Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

SUƐI LEBOLII 5

“Ŋ Nɔ Miŋ Diikuŋ Masanɔɔ Mɛlɛka”

“Ŋ Nɔ Miŋ Diikuŋ Masanɔɔ Mɛlɛka”

Mi kiilaa Chiisuaa kɛsi tamasi kɛndɔɔ le Kilisiɔŋaa tonyaa hau kpou

O tɔlnuŋ o Walta Kiilaa 5:​12–6:​7 choo

1-3. (a) Le yɛɛ ndaa kuɛ yɛ a kiilaa Laŋgbaa Kalaa Kialu Yamaŋ Nda o hɔl, nduyɛ kɛɛsiaa sɔvɛ sɔvɛ kuɛɛ ndaa nɔ yɛ mi ndaa tosa? (b) Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ hau yeemɛi tau o nyɛ kiilaa ndaa tosa wo niŋ?

 LAŊGBAA Kalaa Kialu Yamaŋ Nda wa hiouwɔɔ lachi a tumboo dɔɔnɔŋndo. A hɛɛnduu kiilaa Chiisuaa sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ choo, nduyɛ mi toŋgo kialaa ŋyamaa tusi nda nyɛpalaa choo. Le yɛɛ? Mi Choosɛ Kayafaa, wana bɛndu wanaa soliaa lasalaa, a masa Laŋgbaa Kalaa Kialu Yamaŋ Nda dimul nda aa: “Ŋ dou nya sawaa o kala kala maa la pɛɛku lɛ waŋnda a diola poo hoo okɔɔ le.” Nduyɛ masa bɛndu Laŋgbaa Kalaa Kialu Yamaŋ Nda ndoo yeema pɛɛŋ mbo veelu diola Chiisulaŋ te. Okoŋ mbo dimul kiilaa aa: “La tofawɔ! La tiu pɛɛku nyaa hoo Chulusalɛm kpou, nduyɛ la yeema mi la heelu naa kooma poo hoo o lebol.” (Walta. 5:​28) Suɛi waŋnuŋ kpendekele. Ma dimul nda le ma pɛŋgi yooŋgu kɛndɔɔ dimioo. Te koŋ te, a tusi nda nyɛpalaa choo.

2 Yɛɛ kiilaa ndaa nɔ yɛ niko maa tosa? Chiisu, wana Mɛlɛka ke kpaayaa wo, ndoo ke nda wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ ni le tosaa. (Maa. 28:​18-20) Baa kiilaa cho pa siooŋnde yɔŋ le wanachioo, okoŋ ma pɛŋgi yooŋgu kɛndɔɔ dimioo? Ɔɔ baa a cho pa kɔl simulaa nɔ le ma sim yi le hiouwɔɔ lachi a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo? Mi suɛi hei fuuluu niko a teleŋ ndaa nɔ ma tosa kɛɛsiaa sɔvɛ sɔviɔɔ wo. Baa wanachioo nda cho diikɔŋ ni, ɔɔ Mɛlɛka? Kiilanɔɔ Pitɛ doonuŋ tamala le. Okoŋ mbo suaa le kiilaa kpou. Diomnda ndɔlaŋ la waŋnuŋ walaŋ, nduyɛ siooŋii bii ndu le.

3 Naa Kilisiɔŋaa tonyaa hau, ŋ nɔ yeemɛi tau le sinaa mɛɛ kiilaa ndaa mulul Laŋgbaa Kalaa Kialu Yamaŋ Nda yɛ. Naa bɛɛ, wali dimiaa yooŋgu kɛndɛ pilɔɔ hoo kpe naŋ cho tosaa ni. Mi simultaŋ la komal naa le wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ hoo tosaa. (Maa. 10:​22) Mi wanaa simul naa wa kindiŋ lepum le wali naa hoo kuunaa. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa? Ŋ sɔla tɔnɔɔ tau te ŋ yiyaŋ pɛ a nyɛ kiilaa ndaa tosa wo okɔɔ, nduyɛ a sɔɔŋ tosa ma kua a nda o toŋgo kialaa ŋyamaa niŋ Laŋgbaa Kalaa Kialu Yamaŋ Nda o hɔllo. a

“Mi Maalikɛinɔ Chɛhowa Wo Kumbi Diola Chiɛi Manyumndo” (Walta Kiilaa 5:​12-21a)

4, 5. Le sabu yɛ Kayafaa a Sadusiiya ndaa chɛŋ yɛ “a kɔl paŋalɛi bɛndoo”?

