1942 na wan fayn Karibian ayland na Kyurasao. Mi papa bɔn na Surinam, bɔt i bin go na di ayland fɔ wok. Sɔm ia bifo dɛn bɔn mi, in na bin wan pan di fɔs Jiova Witnɛs dɛn we bin baptayz na Kyurasao. a I bin de stɔdi di Baybul wit wi we na in pikin dɛn ɛvri wik, pan ɔl we wi nɔ bin want fɔ stɔdi ɔltɛm. We a bin ol 14 ia, wi bin go na Surinam wit mi papa so dat i go ebul fɔ kia fɔ in mama we dɔn ol.

We wi bin de na Surinam, a bin stat fɔ kip kɔmpin wit yɔŋ brɔda ɛn sista dɛn na di kɔngrigeshɔn we bin gɛt zil fɔ sav Jiova. Dɛn bin big pas mi fɔ lɛk tu ɔ tri ia, ɛn dɛn na bin rɛgyula payɔnia dɛn. We dɛn bin de tɔk bɔt di ɛkspiriɛns we dɛn bin de gɛt na fil savis, a bin de si se dɛn rili gladi. We mitin kin dɔn, mi ɛn mi padi dɛn bin de tɔk bak bɔt Baybul tɔpik dɛn. Sɔntɛnde, wi bin de sidɔm na do de wach di sta dɛn we wi de tɔk bɔt Baybul tɔpik dɛn. Dɛn mi padi dɛn de bin ɛp mi fɔ no wetin a fɔ du wit mi layf; a bin want fɔ wok fɔ Jiova. So a bin baptayz we a ol 16 ia. Leta, we a ol 18 ia, a stat fɔ rɛgyula payɔnia.

A bin lan bɔku tin dɛn we mi na bin payɔnia, ɛn dɛn tin dɛn de dɔn ɛp mi insay mi ful-taym savis. Fɔ ɛgzampul, wan pan di fɔs lɛsin dɛn we a bin lan na aw i impɔtant fɔ tren ɔda pipul dɛn. We a bin stat fɔ payɔnia, wan mishɔnari we nem Wilɛm van Seil bin lɛk mi. b I bin tich mi bɔku tin dɛn bɔt aw fɔ kia fɔ mi kɔngrigeshɔn wok dɛn. Da tɛm de,  a nɔ bin no se a bin rili nid da trenin de. Afta wan ia, dɛn bin apɔynt mi as spɛshal payɔnia, ɛn a bin stat fɔ ɛp smɔl grup dɛn we bin de na di ren fɔrɛst na Surinam ɛn we bin de fa frɔm ɔda kɔngrigeshɔn dɛn. A rili gladi fɔ di trenin we brɔda dɛn lɛk Wilɛm bin gi mi di tɛm we a bin nid am. Frɔm da tɛm de, a bin disayd fɔ fala dɛn ɛgzampul bay we a bin de mek tɛm fɔ tren ɔda pipul dɛn.

Di sɛkɔn lɛsin we a lan na dat i fayn fɔ liv simpul layf ɛn fɔ bi pɔsin we rili ɔganayz. We di mɔnt kin bigin, mi ɛn mi spɛshal payɔnia patna bin de tray fɔ no wetin wi go nid fɔ it ɛn di ɔda tin dɛn we wi go nid fɔ di mɔnt. Dɔn wan pan wi kin go na di siti we bin de fa ɛn bay wetin wi nid. Wi bin de tek tɛm spɛn wi alawans we dɛn bin de gi wi ɛni mɔnt ɛn tek tɛm yuz di tin dɛn we wi bay so dat i go de wit wi te di mɔnt dɔn. If it ɔ ɔda tin lɛf wi bifo di mɔnt dɔn we wi de na di ren fɔrɛst, i nɔ kin izi fɔ mek ɔda pipul dɛn ɛp wi. A biliv se we a bin lan aw fɔ liv simpul layf ɛn we a bin rili ɔganayz we a yɔŋ, dat dɔn ɛp mi fɔ pe atɛnshɔn pan Jiova in wok.

