Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

SUƐI LEBOLII 9

“Mɛlɛka Hɛli Ŋwaŋnda Chiee Le”

“Mɛlɛka Hɛli Ŋwaŋnda Chiee Le”

Kilisiɔŋnda kandu yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o wanaa cho ŋChuu le wa lo

O tɔlnuŋ o Walta Kiilaa 10:​1–11:​30 choo

1-3. Yɛɛ Pitɛ ndoo che yɛ o yilaŋnde niŋ, nduyɛ le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ sina nyɛ le sim lewundu wo?

 A WƆSI 36 o faŋaŋ Chiisu wo kɔɔli, paale pilɛ a teleŋ yɛŋndeŋ le luaa nuaa wo, mi Pitɛ hel o chiɛi choo choo wa Chopa ikɛiyo le piɛileŋ. Miallo o wa o chiɛiyo hoo niŋ ni. Wa ndɔɔ o chiɛiyo hoo niŋ chɔm kpendekele maa ndoo nɔ kaa hɛliaa le. Saimɔŋ ndoo nɔ chiɛiyo hoo ni. Nduyɛ yulale ndoo tosa leŋ le wa yaula visiaa toosiaa ni. O cho Chuuwa kpou le ndaa hɛnaŋ waa o wana waa ndoo lo chiɛiniŋ te. a Kɛ Pitɛ cho suŋ hunɔɔ pɛɛku a mɛɛ Chɛhowa cho wana hɛliaa le yɛ.

2 Mɛɛ Pitɛ wa piɛileŋ, mbo cha yilaŋnde. Nyɛ o che wo wa Chuuwa kɔllo tɛɛmbuu. Mbo cha mɛɛ nda saa nuaa kola feŋgbɛ bɛndoo o kpeŋguŋ hiɔɔloŋ, ma wa ndu tusioo yɛ. Nduyɛ o nyɔɔ hoo niŋ, mbo cha visiaa sawaa ndoo dimi maa a cho a nɔɔlɛiya. Ma dimul ndu le mbo dii visiaa kaŋ, okoŋ mbo de nda. Kɛ mi Pitɛ muli aa: “Ɛ ɛ, I kɛɛ Masanɔɔ. Kanifuule, lepilɛ bɛɛ I di wɔ nyɛ sawaa kɛɛ, nduyɛ mbo wa o nɔɔlɛi Mɛlɛka o hɔl lo le.” Bɛmbɔɔ le yaa kpulukuu nda dimul ndu ni aa: “Pɛŋgi nyɛm Mɛlɛka chii dindi woŋ veeloo nyɛm nɔɔlɛiyoŋ.” (Walta 10:​14-16) Mi kɔndɔfillo bii Pitɛ a yilaŋnde ndoo cheleŋ ndeŋ. Kɛ nyɔɔ viu bɛɛ le, ma chɔm ndu nyɛ lee sim lewundu wo.

3 Yɛɛ yilaŋnde Pitɛ ndoo che leŋ le sim yɛ lewundu? I cho suɛi sɔvɛ le miŋ sina nyɛ le sim lewundu wo kanifuule, i mala naa le sinaa tonyaa a mɛɛ Chɛhowa yiyaŋ a waŋchieeya okɔɔ yɛ. Naa Kilisiɔŋaa tonyaa, le miŋ dimul waŋnda a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ, mɛɛ miŋ che nda mɛɛ Mɛlɛka che nda yɛ. Le sinaa nyɛ yilaŋii Pitɛ ndoo che ve sim lewundu wo, ŋ yaasiaŋndɔ sɔɔŋ chiɛɛliaŋ a leŋ okɔɔ woŋ.

“Mi Ndoo Nyɔɔlu Mɛlɛka Lɔɔlɔɔ o Piɛileŋ Niŋ” (Walta Kiilaa 10:​1-8)

4, 5. Nɛɛ wa yɛ Kɔniiliɔɔ, nduyɛ yɛɛ ndoo yɔŋnuŋ yɛ mɛɛ o wa piɛileŋ?

