Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI TƆ A IŊUƐƐNU VE

Piɛile Suu Mɛlɛka Chɛlteŋ

Piɛile Suu Mɛlɛka Chɛlteŋ
  • Baa Mɛlɛka hini pa kɔl a piɛiye kpou?

  • Vɛɛ ŋ looku yɛ piɛile tonyaleŋ sina?

  • Nɛɛ yaa cho yɛ hau Mɛlɛka piɛiyo o tonyaa choo?

1. Tɔnɔ yɛɛ naŋ sɔla yɛ te ŋ piɛi pɛ Mɛlɛka mɛɛ o yeema yɛ?

CHƐHOWA MƐLƐKA buulaŋ le naa tau. Lelaŋ o cho naa nɛila naŋ nɔ miŋ kela choolaŋ chɔmndo ni. Nduyɛ te ŋ kuɛ lechoo pɛ, o wa tɔnɔɔ le naa. Te ŋ piɛi pɛ Mɛlɛka mɛɛ o yeema yɛ, ŋ wa a nyaale tau. Nduyɛ mi koŋ tosa, miŋ kpeeŋaŋ kpundɛla bɔɔbɔɔ o yoomu naa niŋ. Mɛlɛka mala naa vɛlɛ nduyɛ, mi sala ndɔɔ wa naa choo. (Aisaya 48:​17) Piɛiyii bɔɔbɔɔ lɔɔnuŋ hau ibuŋ maa, a cho tonyaa pɛɛkoo a Mɛlɛka okɔɔ. Kɛ pɛɛkula ndalaŋ la choŋnuŋ bɔɔ teŋgeŋ a Mɛlɛka okɔɔ. A pɛɛku waŋnda tonya kpeekpei cho a Mɛlɛka okɔɔ wo le. Nduyɛ, a pɛɛku nda ma sina nyɛ Mɛlɛka yeema nda ma tosa wo le.

2. Vɛɛ naŋ looku yɛ nɛi sakpoo sina le Chɛhowa piɛiyo? Nduyɛ, tamaselii yɛɛ mala yɛ naa le miŋ sina piɛile tonyaleŋ?

2 Vɛɛ ŋ looku yɛ sina nɛi sakpoo le Chɛhowa piɛiyo? Le ma sina piɛile tonyaleŋ, o cho naa mɛɛ ma tuu fɛŋ pɛɛkulaŋ o piɛiyii yɛ yɛi niŋ te. Mɛɛ ma pɛɛku a nyɛ kpeekpei Baabuiyo dimi a piɛile tonyaleŋ okɔɔ wo. Ŋ tuuwɔ tamaseliiyo: O lɛŋii bɔɔbɔɔ niŋ, woliŋ wɔɔŋndoŋ cho ŋ muuliaŋ a woliŋ kɛndɔŋ. Te o yɔŋ pɛ ma dimul num maa hɛli woliŋ wɔɔŋndoŋ o woliŋ kɛndɔŋ tɛɛŋ, vɛɛ ŋ looku yɛ muŋ sinalapɛŋgu? Mɛɛ ma chal ma pɛɛku a woliŋ kpeekpeiyoŋ okɔɔ. Te a sina yɛ pɛ mɛɛ woliŋ kpeekpeiyoŋ cho yɛ, koŋ mala num ma sina woliŋ wɔɔŋndoŋ. Mɛɛ lende koni icho a piɛile tonyaleŋ ni. Te ŋ pɛɛku pɛ a leŋ okɔɔ miŋ sina leŋ nyɛkɛndɛi, koŋ mala naa miŋ sina piɛiyii lachoowɛi.

