Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

SUƐI LEBOLII 7

‘Yooŋgu Kɛndɔɔ Dimioo A Chiisu Okɔɔ’

‘Yooŋgu Kɛndɔɔ Dimioo A Chiisu Okɔɔ’

Mi Filipi kɛsi tamasi kɛndɔɔ le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo

O tɔlnuŋ o Walta Kiilaa 8:​4-40 choo

1, 2. Vɛɛ nyɛpalaa nda tusi wanaa Mɛlɛkaa choo o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋndoŋ hiŋ yɛ a fulamakɔɔli kɛndɔɔ?

 MƐƐ tɔɔndaŋ kala kalaa kanduŋ, mi Sɔɔl “chiŋalaŋ kunda wanaa laalaŋnda.” O Baabuiyo niŋ, diomndo hoo “chiŋalaŋ” sim ni, nyɛpalaa kala kalaa waŋndo tusioo choo. (Walta 8:​3) Mɛɛ buɛiyaa Chiisuaa kpou saŋnuŋ, i wa ko maa batiuwaa Sɔɔl ndoo sɔla ni le piɛile tonyaleŋ faŋaa. Kɛ mi suɛi nda ve kɔl te ve yɔŋnuŋ. Suɛi kuɛɛ wa yɛ keŋ?

2 Mi wanaa laalaŋaa saŋnuŋ nda kandu “yooŋgu kɛndɔɔ dimioo” o lɛŋii ndaa kuɛ ve niŋ. (Walta 8:​4) Yiyaŋndɔ a hei okɔɔ. Wanaa wa nda nyɛpalaa tusioo choo wa tiuba ma kuuna nda yooŋgu kɛndɔɔ dimioo le. Kɛ ma tosa mbo pɛŋgɛlaŋ, nduyɛ mbo tiu o fondaŋnda leviltaŋ. Kɛ a ve kɔl kposoŋ maa hei cho yɔŋnɔŋ te. Ŋ cho hunɔɔ chɔ mɛɛ hei cho yɔŋnuŋndo hau yɛ.

“Wanaa Laalaŋaa Saŋnuŋ . . . Nda” (Walta Kiilaa 8:​4-8)

3. (a) Nɛɛ wa yɛ Filipi? (b) Le yɛɛ wanaa bɔɔbɔɔ o Sameeliaa niŋ ndaa tuiyɔ a yooŋgu kɛndɔɔ okɔɔ le, nduyɛ yɛɛ Chiisu ndoo dimi yɛ maa o cho yɔŋnɔŋ loŋ?

3 Filipi wa waŋndo opilɛ o ‘wanaa laalaŋaa saŋnuŋ’ nda tɛɛŋ. a (Walta. 8:​4; tofa kɔfoo hoo, “ Filipi, ‘Wana Dimiaa Yooŋgu Kɛndɔɔ.’”) Mbo kua Sameeliaa, chiee bɛndu wanaa bɔɔbɔɔ ndaa tuiyɔ a yooŋgu kɛndɔɔ okɔɔ le wo. Kɛ mi Chiisu ndoo dimul kiilaa nduaa paandu aa: “La kua o chieeŋ Sameeliaŋnda niŋ te. Kɛ, la wa kɔlaŋ o wanaa cho maa saa luusiaŋnda o Isɔluɛi niŋnda lo kinɛi.” (Maa. 10:​5, 6) A koŋ kpou, ndoo sina maa yooŋgu kɛndɔɔ cho hunɔɔ dimiŋ Sameeliaa. Lelaŋ tuupa mbo hel choo choo, mbo dimi aa: “La cho seileŋ timbi a ya okɔɔ o Chulusalɛm niŋ, Chudiaa a Sameeliaa, a ba o ba fee o chieeŋndo choo.”—Walta. 1:​8.

