Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

SUƐI LEBOLII 19

“Hiou Lachi a Suɛi. Wu Ŋdial Te”

“Hiou Lachi a Suɛi. Wu Ŋdial Te”

Mi che bɛɛ mi Pɔɔl ndoo tosa wallo le nyɛm ndoo hau ba woŋ sɔlaa, kɛ mbo kɛsi yooŋgu kɛndɔɔ dimioo nyɛ tase

O tɔlnuŋ o Walta Kiilaa 18:​1-22 choo

1-3. Le sabu yɛɛ kiilanɔɔ Pɔɔl ndoo kuɛ yɛ Kɔliŋ, nduyɛ simulta kuɛɛ laa komallɛ ndu?

 A WƆSI 50 mɛɛlulaŋ o faŋa Chiisu wo kɔɔli, mi kiilanɔɔ Pɔɔl kua Kɔliŋ. Chiee leyulaa bɛndoo pila o wa ni, nduyɛ Kilikiiya, Luomaŋnda, a Chuuwaa bɔɔbɔɔ wa loŋ. a Pɔɔl kue loŋ le leyula tosa, ɔɔ le wali nuuviaa le. Kɛ mbo kua Kɔliŋ le wali sɔvɛ sɔviɔɔ pum tosaa, ndu cho yɛ waŋnda dimullo a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ ni. Pɔɔl ndoo yeema fondaŋ lɔlaa loŋ, kɛ ndoo yeema mbo handu kalaŋ ndɔɔ wana o wana choo le. Nduyɛ ndoo yeema mbo ke waŋnda yiyaŋndo maa a nɔ ma wa ndu tooloo le mɛɛ o wa yooŋgu kɛndɔɔ dimioo yɛ le. Yɛɛ ndoo nɔ yɛ mbo tosa?

2 Wali Pɔɔl ndoo tosa wo wa tɛndiilaŋ toosiaa ni. I ve bɛɛŋ bɛɛŋ le tɛndiilaŋ toosiaa le. Kɛ Pɔɔl wa a kɔl kɛndɛ le wallo hoo tosaa le nyɛm ndoo hauba woŋ sɔlaa. Baa o cho pa wallo hoo sɔla o chiee waŋnda cho hoo kpɔndi kpɔndi wo niŋ le ndu tosaa? Baa o cho pa fonda sɔviɔɔ sɔla le mbo wa loŋ? Mi che bɛɛ mi simultaŋ ndaŋ la komal ndu, kɛ Pɔɔl feŋa kɔllo o wali sɔvɛ ndoo nɔ le tosaa wo choo le. Ndu wa yɛ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo ni.

3 Mɛɛ sɔɔŋ siŋgaŋ, mi Pɔɔl chua teleŋ tiŋ Kɔliŋ, nduyɛ mbo sɔla fulamakɔɔlila kɛndɛlaŋ tau o yooŋgu kɛndɔɔ dimioo niŋ. Mi Pɔɔl tosa sɔɔŋ tau o Kɔliŋ niŋ. Vɛɛ sɔɔŋ o tosa muŋ ndoŋ mala yɛ naa le waŋnda yooŋgu kɛndɔɔ dimullo a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ o tanda naa niŋ?

‘Tɛndiilaŋ Akuila nda Pilisila ndaa toosiaa ni’ (Walta Kiilaa 18:​1-4)

4, 5. (a) O nɛɛ waa lo Pɔɔl wa yɛ teleŋ o wa Kɔliŋ ndo, nduyɛ wali kuɛɛ ndoo tosa yɛ? (b) Vɛɛ Pɔɔl ndoo looku yɛ simnuŋ wana toosiaa la tɛndiiyo?