4 Yiyaŋndɔ a teleŋ tase nda dimul nda le ma pɛŋgi yooŋgu kɛndɔɔ dimioo wo okɔɔ. Mi Pitɛ nda Chɔŋ mulul nda aa: “Ŋ nɔla miŋ pɛŋgi suɛi a sɔɔŋ naŋ che, nduyɛ miŋ tuɛiyoŋ okɔɔ le.” (Walta. 4:​20) Mɛɛ nda faŋaŋ Laŋgbaa Kalaa Kialu Yamaŋ Nda o hɔl, mi Pitɛ, Chɔŋ, vɛlɛ a kiilaa tuaa kpou hiau lachi a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ. Mi kiilaa hiau lachi a kaamaalaŋ tosaa, mɛɛ wanaa lanaawa siŋgioo a nyinaa wɔɔŋnda waŋnda touwɔɔ kɔɔli cho nuaa yɛ. A wa hei tosaa o “Toŋgo Sɔlɔmɔŋndo niŋ,” o wa o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ ba paaleŋ le chaŋndo, naa Chuuwa bɔɔbɔɔ ndaa chuuŋgiaŋnda. Nduyɛ, waŋnda wa pɛɛŋ sioŋgɔɔ mɛɛ wundule Pitɛ leŋ le wa nda komallo. Mi wanaa bɔɔbɔɔ nda siŋgi wa chɛl tonya cho o Diom Mɛlɛkaa niŋndo. Fulamakɔɔlioo wa ni, “mi waŋ piaanduaa a waŋ laanduaa bɔɔbɔɔ laalaŋ o Masanɔɔ niŋ, okoŋ ma simnuŋ buɛiya.”—Walta. 5:​12-15.

5 Mi Kayafaa, a wanaa wa a ndu latulu o kunda lepiɛi Sadusiiya choo wa “chaŋ a kɔl paŋalɛi bɛndoo,” okoŋ ma duau kiilaa o chiɛi manyumndo niŋ. (Walta. 5:​17, 18) Le yɛɛ Sadusiiya ndaa tambu yɛ kɔl? Le mɛɛ kiilaa wa pɛɛkoo maa, mi Chiisu miiŋgu yoomu yɛ. Kɛ Sadusiiya ndaa laalaŋ o fulasɛiniŋndo niŋ te. Nduyɛ kiilaa wa dimioo maa, le ma sɔla yoomu fafɛɛŋndo, mɛɛ ma dɔu laalaŋndo o Chiisu niŋ. Sadusiiya wa siooŋnde le Luomaŋnda yɔŋii ndaa tusi nda nyɛpalaa choo te a dɔu pɛ laalaŋndo o Chiisu niŋ maa Masanɔ nda. (Chɔŋ 11:​48) Le saboo hoo kpeekpei Sadusiiya wa kindiŋndo ni le kiilaa kuunaa.

6. Nɛɛ yaa kpeekpei tusi yɛ hau Seiyaa Chɛhowaa nyɛpalaa choo, nduyɛ le yɛɛ kɔndɔfili nɔ mbo bii naa le?

6 Hau bɛɛ, wanaa kpeekpei tusi Seiyaa Chɛhowaa nyɛpalaa cho wa cho simlachiaa lepiɛiya ni. Mi waŋnda haa soliŋ masaa waa, a Intanɛtiiyo kpeku le wali naa kuunaa. Baa kɔndɔfillo nɔ pa mbo bii naa a hei? Sako. Kanifuule, mi yooŋgu naŋ dimi wo chɔɔmuu pɛɛkula piɛiyii lachoowɛi. Te wanaa nɔ yeemɛiya chɛl pɛ tonya cho o Baabuiyo niŋndo, mi hei tosa ma fula o naamulaŋ, vɛlɛ a o laalaŋnda lachoowalaŋ niŋ. (Chɔŋ 8:​32) Le saboo hoo simlachiaa lepiɛiya tul naa yɛleŋ ni, nduyɛ ma tusi naa nyɛpalaa choo.