4 Pitɛ ndoo sina nuaa maa mi po pilɛ Sisaliaa diolaŋ aa Kɔniiliɔɔ bɛɛ cha yilaŋnde waa nuaa le. Chioo hoo wa landaŋ a Pitɛ le mɛɛliilaŋ 30. Wana bɛndu puaa chɔuwa Kɔniiliɔɔ wa o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ ni. Ndoo “nɔ siooŋii Mɛlɛkɛi.” b Nduyɛ “mi ndu a yuŋgu ndɔɔ ndaa piɛi Mɛlɛka.” Kɔniiliɔɔ ve Chuunɔ le. Lelaŋ o sɔla hivi chiɛi kɔɔli le. Kɛ a koŋ kpou, mbo chɔm nyɛiye le Chuuwaa wa o bahawɛiyo niŋnda, nduyɛ mi ndoo ke nda nyɛm ndaa hauba woŋ. Mi po kaa kɛndɔɔ hoo “ndoo nyɔɔlu Mɛlɛka lɔɔlɔɔ o piɛileŋ niŋ.”—Walta. 10:​2.

5 A lɔɔ le 3:​00 ipalaa, Kɔniiliɔɔ wa piɛileŋ okoŋ mbo cha yilaŋnde. O yilaŋnde leŋ niŋ, mi maalikɛinɔɔ dimul ndu aa: “Mɛlɛka tuei piɛile numndeŋ, nduyɛ o naŋ kɔl a kɛndɛi ŋ tosal wanaa bala fonduaa ve.” (Walta. 10:​4) A mɛɛ maalikɛinɔɔ ndoo dimul ndu yɛ, mi Kɔniiliɔɔ viam waŋnda le ma kɔ veelu Pitɛ mbo hiŋ. Mi nyɛ ndoo yɔŋnuŋndɔ ndu kani bɛɛ le wo yɔŋnuŋ, mi che bɛɛ o ve Chuunɔ le. Ndu wa yɛ yooŋgu kɛndɛ piŋi waŋnda wo tueiyɔɔ ni.

6, 7. (a) Chɔmndɔ tamaseliiyo a mɛɛ Mɛlɛka muli hau piɛile wanaa yeema sinaa tonyaa a ndu okɔɔ wa yɛ. (b) Yɛɛ naŋ sina yɛ a sɔɔŋ yɔŋnaŋndo muŋ okɔɔ?

6 Baa mi Mɛlɛka muli pa hau piɛile wanaa yeema sinaa a ndu okɔɔ wa? Ŋ tofaŋndɔ suɛi yɔŋnaŋnde hei. Mi chua pilɛ o Alibeniaa niŋ chɛl Bandu Mɛŋgɛlaa soo a chuauwa mandaa okɔɔ wo. Mbo dimul Seiyaa Chɛhowaa kuɛ o ndu lo bɛɛ wa aa: “La sina pa maa i wa piɛileŋ o Mɛlɛka lo le mbo mala ya a mɛɛ ya looku mi manda chuauwaa niaa yɛ? Mɛlɛka kɛsɛ vem nya ni! Nduyɛ suɛi yaa yeema tueiyɔɔ ve kpeekpei nya dimulla ni!” Mi chuaa hoo a chuauwaa nduaa kpou kandu Baabuiyo pɛɛkoo. Nduyɛ mɛɛ teleŋ tiŋ hiou, mi pɔnɔ ndɔ bɛɛ chɛl le pɛɛkoo.

7 Baa hei koni cho suɛi yɔŋnaŋnde ni? Sako. Sɔɔŋ yɔŋnaŋ waa nuaa yɔŋnuŋ niŋ teleŋnda bɔɔbɔɔ chieeŋndo balɔɔ silɔ. Nduyɛ teleŋnda bɔɔbɔɔ ŋ ve kɔl te mi hei yɔŋnuŋ. Kɛ yɛɛ naŋ sina yɛ? I tasei, mi Chɛhowa muli piɛile wanaa yeema le ndu sinaa wa. (1 Masaa. 8:​41-43; Sam 65:​2) I diiŋ nduɛi, ŋ nɔ maalikɛiya le naa tooloo o wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ niŋ.—Sɔɔŋ. 14:​6, 7.

“Pitɛ [Wa] Kɔllo Keelaa le Nyɛ Yilaŋii o Che Ve Sim Ndo” (Walta Kiilaa 10:​9-23a)

8, 9. Yɛɛ nyina diandaa ndoo mala yɛ Pitɛ le sinaa, nduyɛ yɛɛ ndoo tosa yɛ?

