Yu Bin No?
Fɔ se Mɔdikay na pɔsin we bin rili de?
MƆDIKAY we na Ju bin du impɔtant tin dɛn we di Baybul buk we nem Ɛsta tɔk bɔt. In na bin Ju ɛgzayl we bin de wok na di pales na Pashia. Dis na bin shɔt tɛm afta di ia 500 bifo Krays ‘we kiŋ Aasuirɔs bin de rul.’ (Tide, bɔku pipul dɛn biliv se na dis kiŋ na Zaksis I). Mɔdikay bin pwɛl di plan we sɔm pipul dɛn bin mek fɔ kil di kiŋ. Bikɔs di kiŋ bin gladi fɔ wetin Mɔdikay du, i arenj fɔ mek dɛn ɔnɔ Mɔdikay na pɔblik. Leta, afta Eman we na bin Mɔdikay ɛn di ɔda Ju dɛn ɛnimi bin day, di kiŋ bin mek Mɔdikay bi praym minista. We Mɔdikay na bin praym minista, i bin ebul fɔ pas wan lɔ we bin ɛp fɔ mek dɛn nɔ kil di Ju dɛn we de usay di Pashian dɛn de rul.—Ɛsta 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16.
Sɔm istorian dɛn se di Baybul buk we nem Ɛsta na buk we gɛt lay lay stori dɛn, ɛn Mɔdikay nɔto rial pɔsin. Bɔt insay 1941, di wan dɛn we de stɔdi bɔt aw pipul dɛn bin de du tin trade trade bin fɛn sɔntin we fiba ɛvidɛns we de sɔpɔt wetin di Baybul tɔk bɔt Mɔdikay. Wetin dɛn bin fɛn?
Pipul dɛn we de du risach bin fɛn wan kle tablɛt we tɔk bɔt wan man we nem Maduka (Krio Mɔdikay). I bin de wok as administretɔ, sɔntɛm in na bin akawntant na Shushan. Di tɛm we dɛn fɛn dis tablɛt, Atɔ Ungnad we na pɔsin we rili sabi bɔt di istri na da eria de bin rayt se dis na di fɔstɛm we dɛn tɔk bɔt Mɔdikay insay sɔntin we nɔ de pat pan di Baybul.
Frɔm we Ungnad bin mek in ripɔt, masta sabi bukman dɛn dɔn translet di tin dɛn we dɛn rayt pan bɔku ɔda kle tablɛt dɛn. Sɔm pan dɛn na smɔl kle tablɛt dɛn we dɛn fɛn na di siti we nem Pasipolis we dɔn pwɛl pwɛl. Dɛn bin fɛn dɛn na wan say we dɛn bin de kɔl di Treasury we de nia di siti wɔl dɛn. Dɛn tablɛt dɛn ya bin dɔn de frɔm di tɛm we Zaksis I bin de rul. Dɛn rayt dɛn insay di Ilamayt langwej ɛn dɛn gɛt bɔku nem dɛn we de na di Baybul buk we nem Ɛsta. a
Di we aw di nem Mɔdikay (Maduka) de na di kle tablɛt
Bɔku Pasipolis tablɛt dɛn tɔk bɔt Maduka we bin de wok as sɛktri to di kiŋ na di pales na Shushan di tɛm we Zaksis I bin de rul. Wan tablɛt tɔk se Maduka na bin transletɔ. Dis tin we dis tablɛt tɔk gri wit wetin di Baybul tɔk bɔt Mɔdikay. Dɛn bin pik am as Kiŋ Aasuirɔs (Zaksis I) in savant ɛn i bin de tɔk lɛk tu langwej dɛn. Mɔdikay bin de sidɔm na di kiŋ in get na di pales na Shushan ɔltɛm. (Ɛsta 2:19, 21; 3:3) Dis get na bin wan big bildin usay di pales wokman dɛn bin de du dɛn wok.
Di tin dɛn we dɛn tɔk bɔt Maduka na di tablɛt dɛn fiba wetin di Baybul tɔk bɔt Mɔdikay. Dɛn bin liv di sem tɛm ɛn na di sem ples, ɛn dɛn bin de du di sem wok na di sem ples bak. Ɔl dɛn tin dɛn ya de mek i luk lɛk se Maduka ɛn Mɔdikay na di sem pɔsin.
a Insay 1992, Profɛsɔ Ɛdwin M. Yamauchi bin rayt wan atikul we gɛt 10 nem dɛn we de na di Pasipolis raytin ɛn we de bak na di Baybul buk we nem Ɛsta.