4. Yɛɛ Sameeliaŋnda ndaa tosa yɛ mɛɛ nda tuei yooŋgu kɛndɛ Filipi dimul nda wo, nduyɛ le yɛɛ ndaa yaŋ yɛ ndu nilaŋ?

4 Mi Filipi saaluŋ maa Sameeliaa ndoo “vesa le kouwɔɔ.” (Chɔŋ 4:​35) Mi yooŋgu o wa dimioo wo luei wanaa wa loŋ nda yoomuaŋ. Kanifuule, Chuuwa ndaa suukaŋ a Sameeliaŋnda le. Nduyɛ Chuuwaa bɔɔbɔɔ ndaa hɛnaŋ a nda le. O baa pilɔɔ choo, mi Sameeliaŋnda saaluŋ maa mi yooŋgu kɛndɔɔ ke wana o wana tiindaŋndo. Nduyɛ yooŋgu kɛndɔɔ choŋnuŋ teŋgeŋ a kaa hɛliaa Falisiiya ndaa nɔ wo. Mi Filipi dimul Sameeliaŋnda yooŋgu kɛndɔɔ, nduyɛ o hɛli wana o wana le. O ve maa wanaa ndaa chua nda chɔdɔ wa le. Le hei, mi wanaa bɔɔbɔɔ ‘yaŋ ndu nilaŋ.’—Walta. 8:​6.

5-7. Chɔmndɔ tamaseliilaŋ a mɛɛ yooŋgu kɛndɔɔ pɛŋgɛlaŋ niŋ yɛ, mɛɛ nyɛpalaa tosa mi Kilisiɔŋnda kua o lɛŋii cheleŋ niŋ.

5 Maa Kilisiɔŋnda o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ, nyɛpalaa nda tusi hau wanaa Mɛlɛkaa choo wo kuuna nda yooŋgu kɛndɔɔ dimioo le. Ma dɔu nda o chiɛila manyumndaŋ a kaka ɔɔ ma tosa ma kuɛ o lɛŋii cheleŋ niŋ. Hei tosa niŋ hau mi wanaa bɔɔbɔɔ tuei yooŋgu kɛndɔɔ. Le tamaseliiyo, a teleŋ Chɔu Chieeŋ Diiŋ Ndɔɔ, mi Seiyaa Chɛhowaa dimi yooŋgu kɛndɔɔ o dɔɔŋgɔ nda tusi waŋnda kotaa choo o Naasi niŋndo. Mi Chuunɔ pilɛ chiikaŋ a Seiyaa Chɛhowaa loŋ ndo dimi aa: “Mi kɔl simulaa Seiyaa Chɛhowaa wa o chiɛi manyumndo niŋnda chɔmndo tosa mi laalaŋ maa, tiindaŋ ndaa tɔlnuŋ o Baabuiyo choo. Le hei, mi simnuŋ Sei Chɛhowaa.”

6 Wanaa ndaa tusi Seiyaa Chɛhowaa nyɛkindilaa choo wa bɛɛ chɛl niŋ yooŋgu kɛndɔɔ. Le tamaseliiyo, mɛɛ nda hivi puaapilɛnɔ pilɛ diolaŋ Filaŋs Dilis o dɔɔŋgɔ nda tusi waŋnda kotaa choo o Ɔsiteeliaa niŋndo, mbo sɔla batiuwaa le wana bɛndoo opilɛ Baabuiyo pɛɛkoo. A wa bɔɔ a nyaale, mɛɛ nda chiikaŋ o bɔŋaŋ bɛndu Seiyaa Chɛhowaa! Nduyɛ wanaa dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ wana bɛndoo hoo wa niŋ ni.

7 Mɛɛ simul cheleŋ komal vɛlɛ Kilisiɔŋnda, ma kua o lɛŋnde cheleŋ niŋ. Le tamaseliiyo, a wɔsi 1970, ma baŋ Seiyaa Chɛhowaa le ma faŋaŋ Malawi. Okoŋ ma kua Mɔsaŋbiki, nduyɛ ma dimul waŋnda yooŋgu kɛndɔɔ loŋ. Kɛ mɛɛ teleŋ tiŋ hiou, mi simul cheleŋ komal nda vɛlɛ Mɔsaŋbiki. A koŋ kpou, mi yooŋgu kɛndɔɔ hiau lachi a dimiŋndo. Mi Filaŋsiko Koana dimi aa: “Teleŋnda bɔɔbɔɔ mi ndaa bii naa, nduyɛ ma tusi naa nyɛpalaa choo le yooŋgu kɛndɛ naŋ dimi wo. Kɛ mɛɛ wanaa bɔɔbɔɔ wa naa nilaŋ yaŋɔɔ, miŋ laalaŋ kɛsɛ maa Mɛlɛka wa naa malaa ni, mɛɛ o mala Kilisiɔŋnda o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ yɛ.”

