1. As Kristian dɛn de prich na wi yon tɛm, us prɔblɛm dɛn dɔn mit dɛn?

I DƆN pas 130 ia we di Baybul Studɛnt dɛn * bigin fɔ prich di gud nyus. We dɛn bin bigin, dɛn bin de gɛt bɔku prɔblɛm dɛn. Jɔs lɛk di Kristian dɛn we bin de insay di apɔsul dɛn tɛm, di Baybul Studɛnt dɛn bin de prich bɔt sɔntin we bɔku pipul dɛn nɔ bin lɛk. Dɛn nɔ bin bɔku, ɛn pipul dɛn bin de si dɛn as pipul dɛn we nɔ lan buk. Apat frɔm dat, Setan, di Dɛbul, gɛt fɔ “vɛks bad bad wan” pan dɛn. (Rɛv. 12:12) Ɛn dɛn go du di prichin wok insay “di las dez.” Dis las dez na tɛm we nɔ “izi fɔ bia.”—2 Tim. 3:1.

2. Wetin Jiova de du fɔ mek di prichin wok go bifo tide?

² Jiova want lɛ in pipul dɛn prich di gud nyus ɔlsay na wi yon tɛm, ɛn i nɔ go alaw natin fɔ stɔp dis wok. Jɔs lɛk aw Jiova bin pul di Izrɛlayt dɛn na Babilɔn, na so bak tide Jiova dɔn pul in pipul dɛn na “Babilɔn we ɔlman no,” we na ɔl di lay lay rilijɔn dɛn. (Rɛv. 18:1-4) I dɔn tich wi fɔ wi yon gud, i dɔn blɛs  wi wit pis, ɛn i dɔn ɛp wi fɔ tich ɔda pipul dɛn. (Rid Ayzaya 48:16-18.) Dis nɔ min se Jiova de yuz in pawa ɛn tray fɔ no ɔltin bifo dɛn apin, ɛn chenj di tin dɛn we de apin na di wɔl fɔ mek di prichin wok go bifo. Sɔm tin dɛn we de apin na di wɔl dɔn ɛp wi pan wi prichin wok, bɔt ɔda tin dɛn de we kin mek i nɔ izi fɔ lɛ wi prich na dis wikɛd wɔl we Setan de kɔntrol, bɔt stil, Jiova de ɛp wi fɔ bia dɛn prɔblɛm dɛn ya.—Ayz. 41:13; 1 Jɔn 5:19.

3. Aw “di tru” dɔn bɔku?

³ Jiova bin yuz di prɔfɛt Daniɛl fɔ tɔk se “di tru” go bɔku we di wɔl want dɔn. (Rid Daniɛl 12:4.) Jiova bin ɛp di Baybul Studɛnt dɛn fɔ ɔndastand sɔm men men tin dɛn na di Baybul we bɔku pipul dɛn na ɔda chɔch dɛn nɔ no bɔt. I de yuz in pipul dɛn naw fɔ tich pipul dɛn di tru ɔlsay na di wɔl. Tide, wi si se wetin Daniɛl bin tɔk, de apin. Na lɛk 8,000,000 pipul dɛn so naw dɔn lan di tru tin dɛn we de insay di Baybul ɛn dɛn de prich am ɔlsay na di wɔl. Wetin na sɔm tin dɛn we dɔn ɛp fɔ mek di gud nyus rich ɔlsay na di wɔl?

4. Insay dɛn 1800, ɔmɔs langwej dɛn bin dɔn translet di Baybul?

⁴ Wan tin we dɔn ɛp wi fɔ prich di gud nyus na we di Baybul dɔn de ɔlsay na di wɔl. Trade trade, di bigman dɛn na chɔch nɔ bin want mek pipul dɛn rid di Baybul, ɛn dɛn bin ivin de kil sɔm pipul dɛn we bin de translet di Baybul insay ɔda langwej. Insay dɛn 1800, sɔm ɔganayzeshɔn dɛn bin translet di Baybul, ɛn dɛn bin mek di Baybul de insay lɛk 400 langwej dɛn so. Bay di ia 1900, bɔku pipul dɛn bin dɔn gɛt di Baybul, bɔt dɛn nɔ bin no di tru tin dɛn we de insay di Baybul.