8 Pitɛ wa wɔ o chiɛi choo choo wo niŋ “kɔllo keelaa le nyɛ yilaŋii o che ve sim ndo,” mi wanaa Kɔniiliɔɔ vem nda kua o chiɛi o wa wo. (Walta. 10:​17) Baa Pitɛ, o kɛɛ bɛmbɔɔ leyaa le nyɛdiaa nɔɔlɛiyo dioo wo a mɛɛ sawaa ndoo dimi yɛ, cho pa chɛlɔɔ le kɔlaŋ a puaa haa latulu okoŋ mbo kɔ luɛi o chiɛi wana cho Chuunɔ le wo niŋ? Mi nyina diandaa mala ndu le hɛnaŋ Mɛlɛkaa sinaa o suɛi hei niŋ. Mbo dimul Pitɛ aa: “Saimɔŋ! Puaa a yaa cho nyunaa le num. Chɔŋ ma tol mi la kuɛ nya ndaa. Nɔ kiisaŋ o kiisaŋ te, kanifuule ya vem nda ni.” (Walta. 10:​19, 20) Mi yilaŋii Pitɛ che hei ve i bɛɛndiaa ndu le nɛi chɔmaa nyina diandaa tolɔɔ kɔɔli.

9 Mɛɛ Pitɛ sina maa Kɔniiliɔɔ vem puaa ve haa ŋChuu le wa o ndu lo ni, mbo “luei nda chiɛiniŋ, mbo yiya nda.” (Walta. 10:​23a) Kiilanɔ tusiaŋndo hoo wa niŋ yiyaŋ ndɔɔ bɛɛndiaa mɛɛ o sina a hɛnaŋ Mɛlɛkaa okɔɔ.

10. Vɛɛ Chɛhowa ke yɛ wanaa nduaa nɛi chɔmaa, nduyɛ nyunala kuɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ nyunaŋ?

10 Hau, Chɛhowa cho buɛiyaa nduaa malaa le hiouwɔɔ lachioo tosaa o kɔɔna ndɔɔ niŋ. (Pulɔ. 4:​18) Mbo soliŋ nyina diandaa kpeku le “buɛi cho sakpo nduyɛ mbo wa buɛi taasi wo” nɛi chɔmaa kioo. (Maa. 24:​45) Teleŋndaŋ lapum, miŋ sɔla sinapɛŋgu sɛnɛiyo a sɔɔŋ cho o Diom Mɛlɛkaa niŋndoŋ okɔɔ. Ɔɔ mi kɔɔna Chɛhowaa tosa yɛlɛmiaalaŋ a mɛɛ nda tosa sɔɔŋ ŋpum yɛ. Ŋ nɔ miŋ nyunaŋ aa: ‘Yɛɛ ya cho yɛ tosa te siŋgaŋnda waa nuaa la yɔŋnuŋ pɛ? Baa i cho pa chɛlɔɔ nɛi chɔmaa nyina diandaa Mɛlɛkaa o sɔɔŋ waa nuaa niŋ?’

“Mi Pitɛ Dimul Nda le Ma Yiŋ” (Walta Kiilaa 10:​23b-48)

11, 12. Yɛɛ Pitɛ ndoo tosa yɛ mɛɛ o fuuluu Sisaliaa, nduyɛ yɛɛ ndoo pɛɛku yɛ?

11 Mɛɛ Pitɛ che yilaŋnde, diimandɔɔ mi ndu, puaa yaa wa Kɔniiliɔɔ vem nda, a ‘puaapiliaa a ŋɔmpum’ fulaa Chopa kua Sisaliaa. (Walta 11:​12) Le mɛɛ Kɔniiliɔɔ wa niŋ Pitɛ kɔllɛ, mbo ‘chuuŋgiaa wanayaŋ ndɔŋ a chaaŋaa nduaa diompilɛ.’ Naapum wanaa ve ŋChuu le wa nda kpou wa ni. (Walta. 10:​24) Mɛɛ nda fuuluu, mi Pitɛ tosa nyɛ ndoo che paandu ikala le tosaa wo. Mbo luɛi o chiɛi wana sɔla hivi chiɛi kɔɔli le wo niŋ. Mbo dimi aa: “Nyapila sina ndi walaŋ maa sawa naa maChuuwo dimi maa, Chuuwa nɔ ma holiaŋ a wanaa lekaawa le. Nduyɛ, a nɔ ma luɛi o la nda lo chiɛiniŋ te. Kɛ mi Mɛlɛka chɔm ya maa o bɛnda mi veelu wana o wana maa wana nɔɔlɛi le.” (Walta. 10:​28) Mi nyɛ Pitɛ che o yilaŋnde niŋndo pɛɛku ndu maa, o cho ko a nyɛdiaa suu waŋndo nɔ mbo de wo le yilaŋnde hei wa suɛi le. Kɛ ndoo nɔ mbo “veelu wana o wana [hali wana ve ŋChuu le wa bɛɛ] maa wanaa nɔɔlɛi le.”