3. A mɛɛ Chiisu dimi yɛ, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa le mi Mɛlɛka chɛl naa maa buɛiyaa ndɔ?

3 O cho bɔɔ suɛi sɔwɛ le miŋ piɛi Chɛhowa o nɛi o chɛllo choo. Wanaa bɔɔbɔɔ yiyaŋ maa Mɛlɛka hini kɔl a piɛiye kpou. Kɛ o cho lende le Baabuiyo pɛɛku le. Dimioo hoo naa maa ya bɛɛ Kilisiɔŋnɔɔ ya cho ni, o cho le tuu le. Kanifuule, mi Chiisu dimi aa, “Wanaa cho haa dimioo teleŋ o teleŋ aa, ‘Num cho Masanɔ nuu ni, num cho Masanɔ nuu ni,’ o cho nda fau le a kua niŋ o Masale Mɛlɛkaleŋ niŋ te. Finya nuu o cho ɛchɛnɛ wo, wanaa tosa nyɛ o hɛnaŋ ndo wa, nda koni kua niŋ loŋ ni.” Le mi Mɛlɛka chɛl naa maa buɛiyaa ndɔ, mɛɛ miŋ pɛɛku a nyɛ o yeema naa miŋ tosa wo. Nduyɛ, miŋ tosa nyɛ o dimul naa wo. Chiisu veelu wanaa kɛɛ nyɛ Mɛlɛka hɛnaŋndo tosaa wa “Wanaa kɔl vesɛiyaa” bɛnduaa.—Maatiu 7:​21-23.

4. Yɛɛ nɛila tiɔɔŋnda Chiisu soo okɔɔ laŋ la sim yɛ? Nduyɛ, nɛila tiɔɔŋndaŋ ndaŋ, kuɛɛnɛ o kɛ kɛ fee yaa yɛ wana?

4 Chɛhowa ke wana o wana fee cho o chieeŋndo hoo choo dioo le mbo sɔla yoomu fafɛɛŋndo. Kɛ le yoomu fafɛɛŋndo hoo sɔlaa o kpele hɛnɛkiɔɔ niŋ o chieeŋndo hoo choo, mɛɛ miŋ piɛi Mɛlɛka o nɛi o yeema wo choo. Nduyɛ, miŋ dɔu nyɛ naŋ cho pɛɛkoo wo o wali niŋ. O cho bɔɔ suɛi kɔl tambɛi le sinaa maa, wanaa bɔɔbɔɔ kɛɛ le hei tosaa. Lelaŋ Chiisu dimi ni aa, ‘La keeku o dio sɔɔkɛnyɛɛ wo. Kani fondole, dio yaa wana o tambii fɛɛŋ fɛɛŋnde niŋ nde, ndu ndu o tuaŋgaa o cho ni. Nduyɛ, nɛiyo le kɔlaŋ loŋ, ndu ndu bɛɛŋ bɛɛŋ o cho le kɔlaŋ ni. Nduyɛ, wanaa cho kɔlaŋ a nɛi koŋ nda, a cho bɔɔ faŋga. Kɛ, dioo le luɛiyɔɔ o yoomu kpeekpeiyo niŋ, ndu sɔɔkɛnyɛɛ bɛndu o cho ni. Nduyɛ nɛi kuɛ loŋ ndo, o kendu lakɔ bɔɔ. Nduyɛ, wanaa kua loŋ nda, a cho a bɔɔ le.’ (Maatiu 7:​13, 14, NW) Piɛile tonyaleŋ le yaa wana o yoomu fafɛɛŋndo niŋ. Kɛ piɛile lachoowaleŋ ndeŋ, mi le yɛɛ wana o tambii fɛɛŋ fɛɛŋnde niŋ. Chɛhowa yeema mi wana o wana fee sɔla tambei le. Lelaŋ o yɔŋgu wana o wana fee dioo le mbo pɛɛku a ndu okɔɔ. (Pitɛ Diiŋ Ndɔɔ 3:​9) O kpeekpei niŋ, mɛɛ naŋ cho Mɛlɛka piɛiyo yɛ cho tosa ni miŋ sɔla yoomu fafɛɛŋndo. Ndu cho vɛlɛ tosa ni ŋ sɔla yoomu fafɛɛŋndo le.

VƐƐ Ŋ LOOKU YƐ PIƐILE TONYALEŊ SINA?

5. Vɛɛ naŋ looku yɛ wanaa cho o piɛile tonyaleŋ niŋnda sina?

5 Vɛɛ ŋ looku yɛ saalɔŋ nɛi yaa wana o yoomoo wo? Chiisu dimi maa le piɛile tonyaleŋ saalɔŋndo, mɛɛ ma sina fɛɛŋ mɛɛ wanaa cho o piɛile leŋ niŋnda cho kaa yɛ. Mi Chiisu hiau lachi a dimioo aa, “O kelala ndalaŋ nya looku niŋnda pɛŋgu sina ni. . . . Yɔm cho yɔm kɛndɔɔ wo, ndu kuam komɔɔ kɛndɔɔ ni.” (Maatiu 7:​16, 17) Hoo cho dimioo ni maa, wanaa cho o piɛile tonyaleŋ niŋnda, laalaŋ ndaa vɛlɛ a mɛɛ kaa ndaa cho yɛ ŋ looku nda sina ni. Mi che bɛɛ naa wanaa lahakiaa nda cho ni nduyɛ ma tosa biondɔŋ ndaŋ teleŋndaŋ lapum, kɛ ma kindiŋ mɛɛ nda cho kpou le hɛnaŋ Mɛlɛka wo tosaa. Ŋ tofawɔ nɛilaŋ la ŋɔmpum mɛɛ naŋ looku wanaa cho o piɛile tonyaleŋ niŋnda sina yɛ.