4 Mɛɛ Pɔɔl chua teleŋ tiŋ Kɔliŋ, mbo saaluŋ pɔnɔ a lanɔ Chuuwaa ndaa nɔ kɛndɛi tau wa. Diola ndalaŋ aa Akuila nda Pilisila. Pɔnɔɔ a lanɔɔ hoo ndaa kuɛ le challe Kɔliŋ, le mɛɛ masaa ‘Kulɔdiɔɔ ndoo dimi maa Chuuwa kpou faŋaŋ Luom’ yɛ. (Walta. 18:​1, 2) Mi Akuila nda Pilisila chɛl Pɔɔl le mbo wa o ndalo chiɛiniŋ, nduyɛ ma luei ndu vɛlɛ o yulale ndaleŋ niŋ. Baabuiyo dimi aa: “Tɛndiilaŋ Pɔɔl ndoo toosiaa ni. Akuila nda Pilisila bɛɛ, wali pilɛ koŋ kpe ndaa tosa ni. Le hei, mi Pɔɔl kua o nda lo ma wa tɛndiilaŋ toosiaa latulu.” (Walta. 18:​3) O pɔnɔ a lanɔ ndaa nɔ haa kɛndɛiya lo chiɛiniŋ Pɔɔl lo ni haaa a teleŋ o wa yooŋgu kɛndɔɔ dimioo Kɔliŋ ndo. Naapum a teleŋ o wa a Akuila nda Pilisila wo, o poonyiaa yaulaŋ lapum la cho hau o Baabuiyo niŋndaŋ ni. b

5 Vɛɛ Pɔɔl, wana ndoo sɔla pɛɛkoo “Kameliɛɛ o ba” wo simnuŋ yɛ wana toosiaa la tɛndiiyo? (Walta. 22:​3) Naapum Chuuwa o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ ndaa chi ndi maa suɛi lasiɔmbu le i cho le chuauwaa ndaa wallo pɛɛkoo le, mi che bɛɛ chuauwaa ndaa wa hunɔɔ dɛnɛ sinaa cheleŋ sɔla. Taasɔɔ, chiee bɛndoo o Siliisiaa niŋ Pɔɔl fula ni. Loŋ waŋnda ndaa toosiaa tɛndiilaŋ a nyɛla labɛkilaŋ ni. Naapum o feleŋgɔyɛi nduɛi niŋ Pɔɔl pɛɛku tɛndiilaŋ toosiaa loŋ ni. Yɛɛ ndoo yeemaŋ yɛ le tɛndiilaŋ toosiaa? Nyɛ ndoo yeemaŋ le wallo hoo tosaa wo wa ni, kolalaŋ lɔɔ, ɔɔ kili kilioo ma sɔndu laŋ, okoŋ ma soliŋ pɛɛkiŋ nda tuandu tɛndiiyo ndoŋ kpeku le tɛndiiyo toosiaa. Mɛɛ mɛɛ la wa, wali kala kalaa pila wa hoo ni.

6, 7. (a) Vɛɛ Pɔɔl ndoo che yɛ wali toosiaa la tɛndiiyo, nduyɛ yɛɛ chɔm yɛ maa Akuila nda Pilisila bɛɛ ndaa nɔ yiyaŋ pilɛ koŋ? (b) Vɛɛ Kilisiɔŋnda hau tuallɛ tamasi Pɔɔl, Akuila, nda Pilisila wo kɔɔli?

6 Pɔɔl ndoo chue tɛndiilaŋ toosiaa wali ndɔ kpeekpei le. Le ndupila malaa mbo tosa wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ kinɛi ndoo tosa wallo hoo ni. Lelaŋ ndoo bii wana “nyɛ o nyɛ o ba” le yooŋgu kɛndɛ ndoo dimul nda wo le. (2 Kɔliŋ. 11:​7) Vɛɛ Akuila nda Pilisila ndaa che yɛ wali ndaa? Maa ŋKilisiɔŋ, mɛɛ Pɔɔl ndoo che wallo yɛ koni nda bɛɛ ndaa che ndu ni. Nduyɛ pɛɛŋ mɛɛ Pɔɔl faŋaŋ Kɔliŋ a wɔsi 52 o faŋaŋ Chiisu wo kɔɔli, mi Akuila nda Pilisila tual ndu kɔɔli le kɔlaŋ Ɛfisɔɔ. Okoŋ mi chiɛi nda mɛi kɔɔli wo simnuŋ fondaŋ kundaa Kɔliŋ ndoo bii bɔŋaŋndaŋ ndo. (1 Kɔliŋ. 16:​19) Mɛɛ teleŋ tiŋ hiou, ma kua Luom, okoŋ kɔɔli ma miiŋgu vɛlɛ Ɛfisɔɔ. Mi pɔnɔɔ a lanɔɔ hoo kɛsi Masale Mɛlɛkaleŋ nyɛ tasoo o yoomula ndalaŋ niŋ, nduyɛ ma yɔŋguŋ le acheleŋnda malaa. Lelaŋ pɛɛŋ mi kundalaŋ a “wanaa cho ŋChuu le wa kpou mel nda balikaa.”—Luomaŋ. 16:​3-5; 2 Timo. 4:​19.