7, 8. Vɛɛ nyɛ maalikɛiya ndaa dimul kiilaa wo luei yɛ nda yoomuaŋ, nduyɛ nyuna yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ nyunaŋ naapila?

7 Mɛɛ nda wa ichali o chiɛi manyumndo niŋ chumndo, mi kiilaa wa yiyaŋndo te yaamɔɔwa ndaa cho nda pɛ diyɔɔ. (Maa. 24:​9) Kɛ a nyumndaŋ, mi suɛi kɔndɔfilii nda ve kɔl te ve yɔŋnuŋ. “Mi maalikɛinɔ Chɛhowa wo kumbi diola chiɛi manyumndo.” b (Walta. 5:​19) Okoŋ mbo ke nda nɛi chɔmaa aa: “La kɔ sim o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ, mi la hiou lachi a suɛi.” (Walta. 5:​20) Naapum hei kpeekpei tosa ni mi kiilaa laalaŋ maa, nyɛ wa sakpo wo nda wa tosaa ni. Kɛlɛŋgaa mi diomnda maalikɛinɔ dimilaŋ ndaŋ la luei nda yoomuaŋ le ma hiou lachi a simndaŋ yi, mɛɛ mɛɛ sɔɔŋ yɔŋnuŋ. Le mɛɛ nda nɔ laalaŋ kala kalaa a kɔl simulaa yɛ, mi kiilaa “luɛi o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ a paale siaaleŋ, ma kandu waŋnda pɛɛkoo.”—Walta. 5:​21.

8 Naa kpou nɔ miŋ nyunaŋ aa: ‘Baa i nɔ niŋ pa laalaŋndo a kɔl simulaa le hiouwɔɔ lachi a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o simulta waa nuaa bɛŋgu?’ Miŋ sɔla yoomuaŋ tau te ŋ sina pɛ maa, wali sɔvɛ sɔvɛ naŋ cho hoo tosaa le waŋnda “tɛɛsiallo a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ” wo, maalikɛiya cho ndu tooloo ni, nduyɛ ma wa nɛi chɔmaa yɔŋgoo.—Walta. 28:​23; Sɔɔŋ. 14:​6, 7.

“Ŋ Nɔ Miŋ Diikuŋ Masanɔɔ Mɛlɛka Mbo Hiou Wanachioo” (Walta Kiilaa 5:​21b-33)

“Mɛɛ nda hiŋ a nda, ma simi nda Laŋgbaa Kalaa Kialu Yamaŋ Nda lachi.”—Walta Kiilaa 5:​27

9-11. (a) Vɛɛ kiilaa ndaa mulullɛ Laŋgbaa Kalaa Kialu Yamaŋ Nda, mɛɛ nda dimul nda le ma pɛŋgi yooŋgu kɛndɔɔ dimioo? (b) Nduyɛ vɛɛ Kilisiɔŋaa tonyaa hau bɛɛ tuallɛ tamasi ndaa kɔɔli?

9 Kayafaa, a Laŋgbaa Kalaa Kialu Yamaŋ Nda wa niŋ a bɛɛndiaŋ le kiilaa nyɛpalaa tusioo choo. Kɛ ndaa sina nyɛ ndoo yɔŋnuŋ o chiɛi manyumndo niŋndo le. Okoŋ mi Laŋgbaa Kalaa Kialu Yamaŋ Nda viam waŋnda le ma kɔ huŋ a kiilaa. Yiyaŋndɔ mɛɛ kɔndɔfillo ndoo bii wanaa ndaa vem nda yɛ. Ma saaluŋ maa kiilaa ve o chiɛi manyumndo niŋ te, mi che bɛɛ “chiɛi manyumndo [wa] o baŋaa kpaŋ kpaŋ, nduyɛ wanaa mɛŋgɛlaa wa isisi o diolaŋ.” (Walta. 5:​23) Mi wana bɛndu wanaa manda chiɛi Mɛlɛkaa wa sina maa, kiilaa miiŋgu o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ, okoŋ ma wa yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a Chiisu okɔɔ. Nduyɛ le wallo hoo kpeekpei ndaa dɔu nda o chiɛi manyumndo niŋ ni. Mi ndu, a puaa nduaa kua chɔ chɔ o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ le ma bii kiilaa, okoŋ ma kuɛ a nda o Laŋgbaa Kalaa Kialu Yamaŋ Nda lo.