“Kɔniiliɔɔ wa niŋ nda chumndo, nduyɛ ndoo chuuŋgiaa niŋ wanayaŋ ndɔŋ a chaŋyaŋ ndɔŋ kpɛɛluŋndoŋ diompilɛ.”—Walta Kiilaa 10:​24

12 Wanaa wa loŋ nda ndaa yeema tueiyɔɔ nyɛ Pitɛ ndoo nɔ le dimioo wo. Mi Kɔniiliɔɔ dimi aa: “Naa kpou ŋ chuuŋgiaŋ nanuŋ Mɛlɛka o hɔl le nilaŋ yaŋɔɔ o sɔɔŋ Chɛhowa vem num le dimioo woŋ.” (Walta. 10:​33) Nuawɔ se mɛɛ ŋ wa a kɔl kɛndɛ yɛ te wana yeema sinaa a Chɛhowa okɔɔ wo dimi pɛ diomnda waa nuaa! Okoŋ mi Pitɛ dimi aa: “I sina niŋ kɛsɛ maa Mɛlɛka hɛli ŋwaŋnda chiee le. Kɛ o lekaa o lekaa niŋ, wana nɔ pɛ siooŋii nduɛi, nduyɛ mbo tosa nyɛ cho sakpo wo, chɛlɔɔ Mɛlɛka chɛl wana koŋ ni.” (Walta. 10:​34, 35) Mi Pitɛ pɛɛku maa, o cho naa waŋndo fula wa, kɔɔleŋ ndɔleŋ, ɔɔ wali o tosa wo le Mɛlɛka nua le. Mi Pitɛ hiau lachi a waŋnda dimullo a wali poli Chiisu wo, piɔm ndɔɔ, nduyɛ a fulasɛiniŋ ndɔɔ okɔɔ.

13, 14. (a) Suɛi sɔvɛ kuɛɛ ndii yɔŋnuŋ yɛ mɛɛ Kɔniiliɔɔ a wanaa ve ŋChuu le wa simnuŋ Kilisiɔŋnda a wɔsi 36 o faŋaŋ Chiisu wo kɔɔli? (b) Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ kilul waŋnda yamɛi a mɛɛ naŋ cha nda yɛ le?

13 Mi nyɛ ndoo yɔŋnuŋndɔ kani bɛɛ le wo yɔŋnuŋ. “Pitɛ lo sɔɔŋ muŋ dimioo,” mi nyina diandaa tual ‘wanaa ve haa ŋChuu le wa’ choo. (Walta. 10:​44, 45) Naŋnuŋ kinɛi Baabuiyo soo ni maa mi waŋnda sɔla nyina diandaa tuupa ma sɔla yiŋɔɔ. Mi Pitɛ sina maa nyɛ yɔŋnuŋ koŋ ndo chɔm ni maa Mɛlɛka chɛl wanaa ve haa ŋChuu le wa. Okoŋ mi Pitɛ “dimul nda [wanaa ve kaŋ ŋChuu le wa] le ma yiŋ.” (Walta. 10:​48) Simnɔŋ wanaa ve ŋChuu le wa simnuŋ Kilisiɔŋnda a wɔsi 36 o faŋaŋ Chiisu wo kɔɔli wo tosa ni, mi nyɛiyii teŋgeŋ Chɛhowa ndoo tuiinuŋ Chuuwa ve mɛɛlu. (Daan. 9:​24-27) Mɛɛ Pitɛ chua chilaŋ o suɛi hei niŋ, mbo soliŋ ‘kiyii yaa nduɛi le Masaleŋ kpeku.’ (Maa. 16:​19) Mi kiiye hei tosa mi wanaa ve ŋChuu le wa sɔla dikeŋnaŋndo, le simnɔŋndo Kilisiɔŋaa pɔyaŋnda.