6, 7. Vɛɛ buɛiyaa Mɛlɛkaa nɔ yɛ ma che Baabuiyo? Nduyɛ, tamasi yɛɛ Chiisu kɛsi yɛ o hei niŋ?

6 Nyɛ cho o Baabuiyo niŋndo buɛiyaa Mɛlɛkaa pɛɛku ni. Lelaŋ Baabuiyo pila dimi ni aa, “Diom o diom cho o yau Mɛlɛkaa niŋ, Nyina Mɛlɛkaa tosa ni ma poonyiaa laŋ. Nduyɛ, la cho diomnda nɔ malaa leniŋ. Kani fuule, la cho le waŋnda tonya cho a Mɛlɛka okɔɔ wo pɛɛkoo. La cho le pɛɛkula lachoowalaŋ chɔɔmuuwo, nduyɛ, la cho le waŋnda miŋgioo o nɛi. La cho le waŋnda pɛɛkoo mɛɛ nda wa wanaa sakpo Mɛlɛka o hɔl lɛ. Muŋ fau ŋ cho machuaa le buɛi Mɛlɛkaa bɛɛndiaa mbo va o bɛndaa kpeekpei le wallo, nduyɛ, mbo wa o bɛɛndiaŋ le wali o wali kɛndɛ tosaa.” (Timoti Diiŋ Ndɔɔ 3:​16, 17) Mi kiilanɔɔ Pɔɔl poonyiaa o chaaŋaa nduaa Kilisiɔŋnda lo aa, “Mɛɛ naa ŋ dimul nya Yooŋgu Kɛndɛ Mɛlɛkaa mi la yaŋ ndu lani. Nduyɛ, mi la chua ndu maa Mɛlɛka diom ndɔɔ ni. La chue ndu maa suɛi wanachiee kɛɛsiaa le. Nduyɛ, maa lekɛndɛi, Mɛlɛka diom ndɔɔ kpeekpei o cho ni.” (Tɛsaloniaŋ Tasoo 2:​13) Lelaŋ, piɛile tonyaleŋ le nɔ mi le pɛɛku nyɛ cho o Baabuiyo niŋndo. O cho naamula waŋndachieeya tolɔɔ kɔɔli le.

7 Chiisu Kiliti kɛsi tamasi kɛndɔɔ pila le naa kanifuule, o Baabuiyo niŋ ndoo soli pɛɛkula ndɔ laŋ ni. Mɛɛ Chiisu wa piɛileŋ naa Mɛlɛka cha, mbo dimi aa, “Diom numndo, ndu cho tonyaa ni.” (Chɔŋ 17:​17) Chiisu laalaŋ o Diom Mɛlɛkaa niŋ. Nduyɛ, nyɛ o nyɛ ndoo pɛɛku, o wa o chɛlaŋ a nyɛ cho o Baabuiyo niŋndo. Mi Chiisu ndoo dimi lɔɔlɔɔ aa, “I cho i poonyiaa o yau Mɛlɛkaa niŋ.” (Maatiu 4:​4, 7, 10) Okoŋ kɔɔli, o chɔm nyɛ Baabuiyo dimi loŋndo. Hau bɛɛ, Kilisiɔŋaa tonyaa soliŋ yiyaŋnda nda laŋ kpeku le waŋnda pɛɛkoo a Mɛlɛka okɔɔ le. Nyɛ cho o Baabuiyo niŋndo nda soliŋ kpeku ni. Kilisiɔŋaa tonyaa laalaŋ maa, Diom Mɛlɛkaa kpeekpei Baabuiyo cho ni. Nduyɛ, o Baabuiyo niŋ kpeekpei nda soli pɛɛkula ndalaŋ ni.