7 Mi Kilisiɔŋnda hau bɛɛ tol tamasi Pɔɔl, Akuila, a Pilisila wo kɔɔli. Mi wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa hau bɛɛ tosa wallo kalaŋ ‘le halikpeŋ a siiluu wana o wana kalaŋ ndaa le.’ (1 Tɛsa. 2:​9) I hiou kpou ve, mi wanaa cho o wali lɔɔlɔɔ woŋ niŋnda bɛɛ tosa wallo palɛi itiŋ o lɔɔ bɛŋgu, ɔɔ teleŋndaŋ lapum le ndapila malaa o wali hoo niŋ. Maa Akuila nda Pilisila, mi Seiyaa Chɛhowaa bɔɔbɔɔ chɔm kɛndɛi le buɛiyaa ibuŋgaa chɛlɔɔ o la nda lo chiɛiniŋ. Wanaa “nuuviaa nɛilaŋ le acheleŋnda biyɔɔ [nyɛkɛndɛiya]” sina maa mi hei chuu nda kɔl dɛɛniaa nduyɛ mii taŋgul nda te a tosa pɛ keŋ.—Luomaŋ. 12:​13.

“Mi Kɔliŋtiaŋaa Bɔɔbɔɔ . . . Simnuŋ Wanaa Laalaŋnda” (Walta Kiilaa 18:​5-8)

8, 9. Yɛɛ Pɔɔl ndoo tosa yɛ mɛɛ yooŋgu kɛndɛ o dimul Chuuwa wo hiŋ a simultaŋ, nduyɛ kuɛɛ ndoo kuɛ yɛ le ndu dimioo?

8 Mi Sailaa nda Timoti mal Masidooniaa ma huŋ a nyɛm bɔɔbɔɔ o Pɔɔl lo. Mi hei chɔm mɛɛ ndoo che wali la tɛndii o wa tosaa le ndu malaa o yooŋgu kɛndɔɔ dimioo niŋ ndo yɛ. (2 Kɔliŋ. 11:​9) Dimioo nuaa mi puaa ŋiɔɔŋnda haa fuuluu, “mi Pɔɔl chua teleŋ ndɔɔ kpede le waŋnda suɛi Mɛlɛkɛi pɛɛkoo.” (Walta. 18:​5) Kɛ, mi teleŋ Pɔɔl chua hoo kpede le Chuuwa yooŋgu kɛndɔɔ dimullo wo huŋ a simultaŋ tau. Mɛɛ Chuuwa kɛɛ yooŋgu kɛndɛ Pɔɔl wa nda dimullo a Chiisu Kiliti okɔɔ wo, mbo kuaŋ doma ndɔɔ yɔŋii kooma ndaŋ ma wa ndu o lebol. Mbo dimi aa: “Kooma nyaŋ ma cho nyapila o lebol. Tɔɔyaŋ o tɔɔyaŋ cho ya choo le. Chɔŋ a hau mbo kuɛ kɛ, o wanaa cho ŋChuu le wa lo ya cho lakɔ ni.”—Walta. 18:​6; Isi. 3:​18, 19

9 Kuɛɛ Pɔɔl ndoo nɔ yɛ niko mbo dimi yooŋgu kɛndɔɔ? Mi po pum diolaŋ aa Tisiɔɔ Chɔsitɔɔ, o ndoo nɔ chiɛiyo o chiɛi Chuuwa ndaa piɛi Mɛlɛka ikɛiyo yiya Pɔɔl o ndu lo chiɛiniŋ. Naapum wana ndoo chua piɛile Chuuwa wo o wa ni. Lelaŋ mi Pɔɔl faŋaŋ o chiɛi Chuuwa piɛi Mɛlɛka wo niŋ, mbo hiau o chiɛi Chɔsitɔɔ wo niŋ. (Walta. 18:​7) Chiɛi Akuila nda Pilisila wo wa fondaŋ lɔlaa Pɔɔl lo o Kɔliŋ niŋ ni. Kɛ mi chiɛi Chɔsitɔɔ wo simnuŋ fondaŋ ndoo tosa sɔɔŋ ndɔŋ iMɛlɛkayaŋ ndo.