14 Maa wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa, naa bɛɛ sina maa, “Mɛlɛka hɛli ŋwaŋnda chiee le.” (Luomaŋ. 2:​11) Hɛnaŋ ndɔɔ cho ni maa, ‘le mi waŋnda kpou sɔla pioŋɔɔ.’ (1 Timo. 2:​4) Lelaŋ ŋ nɔ miŋ kilul wana o wana iyama a mɛɛ naŋ cha nda yɛ le. Wali naa cho ni, le waŋnda dimullo a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ. Ŋ nɔ miŋ dimul waŋnda kpou yooŋgu kɛndɔɔ o yɔŋ bɛɛ miŋ nɔ kɔɔle pilɛ, lɛŋnde pilɛ, kɔɔlima pilɛ, ɔɔ mi wa o kaaŋnde pilɛ niŋ te.

“Ma Pɛŋgi Diomndaŋ Hiŋaŋndo . . . Ma Saŋgala Mɛlɛka” (Walta Kiilaa 11:​1-18)

15, 16. Le yɛɛ Kilisiɔŋaa Chuuwa apum ndaa chiŋalaŋ yɛ Pitɛ, nduyɛ vɛɛ o tɛɛsiaa yɛ sɔɔŋ o tosa woŋ?

15 Pitɛ ndoo nɔ yeemɛi le kɔlaŋ Chulusalɛm le mbo kɔ dimul waŋnda a nyɛ yɔŋnuŋ ndo okɔɔ. Tuupa mi Pitɛ fuuluu, wana che pɛ maa mi yooŋgoo komal waŋnda Chulusalɛm maa wanaa cho ŋChuu le wa bɛɛ “chɛl diom Mɛlɛkaa.” Dimioo nuaa mi Pitɛ fuuluu, “mi wanaa ndaa yeema mi wanaa cho ŋChuu le wa sɔla hivi chiɛi kɔɔlioo wa chiŋalaŋ ndu.” Ma tambu kɔllo tau le mɛɛ ndoo ‘luɛi o chiɛi wanaa sɔla hivi chiɛi kɔɔli le wa niŋ, okoŋ mbo dia nyɛdiaa a nda yɛ.’ (Walta. 11:​1-3) A tembu kɔl le mɛɛ wanaa ve haa ŋChuu le wa simnuŋ Kilisiɔŋnda yɛ le. Kɛ ndaa yeema nda mi ndaa bii fɛlɛŋ sawaa, mɛɛ hivi chiɛi kɔɔlioo cho nuaa yɛ, tuupa mi ndaa piɛi Chɛhowa o nɛi o chɛllo choo. Chuuwa apum ndaa che ndi bɔɔ ikala le puɛɛnɔŋndo a sawala Mɛlɛka ndoo ke Muuse laŋ okɔɔ.

16 Vɛɛ Pitɛ tɛɛsiaa yɛ sɔɔŋ o tosa woŋ? A mɛɛ Walta Kiilaa 11:​4-16 dimi yɛ, mbo chɔm sɔɔŋ kulloŋ ŋhiɔɔlu ŋ Chɛhowa ndoo ke ndu nɛi chɔmaa a muŋ okɔɔ woŋ. (1) yilaŋnde o che leŋ (Sɔɔŋ 4-10), (2) viomɔɔ nyina diandaa vem ndu wo (Sɔɔŋ 11, 12), (3) chɔɔmɔŋ maalikɛinɔɔ chɔɔmuŋ Kɔniiliɔɔ wo (Sɔɔŋ 13, 14), nduyɛ (4) tolɔɔ nyina diandaa tol wanaa ve ŋChuu le wa choo wo. (Sɔɔŋ 15, 16) Mi Pitɛ mɛɛlu suɛi nduɛi mɔɔsiaa a nyuna sɔviɔɔ hoo aa: “Ke suu Mɛlɛka ke naa [Chuuwa] wanaa laalaŋ o Masanɔɔ Chiisu Kiliti niŋnda wo, ke [nyina diandaa] pilɛ koŋ kpe Mɛlɛka ke nda [wanaa cho ŋChuu le wa] ni. I nɔ pa kpaaya mi kuuna Mɛlɛka nyɛ o hɛnaŋndo tosaa?”—Walta. 11:​17.

17, 18. (a) Vɛɛ suɛi Pitɛ yɔŋgu ve ndii piiliaŋ yɛ Kilisiɔŋaa Chuuwa? (b) Le yɛɛ i wa yɛ simullo le kɔl nyuloo mandaa o kunda leKilisiɔŋndo niŋ, nduyɛ nyunala kuɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ nyunaŋ?