10 O suɛi lebolle hei kandɔŋndo, miŋ cha mɛɛ simlachiaa lepiɛiya dimul kiilaa kpendekele le ma pɛŋgi yooŋgu kɛndɔɔ dimioo yɛ. Vɛɛ kiilaa ndaa muli yɛ? Mi Pitɛ, wana wa sondo suaa le kiilaa wo muli aa: “Ŋ nɔ miŋ diikuŋ Masanɔɔ Mɛlɛka mbo hiou wanachioo.” (Walta. 5:​29) Mi kiilaa kɛsi tamasi kɛndɛ Kilisiɔŋaa tonyaa nɔ hau ma tol kɔɔli wo. Mi di Mɛlɛka ke masaa waa le miŋ diikuŋ nda wo hɛluŋ nda, te a dimul naa pɛ le nyɛ Mɛlɛka tul leyɛ wo tosaa, ɔɔ ma dimul naa le nyɛ Mɛlɛka hɛnaŋndo kiɔɔ tosaa. Naa bɛɛ hau, te “wanaa cho naa masaleŋ choo wa” kuuna pɛ wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ, ŋ nɔ miŋ pɛŋgi wali Mɛlɛka ke naa hoo wo tosaa le. (Luomaŋ. 13:​1) Kɛ, ŋ nɔ miŋ hiou lachi a nɛila cheleŋ nuuviaa le waŋnda dimullo a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ.

11 Mi muli kiilaa yɔŋgu Laŋgbaa Kalaa Kialu Yamaŋ Nda wo tɛɛmbuu nda kɔllo tau. Le hei, ma kɛɛsiaŋ o kɔl “le kiilaa diyɔɔ.” (Walta. 5:​33) Mi kiilaa haa sina maa teleŋ o teleŋ a sɔla piɔmndo. Kɛ a wa niŋ hunɔɔ malaa sɔlaa o nɛi nda ve kɔl te wo ni.

“La Cho Nda Ba Tiu Le” (Walta Kiilaa 5:​34-42)

12, 13. (a) Sila yɛɛ Kameliɛɛ ndoo ke yɛ chaaŋaa nduaa, nduyɛ yɛɛ ndaa tosa yɛ? (b) Vɛɛ Chɛhowa suaa yɛ hau le wanaa nduaa, nduyɛ tiindaŋ yɛɛ naŋ nɔ yɛ o yɔŋ bɛɛ miŋ “sɔla nyɛpalaa le suɛi cho sakpo ve tosaa”?

12 “Wana ndoo pɛɛku waŋnda Sawala Mɛlɛkalaŋ,” nduyɛ mi waŋnda nɔ bɛɛle ndɔleŋ tau wo Kameliɛɛ wa ni. c Naapum chaaŋaa nduaa ndaa nɔ bɛɛleŋ tau le ndu. Lelaŋ “mbo chaŋ, mbo dimul nda le ma soli kiilaa o bɛɛ le teleŋ biŋgi.” (Walta. 5:​34) Mɛɛ Kameliɛɛ wa suɛi a sawala paandulaŋ, vɛlɛ a wanaa ndaa heeluŋ le mɛɛ simlachiaa wa nda kɔɔli yɛ okɔɔ, mbo dimul toŋgo kialaa ŋyamaa le ma biunuŋ, nduyɛ ma wa dɛɛ a kiilaa, a masanɔ ndaa Chiisu Kiliti ndoo laŋga sɔla piɔmndo wo. Nyɛ Kameliɛɛ ndoo dimi hoo wo wa tonya. Mbo dimi aa: “La yɔŋ puaa haa nyɛ o nyɛ le. La mal nda o ba ndaa choo. Te o wa pɛ waŋchieeya kɛɛsiaa sɔɔŋ muŋ ɔɔ waltaŋ ndaŋ ni, mɛɛ a cho dema. Kɛ te kɛɛsiaa Mɛlɛkaa ni, mɛɛ la cho nda ba tiu le. Te la baŋ pɛ, mɛɛ Mɛlɛka nya cho wa koŋ chɔulabaa ni.” (Walta. 5:​38, 39) Mi Laŋgbaa Kalaa Kialu Yamaŋ Nda yaŋ Kameliɛɛ nilaŋ. Kɛ a koŋ kpou, ma luaa kiilaa, nduyɛ “ma dou nda sawaa maa a suaa lɛ a diola Chiisu laŋ okɔɔ le.”—Walta. 5:​40.