Di tɔd lɛsin we a lan na di bɛnifit fɔ tich ɔda pipul dɛn insay dɛn yon langwej. A sabi fɔ tɔk Dɔch, Inglish, Papiamɛnto, ɛn Sranantango (we dɛn de kɔl bak Sranan), we na di kɔmɔn langwej na Surinam. Bɔt we a bin de na di ren fɔrɛst, a bin si se pipul dɛn bin de lisin mɔ to di gud nyuz we wi bin de prich insay dɛn yon langwej. I nɔ bin izi fɔ tɔk sɔm pan dɛn langwej dɛn ya lɛk Saramakan, we yu de es yu vɔys ɔp ɛn put am dɔŋ we yu de tɔk am. Pan ɔl we i nɔ bin izi fɔ lan di langwej, a bin gladi we a bin ebul fɔ du dat. Insay di ia dɛn we dɔn pas, a dɔn ebul fɔ tich di trut to mɔ pipul dɛn bikɔs a ebul fɔ tɔk dɛn yon langwej.

Fɔ tru, tɛm dɛn bin de we a bin rili shem. Fɔ ɛgzampul, wan tɛm a bin want fɔ aks wan Baybul studɛnt we de tɔk Saramakan aw i de fil, bikɔs in bɛlɛ bin de at. Bɔt wetin rili a aks am na if i gɛt bɛlɛ. Da kwɛstyɔn de bin rili mek i shem. Bɔt pan ɔl dɛn kayn mistek dɛn ya, a bin rɛdi ɔltɛm fɔ tɔk di langwej we di pipul dɛn bin de tɔk na di say dɛn we a bin de prich.

Insay 1970, dɛn bin apɔynt mi as sakit ovasia. Da ia de, a bin de ple di slayd program we gɛt di taytul “Visiting the World Headquarters of Jehovah’s Witnesses” to bɔku grup dɛn we bin de na di ren fɔrɛst. Fɔ go fɛn dɛn brɔda ɛn sista dɛn ya, mi ɛn sɔm brɔda dɛn bin yuz lɔng bot fɔ travul na di wata. Wi bin go wit jɛnɛretɔ, fyuɛl tank, karozin lamp, ɛn slayd projɛkshɔn tin dɛn. We wi rich, wi bin go wit ɔl di tin dɛn na di fɔrɛst usay wi bin sho di slayd program. Bɔt wetin a mɛmba mɔ bɔt dis patrol, na aw di pipul dɛn we de na dɛn fa fa say dɛn de bin lɛk di slayd program dɛn. A bin rili gladi fɔ ɛp ɔda pipul dɛn fɔ lan bɔt Jiova ɛn in ɔganayzeshɔn we de na dis wɔl. We a si aw ɔda pipul dɛn de kam nia Jiova, dat mek a gladi fɔ di sakrifays dɛn we a mek fɔ du Jiova in wok.

Pan ɔl we a bin si se we a nɔ mared i izi fɔ mek a du mi asaynmɛnt, a bin stil want fɔ mared. So a bin stat fɔ pre fɔ gɛt wɛf we go gladi fɔ wok wit mi na dis mi ful-taym savis asaynmɛnt we nɔ izi na di ren fɔrɛst. Afta wan ia, mi ɛn Ɛtɛl bigin wach wisɛf. Ɛtɛl na bin spɛshal payɔnia, ɛn i bin rɛdi fɔ wok tranga wan fɔ Jiova ilɛk tin nɔ izi fɔ am. Frɔm we Ɛtɛl bin yɔŋ, i bin de rili kɔle apɔsul Pɔl ɛn i bin want fɔ du ɔl wetin i ebul na di prichin wok jɔs lɛk am. Wi mared insay Sɛptɛmba 1971, ɛn wi stat fɔ du di sakit wok togɛda.

