Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI ŊƆMAHIƆƆLU VE

O “Palɛi Mɛɛlɛi” Niŋ pa Naŋ Cho Ni?

O “Palɛi Mɛɛlɛi” Niŋ pa Naŋ Cho Ni?
  • Sɔɔŋ kuɛɛ Baabuiyo ndoo dimi yɛ maa ŋ cho wa yɔŋnɔŋndo o teleŋ naa hoo niŋ?

  • Kaala yɛɛ Diom Mɛlɛkaa dimi yɛ maa waŋchieeya nɔ niŋ o “palɛi mɛɛlɛi” niŋ?

  • Sɔɔŋ kɛndɛŋ kuɛɛ Baabuiyo dimi yɛ maa ŋ cho wa yɔŋnɔŋndo o “palɛi mɛɛlɛi” niŋ?

1. Kuɛɛ naŋ pɛɛku yɛ a chilaŋ okɔɔ?

SƆƆŊ kpundɔŋ yɔŋnuŋ niŋ bɔɔ waalioo. Kani bɛɛ a yaŋ niŋ alaadioo nilaŋ mi kɔndɔfillo bii num a yooŋgu ŋ tueiyo? Ma nyuna dɔɔ aa, ‘Yɛɛ kpeekpei cho yɛ yɔŋnɔŋndo a chieeŋndo hoo?’ Lepum pɛŋ mi sɔɔŋ naŋ ve kɔl te woŋ ŋ yɔŋnuŋ. Wana o wana nɔla mbo chɔm nyɛ nɔ le yɔŋnɔŋndo o chilaŋ niŋndo le. O yɔŋ bɛɛ pɛŋ aa paale cho siɔ siɔdii leŋ. (Chemisi 4:​14) Kɛ Chɛhowa ndu sina nyɛ nɔ le yɔŋnɔŋndo o chilaŋ niŋndo. (Aisaya 46:​10) Mi Baabuiyo dimi sindɛ pa a sɔɔŋ kpundɛ nɔ le yɔŋnɔŋndo o teleŋ naa hoo niŋndo. Kɛ, o cho ko a muŋ okɔɔ le o soo le. Mbo suaa vɛlɛ a sɔɔŋ kaamaŋ yɔŋnuŋ niŋ o chilaŋ niŋndo.

2, 3. Nyuna yɛɛ buɛiyaa Chiisuaa nyuna yɛ ndu? Nduyɛ, vɛɛ o mulul lɛ nda?

2 Mi Chiisu Kiliti suaa a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ. Masaleŋ ndeŋ le faŋa niŋ wanaa dɛnɛwɔɔŋnda ni, okoŋ, mi le tosa chieeŋndo kpele hɛnɛkiɔɔ. (Luku 4:​43) Waŋnda ndaa yeema ma sina teleŋ Masaleŋ ndeŋ le nɔ le hunɔɔ wo. Le saboo hoo, mi buɛiyaa Chiisuaa nyuna Chiisu aa, “Chɔm ndɔ naa boondii sɔɔŋ muŋ ŋ cho hunɔɔ yɔŋnɔŋ nde. Nduyɛ, tamasi yɛɛ cho yɛ yɔŋnɔŋ le chɔmndo maa boondii num ŋ cho hunɔɔ ve cho niŋ fuuluuwo? Tamasi yɛɛ yɔŋnuŋ yɛ niŋ le sinaa maa mɛɛlula chieeŋndo la fuuluu?” (Maatiu 24:​3) Mi Chiisu mulul nda maa, Chɛhowa Mɛlɛka ndu pilɛ kpe sina boondii kpeekpei mɛɛlula chieeŋndo la fuuluu niŋndo ni. (Maatiu 24:​36) Mi che bɛɛ naa Chiisu dimul nda boondii mɛɛlulaŋ la fuuluu niŋndo le, kɛ mbo dimul nda sɔɔŋ wa niŋ yɔŋnɔŋndo woŋ lɔɔpa mi Masale Mɛlɛkaleŋ le hiŋ a kɔlnyuloo vɛlɛ a hɛnɛkɛyɛi le waŋchieeya. Suŋsuŋ mɛɛ naŋ suaa naa yɛ, nyɛ o dimi koŋndo cho niŋ yɔŋnɔŋndo.