8. Vɛɛ yalale chieeŋndeŋ a bahawɛi nyɛsɔlaa tosa yɛ niŋ mi yooŋgu kɛndɔɔ dimiŋ o lɛŋii cheleŋ niŋ?

8 O cho ko nyɛpalaa nda tusi Seiyaa Chɛhowaa choo wo le tosa mi yooŋgu kɛndɔɔ dimiŋ o lɛŋii cheleŋ ni te. O wɔsila hiou laŋ niŋ, yalale chieeŋndeŋ, a bahawɛi nyɛsɔlaa tosa niŋ mi yooŋgu kɛndɔɔ dimiŋ o sɔɔŋ maŋgalaŋ bɔɔbɔɔ niŋ. Apum sɔɔŋ muŋ tosa ma kua o lɛŋii cheleŋ niŋ, ma kandu Baabuiyo pɛɛkoo loŋ. Nduyɛ, luɛfichiiya tosa niŋ mi tandala sɔɔŋ maŋgalaŋ sɛnɛiyoŋ kilaŋ. Baa a cho pa kindiŋndo le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o “lelɛŋ o lelɛŋ niŋ, a lekaa o lekaa, a waŋnda suu o suu, a isɔɔ o isɔɔ maŋgalaa” niŋ?—Sɔɔŋ. 7:​9.

“Ya Bɛɛ La Ke Ya Kpaayaa Hoo” (Walta Kiilaa 8:​9-25)

“Mɛɛ Saimɔŋ che maa balaŋ kinɛi kiilaa handu waŋnda choo ni ma sɔla nyina diandaa, mbo ke nda kanioŋ.”—Walta Kiilaa 8:​18

9. Nɛɛ wa yɛ Saimɔŋ, nduyɛ vɛɛ o looku yɛ Filipi sina?

9 Mi Filipi tosa kaamaalaŋ tau Sameeliaa, mɛɛ namtaa siŋgioo, a nyinaa wɔɔŋnda touwɔɔ waŋnda kɔɔli cho nuaa yɛ. (Walta. 8:​6-8) Mi suɛi hɛnaŋ wana maŋgalaa pilɛ diolaŋ aa, Saimɔŋ le kaamaala Filipi tosa laŋ. Waŋnda ndaa nɔ bɛɛleŋ tau le Saimɔŋ. Nduyɛ mi ndaa dimi a ndu okɔɔ maa, ‘kpaaya Mɛlɛkaa wa ndu choo.’ Mɛɛ Saimɔŋ che kpaaya Mɛlɛkaa kpendekele o kaamaala Filipi wa tosaa laŋ niŋ, mbo simnuŋ wana laalaŋndo. (Walta. 8:​9-13) Kɛ mɛɛ teleŋ tiŋ hiou, mi yiyaŋ Saimɔŋ ndoo nɔ a kpaaya Mɛlɛkaa okɔɔ wo luɛi o tofaa bɛŋgu. O nɛi kuɛɛ choo?

10. (a) Yɛɛ Pitɛ nda Chɔŋ tosa yɛ Sameeliaa? (b) Yɛɛ Saimɔŋ tosa yɛ mɛɛ kilaa handu buɛiyaa sɛnɛiya balaŋ choo, okoŋ ma sɔla nyina diandaa?

10 Mɛɛ kiilaa tuei a hiouwɔɔ lachi wa tosaŋndo Sameeliaa wo okɔɔ, ma yɔŋ Pitɛ nda Chɔŋ loŋ. (Tofa kɔfoo hoo “ Mi Pitɛ Soliŋ ‘Kiiyoŋ le Masale Mɛlɛkaleŋ’ Kpeku.”) Mɛɛ nda fuuluu, ma handu buɛiyaa sɛnɛiya balaŋ choo, okoŋ mi o kɛ kɛ sɔla nyina diandaa. b Mɛɛ Saimɔŋ che hei, mi nyɔɔ hɛnaŋ ndu tau. Okoŋ mbo dimul nda aa: “Ya bɛɛ la ke ya kpaayaa hoo. Okoŋ, wana o wana ya handu balaŋ choo pɛ, o sɔla nyina diandaa.” Mbo ke pɛɛŋ kiilaa haa kaniei le kpaaya Mɛlɛka piondɔɔ.—Walta. 8:​14-19.