13 Hau bɛɛ, mi Chɛhowa soliŋ wanaa pɛlnuŋ ladio wa kpeku, mɛɛ Kameliɛɛ wa nuaa yɛ, le suɛi le wanaa nduaa. (Pulɔ. 21:​1) Mi Chɛhowa soliŋ vɛlɛ nyina ndɔ diandaa kpeku le mi masaa waa, wanaa kialu yamaŋ nda, ɔɔ wanaa lasawaa tosa sɔɔŋ o hɛnaŋ ndɔɔ niŋ. (Nɛhi. 2:​4-8) Kɛ o yɔŋ bɛɛ mbo chɛl miŋ “sɔla nyɛpalaa le suɛi cho sakpo ve tosaa,” ŋ nɔ miŋ nɔ tiindaŋndo o sɔɔŋ ŋmuuŋ niŋ. (1 Pitɛ 3:​14) I tasei, Mɛlɛka cho naa yoomuaŋ luei le miŋ biunuŋ. (1 Kɔliŋ. 10:​13) I diiŋ nduɛi, wanaa simul naa wa cho naa ba tiu le kiɔɔ hɛnaŋ Mɛlɛkaa tosaa le.—Aisaya 54:​17.

14, 15. (a) Yɛɛ kiilaa ndaa tosa yɛ mɛɛ nda lɔɔ nda, nduyɛ le sabu yɛɛ? (b) Chɔmndɔ tamaselii chɔm maa mi Seiyaa Chɛhowaa biunuŋ nyɛkindilaa a nyaale wo?

14 Baa mi lɔɔ kiilaa ndaa sɔla wo dii nda pa dialloŋ? Sako bɛɛ! “Kɛ ma faŋaŋ Laŋgbaa Kalaa Kialu Yamaŋ Nda o hɔl, ma wa kɔlaŋ a nyaaloo.” (Walta. 5:​41) Le sabu yɛɛ nda wa yɛ “a nyaaloo”? O kpeekpei niŋ, o cho le mɛɛ ndaa lɔɔ nda yɛ le nda wa a nyaale le. Kɛ a wa a nyaale kanifuule, ma sina maa le mɛɛ nda lo o laalaŋnda choo, nduyɛ ma wa tamasi Chiisu wo tolɔɔ kɔɔli yɛ nda tusi nda nyɛpalaa choo ni.—Maa. 5:​11, 12.

15 Maa puaapiliaa naa o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ, mi naa bɛɛ biunuŋ, nduyɛ miŋ wa a nyaale o yɔŋ bɛɛ ma tusi naa nyɛpalaa choo le yooŋgu kɛndɔɔ. (1 Pitɛ 4:​12-14) O cho nuaa maa ŋ hɛnaŋ a kɔŋgɔliaŋndaŋ, nyɛpalaa nda tusi naa choo wo, ɔɔ dɔwɔɔ nda duau naa o chiɛi manyumndo niŋndo le. Kɛ miŋ naŋ kɔllo tau te ŋ lo pɛ o laalaŋ naa choo. Ŋ tofaŋndɔ tamasi Hɛŋlik Dɔnik wo. Mbo biunuŋ nyɛpalaa masaleŋ le tusi ndu choo le wɔsiŋ bɔɔbɔɔ wo. Mbo loonuŋ a nyɛ yɔŋnuŋ a Naandɔɔ wɔsi 1944 wo. A teleŋ koŋ masaleŋ le kɛɛsiaa ni le ndu nda bɛ ndɔ yɔŋndo o dɔɔŋgɔ nda tusi waŋnda kotaa choo wo. Mi wanaa wa nda kotaa tusioo choo wa dimi aa: “I cho suɛi kala le waŋnda haa nyindɔɔ le ma tosa nyɛ o nyɛ. Ma wa a nyaale tau o yɔŋ bɛɛ ma nɔ le piɔmndo sɔlaa.” Mi Ŋgɔɔ Dɔnik dimi aa: “Mi che bɛɛ yeemɛi cho ya le piɔmndo sɔlaa le, kɛ saŋgaa biuwɔŋndo a lo lechoo nuu o Chɛhowa lo tosa mi wa a nyaale.”—Chemi. 1:​2-4.