3 Tuupa miŋ yaasiaa nyɛ chɔm maa ŋ cho niŋ o “mɛɛlula chieeŋndo” niŋndo, ŋ pɛɛku wɔ fɛŋ a chɔu wanachiee chi wɔ paale pilɛ bɛɛ a lehɔl te wo okɔɔ. Choo choo chɔuwo hoo ndoo del ni, o fondaŋ Mɛlɛkaa kpeekpei. Nduyɛ, fulamakɔɔli chɔuwo hoo piiliaŋ naa kpou.

CHƆUWO DEL CHOO CHOO

4, 5. (a) Mɛɛ Chiisu hel dɔɔ o Masaleŋ choo o choo choo niŋ, yɛɛ ndoo yɔŋnuŋ yɛ? (b) A mɛɛ Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 12:​12 dimi yɛ, yɛɛnɛ wa yɛ fulamakɔɔlioo le chɔu ndoo del hoo o fondaŋ Mɛlɛkaa wo?

4 Buŋgɛi naŋ hiou o yauwo hoo niŋnde chɔm naa maa, o wɔsi 1914 ve niŋ Chiisu sul Masa o choo choo niŋ ni. (Nuawɔ Daaniɛɛ 7:​13, 14.) Mɛɛ o sɔla dɔɔ Masaleŋ, mbo kandu bɛɛ wallo. Baabuiyo dimi aa, “O lepilɛ niŋ kpe, mi chɔuwo kiolu ɛchɛnɛ. Mi Mɛlɛka kiilanɔ ndɔ bɛndoo Maikɛl, nda kiilaa Mɛlɛkaa a cho ndu o ba bɛŋgu wa, ma del tambalakaa hoo a kiilaa cho tambalakaa hoo o ba bɛŋgu wa choo a chɔuwo.” * Kɛ mi kiilaa Mɛlɛkaa a yam chɔuwo Setana a kiilaa nduaa choo, nda cho yɛ nyinaa wɔɔŋnda ni. Fondaŋ chalaa bɛɛ nda aa nɔ lɛ o fondaŋ Mɛlɛkaa le. Ma soli nda loŋ po, ma mal nda o chieeŋndo choo. Mi maalikɛiyaa Mɛlɛkaa lo ndu o ba bɛŋgu wa naŋ kɔl tau le mɛɛ nda soli Setana nda nyinaa nduaa wɔɔŋnda nda tɛɛŋ yɛ. Kɛ le wanaa cho o lɛŋndeŋ choo wa nda, kɔlnyulu cho wa le nda le. Mi Baabuiyo hiau lachi a dimioo aa, “Kɛ kpundɔɔ wa niŋ bɔɔ le nyɛ o nyɛ cho o chieeŋndo choo . . . kani fuule, Masa Nyinaa Wɔɔŋnda hiŋ nya tɛɛŋ. O cho a tumboo tau tau, kani fuule, o sina maa teleŋ ndɔɔ cho niŋ o biŋgii naa.”—Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 12:​7, 9, 12.

5 Yɛɛ cho yɛ fulamakɔɔlioo le chɔu ndoo del hoo o fondaŋ Mɛlɛkaa wo? Setana cho a tumbe ŋama ŋama le mɛɛ nda soli ndu choo choo yɛ. Nyɛ koŋ o cho keiyo kpundɛlaŋ mɛlioo o chieeŋndo choo ni. A mɛɛ num pila cho chɔɔ yɛ, ŋ cho niŋ o teleŋ lakpundɛ koŋ niŋ. Kɛ le teleŋ “biŋgii naa” koni kpundɛlaŋ ndaŋ la cho wa ni. Setana bɛɛ sina kɛsɛ maa teleŋndo lo lɛ o bɔɔ le kpundɛlaŋ ndaŋ te. (Timoti Diiŋ Ndɔɔ 3:​1) Ŋ cho a kɔl kɛndɛ maa Mɛlɛka cho suŋsuŋ Setana faŋa a kpaaya o nɔ o chieeŋndo choo wo kpou. Ŋ yaasiaawɔ sɔɔŋ Baabuiyo ndoo soo a muŋ okɔɔ woŋ ŋpum. Sɔɔŋ muŋ cho yɔŋnɔŋndo suŋsuŋ. Muŋ chɔm ni maa ŋ cho o palɛi mɛɛlɛi niŋ, nduyɛ maa Masale Mɛlɛkaleŋ le cho suŋ wanaa kaala Chɛhowa Mɛlɛka wa dɔuwɔɔ sala. Mi Chiisu dimi maa sɔɔŋ cho wa yɔŋnɔŋndo woŋ wa niŋ maa tamasioo le mɛɛlula chieeŋndo hoo. Ŋ yaasiaawɔ fɛŋ sɔɔŋ sala hiɔɔlu o sɔɔŋ muŋ tɛɛŋ.