8. Yɛɛnɛ wanaa cho Chɛhowa piɛiyo wa nɔ yɛ ma tosa?

8 Chɛhowa kinɛi wanaa cho o piɛile tonyaleŋ niŋnda piɛi ni nduyɛ, ma chɔm waŋnda diola ndɔ laŋ. Mi Chiisu dimi aa, “Masanɔɔ Mɛlɛka, ndu wana sooluu ni. Nduyɛ ndu pilɛ kpe wana saaŋgial ni.” (Maatiu 4:​10) Lelaŋ, Chɛhowa ndu pilɛ kpe Kilisiɔŋaa tonyaa nɔ ma piɛi ni. Wanaa cho Chɛhowa piɛiyo wa nɔ ma chɔm waŋnda ma sina diola Mɛlɛka tonyaa. Nduyɛ, ma chɔm nda vɛlɛ ma sina wana suu Mɛlɛka cho wo. Mi Baabuiyo dimi aa, “Tosa ma sina maa num pilɛ kpe cho Mɛlɛka Yaawɛɛ ni, maa num cho Mɛlɛka hiou kpou wo ni.” (Sam 83:​18) Chiisu kɛsul naa tamaseliiyo a mɛɛ o mala waŋnda ma sina diola Mɛlɛkalaŋ yɛ. Mɛɛ o wa piɛileŋ naa Mɛlɛka cha, mbo dimi aa, “I tosa mi wanaa ŋ ke ya haa wa sina num.” (Chɔŋ 17:​6) Hau bɛɛ, Kilisiɔŋaa tonyaa nɔ ma pɛɛku waŋnda a diola Mɛlɛkalaŋ okɔɔ, sabula ndɔlaŋ, vɛlɛ a suiliŋnda ndɔlaŋ.

9, 10. O nɛila kuɛɛ choo Kilisiɔŋaa tonyaa chɔm yɛ kaalaa le opilɛ a o cheleŋndo?

9 Wanaa Mɛlɛkaa chɔm kaala kpeekpeiyo le opilɛ a o cheleŋndo. Lelaŋ Chiisu dimi ni aa, “Te la kaaliaŋ vellaa velle pɛ, o koŋ, wana o wana sina dɔɔ maa buɛiyaa niaa nya cho ni.” (Chɔŋ 13:​35) Kaala suu waa naa wa Kilisiɔŋaa tasiaa tɛɛŋ ni. Kaala cho Kilisiɔŋaa tonyaa tɛɛŋndo, o hɛli lekaa le, o hɛli vɛlɛ le lɛŋ te. Kaala hoo cho tosaa mi waŋnda suu o suu wa hau sɔɔŋguu wo naapilɛ. Nduyɛ, kaalaa hoo o tembu le. Hoo tosa ni ma simnuŋ wanaa laalaŋaa piliaa. (Nuawɔ Kolosiaŋnda 3:​14.) Wanaa cho o piɛiyii lachoowɛi niŋnda, kaala suu waa naa cho nda tɛɛŋ nda chaaŋaa ndaa wanaa laalaŋnda le. Vɛɛ naŋ looku yɛ hei sina? Mɛɛ naŋ looku hei sina yɛ cho ni, ma dii opilɛ a o cheleŋndo le mɛɛ nda cho lɛŋnde pilɛ a kaale pilɛ le yɛ. Kilisiɔŋaa tonyaa chue nyɛm chɔuwoŋ le chaaŋaa ndaa wanaa laalaŋnda diyɔɔ le. Nduyɛ a dii vɛlɛ wana cheleŋ te. Nyɛ koŋ Baabuiyo dimi ni aa, “Nyɛ tosa mi ŋ sina wanaa cho chuauwaa Mɛlɛkaa wa a wanaa cho chuauwaa Masa Nyinaa Wɔɔŋnda wa wo, ndu cho hoo ni. Wana o wana tosa nyɛ cho sakpo wo le, mɛɛ o cho chua Mɛlɛka le. Nduyɛ wana o wana kaala chaaŋ ndɔ wana laalaŋndo le, mɛɛ o cho chua Mɛlɛka le. . . . Ŋ nɔ le kaaliaŋndo vellaa velle. La wa maa Keŋ te. Kani fuule, Keŋ ndu ndu, le Masa Nyinaa Wɔɔŋnda o wa ni. Mbo lo o koŋ mbo dii pɔmbɔ ndɔ pɛ.”—Chɔŋ Tasoo 3:​10-12; 4:​20, 21.

