YOOŊGULA CHƆƆLAALAŊ
Beendiɛiyo Baa Heelullo, Yaulaŋ Malɔɔ, a Baala Kɔɔmɛtiiyo
Beendiɛiyo baa heelullo. Sieyaa Chɛhowaa laalaŋ maa beendieiyo bolleŋ beŋndo, baa ndu heelullo, vɛlɛ a chondii lelɛŋnde solioo, piɛileŋ o cho ni le pioŋɔɔ sɔlaa. O cho o Mɛlɛka lo le, kɛ o lɛŋndeŋ a o masaa lelɛŋnda lo. (Aisaya 43:11; Kɔliŋtiaŋ Tasoo 10:14; Chɔŋ Tasoo 5:21) Masaa haa o pilɛ wa Nɛbukanɛɛsa ni o Babilɔŋ paandoo niŋ. Le mi waŋnda sina maa wana tɔɔ o cho ni, nduyɛ maa o nɔ sɛmbɔɔ le Mɛlɛka piɛiyo, mbo simi piɔmndo o tɔɔmaa le mi wanaa o cho masa choo wa tunduŋ ma piɛi ndu, te a tuei pɛ nyɛchaa diom, a chondii lelɛŋnde. Kɛ mi Hibuluiya a yaa Siɛdula, Mɛsiaki, a Abɛniko kɛɛ kpoŋ le piɔmndo hoo bolleŋ beŋndo, o yɔŋ bɛɛ ma sɔla piɔmndo.—Daaniɛɛ bolle 3.
O teleŋ naa hoo niŋ, a mɛɛ wana poonyiaa ŋsɔɔ pum diolaŋ Carlton Hayes dimi yɛ maa, “waŋnda o lɛŋndeŋ niŋ lɔɔnuŋ takpa maa beendiɛiyo sim le lɛŋnde ndaleŋ ni, nduyɛ a laalaŋ maa ndu kpeekpei cho piɛile ndaleŋ ni.” Mbo hiau lachi a dimioo aa, “Mi puaa soliŋ mɔsiltaŋ o lebol te a wa pɛ hiouwɔɔ a beendiɛiyo. Mi wanaa poonyiaa pum poonyiaa chondoŋ a ndu okɔɔ. Mi chuaambuaa bɛɛ soli chondoŋ le ndu saŋgalaa.” Mbo hiau lachi a dimioo maa
lɛŋndeŋ le nɔ “palɛi bɛnduei”, mɛɛ Suɛɛsɔɔ lɔma le hiɔɔlu cho naa yɛ o Amɛlika niŋ. A nɔ vɛlɛ palɛi wanaa ndaa “diandaa a kuubaa chɔuwa,” vɛlɛ a “luaŋndoŋ.” O dunyɛi bɛndu pum choo Bilasil, mi wana cho puaa chɔuwa bolleŋ ndo dimi aa, “O bɛnda miŋ ke beendiɛiyo bɛɛleŋ, nduyɛ miŋ piɛi ndu . . . mɛɛ mɛɛ naŋ piɛi naa lɛŋnde naŋ veluŋ niŋndeŋ yɛ.” Mi yau nda veelu aa, The Encyclopedia Americana wo bɛɛ dimi aa, “Tonya i cho ni, nyɛ diandaa Beendiɛiyo cho ni, mɛɛ yɔm siŋgifilaa cho nyɛ diandaa yɛ koni.”A mɛɛ yau pilɔɔ hoo kpe dimi yɛ maa, “chonduŋ lelɛŋndoŋ solioo sim le lɛŋndeŋ saŋgalaa. Nduyɛ maa, piɛileŋ ŋ cho ni le Mɛlɛka nyunaa le mbo dɔu lɛŋndeŋ sala, vɛlɛ a masaa ndaa.” Kɛ wanaa Chɛhowaa nda, a chi ndi maa tonya le i cho le. Dunyiaŋ a beendiɛiyo baa heelullo okɔɔ, vɛlɛ a chondii lelɛŋnde solioo, a chue ndi maa piɛileŋ te o cho le. Mɛɛ yauwo hoo diolaŋ The American Character dimi yɛ maa chuauwaa Seiyaa Chɛhowaa kɛɛ le beendiɛiyo piɛiyo, ɔɔ buŋgaŋ chuaa o ndu lo o sukuulaŋ Amɛlika niŋ. Mbo dimi aa, “Naa Kialaa Ŋyama bɛndoo le chieeŋndo kpou pila suei maa dunyɛi kɛ kɛ tosaŋ a beendiɛiyo okɔɔ, piɛileŋ o cho ni.”
Mi che bɛɛ naa Seiyaa Chɛhowaa luei balaŋ o dunyaŋ Baabuiyo kɛɛ woŋ niŋ te, kɛ a ke wanaa cheleŋnda bɛɛleŋ a biilu dunyaŋ muŋ nda. Nduyɛ, a ke vɛlɛ beendiɛiyo bɛɛleŋ o sim le lɛŋndeŋ ndo, vɛlɛ a “wanaa cho chilaŋ” chuaa o lɛŋndeŋ niŋnda maa “buɛiya Mɛlɛkaa” nda cho ni. (Luomaŋnda 13:1-4) Kɛ Seiyaa Chɛhowaa tual nyɛ Baabuiyo dimi hoo wo kɔɔli le ma ‘piɛi Mɛlɛka le masaa bɛnduaa a wana o wana cho nda bolleŋ.’ Le sabu naŋ nɔ miŋ tosa heiyo cho ni, “le mi ŋ va a kɔl nyulu sɔŋgɔ ve le. . . . Mi ŋ ke Mɛlɛka bɛɛleŋ o nɛi o nɛi niŋ.”—Timoti Tasoo 2:2.