5. Wetin Jiova Witnɛs dɛn dɔn du we i kam pan Baybul transleshɔn?

⁵ Di Baybul Studɛnt dɛn bin no se dɛn fɔ prich, so dɛn bin de tray tranga wan fɔ ɛksplen di tin dɛn we de na di Baybul. Apat frɔm dat, Jiova in pipul dɛn dɔn yuz ɛn gi difrɛn difrɛn Baybul dɛn to pipul dɛn. Bɔt insay 1950, dɛn mek di New World Translation of the Holy Scriptures, ɛn dɛn dɔn translet am insay 120 langwej dɛn. Insay sɔm langwej dɛn, dɛn translet di wan ol Baybul, bɔt na sɔm langwej dɛn, na af pat nɔmɔ dɛn translet. Di Inglish New World Translation we dɛn bin pul insay 2013 izi fɔ translet insay ɔda langwej dɛn. We wi de yuz Baybul we klia ɛn we izi fɔ rid, dat dɔn ɛp wi fɔ du wi prichin wok.

6, 7. (a) Ɔmɔs wɔ dɛn dɔn apin dɛn biɛn tɛm ya? (b) Aw di pis we de na sɔm kɔntri dɛn dɔn ɛp wi pan wi prichin wok?

⁶ Yu go de wɔnda if pis de na di wɔl. Fɔ ɛgzampul, insay di ɔndrɛd ia we dɔn pas, bɔku pipul dɛn dɔn day pan wɔ, mɔ di wɔ we bin apin Wɔl Wɔ Wan ɛn Wɔl Wɔ Tu. Insay 1942, Wɔl Wɔ Tu bin tɛns. Insay da sem ia de, Brɔda Netan Nɔ, we bin de bifo Jiova Witnɛs dɛn da tɛm de, bin gi wan tɔk na kɔnvɛnshɔn, di tɔk in taytul na “Peace—Can It Last?” Dis tɔk we i bin gi bin kɔmɔt na Rɛvɛleshɔn chapta 17. I bin sho se pan ɔl we di wɔ bin tɛns, i nɔ min se Amagɛdɔn go kam wantɛm wantɛm, bɔt pis go de afta di wɔ.—Rɛv. 17:3, 11.

⁷ Afta Wɔl Wɔ Tu, pis nɔ bin stil de ɔlsay na di wɔl. Sɔm pipul dɛn se frɔm 1946 to 2013, na 331 wɔ dɛn dɔn apin na  di wɔl. Bɔku bɔku pipul dɛn dɔn day pan dɛn wɔ ya. Bɔt insay dɛn tɛm dɛn de, bɔku kɔntri dɛn bin gɛt pis, so Jiova in pipul dɛn bin yuz da tɛm de fɔ prich di gud nyus. Us bɛnifit dɛn dɔn gɛt we dɛn bin yuz da tɛm de fɔ prich? Insay 1944, di wan dɛn we bin de prich di gud nyus nɔ bin rich 110,000. Bɔt tide, na lɛk 8,000,000 pipul dɛn de prich di gud nyus ɔlsay na di wɔl! (Rid Ayzaya 60:22.) Yu nɔ tink se wi fɔ tɛl Jiova tɛnki we wi ebul fɔ prich di gud nyus di tɛm we pis de?

8, 9. Wetin mek i izi fɔ travul naw? Aw dat dɔn ɛp wi pan di prichin wok?

⁸ I dɔn izi naw fɔ travul ɛn dis dɔn ɛp wi pan wi prichin wok. Insay 1900, dat na 21 ia afta dɛn mek di fɔs Wach Tawa, na lɛk 8,000 motoka dɛn bin de na Amɛrika, ɛn di gud rod dɛn nɔ bin bɔku. Bɔt naw, i dɔn pas wan ɛn af bilyɔn motoka dɛn we de na di wɔl ɛn bɔku bɔku gud rod dɛn de. Motoka ɛn gud rod dɔn ɛp bɔku pan wi fɔ prich di gud nyus na say dɛn we at fɔ go. Bɔt ivin if wi de na say we nɔ izi fɔ travul ɛn wi gɛt fɔ waka fɔ lɔng tɛm, wi kin tray tranga wan fɔ prich di gud nyus.—Mat. 28:19, 20.

⁹ Apat frɔm motoka, ɔda tin dɛn de we wi de yuz fɔ travul, we dɔn ɛp wi pan wi prichin wok. Trɔk, ship, ɛn tren kin kɛr wi buk ɛn magazin dɛn na dɛn fa fa say dɛn. Plen kin kɛr sakit ovasia, Branch Kɔmiti mɛmba, mishɔnari, ɛn ɔda brɔda dɛn kwik wan na kɔnvɛnshɔn dɛn ɔ we dɛn want fɔ go du ɔda wok we go mek di gud nyus go bifo. Apat frɔm dat, di Gɔvnin Bɔdi mɛmba dɛn ɛn ɔda brɔda dɛn we de wok na di ɛdkwata kin yuz plen fɔ go na bɔku kɔntri dɛn fɔ ɛnkɔrej ɛn tich ɔda brɔda dɛn. Motoka ɛn ɔda tin dɛn we dɛn de yuz fɔ travul dɔn ɛp fɔ mek Jiova in pipul dɛn gɛt wanwɔd ɔlsay na di wɔl.—Sam 133:1-3.