10 Yɛɛnɛ cho yɛ kaala kpeekpeiyo? Kaala kpeekpeiyo cho ni, ŋ nɔ miŋ dii acheleŋnda le. Kaala hoo nyindu Kilisiɔŋaa tonyaa ni le ma soliŋ teleŋ ndaa kpeku, yoomuma ndaŋ, vɛlɛ a nyɛm nda nɔ woŋ le acheleŋnda malaa vɛlɛ a nda kɔltaŋ dɛɛniaa. (Hibuluiya 10:​24, 25) O teleŋ nyɛkindilaa niŋ, ma mala opilɛ a o cheleŋndo nduyɛ, a cho sakpo a wana o wana fee. Nyɛ dimiŋ hoo o Baabuiyo niŋndo nda cho tolɔɔ kɔɔli ni. Ndu cho ni, le miŋ tosa “tonyaa naa waŋnda chua.”—Kaleesiaŋnda 6:​10.

11. Le yɛɛ o bɛnda yɛ miŋ laalaŋ maa Chiisu Kiliti Mɛlɛka soliŋ kpeku ni le miŋ sɔla baŋaa?

11 Kilisiɔŋaa tonyaa laalaŋ maa, Chiisu Kiliti Mɛlɛka soliŋ kpeku ni le nda baŋaa. Mi Baabuiyo dimi aa, “Ndu pilɛ kpe nɔla mbo piŋi nya ni. Kani fondole, Mɛlɛka yɔŋgu waŋnda chieeya diola wana cheleŋ o chieeŋndo choo kpou le mi ŋ sɔla pioŋɔɔ o ndu niŋ te, mɛɛ Chiisu.” (Walta Wanaa Chiisuaa 4:​12) A mɛɛ naŋ pɛɛku o Buŋgɛi 5 ve niŋ yɛ, mi Chiisu soliŋ yoomu ndɔɔ sala le wanaa tuisiaŋnda baŋaa. (Maatiu 20:​28) Le handɔɔ lechoo, Chiisu cho wana Mɛlɛka yulu iso le waa masa o Masale Mɛlɛkaleŋ choo wo ni. Nduyɛ, o cho hunɔɔ wa masa o chieeŋndo hoo choo kpede. Te ŋ yeema pɛ miŋ sɔla yoomu fafɛɛŋndo, mɛɛ miŋ diikuŋ Chiisu nduyɛ, miŋ dɔu pɛɛkula ndɔlaŋ o wali niŋ. Hei Mɛlɛka yeema ni miŋ tosa. Lelaŋ Baabuiyo dimi ni aa, “Wana o wana dɔu tiindaŋndo o Po Mɛlɛkaa hoo niŋ pɛ, wana koŋ o sɔla yoomu kpeekpei nɔ lamɛɛlu le wo. Kɛ, wana o wana tosa nyɛ o dimul ndu wo le o sɔla yoomu kpeekpeiyo le.”—Chɔŋ 3:​36.

12. Dimioo hoo naa aa Kilisiɔŋaa tonyaa cho le chieeŋndo hoo le, yɛɛ o sim yɛ?

12 Kilisiɔŋaa tonyaa cho le chieeŋndo hoo le. Teleŋ masa bɛndu maLuomaŋnda, Paile, wa Chiisu kɔɔsaa wo, mi Chiisu mulul ndu aa, “Masale nileŋ le cho Masale waa chieeŋ naŋ te.” (Chɔŋ 18:​36) Le lɛŋ oo le lɛŋ buɛiyaa Chiisuaa wa pɛ, a cho le chieeŋndo hoo le. Kilisiɔŋaa tonyaa cho a yɔŋgaŋ Masale Mɛlɛkaleŋ o ba bɛŋgu. Nduyɛ, bala ndala cho o chɔulaba lemasa chieeŋndo hoo niŋ te. Koŋ cho ni, waŋnda wa bɛɛ sɔŋgaa le masale chieeŋndo hoo, Kilisiɔŋaa tonyaa wou ba leniŋ te. Wanaa cho Chɛhowa piɛiyo wa a chɔ bɛɛ waŋnda kilta masɛi chieeŋnde hei kɔɔli, a wou sondola nda leniŋ te. Mi che bɛɛ naa Kilisiɔŋaa tonyaa wou laba o masɛi chieeŋnde hei niŋ te, kɛ ma bii sawala masaa haa duau laŋ. Le sabu yɛɛ? Kanifuule, sawa Mɛlɛkaa dimi maa a tosa nyɛ wanaa cho nda chilaŋnda a dimul nda le tosaa wo. (Luomaŋnda 13:​1) Kɛ te o yɔŋ pɛ mi masaa haa dimi le tosaa nyɛ cho o chɛlaŋ a sawa Baabuiyo le wo, a nɔ ma tol tamaselii wanaa Chiisu ndoo vem hɔlte ndɔ wa kɔɔli. Mɛɛ nda kɛɛlu nda yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a Chiisu okɔɔ, ma dimi aa, “Nyɛ Mɛlɛka dimul naa wo, ndu naa ŋ nɔ ni mi ŋ tosa, o cho nyɛ waŋnda chieeya dimi wo le.”—Walta Wanaa Chiisuaa 5:​29; Maki 12:​17.