Ɛtɛl in famili nɔ bin gɛt bɔku prɔpati. So i bin ebul fɔ ajɔst to di travlin wok na di ren fɔrɛst. Fɔ ɛgzampul, we wi de pripia fɔ go waka na di kɔngrigeshɔn dɛn we de insay insay di fɔrɛst, na smɔl lod wi bin de pak. Wi bin de bruk wi klos ɛn was na di riva dɛn. Wi bin yus bak fɔ it ɛnitin we di brɔda dɛn gi wi, ilɛk na guana, frɛsh wata fish ɔ ɛnitin we dɛn kech na di ren fɔrɛst ɔ na di riva dɛn. We wi nɔ bin gɛt plet fɔ it, wi bin de it pan banana lif dɛn. We wi nɔ bin gɛt spun, wi bin de yuz wi finga dɛn fɔ it. Mi ɛn Ɛtɛl si se di sakrifays dɛn we wi mek togɛda fɔ wok fɔ Jiova dɔn mek wi tan lɛk tri rop dɛn we jɔyn togɛda. (Ɛkli. 4:​12) Wi nɔ go lɛf dis wok fɔ ɛnitin.

Wan de we wi bin de kam bak afta wi dɔn kɔmɔt waka to di brɔda ɛn sista dɛn na di ren fɔrɛst, nain di tin we a bin tɔk bɔt na di biginin na di stori bin apin. As di bot de ɛnta di say usay di wata de rɔn wit spid, i go ɔnda di wata, bɔt kwik kwik tɛm i kam ɔp bak. Wi gladi we wi bin wɛr layf jakɛt ɛn wi nɔ bin fɔdɔm insay di wata. Bɔt wi bot bin ful-ɔp wit wata. Wi bin trowe ɔl di it dɛn we de na wi pɔt dɛn insay di riva, dɔn wi yuz dɛn pɔt dɛn de fɔ bel di wata na di bot.

Wi nɔ bin gɛt natin fɔ it, so wi bigin fɔ fishin as wi de go, bɔt wi nɔ bin kech ɛnitin.  So wi pre to Jiova ɛn aks am fɔ mek i go gi wi tin fɔ it fɔ da de de. Jɔs afta wi pre dɔn, wan pan di brɔda dɛn sɛn in fishin uk ɛn kech wan big fish we wi ɔl fayv ebul fɔ it da nɛt de ɛn satisfay.

Afta mi ɛn Ɛtɛl bin dɔn du di sakit wok fɔ fayv ia, wi bin gɛt blɛsin we wi nɔ bin de ɛkspɛkt; wi go bi mama ɛn papa. A bin gladi fɔ yɛri di nyuz, pan ɔl we a nɔ bin no aw dis go afɛkt wi layf. Mi ɛn Ɛtɛl bin rili want fɔ kɔntinyu wi ful-taym savis if dat pɔsibul. Insay 1976, wi bɔn wi fɔs bɔypikin we na Ɛtniɛl. Afta tu ɛn af ia, wi bɔn wi sɛkɔn bɔypikin we na Jiovani.

Bikɔs nid bin rili de fɔ du di prichin wok na Surinam da tɛm de, di branch ɔfis bin arenj fɔ mek a kɔntinyu fɔ wok as sakit ovasia we wi de mɛn wi pikin dɛn. We wi bɔypikin dɛn bin yɔŋ, dɛn bin asayn mi as ovasia na sakit dɛn we nɔ gɛt bɛtɛ kɔngrigeshɔn dɛn. Dat bin de alaw mi fɔ sav fɔ sɔm wik ɛni mɔnt as sakit ovasia ɛn spɛn di balans dez dɛn na di mɔnt as payɔnia na di kɔngrigeshɔn usay dɛn sɛn wi. Mi, Ɛtɛl, ɛn wi bɔypikin dɛn bin de go waka na di kɔngrigeshɔn dɛn we de nia usay wi de. Bɔt na mi wangren bin de travul fɔ go waka na kɔngrigeshɔn ɛn asɛmbli dɛn we de na di ren fɔrɛst.