17 Mi suɛi Pitɛ dimi ve nyindu Kilisiɔŋaa Chuuwa le ma tosa kɛɛsiaa. Baa a tiu pa ba ma mal kaa hɛliaa okoŋ ma chɛl buɛiyaa sɛnɛiyaa ve haa ŋChuu le wa maa puaapiliaa ndaa? Baabuiyo dimi aa: “Mɛɛ nda [kiilaa a Kilisiɔŋaa cheleŋnda kpou] tuei sɔɔŋ muŋ, ma pɛŋgi diomndaŋ hiŋaŋndo a ndu, ma saŋgala Mɛlɛka. Ma dimi aa: ‘Mɛɛ wanaa cho ŋChuu le wa bɛɛ, Mɛlɛka ke nda fondaa le ma mal yɔŋnda ndala wɔɔŋndaŋ ma huŋ sɔla yoomoo.’” (Walta. 11:​18) Mi kaa kɛndɛ nda chɔm hoo wo tosa mi kɔl nyuloo hiou lachi a waa o kundaa ni.

18 Hau bɛɛ i cho suɛi kala le kɔl nyuloo mandaa o kundaa niŋ. Kanifuule, Kilisiɔŋaa tonyaa kpou ‘fula o lelɛŋ o lelɛŋ, a lekaa o lekaa, a waŋnda suu o suu, a isɔɔ o isɔɔ maŋgalaa niŋ.’ (Sɔɔŋ. 7:​9) Nduyɛ miŋ saaluŋ wanaa nɔ kɔɔle pilɛ, naamula pilɛ, ɔɔ kɔɔlima pilɛ le wa o kundala bɔɔbɔɔ niŋ. Lelaŋ ŋ nɔ miŋ nyunaŋ aa: ‘Baa I soliŋ niŋ pa kaa hɛliaa o kɔl po? Baa I cho pa chɛlɔɔ mi kaa chieeŋndo hoo, mɛɛ hɛliaŋ lekaa wo, hɛliaŋ lelɛŋndo, a naamulaŋ la cho nuaa yɛ piiliaŋ mɛɛ ya bii puaapiliaa niaa yɛ?’ Yiyaŋndɔ a nyɛ yɔŋnuŋ Pitɛ wo mɛɛ wɔsioŋ ŋtiŋ hiou chɔŋ a teleŋ wanaa ve ŋChuu le wa simnuŋ Kilisiɔŋnda wo. Mbo chɛl mi kaa hɛliaa acheleŋnda ndaa nɔ wo piiliaŋ ndu, okoŋ mbo yɔŋ siooŋnde le ‘wanaa sɔla hivi chiɛi kɔɔli le wa, mbo kialu nyɛdiaa dioo a Kilisiɔŋaa ve ŋChuu le wa.’ Mɛɛ mi Pɔɔl miŋgi ndu o nɛi. (Kalee. 2:​11-14) Maa ŋ hiounuŋ lachi a mandaŋndo yɔŋii kaa hɛliaa piiliaŋ naa.

“Mi Wanaa Bɔɔbɔɔ Simnuŋ Wanaa Laalaŋnda” (Walta Kiilaa 11:​19-26a)

19. Nɛɛ waa Kilisiɔŋaa Chuuwaa wa Aŋtiɔɔ wa ndaa dimullɛ yooŋgu kɛndɔɔ, nduyɛ yɛɛ wa yɛ fulamakɔɔlioo?

19 Baa mi buɛiyaa Chiisuaa kandu pa yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o wanaa ve ŋChuu le wa lo? Yiyaŋndɔ a nyɛ yɔŋnuŋ Aŋtiɔɔ o lɛŋnde Siiliaaleŋ niŋndo okɔɔ.  c Chioo hoo ndoo nɔ Chuuwa tau. Kɛ yaamɔɔleŋ le wa Chuuwa tɛɛŋ nda wanaa ve ŋChuu le wa. Lelaŋ mi Aŋtiɔɔ simnuŋ tanda kɛndɔɔ le wanaa ve ŋChuu le wa yooŋgu kɛndɔɔ dimullo. O chioo hoo niŋ Chuuwa apum a wa buɛiyaa Chiisuaa wa kandu yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o “wanaa dimi Kilikiiye” wa lo ni. (Walta 11:​20) O cho ko Chuuwaa ndaa dimi Kilikiiye wa le ndaa dimul yooŋgu kɛndɔɔ le, kɛ hali wanaa ve ŋChuu le wa bɛɛ. Mi Chɛhowa duau wallo hoo sala, “nduyɛ mi wanaa bɔɔbɔɔ simnuŋ wanaa laalaŋnda.”—Walta. 11:​21.