13. Vɛɛ buɛiyaa Chiisuaa che yɛ Masale Mɛlɛkaleŋ? Nduyɛ, yɛɛ nda cho yɛ tosaa?

13 Kilisiɔŋaa tonyaa dimi vɛlɛ yooŋgu kɛndɔɔ maa, Masale Mɛlɛkaleŋ kinɛi le cho hunɔɔ bahawɛila waŋchieeya chii ni. Mi Chiisu dimi aa, “Nduyɛ, o koŋ kɔɔli, waŋnda cho yooŋgu kɛndɔɔ hoo dimi a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ ba o ba fee o chieeŋndo choo le mi waŋnda kpou a tuei. Te keŋ yɔŋnuŋ pɛ, o koŋ kɔɔli, mɛɛlula chieeŋndo la fuuluu.” (Maatiu 24:​14) Kilisiɔŋaa tonyaa dou tiindaŋndo o masale wanachioo niŋ le bahawɛila ndalaŋ chiiyo le. Masale Mɛlɛkaleŋ kinɛi nda tiindaŋ ni maa, leŋ le cho hunɔɔ bahawɛila waŋchieeya chii ni. (Sam 146:​3) Chiisu pɛɛku nda le ma piɛi a Masaleŋ ndeŋ okɔɔ. Mbo dimi aa, ‘Masale numndeŋ le huŋ. Tosa a sabu maa waŋnda kpou o chieeŋndo choo a tosa nyɛ ŋ hɛnaŋ ndo, mɛɛ nyɛ ŋ hɛnaŋ ndo o tosaŋ ɛchɛnɛ yɛ.’ (Maatiu 6:​10) Diom Mɛlɛkaa dimi maa Masale Mɛlɛkaleŋ o choo choo niŋ, le cho hunɔɔ masɛi chieeŋnde hei kpou pesi wɔ wɔ. Leŋ pilɛ kpe le cho niŋ wa ni le fɛɛŋ a fɛɛŋ.—Daaniɛɛ 2:​44; Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 16:​14; 19:​19-21.

14. Piɛile suu kuɛɛ ŋ yiyaŋ yɛ maa, leŋ le cho sɔɔŋ muŋ tosaa ni?

14 Yiyaŋndɔ a sɔɔŋ naŋ laŋga pɛɛku suŋsuŋ ndoŋ okɔɔ, okoŋ ma nyunaŋ numpila aa: Piɛile suu kuɛɛ soli yɛ pɛɛkula ndalaŋ o Baabuiyo niŋ nduyɛ, ma wa vɛlɛ waŋnda diola Mɛlɛkalaŋ chɔmndo? Piɛile suu kuɛɛ le nɔ yɛ kaala kpeekpeiyo le opilɛ a o cheleŋndo? Nduyɛ, piɛile kuɛɛ wanaa nduaa cho yɛ tolɔɔ nyɛ Chiisu dimi wo kɔɔli, a cho le chieeŋndo hoo le, nduyɛ ma wa vɛlɛ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo maa, Masale Mɛlɛkaleŋ kinɛi le cho hunɔɔ bahawɛila waŋchieeya chii ni? Piɛiyii yɛ yɛi cho hau tau o chieeŋndo choo. Kɛ piɛile kuɛɛ cho yɛ hau sɔɔŋ muŋ kpou tosaa? Piɛile cho hau sɔɔŋ muŋ tosaa wo cho Seiyaa Chɛhowaa ni.—Nuawɔ Aisaya 43:​10-12.

YƐƐ Ŋ NƆ YƐ MA TOSA?