10. Wetin mek wi go se Inglish na di langwej we dɛn de tɔk ɔlsay na di wɔl?

¹⁰ Insay di apɔsul dɛn tɛm, dɛn bin de tɔk di Grik langwej na ɔl di say dɛn we di Roman dɛn bin de rul. Ɛni langwej de we dɛn de tɔk ɔlsay na di wɔl tide? Yɛs, bɔku pipul dɛn go gri se Inglish na di langwej  we dɛn de tɔk ɔlsay na di wɔl. Wan buk we dɛn kɔl English as a Global Language tɔk se: “Na lɛk 1.7 bilyɔn pipul dɛn na di wɔl de tɔk ɛn ɔndastand Inglish.” Dɛn de tich Inglish na bɔku skul dɛn, pas aw dɛn de tich ɛni ɔda langwej. Ɛn pipul dɛn de tɔk Inglish ɔlsay na di wɔl, we dɛn de du biznɛs, we dɛn de tɔk bɔt pɔlitiks, ɛn we i kam pan sayɛns.

11. Aw Inglish dɔn ɛp fɔ mek tru wɔship go bifo?

¹¹ Bikɔs dɛn de tɔk Inglish ɔlsay, dat dɔn ɛp fɔ mek tru wɔship go bifo. Fɔ lɔng tɛm, na insay Inglish fɔs dɛn bin de print Di Wachtawa ɛn ɔda buk dɛn, dɔn leta, dɛn kin print am insay ɔda langwej dɛn. Na Inglish na di men langwej we dɛn de tɔk na Jiova Witnɛs dɛn ɛdkwata. Ɛn na in dɛn kin yuz we dɛn de tich studɛnt dɛn na Patasin insay Amɛrika. Patasin na di say we Jiova Witnɛs dɛn gɛt difrɛn skul dɛn fɔ tich di Baybul.

12. Ɔmɔs langwej dɛn Jiova in pipul dɛn de translet magazin ɛn buk dɛn? Aw kɔmpyuta program dɔn ɛp wi fɔ du dis?

¹² Na big big ɔnɔ wi gɛt fɔ prich di gud nyus bɔt di Kiŋdɔm to pipul dɛn we de ɔlsay na di wɔl, so na dat mek wi de translet wi magazin ɛn ɔda buk dɛn insay 700 langwej dɛn. Kɔmpyuta program dɛn, lɛk MEPS dɔn ɛp wi fɔ du wi transleshɔn wok. (MEPS min Multilanguage Electronic Publishing System.) Dɛn tin ya dɔn ɛp wi fɔ prich di gud nyus bɔku say dɛn na di wɔl ɛn dɛn dɔn mek wi gɛt wanwɔd. Bɔt di men tin we mek wi gɛt wanwɔd na bikɔs wi de tɔk di “klin langwej,” we na di tru tin dɛn we de insay di Baybul.—Rid Zɛfanaya 3:9.

13, 14. Us bɛnifit Kristian dɛn dɔn gɛt frɔm di lɔ ɛn di tin dɛn we di kɔt kin disayd?

¹³ As wi bin lan na di las atikul, di Kristian dɛn we bin de trade bin bɛnifit frɔm di Roman Lɔ. Semweso, Kristian dɛn tide de bɛnifit frɔm di lɔ dɛn we de na bɔku kɔntri. Fɔ ɛgzampul, insay Amɛrika, dɛn dɔn put lɔ se ɔlman fri fɔ de na di rilijɔn we i want, ɔlman fri fɔ tɔk bɔt wetin i biliv, ɛn ɔlman fri fɔ gɛda togɛda. Dis dɔn gi wi brɔda dɛn na Amɛrika di fridɔm fɔ kam togɛda, tɔk bɔt di Baybul, ɛn tɛl ɔda pipul dɛn bɔt wetin dɛn de lan. Bɔt sɔntɛnde, pas dɛn go na  kɔt fɔ mek dɛn gɛt rayt fɔ du ɔda tin dɛn. (Fil. 1:7) We sɔm jɔj dɛn nɔ kin want fɔ gi dɛn, dɛn rayt, dɛn kin kɛr di kes go na ay kɔt ɛn di ay kɔt kin gi dɛn rayt fɔ prich.