11. Sila yɛɛ Pitɛ ndoo ke yɛ Saimɔŋ, nduyɛ vɛɛ ndoo muli yɛ?

11 Mi Pitɛ mulul Saimɔŋ aa: “Maa kaniŋ numndoŋ tambu a num latulu, kanifuule a yiyaŋ maa a kanioŋ ŋ sɔla ke Mɛlɛkaa ni. A cho naa choo le, nduyɛ a sɔla nyɛ o nyɛ o suɛi hei niŋ te, kanifuule kɔl numndo dindu wɔ Mɛlɛka o hɔl te.” Mbo dɛɛniaa Saimɔŋ le mbo wookuŋ, nduyɛ mbo piɛi le malɔɔ hakioo. Mbo dimul ndu aa: “Nyɔɔlu Chɛhowa o piɛileŋ niŋ, kɛlɛŋgaa dɔɔ mbo mal num haki le yiyaŋnda wɔɔŋnda cho num o kɔllo niŋndaŋ.” O kpeekpei niŋ, Saimɔŋ ve wana wɔɔŋ te. Ndoo nɔ yeemɛi le sɔɔŋ kɛndɔŋ tosaa. Kɛ ndoo sina mɛɛ ndoo tosa muŋ yɛ le. Le hei mbo nyɔɔlu kiilaa aa: “La nyɔɔlul la Chɛhowa o piɛileŋ niŋ maa sɔɔŋ nya dimi muŋ ndoŋ kpou, i pilɛ bɛɛ yɔŋnuŋ ya le.”—Walta. 8:​20-24.

12. Vɛɛ piɛiyii lachoowɛi cho yɛ hau foofolaŋ piondɔɔ a pisioo?

12 Nyɛ Pitɛ dimul Saimɔŋ ndo cho hau silaa le Kilisiɔŋnda. O sɔɔŋ maŋgalaŋ bɔɔbɔɔ niŋ, nyɛ o dimi wo sim le foofolaŋ piondɔɔ ɔɔ pisioo, taama taama o nɛi leKilisiɔŋndo choo. Konala paandulaŋ a piɛiyii lachoowɛi okɔɔ nɔ tamaseliilaŋ tau. Mi yau pilɛ dimi aa: “Teleŋ o teleŋ ndaa mal pɛ yaulaŋ le waŋ banaa o kaŋndeŋ, o wa ko maa foofolaŋ nda wa laŋ piondɔɔ ni a kaniei. Wanaa bɔɔbɔɔ siɔmbula laa bii nda pɛŋ le hei tosaa le, nduyɛ ndaa kindiŋ le ndi vioŋɔɔ le.”

13. A yɛɛ okɔɔ Kilisiɔŋaa tonyaa nɔ yɛ ma wa yekeŋ?

13 Kilisiɔŋaa tonyaa nɔ ma fafaŋ foofolaŋ piondɔɔ a pisioo. Le tamaseliiyo, ŋ nɔ miŋ tosal bɛnduaa kundaa kɛndɛi le halikpeŋ ma ke naa foofolaŋ o kundaa niŋ te. Nduyɛ bɛnduaa kuandaa bɛɛ nɔ ma hiu hɛnaŋ a wanaa nɔ nyɛsɔlaa tau wa le. Sɔɔŋ muŋ kpou huŋ a foofolaŋ piondɔɔ a pisioo ni. Wanaa Mɛlɛkaa kpou nɔ ma chɔm kaa tusiaŋndo, nduyɛ ma chum le mi nyina diandaa Chɛhowaa yulu nda isu le chilaŋ chuaa. (Luku 9:​48) Fondaŋ kɛ kɛ cho o kɔɔna Chɛhowaa niŋ le wanaa ‘hiu ndapila chuaŋnuŋ maa a cho wanaa lebɛɛ bɛndu wa le.’—Pulɔ. 25:​27.

‘A Cho Pa Nyɛ Ŋ Cho Diomndaŋ Veeloo Wo Biyɔɔ Bila?’ (Walta Kiilaa 8:​26-40)

14, 15. (a) Nɛɛ wa yɛ “po Itoopiaanɔɔ,” nduyɛ vɛɛ Filipi looku yɛ ndu saalɔŋ? (b) Yɛɛ poo hoo tosa yɛ mɛɛ Filipi dimul ndu yooŋgu kɛndɔɔ? (c) Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ dimi maa o keleŋa bɔɔ yiŋɔɔ le? (Tofa diomnda chɔɔlaalaŋ.)