SƆƆŊ WƆƆŊ CHO WA YƆŊNƆŊNDO O PALƐI MƐƐLƐI NIŊNDO

6, 7. Vɛɛ nyɛ Chiisu dimi a chɔulaŋ vɛlɛ a yiaŋ okɔɔ wo cho yɛ hau peelɔŋndo?

6 “Masaa a masaa a sɔŋga niŋ, mi lɛŋndeŋ a lɛŋndeŋ ma sɔŋga.” (Maatiu 24:​7) O wɔsila kɛmɛ hiou laŋ niŋ, waŋnda o miiliɔŋndaŋ niŋ chɔulaŋ la dii ni. Mi wana waa Bilitiŋ, o sina a sɔɔŋ paandoŋ okɔɔ wo poonyiaa aa, “O wɔsila hioulaŋ niŋ kpou, o wɔsila 1900 niŋ diiyɔɔlaŋ la hiou. . . . O wɔsilaŋ ndaŋ niŋ, chɔulaŋ hiouwɔɔ tuŋ la wa lachi ni, pɔlul bɛɛ. Fondaŋ ndaŋ lapum, le boondii biŋgii naa koni chɔuwo kɛɛ wa ni.” Mi Kɔɔna duau konaa a chieeŋndo okɔɔ wo duanuŋ kona aa, “Wanaa vi o chɔuwo niŋ o wɔsila 1900 niŋnda chua wanaa vi o chɔulaŋ niŋ chɔŋ o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ, mbo huŋ bii a wɔsila 1899 niŋnda bɛmbɔɔ leyaa.” Waŋnda hiouwɔɔ miiliɔŋndaŋ kɛmɛ vi o chɔulaŋ niŋ ni chɔŋ a wɔsii 1914. O yɔŋ bɛɛ maa ŋ sina mɔnɛi wa waŋnda o lakɔl le wanaa ndaa vi o chɔuwo niŋnda, kɛ ŋ chii ndi bila biyɔɔ le.

7 ‘Yiaŋ ma del niŋ ba o ba fee.’ (Maatiu 24:​7) Wanaa yaasiaa ŋsɔɔ wa dimi maa mi nyɛdiaa kuii tau o wɔsila 30 hiou laŋ niŋ. Kɛ a koŋ kpou, nyɛdiaa lepɛŋndo cho wɔ tuŋ hiouwɔɔ lachi, kanifuule, wanaa bɔɔbɔɔ nɔ nyɛsɔlaa le nyɛdiaa piondɔɔ le. Yondola bɔɔ cho le wali tosa le. La cho laŋ bɛɛ, lapum la niŋ nyɛ le. O lɛŋnde ipum niŋ, le mi waŋnda sɔla o nda dia o paaleŋ niŋndo, o cho suɛi kpɛdɛ le. Apum ka ka, yiaŋ ma chii nda bɛɛlaŋ tɛɛmbuu. Kɔɔna hoo o puuluei niŋ “World Health Organization” (L’Organisation mondiale de la santé) dimi maa, nyɛdiaa wɔɔŋndo dioo tosa niŋ hau mi chuaambuaa bɔɔbɔɔ sɔla piɔmndo. Ma dimi vɛlɛ maa o wɔsi o wɔsi niŋ, chuaambuaa hiouwɔɔ miiliɔŋndaŋ la ŋuɛɛnu wu ni.

8, 9. Yɛɛ chɔm yɛ maa nyɛ Chiisu dimi a lɛŋnde nyiiyaaleŋ vɛlɛ a naalaŋ okɔɔ wo cho hau peelɔŋndo?