10. Yɛɛ chɔm maa o cho ko wanaa cho ŋChuu le wa le Pɔɔl dimul yooŋgu kɛndɔɔ le?

10 Baa dimi Pɔɔl ndoo dimi maa o cho lakɔ o wanaa cho ŋChuu le wa lo wo ndoo sim ni maa, o dimi lɛ niŋ yooŋgu kɛndɔɔ o Chuuwa lo ɔɔ wanaa chua piɛile Chuuwa ma yaŋ ndu nilaŋ nda le? Naapum o cho hei le ndoo yiyaŋ te. Le tamaseliiyo, “mi Kilisipɔɔ, wana bɛndoo o chiɛi Chuuwa piɛi Mɛlɛka wo niŋ, nda yuŋgu ndɔɔ kpou simnuŋ wanaa laalaŋnda o Masanɔɔ niŋ.” I cho kpendekele maa mi wanaa bɔɔbɔɔ wa o chiɛi Chuuwa piɛi Mɛlɛka wo niŋnda tual Kilisipɔɔ kɔɔli. Lelaŋ mi Baabuiyo dimi aa: “Mi Kɔliŋtiaŋaa bɔɔbɔɔ tuei yooŋgoo wa simnuŋ wanaa laalaŋnda, ma sɔla yiŋɔɔ.” (Walta. 18:​8) Lelaŋ mi chiɛi Tisiɔɔ Chɔsitɔɔ wo simnuŋ fondaŋ buɛiyaa sɛnɛiyaa Chiisuaa haa bii bɔŋaŋndaŋ o Kɔliŋ niŋndo. Te o yɔŋ pɛ aa o lepula Luku poonyiaa kona cho o yau Walta Kiilaa niŋndo ni, mɛɛ mi simnɔŋ Chuuwa ɔɔ wanaa chua piɛile Chuuwa wa simnuŋ Kilisiɔŋnda wo yɔŋnuŋ fɛlɛŋ tuupa mi Pɔɔl kuaŋ doma ndɔɔ. Mɛɛ suɛi hei chɔm kɛsɛ maa Pɔɔl wa o bɛɛndiaŋ le yɛlɛmiaalaŋ tosaa o sɔɔŋ ŋpum niŋ.

11. Vɛɛ Seiyaa Chɛhowaa cho yɛ hau tamasi Pɔɔl lo tolɔɔ kɔɔli te a kuɛ pɛ o wanaa cho o Kaaŋnde niŋnda lo le nda yooŋgu kɛndɔɔ dimullo?

11 O lɛŋii bɔɔbɔɔ niŋ, Kaaŋnde cho isisi nyɛkɛndɛ yi, nduyɛ simlachiaa lepiɛiya nɔ kpaayaa wanaa ndaa choo. O lɛŋnde ipum niŋ chieeŋndo balɔɔ silɔ, misiɔnalueiya o Kaaŋnde niŋ siiŋguu niŋ wanaa bɔɔbɔɔ wanaa ndaa. Maa Chuuwa o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ Kɔliŋ, wanaa bɔɔbɔɔ dimi hau ma Kilisiɔŋnda nda cho ni wa, naamulaŋ la nɔ nda kpaayaa choo ni. Maa kiilanɔɔ Pɔɔl, mi naa Seiyaa Chɛhowaa kuɛ o wanaa waa nuaa lo le nda malaa ma chɔɔlu sinapɛŋgoo nɔ a Diom Mɛlɛkaa okɔɔ. O yɔŋ bɛɛ ma simul naa, ɔɔ mi simlachiaa ndaa lepiɛiya tusi naa nyɛpalaa choo, ŋ vi ŋdial kposoŋ te. O wanaa fula haa “ŋdial le Mɛlɛka piɛiyo, kɛ a nɔ kɔl kalu kpeekpeiyo a ndu okɔɔ le” wa tɛɛŋ, wanaa bɔɔbɔɔ cho a nɔ yeemɛiya. Ŋ nɔ mi nuuviaa nda, nduyɛ miŋ saaluŋ nda.—Luomaŋ. 10:​2.