Maa kiilaa Chiisuaa, mi naa bɛɛ dimi yooŋgu kɛndɔɔ “chiɛiyo a chiɛiyo”

16. Vɛɛ kiilaa ndaa chɔm yɛ maa a wa a bɛɛndiaŋ le waŋnda dimullo a yooŋgu kɛndɛ leMasaa okɔɔ, nduyɛ vɛɛ naŋ cho yɛ hau tamasi ndaa tolɔɔ kɔɔli le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo?

16 Kiilaa haa dounuŋ tamala kposoŋ le miiŋgoo yooŋgu kɛndɔɔ dimioo le. Hei cho suɛi kɔndɔfili le. Kanifuule, “lepaa o lepaa, a wa hiouwɔɔ lachi a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo chiɛiyo a chiɛiyo . . . . A wa waŋnda pɛɛkoo a Chiisu Kiliti okɔɔ.” d (Walta. 5:​42) Kiilaa dialuŋfulaa haa wa a bɛɛndiaŋ teleŋ o teleŋ le waŋnda dimullo a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ. Loonuŋ maa, mi ndaa kuɛ o chiɛila waŋnda le nda yooŋgu kɛndɔɔ dimullo a mɛɛ Chiisu dimul nda yɛ. (Maa. 10:​7, 11-14) Nuaa kiilaa haa looku yooŋgu kɛndɔɔ tui Chulusalɛm kpou ni. Hau bɛɛ, waŋnda sina Seiyaa Chɛhowaa maa nda kinɛi cho tamasi kiilaa tolɔɔ kɔɔli ni le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo. Te ŋ kuɛ pɛ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo chiɛiyo a chiɛiyo o tanda naa niŋ, mɛɛ chɔmndo naŋ wa koŋ ni maa ŋ cho wana o wana fondaa kioo le yooŋgu kɛndɔɔ tueiyɔɔ. Baa Chɛhowa dɔu niŋ pa wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ hoo sala? Ei. Waŋnda o miiliɔŋndaŋ niŋ chɛl niŋ hau yooŋgu kɛndɛ leMasaa hoo o palɛi mɛɛlɛi hei niŋ. Nduyɛ a bɔɔbɔɔ, teleŋ tase nda tuei yooŋgu kɛndɔɔ wo wa, mɛɛ Seiyaa Chɛhowaa kuɛ o ndalo bɛɛ ni.

Waŋ Piaanduaa Suliŋ Le “Wali Sɔviɔɔ” Tosaa Wa (Walta Kiilaa 6:​1-6)

17-19. Simul kuɛɛ ndoo kanduŋ yɛ o kunda leKilisiɔŋndo niŋ, nduyɛ nɛi chɔmaa kuɛɛ kiilaa ndaa yɔŋgu yɛ le ndu solioo?

17 Mi simullo kanduŋ o kunda sɛnɛi ndoo kilaŋ hoo wo niŋ. Simul yɛɛ wa yɛ koŋ? Buɛiyaa Chiisuaa a bɔɔbɔɔ ndaa sɔla yiŋɔɔ wa, mialla nda wa Chulusalɛm ni. Nduyɛ ndaa yeema mi ndaa chɔɔlu pɛɛku tau tuupa mi ndaa miiŋgu o la ndalo. Mi buɛiyaa Chiisuaa wa pilachieeya Chulusalɛm nda, yɔŋgu tooloo a kɔllo kpou le mialaa wa nda tɛɛŋnda nyɛm nda hauba woŋ kioo, a nyɛdiaa. (Walta. 2:​44-46; 4:​34-37) Kɛ, mi bahawɛi kala kalaa luɛi o kundaa niŋ. Waŋ laanduaa Chuuwaa ndaa dimi Kilikiiye mi piaandaa ndaa wu wa, “ve nyɛdiaa ndaa piɔu lepaa o lepaa wo sɔla le.” (Walta. 6:​1) Kɛ waŋ laanduaa Chuuwaa ndaa dimi Hibuluiye mi piaandaa ndaa wu wa, wa nyɛdiaa o ndaa sɔlaa. Naapum mi bahawɛiyo hoo huŋ a hɛliaŋ lekaa wo. Nduyɛ mi hei tosa mi piɔuviaŋndo luɛi o kundaa niŋ.