8 “Lɛŋndeŋ le nyiiya niŋ tau.” (Luku 21:​11) O Amɛlika niŋ, mi wanaa pɛɛku a fondaŋ ndaŋ okɔɔ wa dimi maa o wɔsi o wɔsi niŋ, lɛŋii nyiiyɛi le bɛmbɔɔ 19 naŋ nɔ ni miŋ wa kɔl. Lɛŋndeŋ yɛ te le nyiiya pɛ, mi le tɛɛmbuu taŋgultaŋ, nduyɛ mi le tɛɛndiaŋ wa wa. Mi konalaŋ la dimi maa chɔŋ a wɔsi 1900, lɛŋii nyiiyɛi dii niŋ waŋnda hiouwɔɔ miiliɔŋndaŋ la tiɔɔŋ. Mi konalaŋ ndaŋ opilɛ dimi vɛlɛ aa, “Waŋnda cho niŋ hau hiouwɔɔ lachi a nyɛm mapuuloŋ toosiaa, kɛ a koŋ tu, piɔmndaŋ la cho tuŋ hiouwɔɔ lachi a kuiyo.”

9 ‘Naala taŋ waŋnda laŋ la kuii niŋ.’ (Luku 21:​11) Mi che bɛɛ naa wanaa chiɔwaa cho hiouwɔɔ lachi a kooma chiɔwaŋ toosiaa, kɛ a koŋ kpou naala paandulaŋ a la sɛnɛilaŋ la cho wɔ tuŋ waŋnda paaliaŋndo. Mi kona pum dimi maa naala waŋnda sina hau tau laŋ la cho 20. Lapum la cho laŋ ni. Solɔɔ a kuisioo, soliŋii vesɛiye, vɛlɛ a naa ihueiyo. Nduyɛ, naalaŋ ndaŋ lapum la kendu bɔɔ chiɔu a kooma mapuuluaŋ. Kɛlɛŋgaa pɛŋ, naala sɛnɛilaŋ 30 la hiŋ ndɔ vɛlɛ ni. Lapum la chiɔunuŋ te, nduyɛ mi la dii pɛ.

MƐƐ WAŊNDACHIEEYA NƆ NIŊ KAALAŊ O PALƐI MƐƐLƐI NIŊ YƐ

10. Kaala kuɛɛ Pɔɔl chɔm yɛ o Timoti Diiŋ Ndɔɔ 3:​1-5 maa waŋnda nɔ niŋ hau?

10 O cho ko a sɔɔŋ wɔɔŋ cho hau yɔŋnɔŋndo woŋ te Baabuiyo soo le. Kɛ mbo dimul naa vɛlɛ a mɛɛ siŋgaŋndaŋ la yɔŋnuŋ niŋ o kaala waŋndachieeya niŋ yɛ. Mi kiilanɔɔ Pɔɔl chɔm mɛɛ waŋndachieeya nɔ niŋ kaalaŋ yɛ. Baabuiyo dimul naa aa, “Kɛsiŋ o kɔl . . . maa te palɛi mɛɛlɛi le chieeŋndo hoo i wa fuuluuwo pɛ, nyɛ palaa o wa niŋ bɔɔ.” (Nuawɔ Timoti Diiŋ Ndɔɔ 3:​1-5.) Mi Baabuiyo chɔm kaalaŋ ndaŋ nyɛɛmbɔ, la waŋndachieeya nɔ niŋ hau laŋ. Mbo dimi aa,

  • waŋndachieeya a nɔ niŋ yiyaŋ le chaaŋaa ndaa waŋndachieeya le, mɛɛ le ndapila

  • wanaa kaalaa ŋkaniaa

  • a ve niŋ wanaa tuei wanaa velu nda va diom te

  • a ve niŋ wanaa sinaa ikɛndɛ le

  • a nɔ niŋ inyɛɛ le

  • nyɛ huŋ nda o lakɔllo ko nda tosa ni

  • a va niŋ wanaa hɔlaa helaa bɛndu

  • kɔl kɛndɛ chieeŋndo nda kaala niŋ ni. A kaala niŋ Mɛlɛka le

  • ma chɔm ndapila maa wanaa piɛiyaa Mɛlɛka, kɛ, mi kaala nda tosalaŋ la chɔm maa nyɛ fondoo fuu piɛile ndaleŋ le cho ni