A bin nid fɔ tek tɛm plan so dat a go ebul du ɔl mi wok dɛn. A bin de mek shɔ se wi bin de gɛt wi famili stɔdi ɛni wik. We a bin de go waka na di kɔngrigeshɔn dɛn na di ren fɔrɛst, na Ɛtɛl bin de kɔndɔkt di famili stɔdi wit wi bɔypikin dɛn na os. Bɔt ɛnitɛm i pɔsibul, wi ɔl bin de du tin dɛn tɔgɛda as famili. Mi ɛn Ɛtɛl bin de spɛn tɛm bak ɔltɛm wit wi pikin dɛn. Wi bin de ple gem dɛn ɔ go waka na fayn ples dɛn nia wi os. Bɔku tɛm, a bin de pripia fɔ kɔngrigeshɔn asaynmɛnt dɛn te let na nɛt. Ɛn bikɔs Ɛtɛl na bin gud wɛf jɔs lɛk wetin Prɔvabs 31:​15 se, i bin de grap bifo do klin fɔ mek shɔ se wi rid di deli tɛks as famili ɛn it na mɔnin togɛda bifo di pikin dɛn go skul. A rili gladi we a gɛt wɛf we rɛdi fɔ mek sakrifays fɔ ɛp mi ɔltɛm fɔ mek a go du ɔl di wok dɛn we Jiova dɔn gi mi.

As mama ɛn papa dɛn, wi bin wok tranga wan fɔ ɛp wi bɔypikin dɛn fɔ lɛk Jiova ɛn di prichin wok. Wi bin want wi pikin dɛn fɔ disayd fɔ yuz ɔl dɛn tɛm fɔ sav Jiova, nɔto bikɔs na dat wi want dɛn fɔ du, bɔt  bikɔs na dat dɛn want fɔ du. Wi bin de tɛl dɛn ɔltɛm bɔt di gladi-at we pɔsin go gɛt we i de na ful-taym savis. Wi bin de tɛl dɛn bak bɔt di chalenj dɛn. Bɔt, wi tɛl dɛn mɔ bɔt aw Jiova dɔn ɛp ɛn blɛs wi as famili. Dɔn bak wi bin mek shɔ se wi pikin dɛn gɛt padi dɛn we de put Jiova fɔs na dɛn layf.

Jiova bin de gi wi ɔl di tin dɛn we wi nid we wi bin de mɛn wi pikin dɛn. Fɔ tru, a bin de du ɔl wetin a ebul fɔ sɔpɔt mi famili. Mi ɛkspiriɛns na di ren fɔrɛst as spɛshal payɔnia we nɔ bin mared bin tich mi aw fɔ sev mɔni fɔ di tin dɛn we wi go nid fɔ bay. Bɔt pan ɔl we wi bin de du wi bɛst, sɔntɛnde wi nɔ bin de gɛt ɔl di tin dɛn we wi nid. We dat bin de apin, a biliv se Jiova bin de ɛp wi. Fɔ ɛzampul, insay dɛn let 1980 ɛn dɛn ali 1990, wɔ bin de na Surinam. Insay dɛn ia dɛn de, i nɔ bin rili izi ivin fɔ gɛt di men tin dɛn we wi bin nid. Bɔt stil, Jiova bin de gi wi di tin dɛn we wi nid.—Mat. 6:​32.

Insay ɔl wi layf, Jiova dɔn de kia fɔ wi ɔltɛm ɛn i dɔn gi wi tru tru gladi-at ɛn satisfay maynd. Wi pikin dɛn na big big blɛsin to wi, ɛn we wi mɛn dɛn fɔ sav Jiova, na big big ɔnɔ. Wi gladi we dɛnsɛf disayd fɔ yuz ɔl dɛn tɛm fɔ sav Jiova. Ɛtniɛl ɛn Jiovani dɛn ɔl tu dɔn go na tiokratik skul dɛn ɛn dɛn de wok naw na di branch ɔfis na Surinam wit dɛn wɛf dɛn.

Mi ɛn Ɛtɛl dɔn ol naw, bɔt wi stil bizi de wok fɔ Jiova as spɛshal payɔnia dɛn. Infakt, wi so bizi dat a nɔ gɛt tɛm yet fɔ lan aw fɔ swim. Bɔt a nɔ gɛt wan rigrɛt. We a tink bɔt mi layf as yɔŋman, di disayd we a disayd fɔ mek ful-taym savis mi men wok na wan pan di bɛst tin dɛn we a ɛva disayd fɔ du.