20, 21. Vɛɛ Banabaa ndoo chɔm yɛ kaa tusiaŋndo, nduyɛ vɛɛ naa bɛɛ chɔm yɛ kaa tusiaŋ waa lende le wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ tosaa?

20 Le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o wanaa ndaa yeema nilaŋ yaŋɔɔ wa lo, mi kundaa Chulusalɛm yɔŋ Banabaa Aŋtiɔɔ. Mi wanaa bɔɔbɔɔ yaŋ nilaŋ o yooŋgu kɛndɔɔ, okoŋ mi wallo kui tau, wana pilɛ ndoo nɔla lɛ ndu tosa le. Sɔɔl kpeekpei ndoo bɛnda ni le malaa hoo yɔŋgoo. Kanifuule ndu simnɔŋ kiilanɔɔ le wanaa ve ŋChuu le wa ni. (Walta. 9:​15; Luomaŋ. 1:​5) Baa Banabaa cho pa Sɔɔl chɔ maa yaamɔɔnɔ ndɔ? Sako. Mi Banabaa chɔm kaa tusiaŋndo. Mbo yɔŋguŋ ndupila le kɔlaŋ Taasɔɔ, le Sɔɔl nuuviaa. Nduyɛ mbo huŋ a ndu Aŋtiɔɔ le ndu malaa. Ma chua wɔsioo diompilɛ le puaapiliaa o kunda koŋ niŋ dɛɛniaa.—Walta. 11:​22-26a.

21 Vɛɛ naŋ chɔm yɛ kaa tusiaŋndo o wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ ni? Nyɛ yeemaŋ le suliŋndo hoo nɔɔ wo cho kpeleŋ naa sinaa ni. Naa kpede nɔ yoomuma pilɛ le. Le tamaseliiyo, mi apum chaa yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o baltaŋ niŋ ɔɔ chiɛiyo a chiɛiyo, kɛ ma che ndi ikala le miiŋgula makɔɔlaŋ tosaa ɔɔ pɛɛkula Baabuilaŋ. Te a yeema pɛ hiouwɔɔ lachioo tosaa o sɔɔŋ muŋ niŋ, nyuna waŋndo le mbo mala num. Te a tosa hei pɛ, a cho fulamakɔɔlila kɛndɛlaŋ sɔla tau, nduyɛ ma wa a nyaale o wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ tosaa niŋ.—1 Kɔliŋ. 9:​26.

‘Ma Duau Nyɔɔŋ Naapilɛ le Puaapiliaa Yɔŋndo’ (Walta Kiilaa 11:​26b-30)

22, 23. Vɛɛ puaapiliaa o Aŋtiɔɔ niŋ ndaa chɔm yɛ puaapiliaa ndaa kaalaa, nduyɛ vɛɛ wanaa Mɛlɛkaa cho yɛ hau tamasi ndaa tolɔɔ kɔɔli?

22 O Aŋtiɔɔ niŋ Mɛlɛka tosa a sabu ni “ma kandu buɛiyaa Chiisu wa veeloo aa Kilisiɔŋnda.” (Walta 11:​26b) Mi diolaŋ ndaŋ la tɛɛsiaa wanaa suu kpeekpei buɛiyaa Chiisuaa wa wa. Mɛɛ wanaa ve ŋChuu le wa simnuŋ Kilisiɔŋnda, baa mi kaala kpeekpeiyo luɛi pa nda tɛɛŋ nda Kilisiɔŋaa Chuuwa? Tofawɔ nyɛ yɔŋnuŋndo mɛɛ yima bɛnduaŋ ma del a wɔsi 46 o faŋaŋ Chiisu wo kɔɔli. d O sindɔɔ niŋ, mi yima bɛnduaŋ ma paaliaŋ wanaa bala fonduaa, a ndaa nɔ ikani ɔɔ nyɛdiaa le wa. A teleŋ yima bɛnduaŋ maŋ, naapum Kilisiɔŋaa Chuuwaa wa Chudiaa wa, a bɔɔbɔɔ wanaa bala fonduaa nda wa ni. Lelaŋ ndaa yeema malaa le nyɛdiaa a nyɛm cheleŋndoŋ sɔlaa. Mɛɛ puaapiliaa Aŋtiɔɔ a Kilisiɔŋaa ve ŋChuu le wa sina a bahawɛiyo hoo okɔɔ, ‘ma duau nyɔɔŋ naapilɛ’ le puaapiliaa ndaa wa Chudiaa wa yɔŋndo. (Walta. 11:​29) Nuawɔ se kaala bɛndu ndaa chɔmndo!