Yaulaŋ malɔɔ. Kilisiɔŋaa tonyaa ke wanaa mal yaulaŋ nda bɛɛleŋ. A simul di wana o wana o yaulaŋ malɔɔ niŋ te. Nduyɛ, masa o masa nda chua pɛ, a ke ndu bɛɛleŋ. Kɛ te o hiŋ pɛ a masale lelɛŋndeŋ okɔɔ, Kilisiɔŋaa tonyaa wou bala ndalaŋ leniŋ kposoŋ te. (Maatiu 22:21; Pitɛ Tasoo 3:16) Yɛɛ Kilisiɔŋnɔɔ nɔ yɛ mbo tosa o lɛŋii nda baŋ waŋnda le yaulaŋ malɔɔ ve? Nduyɛ, te waŋnda tuulu pɛ kɔl ŋama ŋama a wanaa kue le yaulaŋ malɔɔ le wa, yɛɛ o nɔ yɛ mbo tosa? Loonuŋ maa Siɛdula, Mɛsiaki, a Abɛniko, mi ndaa kua o dɛŋmgbɔɔ niŋ Dula. O teleŋ waa naa niŋ, Kilisiɔŋnɔɔ bɛɛ kua o fondaŋ malaa layauwo te kɔl ndɔ iyamaa chɛl pɛ. Kɛ o nɔ mbo wa yekeŋ yɔŋii o tɛɛmbuu simnda ndɔlaŋ a Mɛlɛka. O nɔ mbo kɛsiŋ sɔɔŋ sala ŋɔmpum ndoŋ muŋ o kɔl.
-
Buɛiyaa Chiisuaa “cho lɛ le chieeŋndo le.”—Chɔŋ 15:19.
-
Le Chiisu a masale ndɔleŋ Kilisiɔŋnda cho ni.—Chɔŋ 18:36; Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 5:20.
-
Kunda leKilisiɔŋndo cho diompilɛ o laalaŋndo niŋ, nduyɛ, kaala Chiisu wo mɔɔsa naa diompilɛ.—Kɔliŋtiaŋ Tasoo 1:10; Kolosiaŋnda 3:14.
-
Te masaa tosa pɛ nyɛ o nyɛ wɔɔŋ, wanaa kɛsi ndu o masaleŋnda bɛɛ nɔ balaŋ leniŋ. Kɛsiŋ diomnda dimiŋ o bolii Baabuiye hei niŋnde o kɔl. Saamiɛɛ Tasoo 8:5, 10-18 a Timoti Tasoo 5:22.
-
Mɛɛ Isɔluɛiya yeema masa wana chioo, mi Chɛhowa cha ndi maa a kɛɛ ndu.—Saamiɛɛ Tasoo 8:7.
-
Kilisiɔŋnda nɔ ma soo fɛɛsɛŋ o wanaa nɔ balaŋ o masale chieeŋndeŋ niŋnda lo a masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ.—Maatiu 24:14; 28:19, 20; Hibuluiya 10:35.
Baala kɔɔmɛtiiyo. O lɛŋnde ipum niŋ, mi kɔɔmɛtiiyo dimi maa wanaa kɛɛ le baala chɔuwo tosaa wa, nɔ ma tosa baala kɔɔmɛtii cheleŋ le teleŋndo pum. Te ŋ wa pɛ kɛɛsiaa tosaa a suɛi waa ndoo okɔɔ, ŋ nɔ miŋ piɛi. Te koŋ te, ŋ dimul vɛlɛ wana kendu poŋ o Mɛlɛka piɛiyo niŋndo, nduyɛ miŋ tosa kɛɛsiaa a kɔl iyama walaŋndo.—Pulɔwaa 2:1-5; Filipiaŋnda 4:5.
Diom Mɛlɛkaa dimul naa le miŋ “tuei wanaa cho lɛŋndeŋ bolleŋ nda diom nyɛ kɛndɛ kɛndɛ.” Maa naŋ wa “a bɛɛndiaŋ” le tosaa “o cho sakpo le tosaa wo o nɛi o nɛi niŋ.” Nduyɛ, miŋ “nɔ bɛɛleŋ le wana o wana.” (Taitɔɔ 3:1, 2) A hei o kɔl, ŋ nyunaŋndɔ aa, ‘Te I chɛl pɛ baala kɔɔmɛtiiyo, o faŋa ya pa o laalaŋ ni leKilisiɔŋndo choo, ɔɔ o luei ya pa balaŋ o piɛile lachoowaleŋ niŋ? (Makal 4:3, 5; Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 6:16, 17) ‘Te I chɛl pɛ le baalaa hoo tosaa, o kuuna ya pa le baala ni leKilisiɔŋndo tosaa?’ (Maatiu 28:19, 20; Ɛfisiaŋnda 6:4; Hibuluiya 10:24, 25) ‘O baa pilɔɔ choo, te I chɛl pɛ le baalaa hoo tosaa, o ke ya niŋ pa teleŋndo le wali Mɛlɛkaa tosaa lɔɔlɔɔ?’—Hibuluiya 6:11, 12.
Te o yɔŋ pɛ mi Kilisiɔŋnɔɔ kɛɛsiaa a kɔl ndɔ iyamaa maa o bɛnda mbo tosa baala kɔmɛtiiyo yɔŋii nda luei ndu o chiɛi Luomaŋnda 14:10) Kɛ, te o kɛɛsiaa pɛ maa o cho baala kɔɔmɛtii tosa le, a tuaa nɔ vɛlɛ ma chɔm bɛɛleŋ.—Kɔliŋtiaŋ Tasoo 10:29; Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 1:24.
manyumndo niŋ, Kilisiɔŋnda nɔ ma chɔm bɛɛleŋ le kɛɛsiaa ndɔɔ. (