“I Nɔ Waŋnda Tau Chiee Nanuŋ” (Walta Kiilaa 18:​9-17)

12. Tiindaŋ yɛɛ Pɔɔl ndoo sɔla yɛ o yilaŋndeŋ niŋ?

12 Te Pɔɔl ndoo nɔ pɛ kiisaŋndo o kɔl le hiouwɔɔ lachi a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo Kɔliŋ, mɛɛ naapum mi kiisaŋ koŋ fula ndu o kɔl mɛɛ Chiisu fula ndu o hɔl ichɔl koŋ o yilaŋndeŋ niŋ. Mbo dimul ndu aa: “Yɔŋ isiooŋ te. Hiou lachi a suɛi. Wu ŋdial te. I cho a num latulu. Wana o wana cho num nyɛ yɔŋ te, kanifuule I nɔ waŋnda tau chiee nanuŋ.” (Walta. 18:​9, 10) Nuawɔ se yilaŋnde kɔl dɛɛniaa bɛndu! Mi Chiisu pila ke Pɔɔl tiindaŋndo maa, o cho ndu manda, nduyɛ maa wanaa yeema yooŋgu kɛndɔɔ tueiyɔɔ wa cho tau o chiee okoŋ niŋ. Yɛɛ Pɔɔl ndoo tosa yɛ mɛɛ o che yilaŋndeŋ ndeŋ? Baabuiyo dimi aa: “Okoŋ, mi Pɔɔl chii loŋ wɔsioo opilɛ a paŋgoŋ ŋɔmpum. O wa nda diom Mɛlɛkaa pɛɛkoo.”—Walta. 18:​11.

13. Naapum a yɛɛ okɔɔ Pɔɔl ndoo yiyaŋ yɛ mɛɛ o fuuluu o toŋgo kɔɔsɔɔ ikɛi, kɛ sabu kuɛɛ ndoo nɔ yɛ le fulamakɔɔli teŋgeŋndo sɔlaa?

13 Mɛɛ o chii wɔsioo pilɛ Kɔliŋ, mi Chiisu ke vɛlɛ Pɔɔl tiindaŋ cheleŋ. Baabuiyo dimi aa: “Mi Chuuwa chɛlaŋ, ma bii Pɔɔl. Okoŋ ma kua a ndu le ma kɔɔsa a ndu.” (Walta. 18:​12) Waŋnda apum yiyaŋ maa fondaŋ ndaa toosiaa a nyɛm tuuliaŋ, vɛlɛ a pou buliiyo ɔɔ pou humbu kɛndɛ kɛndɔɔ wo o wa ni. Kɛ wana che pɛ maa, o lɔɔ Kɔliŋ ikɛi fondaa hoo wa ni. Bɛɛ wa fondaŋ kɔɔsɔɔ hoo o hɔlndɔ wo wa tau le mi wanaa bɔɔbɔɔ ndaa chuuŋgiaŋ loŋ. Wanaa tuau nyɔɔŋ lɛŋ nda dimi maa, toŋgo kɔɔsɔɔ hoo wa kpɛɛluŋ a chiɛi Chuuwa ndaa piɛi Mɛlɛka wo, nduyɛ o ve vɛlɛ landaŋ a chiɛi Chɔsitɔɔ wo le. Kɛlɛŋgaa mɛɛ Pɔɔl fuuluu o toŋgo kɔɔsɔɔ hoo ikɛi, mbo yiyaŋ a teleŋ ndaa vii vii Stiiviŋ loŋ ndo okɔɔ. Nduyɛ a Stiiviŋ ndo hoo okɔɔ Baabuiyo suaa teleŋ o teleŋ ni maa, ndu wa sei tasoo ni. Mi Pɔɔl o ndaa veelu aa Sɔɔl lo, “chɛl o kɔl niŋ le Stiiviŋ diyɔɔ.” (Walta. 8:​1) Baa nyɛ pilɔɔ hoo wa Pɔɔl yɔŋnɔŋ? Sako. Kanifuule Chiisu ndoo chuel ndu niŋ buŋgɛi aa: “Wana o wana cho num nyɛ yɔŋ te.”—Walta. 18:​10.