14 Mi maalikɛinɔ Chɛhowaa dimul Filipi le mbo kuɛ kpeŋgii batouve chɔŋ Chulusalɛm kɔ Kaasa. Naapum mi Filipi nyunaŋ dɔɔ aa le yɛɛ. Te o wa lende pɛ, mɛɛ mi nyuna ndɔɔ muliŋ mɛɛ o komal po Itoopiaanɔɔ ‘diomndaŋ veeloo o nyɛ Aisaya, wana suaa le Mɛlɛka wo poonyiaa wo niŋ.’ (Tofa kɔfoo hoo, “ Nɛɛ Wa yɛ Wana Bɛndu Fula Itoopiaa Wo?”) Mi nyina diandaa nyindu Filipi le sɔɔŋguuwo nyɛ nyaanaŋ poo hoo ikɛi. Okoŋ mbo nyuna ndu aa: “A cho pa nyɛ ŋ cho koŋ diomndaŋ veeloo wo biyɔɔ bila?” Kɛ mi poo hoo mulul ndu aa: “Vɛɛ ya looku yɛ mi bii bila te waŋndo pɛɛku ya le?”—Walta. 8:​26-31.

15 Mi po Itoopiaanɔɔ dimul Filipi maa o hel o nyɛ ndɔ nyaanaŋndo niŋ, mbo chal ndu ikɛi. Yiyaŋndɔ a balta kɛndɛla ndaa dɔu laŋ okɔɔ! Huului Aisaya ndoo dimi a “saa,” ɔɔ “buɛiyo” okɔɔ wo wa i viaŋnaŋ le teleŋ vilɛi. (Ai 53:​1-12) Kɛ mɛɛ ndaa kua fau, mi Filipi tɛɛsial po hoo a mɛɛ huuluei keŋ peeluŋ a Chiisu okɔɔ yɛ. Wana ndoo chua piɛile Chuuwa wo poo hoo wa ni. Nduyɛ maa wanaa sɔla yiŋɔɔ a Pɛŋtikɔɔsi wɔsi 33 wa, poo hoo bɛɛ ndoo sina niŋ nyɛ o nɔ le tosaa wo. Lelaŋ mbo dimul Filipi aa: “Tofawɔ mɛŋndaŋ! Yɛɛnɛ kuuna yɛ ya yiŋɔɔ sɔlaa?” Okoŋ mi Filipi yiŋ ndu sakpo! c (Tofa kɔfoo hoo “ Yiŋɔɔ Sɔlaa o Mɛŋndaŋ niŋ.”) Okoŋ kɔɔli, mi nyina diandaa dimul Filipi le mbo kuɛ Asidɔɔ, mbo hiou lachi a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo loŋ.—Walta. 8:​32-40.

16, 17. Yɛɛ chɔm yɛ maa maalikɛiya cho wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ tooloo?

16 Wali Filipi ndoo tosa wo naa Kilisiɔŋnda hau bɛɛ cho tosaa ni. Teleŋnda bɔɔbɔɔ, miŋ dimul waŋnda yooŋgu kɛndɛ leMasaa o baltaŋ niŋ. Te ŋ komal pɛ wana chɔm yeemɛiyo, kɔndɔfili nɔ mbo bii naa a hei le. Kanifuule Baabuiyo dimi maa, mi maalikɛiya toolu wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ hoo le halikpeŋ mbo komal “waŋnda lekaa o lekaa, a lelɛŋ o lelɛŋ, a isɔɔ o isɔɔ maŋgalaa” niŋ. (Sɔɔŋ. 14:​6) O tamasi Chiisu yɔŋgu a bil wɔɔŋndo a yɛiyii kɛndɛi okɔɔ wo niŋ, mbo dimi maa a teleŋ kuauwaa ɔɔ mɛɛlula chieeŋndo, maalikɛiya cho wa ‘wanaa kuauwaa ni.’ Mbo dimi vɛlɛ maa, maalikɛiya cho “nyɛ o nyɛ tosa mi waŋnda tosa yɔŋ wɔɔŋndo, a wanaa tosa sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ nda, . . . sooluu wanaa cho le Masale Mɛlɛkaleŋ nda tɛɛŋ.” (Maa. 13:​37-41) A teleŋ koŋ, maalikɛiya cho vɛlɛ wanaa pɔyaŋnda chuuŋgiaa, nduyɛ ma chuuŋgiaa vɛlɛ “saa cheleŋnda,” a Chɛhowa yeema ma wa o kɔɔna ndɔɔ niŋnda.—Sɔɔŋ. 7:​9; Chɔŋ 6:​44, 65; 10:​16.