15. Te ŋ laalaŋ pɛ kpeekpei o Mɛlɛka niŋ, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa?

15 Dimioo hoo naa kinɛi maa ya bɛɛ I laalaŋ o Mɛlɛka niŋ, o hini ndu kɔl lelaŋ te. Le yɛɛ naŋ dimi yɛ lende? Kanifuule, Baabuiyo dimi maa nyinaa wɔɔŋnda bɛɛ laalaŋ maa Mɛlɛka cho. (Chemisi 2:​19) Kɛ sinapɛŋgu maa mi che bɛɛ naa a laalaŋ maa Mɛlɛka cho, kɛ a tosa hɛnaŋ ndɔɔ le. Le saboo hoo Mɛlɛka hini kɔl a nda le ni. Lelaŋ te naa bɛɛ ŋ yeema pɛ mi Mɛlɛka hini kɔl a naa, o cho ko dimioo a sondo maa I laalaŋ o Mɛlɛka niŋ te, kɛ ŋ nɔ miŋ tosa hɛnaŋ ndɔɔ. Ŋ nɔ vɛlɛ miŋ fula o piɛiyii lachoowɛi niŋ okoŋ, miŋ nuuviaa piɛile tonyaleŋ.

16. Yɛɛ Kilisiɔŋaa tonyaa nɔ yɛ ma tosa a piɛile lachoowaleŋ okɔɔ?

16 Mi kiilanɔ Pɔɔl dimul naa maa, Kilisiɔŋaa tonyaa nɔ ma luei balaŋ o piɛile lachoowaleŋ niŋ te. Nyɛ Chɛhowa dimul ndu le mbo poonyiaa wo cho hoo ni, “La fula nda tɛɛŋ. La muuliaŋ a nda le. Isɔɔ o isɔɔ cho suɛi nɔɔlɛi, la wou ba leniŋ te. Te la tosa lende pɛ, I chɛl nya, la wa wanaa ni.” (Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 6:​17; Aisaya 52:​11) Nyɛ o nyɛ chiɛɛliaŋ pɛ a piɛile lachoowaleŋ, Kilisiɔŋaa tonyaa nɔ ma wou ba leniŋ te.

17, 18. Yɛɛ cho yɛ “Babilɔŋ, tɔɔ Bɛndoo”? Nduyɛ, le yɛɛ o bɛnda yɛ miŋ keleŋa fula leniŋ chɔ chɔ?

17 Baabuiyo chɔm naa maa piɛiyii lachoowɛi hei kpou, o “Babilɔŋ, tɔɔ Bɛndoo” * niŋ i fula tum ni. (Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 17:​5) Hoo cho naa yiyalaŋndo a Babilɔŋ wa sindɛ wo okɔɔ. Chiee bɛndoo pila o wa ni. Loŋ piɛile lachoowaleŋ le kanduŋ ni mɛɛ Mɛŋma Koŋgiaŋ ma hiou o palɛi Nuuwa ve niŋ. Pɛɛkulaŋ vɛlɛ a laalaŋnda yɛ yɛla waŋnda nɔ hau o piɛiyii bɔɔbɔɔ niŋnde, Babilɔŋ la kanduŋ ni. Le tamaseliiyo, mɛlɛka waŋnda ndaa piɛi Babilɔŋndo, hɔlla sala yaa ndoo nɔ ni. Ndu cho ni, waŋnda a yaa o Mɛlɛka pilɔɔ niŋ. O piɛiyii bɔɔbɔɔ niŋ hau bɛɛ, waŋnda a yaa o Mɛlɛka pilɔɔ niŋ waŋnda cho piɛiyo ni. Mɛlɛka Finyaa, Poleŋ, a Nyina diandaa. Kɛ Baabuiyo dimul naa maa, Mɛlɛka tonyaa ndu pilɛ kpe cho ni. Nduyɛ, diola ndɔlaŋ la cho Chɛhowa ni. Mbo dimul naa vɛlɛ maa, Po Mɛlɛkaa Chiisu Kiliti cho ni. (Chɔŋ 17:​3) Wanaa wa Babilɔŋnda ndaa laalaŋ vɛlɛ maa yoomoo vi le. Koŋ cho ni maa te waŋndo vi pɛ, nyina ndɔɔ fulaŋ ndu niŋ o kɔ wa achal naa cheleŋ, te koŋ te, o kɔ wa o nyɛpalaa niŋ lefafɛɛŋ. Hau bɛɛ, piɛiyii bɔɔbɔɔ nɔ laalaŋndo hoo maa yoomoo vi le nduyɛ, mi wanaa wɔɔŋnda kɔ wa o yiŋndeŋ niŋ lefafɛɛŋ.