18 Mi kiilaa, a wa maa dialii kuumbaŋ choo ve o teleŋ koŋ niŋnda, chuuŋgiaa buɛiya naapilɛ kpede ma dimul nda aa: “O bɛnda miŋ mal waŋnda suɛi Mɛlɛkɛi pɛɛkoo le nyɛdiaa piɔuwo le.” (Walta. 6:​2) Le bahawɛiyo hoo solioo, ma dimul buɛiya apiliaa le ma hɛli puaa a ŋɔmmɛu a ndaa ‘nɔ nyina diandaa, a taasioo tau wa,’ le mi kiilaa yulu nda isu le wali sɔviɔɔ hoo tosaa. (Walta. 6:​3) Puaa suliŋ nda ndaa yeemaŋ kanifuule, wallo hoo ve ko nyɛdiaa piɔuwo le, kɛ o wa vɛlɛ le nyɛsɔlaa soliŋndo kpeku le nyɔɔŋ piinduuwo a le konalaŋ kɛsioo nyɛkɛndɛi. Puaa ndaa hɛli wa kpou, diola maKilikiilaŋ ndaa nɔ ni. Naapum hei tosa ni mi waŋ laanduaa Chuuwaa ndaa dimi Kilikiiye wa hɛnaŋ a nda tau. Mɛɛ nda yaasiaa suɛi hei nduyɛ ma piɛi a ndi okɔɔ, ma hɛli puaa a ŋɔmmuɛ le “wali sɔviɔɔ hoo tosaa.” e

19 Baa nyɛdiaa piɔuwaa hoo ndoo sim ni maa, puaa ŋɔmmɛu waa ndaa yulu haa isu wa ndaa nɔ lɛ le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo le? Sako bɛɛ. Stiiviŋ wa waŋndo opilɛ o puaa haa tɛɛŋ. Kɛ ndoo nɔ isiooŋ le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a dialuŋfulaa le. (Walta. 6:​8-10) Filipi bɛɛ wa waŋndo opilɛ o puaa haa tɛɛŋ. Nduyɛ mi Baabuiyo veelu ndu aa: “Wana dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ.” (Walta. 21:​8) I cho kpendekele maa, mi puaa ŋɔmmɛu wa haa hiau lachi a yooŋgu kɛndɛ leMasaa dimioo a dialuŋfulaa.

20. Vɛɛ wanaa Chɛhowaa cho yɛ tamasi kiilaa tolɔɔ kɔɔli?

20 Tamasi kiilaa kɛsi wo wanaa Chɛhowaa cho hau tolɔɔ kɔɔli ni. Puaa nda yulu isu le kalaŋndaŋ chuaa o kundaa niŋnda nɔ ma chɔm maa a nɔ taasi iMɛlɛkayaa, nduyɛ maa nyina diandaa cho wallo a nda. O nɛi chɔmaa Dialii Kuumbaŋ Choo Ve ba bɛŋgu, ma yulu puaa isu le waa bɛnduaa kundaa ɔɔ buɛiyaa malalaŋnda. Kɛ mɛɛ ma bii fɛlɛŋ yoomula ndalaŋ a mɛɛ Baabuiyo dimi yɛ, malaŋ nda yulu nda isu. f (1 Timo. 3:​1-9, 12, 13) Ŋ tiuba miŋ dimi maa nyina diandaa yulu wanaa komal suliŋnda waa nuaa laŋ isu ni. Mi puaa nɔ haa sɛmbɔɔ wa tosa walta sɔvɛlaŋ tau o kundaa niŋ. Le tamaseliiyo, mi bɛnduaa kundaa kɔɔna sɔɔŋ le bɛnduaa yuuwaa laalaŋaa cho o kundaa niŋnda malaa a nyɛm nda hau ba woŋ. (Chemi. 1:​27) Bɛnduaa kundaa apum yɔŋguŋ ndapila tau le Toŋgola leMasalaŋ taŋgullo, bɔŋaŋ nda bɛŋndaŋ kɔɔnaa, ɔɔ le waa o kunda suaa o wanaa chiɔuwaa lo wo choo. Mi che bɛɛ buɛiyaa malalaŋnda kue ko yilɔɔ kɔl dɛɛniaa yɔŋgoo ɔɔ ma pɛɛku o kundaa niŋ te, kɛ mi nda bɛɛ tosa walta sɔvɛlaŋ tau. Puaa sɔla haa suei yulaŋnde wa nɔ ma wa kpeŋkpeŋ o walta nda tosa o kundaa, ɔɔ o kɔɔna Chɛhowaa niŋndaŋ, vɛlɛ a wali Chɛhowa ke naa le yooŋgu kɛndɛ leMasaa dimioo wo.—1 Kɔliŋ. 9:​16.