17 Hei cho hau yɔŋnɔŋndo o yooŋgu kɛndɛ naŋ dimul waŋnda wo niŋ. Mi apum dimi maa, a wa niŋ piɛileŋ le mi Mɛlɛka mala nda. Ŋ tofaŋndɔ suɛi yɔŋnaŋnde hei. Mi wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa a ŋiɔɔŋ kua o wali pollo niŋ latulu a poombɔ pɔmbɔɔ. Mɛɛ nda chii yooŋgu kɛndɔɔ dimi idiiyo, ma kɛɛsiaa le miiŋgɔŋndo o la ndalo bɛɛ. Kɛ mi poombɔɔ dimi maa o yeema wɔ kɛ mbo kuɛ o chiɛiyo opilɔɔ. Mɛɛ o kuɛ ndupilɛ mbo kundu dioo, mi chua wa chiɛi niŋndo kumbi dioo. Okoŋ mi wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa ŋiɔɔŋaa wa kaasoŋnda wa suaa o ndu lo. Mi kɔndɔfillo bii nda mɛɛ chuaa dimi maa, ndoo laŋga chii piɛileŋ le mi waŋndo mala ndu mbo bii Baabuiyo bila. Nduyɛ mbo chɛl le Baabuiyo pɛɛkoo.

“Yandii Mɛlɛka, mala ya fɔ”

18. Le sabu yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ pisul a dikeŋnaŋ naŋ nɔ le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo wo le?

18 Te wana dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ ŋ cho ni, mɛɛ a nɔ dikeŋnaŋndo le wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ tosaa a maalikɛiya latulu. Fɛɛŋ bɛɛ pisul a dikeŋnaŋndo hoo le. Te a dɔu pɛ sɛmbɔɔ lɔɔlɔɔ, a cho nyaaloo sɔla tau le ‘yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a Chiisu okɔɔ.’—Walta. 8:​35.

a Filipi ve kiilanɔɔ le. Kɛ o suɛi lebolii ŋuɛɛnuei niŋ, miŋ pɛɛku maa o wa waŋndo opilɛ o “puaa ŋɔmmɛu waa ndaa yulu isu” wa tɛɛŋ. Puaa haa ndaa piɔu waŋ laanduaa ndaa vii piaanduaa mi ndaa dimi Kilikiiye wa, a waŋ laanduaa ndaa vii piaanduaa mi ndaa dimi Hibuluiye wa nyɛdiaa Chulusalɛm ni.—Walta. 6:​1-6.

b O sindɔɔ niŋ, te waŋndo ndoo sɔla dɔɔ pɛ yiŋɔɔ, mi ndoo sɔla pɔyaa a nyina diandaa sakpo. Nduyɛ mi ndoo sɔla tiindaŋndo le waa masaa, vɛlɛ a wanaa soliaa lasalaa o choo choo niŋ a Chiisu latulu. (2 Kɔliŋ. 1:​21, 22; Sɔɔŋ. 5:​9, 10; 20:​6) Kɛ, i yɔŋnuŋ lende a buɛiyaa sɛnɛiya o Sameeliaa niŋ te. A sɔla pɔyaa a nyina diandaa a teleŋ nda yiŋndo le. Mɛɛ mi Pitɛ nda Chɔŋ kua, ma handu nda balaŋ choo tuupa ma sɔla nyina diandaa a kpaayaa le kaamaalaŋ tosaa.

c Baa poo hoo ndoo keleŋa bɔɔ yiŋɔɔ sɔla? Sako. Kanifuule wana ndoo chua piɛile Chuuwa wo o wa ni. Nduyɛ ndoo nɔ niŋ sinapɛŋgu Baabuiyo otiŋ, mɛɛ huuloŋ a Mɛsayanɔɔ okɔɔ cho nuaa yɛ. Ndoo sina niŋ a foofo Chiisu wo okɔɔ o sabu Mɛlɛkaa niŋ. Lelaŋ ndoo nɔ lɛ mbo tosa tamala le yiŋɔɔ le.