11. Yɛɛ yɔŋnuŋ yɛ niŋ a wanaa kɛɛ Mɛlɛka wa, a mɛɛ Tɛsaloniaŋ Diiŋ Ndɔɔ 1:​8, 9 dimi yɛ?

11 Wanaa waa naa cho pa hau o fonda ŋ cho wo? Hei nɔ bɛɛ nyuna le. A cho. Wanaa nɔ kaalaŋ ndaŋ nda cho a tiuwaa ba o ba fee. Hei chɔm ni maa Mɛlɛka cho suŋsuŋ balaŋ wou le nda faŋaa. Mi Baabuyo dimi aa, “O cho hunɔɔ . . . wanaa kɛɛ Mɛlɛka wa . . . nyɛ palaa tuisi choo. . . . Mɛlɛka cho tosa . . . ma wa a tɛɛmbaa le fɛɛŋ a fɛɛŋ.”—Tɛsaloniaŋ Diiŋ Ndɔɔ 1:​8, 9.

SƆƆŊ KƐNDƐŊ BAABUIYO DIMI MAA Ŋ YƆŊNUŊ NIŊNDOŊ

12, 13. Vɛɛ “kɔlkalu kpeekpeiyo” kui yɛ o ‘palɛi mɛɛlɛi niŋ’?

12 A tonya, palɛi mɛɛlɛi cho hau i piaa cha a kpundɛ laŋ, a mɛɛ Baabyuiyo dimi yɛ koni. Kɛ a koŋ kpou, sɔɔŋ kɛndɔŋ cho vɛlɛ yɔŋnɔŋndo wanaa cho Chɛhowa piɛiyo wa tɛɛŋ.

13 Waŋnda a sɔla niŋ kɔl kaloo tau tau.” Lende Baabuiyo dimi ni o yau Daaniɛɛ wo niŋ. Lɔɔ kuɛɛ hei cho yɛ yɔŋnɔŋ? A teleŋ “mɛɛlula chieeŋndo.” (Daaniɛɛ 12:​4) Chɔŋ a wɔsioo 1914, Chɛhowa cho wanaa nɔ yeemɛi le ndu piɛiyo wa malaa le ma hiou lachi a kɔlkalu cho o Baabuiyo niŋndo sinaa. A bii niŋ tonya cho a diola Mɛlɛkalaŋ, vɛlɛ a sabu ndɔɔ okɔɔ wo bila tau. A bii niŋ vɛlɛ sala soliaŋ Chiisu Kiliti wo bila, tonya cho a waŋvilɛiya okɔɔ wo, vɛlɛ a fulasɛiniŋndo. Le handɔɔ lechoo, wanaa cho Chɛhowa piɛiyo wa pɛɛku mɛɛ nda nɔ ma bii yoomula ndalaŋ yɛ, nduyɛ, a tɔnɔla nda sɔla o Chɛhowa piɛiyo niŋndaŋ. A sɔla niŋ vɛlɛ sinalapɛŋgoo a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ, nduyɛ, a mɛɛ Masaleŋ ndeŋ le tosa niŋ mi hɛnaŋ Mɛlɛkaa yɔŋnuŋ o chieeŋndo choo yɛ. Yɛɛ nda tosa yɛ a kɔlkalu nda sɔla hoo wo? Nyunaa hoo yiyalaŋ naa suɛi ndii dimiŋ a palɛi mɛɛlɛi okɔɔ, nduyɛ, mi i wa yɔŋnɔŋndo wo.

“Waŋnda cho yooŋgu kɛndɔɔ hoo dimi a masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ ba o ba fee o chieeŋndo choo.”—Maatiu 24:14

14. Vɛɛ kpɛ yooŋgu kɛndɔɔ a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ dimiŋ yɛ niŋ hau? Nduyɛ, nɛɛ yaa cho yɛ ndu dimioo?