“Okoŋ, mbo tuau nda le ma faŋaŋ o fondaŋ kialaa ŋyamaa.”​—Walta Kiilaa 18:16

14, 15. (a) Suɛi yɛɛ Chuuwa ndaa handu yɛ Pɔɔl choo, nduyɛ le sabu yɛɛ Kaalioo ndoo kilul lɛ nda yamɛi? (b) Yɛɛ ndoo yɔŋnuŋ yɛ Sɔsitini, nduyɛ naapum fulamakɔɔli kɛndɛ kuɛɛ yɔŋnuŋ yɛ a ndu?

14 Yɛɛ ndoo yɔŋnuŋ yɛ mɛɛ Pɔɔl kuɛ o fondaŋ kɔɔsɔɔ? Wana kialaa ŋyama wa o fondaŋ koŋ ndo ndaa veelu ni aa Kaalioo, masa ibuŋgaa le Akeya. Nduyɛ ndu wa bɛndoo Sinika ni, wana dɛnɛ sinaa maLuomaŋnɔ pilɛ. Mi Chuuwa handu Pɔɔl suɛi choo aa: “Poo hoo cho waŋnda kɔltaŋ mulioo le ma piɛi Mɛlɛka, kɛ o cho a mɛɛ sawaa dimi yɛ le.” (Walta. 18:​13) Dimioo Chuuwa wa hoo ni maa, o cho a mɛɛ sawaa dimi yɛ le Pɔɔl wa waŋnda siiŋguuwo wanaa Mɛlɛkaa le. Kɛ, mi Kaalioo cha maa, ‘o cho suɛi wɔɔŋ ɔɔ sawa lelɛŋ te Pɔɔl ndoo tɛɛmbuu le.’ (Walta. 18:​14) Kaalioo ndoo nɔ yiyaŋ kposoŋ le balaŋ dɔwɔɔ o suɛi hei niŋ te. Lelaŋ tuupa mi Pɔɔl suaa nyɛ o nyɛ, mi Kaalioo kialu yamɛi. Okoŋ mi Chuuwa haa tambu kɔl tau tau. Mi nda kpou mululaŋ Sɔsitini, wana ndoo miiŋgu o foofo Kilisipɔɔ wo wo maa wana bɛndoo o chiɛi Chuuwa piɛi Mɛlɛka wo niŋ. Okoŋ kɔɔli ma bii ndu “ma kandu ndu lɔɔ o fondaŋ kialaa ŋyamaa hɔlndɔ.”—Walta. 18:​17.

15 Le yɛɛ Kaalioo kuuna faŋga bɛndu koŋ Sɔsitini lɔɔ le? Naapum mi Kaalioo yiyaŋ maa, Sɔsitini sim nda lachi ni le Pɔɔl sɔɔŋ hɛɛnduuwo choo, nduyɛ maa paawa ndoo nɔ le sɔlaa wo wa koŋ ni. O yɔŋ bɛɛ aa lende ndii yɔŋnuŋ ni, i naŋ sina ve cho ni maa, mi fulamakɔɔli kɛndɔɔ yɔŋnuŋ. Wɔsiŋ bɔɔbɔɔ hiouwɔɔ okoŋ kɔɔli, o yau tasei Pɔɔl ndoo poonyial kundaa Kɔliŋ ndo niŋ, mbo veelu Sɔsitini pum aa puaapilɛnɔ naa. (1 Kɔliŋ. 1:​1, 2) Baa Sɔsitini ndaa lɔɔ Kɔliŋ ndo Pɔɔl ndoo soo hoo a ndu okɔɔ ni? Te lende i cho ni, mɛɛ mi lɔɔ Sɔsitini sɔla koŋ ndo mala ndu mbo simnuŋ Kilisiɔŋnɔɔ.