“Mi Diom Mɛlɛkaa Hiau Lachi a Pɛŋgɛlaŋndo” (Walta Kiilaa 6:​7)

21, 22. Yɛɛ chɔm yɛ maa mi Chɛhowa duau kunda sɛnɛi ndoo kilaŋ hoo wo sala?

21 A mala Chɛhowaa, mi kunda sɛnɛi kilaŋ hoo wo sɔla batiuwaa le nyɛpalaa waŋnda wa nda tusioo choo wo biuwɔŋndo, a le bahawɛi ndoo huŋ niŋ a piɔuwaŋndo o kundaa niŋndo solioo. Sala Chɛhowaa waŋnuŋ kpendekele o sɔɔŋ muŋ niŋ. Baabuiyo dimi aa: “Mi diom Mɛlɛkaa hiau lachi a pɛŋgɛlaŋndo. Mi buɛiya chɔɔlu kui tau tau o Chulusalɛm niŋ. Mi wanaa soliaa lasalaa a bɔɔbɔɔ simnuŋ wanaa laalaŋnda.” (Walta. 6:​7) Konaa opilɛ cho hoo ni, o konala yau Walta Kiilaa soo okɔɔ laŋ a hiouwɔɔ lachi ndoo tosaŋ o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋndo. (Walta. 9:​31; 12:​24; 16:​5; 19:​20; 28:​31) Baa ŋ ve hau a kɔl kɛndɛ te ŋ tuei pɛ konalaŋ a mɛɛ hiouwɔɔ lachioo cho tosaŋndo o wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ niŋ o lɛŋii cheleŋnde niŋ yɛ le?

22 O wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ o faŋaŋ Chiisu wo kɔɔli, simlachiaa lepiɛiya pɛŋgi Kilisiɔŋnda nyɛpalaa tusioo choo kposoŋ te. Nyɛpalaa bɛndu bɛndoo wa suŋ Kilisiɔŋnda komal. A mɛɛ naŋ cho chɔ o suɛi lebolii cho lachi ve niŋ yɛ, o viu bɛɛ le ma bii Stiiviŋ le ndu nyɛpalaa tusioo choo.

b Bɛmbɔɔ 20 Walta Kiilaa soo a maalikɛiya okɔɔ ni. Kɛ teleŋ tase o soo a nda okɔɔ wo cho hoo ni. Mi Walta Kiilaa 1:​10 veelu nda aa, ‘Puaa o nyɛla humbulaŋ niŋ.’

e Naapum suliŋnda cho le bɛnduaa kundaa laŋ puaa haa ndaa komal ni. Kanifuule, kalaŋ lusulɛiyo pila “wali sɔviɔɔ hoo” wa ni. Kɛ Baabuiyo chɔm teleŋ kpeekpei nda kandu puaa yulɔɔ isu maa bɛnduaa kunda o kunda leKilisiɔŋndo niŋndo le.

f O wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ, puaa ndaa suliŋ nda ndaa nɔ dioo ni le ma yulu bɛnduaa kundaa isu. (Wal 14:​23; 1Ti 5:​22; Tai 1:​5) Hau, Dialii Kuumbaŋ Choo Ve yulu buɛiyaa ibuŋgaa isu ni. Nduyɛ buɛiyaa ibuŋgaa nɔ dioo ni le ma yulu bɛnduaa kundaa a buɛiyaa malalaŋnda isu.