14 Mi Chiisu dimi a palɛi mɛɛlɛi okɔɔ aa, “waŋnda cho yooŋgu kɛndɔɔ hoo dimi a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ ba o ba fee o chieeŋndo choo. Te koŋ yɔŋnuŋ pɛ, mɛɛlula chieeŋndo la fuuluu.” (Nuawɔ Maatiu 24:​3, 14.) Waŋnda cho yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ o chieeŋndo choo kpou. A cho ndu dimioo o lɛŋnde niŋ hiouwɔɔ 230. Nduyɛ, o cho vɛlɛ dimiŋndo o sɔɔŋ maŋgalaŋ niŋ o kɛmɛlaŋ niŋ. A cho keiyo waŋnda dimullo nyɛ Masaleŋ ndeŋ le cho wo, nyɛ le cho hunɔɔ tosa wo, nduyɛ a mɛɛ le chuu niŋ naa tɔnɔɔ yɛ. Seiyaa Chɛhowaa o miiliɔŋndaŋ niŋ cho yooŋgu kɛndɔɔ hoo dimioo a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ ni. O “lelɛŋ o lelɛŋ, a lekaa o lekaa, a waŋnda suu o suu, a isɔɔ o isɔɔ maŋgalaa” niŋ waŋnda haa fula ni. (Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 7:​9) Waŋnda cho o miiliɔŋndaŋ niŋ a yeemɛi le sinaa nyɛ kpeekpei Baabuiyo pɛɛku wo. Mi Seiyaa Chɛhowaa kuɛ waŋnda haa Baabuiyo pɛɛkoo o la ndalo bɛɛ fondo fuu. A paawa nda nyɛ o nyɛ le. Nyɛ Baabuiyo dimi wo kpeekpei cho hoo peelɔŋndo ni. Mi Chiisu dimi vɛlɛ a Kilisiɔŋaa tonyaa okɔɔ aa, “Waŋnda kpou a cho nya yɛleŋ tul.”—Luku 21:​17.

YƐƐNƐ Ŋ NƆ YƐ MA TOSA?

15. (a) A laalaŋ pa maa o palɛi mɛɛlɛi niŋ naŋ cho ni? Nduyɛ, le yɛɛ ŋ laalaŋ yɛ? (b) Yɛɛnɛ mɛɛlulaŋ la sim yɛ le wanaa simul Chɛhowa wa, vɛlɛ a wanaa yɔŋguŋ ndapila o Masale Mɛlɛkaleŋ ba bɛŋgu wa?

15 Sɔɔŋ Baabuiyo dimi woŋ ŋ bɔɔbɔɔ peeluŋ niŋ hau. Vɛ, hei ke num laalaŋndo maa ŋ cho niŋ o palɛi mɛɛlɛi niŋ te? Te yooŋgu kɛndɔɔ hoo dimiŋ pɛ tei mi Chɛhowa hini kɔl, mɛɛ ‘mɛɛlula’ chieeŋndo la fuuluu. (Maatiu 24:​14) Mɛɛlulaŋ la sim ni maa teleŋ Mɛlɛka chii niŋ dɛnɛwɔɔŋndo o chieeŋndo choo wo. Chɛhowa cho Chiisu a maalikɛiya soliŋ kpeku le wanaa simul Ndu wa tɛɛmbuu wo. (Tɛsaloniaŋ Diiŋ Ndɔɔ 1:​6-9) Te hei yɔŋnuŋ pɛ, fɛɛŋ fɛɛŋ bɛɛ Setana a nyinaa nduaa wɔɔŋnda hui lɛ niŋ waŋndachieeya le. Mɛɛ o koŋ niŋ, Mɛlɛka cho wanaa yɔŋguŋ ndu o ba bɛŋgu wa kpou salaa dɔuwɔɔ tau o Masale ndɔleŋ bɛŋgu.—Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 20:​1-3; 21:​3-5.

16. Yɛɛ bɛnda yɛ le ma wa tosaa?

16 Chieeŋ Setanaa hoo cho niŋ kpɛɛluŋ o mɛɛlulaŋ. Le hei, a nɔ ma nyunaŋ numpila aa, ‘Yɛɛ ya nɔ yɛ mi wa tosaa?’ O bɛnda bɔɔ ma hiou lachi a pɛɛkoo a Chɛhowa okɔɔ vɛlɛ a nyɛ o dimul num le tosaa wo. (Chɔŋ 17:​3) A nɔ ma wa Baabuiyo pɛɛkoo idii a ichɔl. I wa kaa num le chuuŋgiaŋndo a wanaa cho kindiŋndo le hɛnaŋ Chɛhowaa tosaa wa. (Nuawɔ Hibuluiya 10:​24, 25.) A tiuba ma sina Chɛhowa te a wa pɛ Diom ndɔɔ pɛɛkoo. Num bɛɛ kindiŋ ma sɔla pɛɛku koŋ. Nduyɛ, ma tosa siŋgaŋndaŋ o yoomu numndo niŋ halikpeŋ ma wa wana kɛndɛ Chɛhowa o hɔl.—Chemisi 4:​8.