16. Vɛɛ diomnda Chiisu dimilaŋ ndaŋ, “Hiou lachi a suɛi. Wu ŋdial te, i cho a num latulu,” mala yɛ naa le hiouwɔɔ lachi a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo?

16 Loonuŋ maa Chuuwa kɛɛ fɛlɛŋ yooŋgu kɛndɛ Pɔɔl wa nda dimullo wo tuupa mi Chiisu ke ndu tiindaŋndo aa: “Yɔŋ isiooŋ te. Hiou lachi a suɛi. Wu ŋdial te, i cho a num latulu.” (Walta. 18:​9, 10) Ŋ nɔ miŋ kɛsiŋ diomndaŋ ndaŋ o kɔl, taama taama te waŋnda kɛɛ naa pɛ nilaŋ yaŋɔɔ o yooŋgu kɛndɔɔ dimioo niŋ. Fɛŋ bɛɛ piɔunuŋ naa maa o kɔltaŋ niŋ te Chɛhowa tofa le, nduyɛ mbo naŋnuŋ wanaa yeema ndu sinaa wa ndupila ikɛi. (1 Saam. 16:​7; Chɔŋ 6:​44) Nuawɔ se kɔl dɛɛniaa bɛndu naŋ sɔla wo le hiouwɔɔ lachi a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo! Iwɔsi o wɔsi, waŋnda waalaŋ kɛmɔɔ leyaa sɔla yiŋɔɔ ni. Hei sim ni maa, lepaa o lepaa, waŋnda kɛmɔɔ le ŋɔmaa sɔla yiŋɔɔ ni. Mi Chiisu ke buɛiyaa nduaa sawaa aa: “La kɔ o ŋwaŋnda chiee lo ba o ba fee mi la siiŋguu nda buɛiyaa ni.” Nduyɛ mbo ke wanaa cho sawa koŋ diikɔŋndo wa tiindaŋndo aa: “I cho wa a nya latulu lepaa o lepaa haaa mi chieeŋndo fuuluu o mɛɛlulaŋ.”—Maa. 28:​19, 20.

“Te Chɛhowa Chɛl Pɛ” (Walta Kiilaa 18:​18-22)

17, 18. Yɛɛ Pɔɔl wa yɛ dɔɔ yiyaŋndo choo mɛɛ o luɛi o dɛndɔɔ niŋ le kɔlaŋ Ɛfisɔɔ?

17 Baa mi yamɛi Kaalioo kilul Chuuwa ve tosa mi kunda leKilisiɔŋ sɛnɛi kilaŋ Kɔliŋ ndo sɔla teleŋ kɔl nyuloo? Ŋ kilu kpali le. Kɛ i naŋ sina ve cho niŋ maa, mi Pɔɔl chɔɔlu viouwɔɔ loŋ “le palɛi itiŋ” tuupa mbo choŋguŋ puaapiliaa Kɔliŋ. A wɔsi 52 o faŋaŋ Chiisu wo kɔɔli, mi Pɔɔl tosa kɛɛsiaa le luɛiyɔɔ o dɛndɔɔ niŋ Sɛŋkiliaa le kɔlaŋ Siiliaa. Nduyɛ fondɛi hei wa landaŋ a Kɔliŋ le mɛɛliilaŋ la ŋɔmmɛu. Kɛ tuupa mbo luɛi o dɛndɔɔ niŋ Sɛŋkiliaa, “mbo sendi kanifuule ndoo chua buŋgɛi o Mɛlɛka lo.” c (Walta. 18:​18) Okoŋ kɔɔli, mbo chua Akuila nda Pilisila ma taŋ Pioo Ichiyaŋ le kɔlaŋ Ɛfisɔɔ o Eesiaa Mainɔ niŋ.