18 Piɛiyii lachoowɛi hau o chieeŋndo hoo choo kpou, o Babilɔŋ wa sindɛ wo niŋ i fula tum ni. Hei mala naa ni miŋ sina kpendekele maa, piɛiyii lachoowɛi hei hau o chieeŋndo hoo choo cho Babilɔŋ, tɔɔ Bɛndoo ni. Mɛlɛka dimi maa o cho hunɔɔ piɛiyii lachoowɛi hei faŋa o chieeŋndo hoo choo. A che niko le sabu o bɛnda ma soli bala numndaŋ yɛlɛkɛlɛɛ o Babilɔŋ, tɔɔ Bɛndoo niŋndo? Teleŋndo hoo Chɛhowa yeema num ni ma fula o piɛiyii lachoowɛi hei niŋ chɔ chɔ, yɔŋi i hiou lɔɔ.—Nuawɔ Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 18:​4, 8.

Te a wa pɛ Chɛhowa piɛiyo a wanaa nduaa latulu, a cho chaŋyaŋ cheleŋ sɔla mbo hiou a kɛɛ num kaŋ nda

19. Tɔnɔ yɛɛ ŋ sɔla yɛ te a wa pɛ Chɛhowa piɛiyo?

19 Te o yɔŋ pɛ ma soli bala numndaŋ o piɛiyii lachoowɛi niŋ, waŋnda apum cho pɛŋgi chaŋyɛi tosaa a num. Kɛ a tosal num bɛɛ lende, te a wa pɛ Chɛhowa piɛiyo a wanaa nduaa latulu, a cho chaŋyaŋ cheleŋ sɔla mbo hiou a kɛɛ num kaŋ nda. Mi buɛiyaa tasiaa Chiisuaa mal nyɛm ndaŋ ma tual ndu kɔɔli. Te num bɛɛ tosa pɛ lende, a cho tɔnɔɔ sɔla puɛɛ. A cho chaaŋaa numnda, pɔmbuaa numnda, yemaa numnda, bɛndaa numnda, finyaa vɛlɛ a kalla komal tau. Nduyɛ, a cho num kaala kpeekpeiyo chɔm. Num bɛɛ simnuŋ niŋ waŋndo opilɛ o yuŋgu bɛndu Kilisiɔŋaa tonyaa haa tɛɛŋ. A cho o miiliɔŋndaŋ niŋ o chieeŋndo choo kpede. Nduyɛ, a cho vɛlɛ nɔ tiindaŋndo le yoomu fafɛɛŋndo hunɔɔ sɔlaa o chieeŋ sɛnɛiyo niŋ. (Nuawɔ Maki 10:​28-30.) Naapum, wanaa kɛɛ num kaŋ teleŋ koŋ le mɛɛ ŋ fula o piɛile lachoowaleŋ niŋ yɛ, lo niŋ Baabuiyo yaasiaa ma saaluŋ tonya cho leniŋndo. Okoŋ, mi nda bɛɛ huŋ piɛi Chɛhowa o chilaŋ niŋ.

20. Yɛɛnɛ cho yɛ wa o chilaŋ niŋ le wanaa cho o piɛile tonyaleŋ niŋnda?

20 Baabuiyo dimi maa Mɛlɛka cho hunɔɔ suŋsuŋ chieeŋ dɛnɛwɔɔŋndo hoo tɛɛmbuu. Okoŋ, mbo miŋgi chieeŋ sɛnɛiyo o Masale ndɔleŋ bɛŋgu. (Pitɛ Diiŋ Ndɔɔ 3:​9, 13) Chieeŋndo wa niŋ bɔɔ nyɛkɛndɛ bɛndu a boondii keŋ. O chieeŋ sɛnɛi koŋ niŋ, piɛile tonyaleŋ lepilɛ kpe le cho wa ni. Vɛ, o cho suɛi taasi le icho le ma kandu pɔɔ chuuŋgiaŋndo a wanaa cho o piɛile tonyaleŋ niŋnda le?

^ pɛl. 17 Le chɔɔloo sinaa maa o Babilɔŋ, tɔɔ Bɛndoo niŋ piɛile lachoowaleŋ le fula tum ni, tofawɔ Yooŋgula Chɔɔlaalaŋ o pei 219 tei 220 o yauwo hoo niŋ.