17. Le yɛɛ paale wanaa dɛnɛwɔɔŋnda cho tambei sɔla leŋ le woolu yɛ niŋ waŋnda wa wa?

17 Mi Chiisu dimi maa, wanaa bɔɔbɔɔ sina niŋ pɛŋ maa ŋ cho o palɛi mɛɛlɛi niŋ te. Paale wanaa wɔɔŋnda sɔla niŋ tambei leŋ, wanaa bɔɔbɔɔ ve niŋ ndeŋ pɛŋ kɔl te. Le cho nda woolu wa wa. Paale leŋ le wa niŋ ko mɛɛ viinɔɔ huŋ naa waŋndo chiibuu wo ichɔl lɛ. Wana ve ndu kɔl te. (Nuawɔ Tɛsaloniaŋ Tasoo 5:​2.) Mi Chiisu dimi aa, “Boondii Nuuwa va o chieeŋndo choo ve, mɛɛ waŋnda a va sɔɔŋ tosaa yɛ, lende koni waŋnda lo niŋ sɔɔŋ tosaa ni mbo lo okoŋ mi boondii Po Wana Pɔnɔɔ o huŋ niŋnde i fuuluu. Nduyɛ, lende koni i wa o palɛi keŋ niŋ ni lɔɔ pa Piɔɔ Bɛndu koŋ o sia, waŋnda wa diola nda. Waŋ laanduaa a va piaanduaa chuaa mi puaa bɛɛ a va hiouwɔɔ lachi a laanduaa puwɔɔ. A lo muŋ tosaa haaa mbo fuuluu a boondii Nuuwa luɛi o dɛndɛ bɛndoo niŋ nde.”—Maatiu 24:​37-39.

18. Sila yɛɛ Chiisu ke yɛ naa le miŋ kɛsiŋ o lakɔl?

18 Mi Chiisu sila buɛiyaa nduaa aa, “La mandaŋ. La yɔŋguŋ nya pila o kuuliaala nyɛ diaa laŋ choo, a o kolɔɔ kala kalaa niŋ te. Nduyɛ, la yɔŋguŋ o kɔl landaŋ nyɛ nuuwaa chieeŋndo hoo niŋ te. Te la yɔŋguŋ o nyɔɔŋ muŋ niŋ pɛ, paale wana nda veelu aa, Po Wana Pɔnɔɔ wo nɔ le hunɔɔ leŋ le cho fuuluu, nduyɛ mi le komal nya, la ve niŋ kɔl kposoŋ te. Kani fondole, waŋnda kpou o chieeŋndo choo, paaleŋ ndeŋ le woolu niŋ nda ko mɛɛ yaŋɔɔleŋ la saa visioo nuaa yɛ. La mandaŋ. Nduyɛ mi la piɛi Mɛlɛka le teleŋ o teleŋ. La piɛi Mɛlɛka le mi la sɔla kpaayaa le hiɔlɔŋndo o sɔɔŋ cho muŋ hunɔɔ yɔŋnɔŋndo woŋ niŋ, nduyɛ mbo lo o koŋ mi la sim fɛlɛŋ wana nda veelu aa, Po Wana Pɔnɔɔ wo o hɔl.” (Luku 21:​34-36) Le yɛɛ o bɛnda yɛ miŋ kɛsiŋ diomnda Chiisu laŋ ndaŋ o lakɔl? Kanifuule te Chɛhowa Mɛlɛka hiŋ pɛ le chieeŋ Setena wo tɛɛmbuu wo, wanaa tosa hɛnaŋ ndɔɔ vɛlɛ a Chiisu Kiliti wa kinɛi kinda niŋ ni. Wanaa kaŋ wa niŋ o chieeŋ sɛnɛi cho niŋ hoo hunɔɔ kpɛɛluŋndo niŋ. Nduyɛ, a cho wa loŋ le fɛɛŋ a fɛɛŋ.—Chɔŋ 3:​16; Pitɛ Diiŋ Ndɔɔ 3:​13.

^ pɛl. 4 Le chɔɔloo sinaa maa Chiisu Kiliti nɔ vɛlɛ diolaŋ ni aa Maikɛl, tofawɔ Yooŋgula Chɔɔlaalaŋ o pei 218 tei 219.