¹⁴ Sɔm kɔt dɛn na ɔda kɔntri, dɛnsɛf dɔn gi wi fridɔm fɔ wɔship ɛn fɔ prich ɔlsay. Na sɔm kɔntri dɛn, wi dɔn lɔs kes dɛn na kɔt, bɔt wi nɔ kin giv ɔp, wi kin stil kɛr di kes go na dɛn ay kɔt dɛn we de fɔ ɔl di kɔntri dɛn. Fɔ ɛgzampul, bay Jun 2014, di European Court of Human Rights bin dɔn mek wi win 57 kes dɛn. Ɛn bɔku kɔntri dɛn na Yurop fɔ obe wetin dis kɔt disayd. Pan ɔl we “pipul dɛn na ɔl di neshɔn dɛn . . . et” wi, di kɔt dɛn we de na bɔku kɔntri dɛn dɔn tɔk se wi gɛt rayt fɔ wɔship aw wi want.—Mat. 24:9.

15. Aw di nyu printin mashin dɛn dɔn ɛp fɔ kɛr di gud nyus go bifo?

¹⁵ Dɛn dɔn mek nyu printin mashin dɛn we dɔn ɛp fɔ mek di gud nyus rich ɔlsay na di wɔl. Fɔ lɔng lɔng tɛm, pipul dɛn bin de yuz di printin mashin we Juanis Gutinbɛg bin mek insay dɛn 1450. Bɔt insay di las 200 ia, pipul dɛn dɔn mek nyu printin mashin dɛn. Dɛn printin mashin ya big, fast, ɛn ebul fɔ du bɔku ɔda tin dɛn. Ɛn naw, i chip fɔ mek pepa ɛn i chip bak fɔ jɔyn pepa dɛn togɛda fɔ mek buk. Di printin mashin dɛn we de naw, de mek wi ebul fɔ print bɔku tin dɛn kwik kwik wan ɛn dɛn de mek pikchɔ kɔmɔt fayn pan pepa. Aw ɔl dis dɔn bɛnifit wi? Tink bɔt dis: Di fɔs Wach Tawa (we dɛn bin mek insay Julay 1879), na 6,000 kɔpi nɔmɔ dɛn bin print, i nɔ bin gɛt pikchɔ, ɛn na insay Inglish nɔmɔ dɛn bin print am. Bɔt tide, dɛn de print ɛn sheb pas 50,000,000 kɔpi fɔ ɛni Wachtawa. Di Wachtawa gɛt fayn fayn pikchɔ dɛn we gɛt fayn kɔlɔ, ɛn i dɔn pas 200 langwej dɛn we dɛn de translet am insay.

16. Wetin na di difrɛn tin dɛn we dɔn ɛp wi fɔ prich di gud nyus ɔlsay na di wɔl? (Luk di pikchɔ nia dis atikul in taytul.)

¹⁶ Insay di las 200 ia we dɔn pas, Gɔd in pipul dɛn dɔn yuz difrɛn tin dɛn fɔ prich di gud nyus. Wi dɔn tɔk bɔt tren, motoka, ɛn plen, bɔt nɔto dɛn nɔmɔ wi dɔn yuz, wi dɔn yuz tayprayta, tɛligraf, ɛn fim dɛn we de sho pipul dɛn we nɔ de muv. Dɔn, wi de yuz baysikul, Brel, fɔ dɛn blaynd pipul dɛn, tɛlifon, kamɛra, ɔdio ɛn vidio rɛkɔda, redio, tɛlivishɔn, kɔmpyuta, ɛn di Intanɛt. Dɛn tin ya dɔn ɛp wi fɔ briŋ bɔku pipul dɛn na di trut. Jiova bin dɔn tɔk se in pipul dɛn go “drink di neshɔn dɛn milk.” Fɔ lɛ wi go ebul fɔ du dat, wi de yuz di tin dɛn we di wɔl de mek, so dat wi go print di Baybul, wi magazin, ɛn buk dɛn insay bɔku langwej dɛn.—Rid Ayzaya 60:16.

17. (a) Wetin ɔl di tin dɛn we wi dɔn tɔk bɔt, de sho? (b) Wetin mek Jiova de alaw wi ɛn in fɔ “wok togɛda”?

¹⁷ Ɔl dis dɔn sho wi klia wan se Jiova de blɛs wi. I nɔ abop pan wi fɔ mek wetin i want, bi. Bɔt i de alaw wi ɛn in fɔ “wok togɛda,” so dat wi go ebul fɔ sho se wi lɛk am ɛn wi lɛk wi kɔmpin mɔtalman. (1 Kɔr. 3:9; Mak 12:28-31) So lɛ wi yuz ɛni chans we wi gɛt fɔ prich di gud nyus, bikɔs na dis wok impɔtant pas ɛni ɔda wok na di wɔl. Lɛ wi du ɔl wetin wi ebul fɔ sho se wi gladi we Jiova de gayd wi ɛn blɛs wi prichin wok we wi de du ɔlsay na di wɔl!