18 Mɛɛ Pɔɔl luɛi o dɛndɔɔ niŋ Sɛŋkiliaa, naapum mbo yiyaŋ dɔɔ a teleŋ o chua Kɔliŋ ndo. Mbo sɔla sɔɔŋ loonaŋ kɛndɔŋ, nduyɛ ndoo nɔ sabulaŋ tau le waa a kɔl hiniaa. Mbo sɔla fulamakɔɔlila kɛndɛlaŋ tau o paŋguŋ tɔ a ŋɔmaa ndoo chii loŋ o yooŋgu kɛndɔɔ dimioo niŋ ndo. Kunda tasoo Kɔliŋ ndoo kilaŋ niŋ, nduyɛ o chiɛi Chɔsitɔɔ wo niŋ ndaa bii bɔŋaŋndaŋ ni. Wanaa laalaŋaa wa o kunda koŋ niŋnda wa Chɔsitɔɔ, Kilisipɔɔ a yuŋgu ndɔɔ, vɛlɛ a wanaa cheleŋ ni. Pɔɔl ndoo kaala Kilisiɔŋaa sɛnɛiya haa tau, kanifuule ndu ndoo mala nda ni le simnɔŋndo wanaa laalaŋnda. Mɛɛ wɔsioŋ ŋtiŋ hiou, mi Pɔɔl poonyial nda yaula chandaa laŋ fulaa ndu o kɔl di. Mi naa bɛɛ nɔ chaŋyɛi kpɛɛluŋnde a wanaa naŋ sɔla dikeŋnaŋndo le nda chɔmndo a piɛile tonyaleŋ okɔɔ wa. Nuawɔ se mɛɛ naŋ wa a kɔl kɛndɛ yɛ te ŋ mala pɛ waŋnda o nɛi waa nuaa choo! Lelaŋ ŋ tiuba miŋ veelu nda aa: ‘Yaula chandaa laŋ.’—2 Kɔliŋ. 3:​1-3.

19, 20. Yɛɛ Pɔɔl ndoo tosa yɛ mɛɛ o fuuluu Ɛfisɔɔ, nduyɛ yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ ndu o ba te o hiŋ pɛ a kpeleŋndaŋ kɛsioo o Mɛlɛka piɛiyo niŋ?

19 Dimioo nuaa mi Pɔɔl fuuluu Ɛfisɔɔ, mbo kandu vɛlɛ wali ndɔɔ sakpo. “Mbo luɛi o chiɛi Chuuwa piɛi Mɛlɛka wo niŋ, mbo dimul Chuuwa diom Mɛlɛkaa.” (Walta. 18:​19) Pɔɔl viu Ɛfisɔɔ a teleŋndo hoo le. Mi che bɛɛ a wa ndu nyɔɔloo le mbo chɔɔlu viouwɔɔ loŋ, “kɛ o chɛl te.” Mɛɛ o wa nda choŋgɔŋndo, mbo dimul nda aa: “Te Chɛhowa chɛl pɛ, I cho vɛlɛ miiŋgu naa nya chua.” (Walta. 18:​20, 21) Pɔɔl ndoo sina kpendekele maa yooŋgu kɛndɔɔ ndoo nɔ mbo dimiŋ Ɛfisɔɔ tau. Ndoo nɔ kɛɛsiaa le miiŋgoo loŋ, kɛ mbo mal sɔɔŋ Chɛhowa o ba. Baa hei cho suɛi tamasi kɛndɛ le naa hau le? Le kpeleŋnda naalaŋ komallo o Mɛlɛka piɛiyo niŋ, ŋ nɔ fɛlɛŋ miŋ tosa nyɛ. Kɛ ŋ nɔ miŋ tiindaŋ nɛi chɔmaa Chɛhowaa lɔɔlɔɔ, nduyɛ miŋ tosa sɔɔŋ o hɛnaŋ ndɔɔ ni.—Chemi. 4:​15.

20 Mɛɛ o mɛi Akuila nda Pilisila Ɛfisɔɔ, mi Pɔɔl luɛi o dɛndɔɔ niŋ le kɔlaŋ Sisaliaa. Naapum “mbo kua” Chulusalɛm le kunda wanaa laalaŋnda yilɔɔ. (Walta. 18:​22) Okoŋ kɔɔli mi Pɔɔl miiŋgu naa o wa o yiya Aŋtiɔɔ o Siiliaa niŋ nda. Nduyɛ mɛɛlula balɔɔ ndɔ lemisiɔnaluei diiŋ ndɔɔ wa hoo ni. Kɛ yɛɛ wa yɛ ndu lachi o balɔɔ ndɔ lemisiɔnaluei yaa ndɔɔ niŋ?