23 Nyɛ pilɛ koŋ kpe cho hau yɔŋnɔŋndo wanaa Mɛlɛkaa tɛɛŋ ni. Te ŋ sina pɛ maa puaapiliaa naa o lɛŋii cheleŋ niŋ ɔɔ o fondaŋ naŋ cho wo cho o bahawɛiyo niŋ, miŋ yɔŋguŋ a kɔllo kpou le nda malaa. Mi Kunda Cho Lɛuve Chilaŋndo tosa kɛɛsiaa chɔ chɔ le mi Kunda Yɔŋgu Malaa Wo kilaŋ le puaapiliaa kpundɛlaŋ la komalla malaa. Kpundɛlaŋ ndaŋ la tiŋ la cho yɛ, hueiyii fuku fukuei, lɛŋnde nyiiyaaleŋ, a mɛŋma koŋgi bɛnduaŋ ni. Mala waa ndoo chɔm kaala cho Kilisiɔŋaa tonyaa tɛɛŋndo ni.—Chɔŋ 13:​34, 35; 1 Chɔŋ 3:​17.

24. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o yilaŋii Pitɛ ndoo che ve niŋ?

24 Nyɛ naŋ pɛɛku o yilaŋii Pitɛ che o chiɛi choo choo wo niŋ Chopa o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋndo cho ni maa, Mɛlɛka hɛli ŋwaŋnda chiee le wo naŋ cho piɛiyo ni. Hɛnaŋ ndɔɔ cho ni, le miŋ dimul waŋnda a Masale ndɔleŋ okɔɔ. Ŋ nɔ miŋ dimul waŋnda yooŋgu kɛndɔɔ o yɔŋ bɛɛ miŋ nɔ kɔɔle pilɛ, lɛŋnde pilɛ, ɔɔ miŋ fula kɔɔlima pilɛ le. Maa naa kpou kɛɛsiaŋ o kɔl, le wanaa yeema nilaŋ yaŋɔɔ wa fondaa kioo le yooŋgu kɛndɛ leMasaa hoo tueiyɔɔ.—Luomaŋ. 10:​11-13.

Te puaapiliaa naa wa pɛ o bahawɛiyo niŋ, miŋ yɔŋguŋ a kɔllo kpou le nda malaa

a Chuuwa apum ndaa chi wana ndoo toosiaa yaula visiaa wo wana sɔvɛ le. Kanifuule mi ndoo pilaŋ visiaa vilɛiya, nduyɛ mi ndoo soliŋ nyɛm wɔɔŋ cheleŋ kpeku le wallo hoo tosaa. Wanaa waa nuaa ndaa luei kposoŋ o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ te. Nduyɛ fondaŋ nda leyulaa ndoo nɔ mi ndoo wa landaŋ a chioo, naapum o wa le nɛiyo hiouwɔɔ 70. Kɛlɛŋgaa hei tosa ni mi chiɛi Saimɔŋ ndo wa o “mɛŋma ihɛllaŋ ikɛi.”—Walta Kiilaa 10:​6.

b Tofa kɔfoo hoo, “ Kɔniiliɔɔ, Wana Bɛndu Puaa Chɔuwa.”

c Tofa kɔfoo hoo, “ Aŋtiɔɔ o Lɛŋnde Siiliaaleŋ Niŋ.”

d Mi Chuunɔ dɛnɛ sinaa bɛndu pum diolaŋ aa Chosifɔs suaa a “yima bɛnduaŋ” maŋ okɔɔ maa, a teleŋ Masa Bɛndoo Kulɔdiɔɔ wa o Masaleŋ choo wo ma del ni a wɔsi 41-54 o faŋaŋ Chiisu wo kɔɔli.