Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI 10

Mɛlɛka Naa Choo Choo Kila Nɔɔ Ni

Mɛlɛka Naa Choo Choo Kila Nɔɔ Ni

“Yoole cho le kpeendaa a yuei i yaa leŋ wana nɔla leŋ kiolɔɔ chɔchɔ le.”—IKILISIAATII 4:​12.

1, 2. (a) Buulaŋ yɛɛ naŋ nɔ yɛ le wanaa chal o nɔɔ niŋ sɛnɛiya? Nduyɛ le yɛɛ? (b) Nyunala suu kuɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ?

A WA pa a nyaale le kɔlaŋ o bɔŋaŋ nɔ kɛsiaa? Wanaa siaama wa a nyaale. Kanifuule bɔŋaŋnda waa naa la naŋ bɔɔ. Nduyɛ, ma che wanaa cho challe o nɔɔ niŋnda a doviaŋ nyɛkɛndɛi. Ma che nda wuye wuye a nyaaloo. Nduyɛ suumaa bɛɛ a chi nda o hɔl o paale leŋ choo le. A che nda dɔɔ pɛ, a sina maa a nɔ tiindaŋndo, maa siɔdii nda lachioo cho wa nyɛkɛndɛi.

2 Wana dimi isɔɔ a tonya, nɔla bɔɔbɔɔ cho hau o kpundɔɔ niŋ. Ŋ nɔ yeemɛi tau le mi wanaa chal sɛnɛi o nɔɔ niŋnda sɔla ba tiuwaa. Kɛ a koŋ kpou, miŋ buulaŋ le nda, okoŋ, miŋ nyunaŋ aa, ‘A wa niŋ pa a nyaale o nɔ ndaa niŋ? A viau niŋ pa o nɔ kalaa niŋ?’ Wanaa chal o nɔɔ niŋnda nɔ ni ma muli nyunalaŋ ndaŋ. Vɛɛ nda tosa yɛ hei? Te a tiindaŋ pɛ Mɛlɛka okoŋ, ma tol silala ndɔla cho o Baabuiyo niŋ a nɔɔ okɔɔ laŋ kɔɔli. (Nuawɔ Pulɔwaa 3:​5, 6.) Le ma lo o kaala Mɛlɛka wo bɛŋgu, mɛɛ ma tol sila ndɔɔ kɔɔli. Ŋ muli wɔ niko hɔlla o nyunala hiɔɔlu laŋ ndaŋ miŋ che mɛɛ Baabuiyo muli laŋ yɛ. Laŋ la cho ni, le yɛɛ waŋndo chal lɛ o nɔɔ? Te a yeema nɔɔ pɛ, nɛɛ ŋ nɔ yɛ ma chua? Vɛɛ ŋ toosiaŋ yɛ le nɔɔ chuaa? Yɛɛ mala yɛ wanaa cho o nɔɔ niŋnda ma wa a nyaale?

LE YƐƐ WAŊNDO CHAL LƐ O NƆƆ?

3. Le yɛɛ ŋ nɔ miŋ chua nɔɔ le mɛɛ chaaŋaa naa chua yɛ le?

3 Wanaa bɔɔbɔɔ laalaŋ maa nɔɔ tosa ni ma wa a nyaale. A dimi maa le mi waŋndo wa a kɔl kɛndɛ, mɛɛ mbo sɔla wana nda chal o nɔɔ niŋndo. Kɛ hei cho tonya le. Yemboo Chiisu wa ni. Nduyɛ mbo dimi maa kioo yembuleŋ le cho ni. Nyɛ koŋ o dimi ni maa wana o wana tiu pɛ ba le waa yembu, mɛɛ o loŋnuŋ lende. (Maatiu 19:​11, 12) Mi kiilanɔɔ Pɔɔl bɛɛ chɔm dila keŋnaŋnda yembuaa nɔ laŋ. (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 7:​32-38) Chiisu a Pɔɔl dimi naa maa wana chua nɔ le le. Baabuiyo dimi maa wana o wana dimi pɛ maa wana chua nɔ le, mɛɛ sɔɔŋ nyinaa wɔɔŋnda pɛɛku waŋnda woŋ cho muŋ ni. (Timoti Tasoo 4:​1-3) O dimi niŋ, te waŋndo wa pɛ yembu, o nɔ di keŋnaŋndo tau le hɛnaŋ Chɛhowaa tosaa. Nduyɛ nyɛ o nyɛ paaliaŋ ndu le. Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ chua nɔɔ le mɛɛ chaaŋaa naa chua yɛ le.

4. Yɛɛ nɔ kɛndɔɔ tosa yɛ le wanaa cho o yuŋgoo niŋnda?

4 Sabula sɔvɛ la cho pa la waŋndo chua nɔɔ laŋ? La cho. Mɛlɛka naa choo choo kila nɔɔ ni. (Nuawɔ Chɛnɛsee 2:​18.) Kpeŋguŋ kɛndɔŋ cho o nɔɔ niŋ, nduyɛ, ŋ tiuba miŋ ke wanaa chal o nɔɔ niŋnda kɔl nyuloo. Le taamaseliiyo, nɔ kɛndɔɔ cho chiiye ni le wanaa cho o yuŋgoo niŋnda. Le mi kalaŋ chuauwa manda chuauwaa ndaa nyɛkɛndɛi, mɛɛ ma wa fɛŋ o kɔl nyuloo niŋ. Okoŋ, ma chɔm nda kaalaa, ma sila nda nduyɛ, ma ke nda nɛi chɔmaa kɛndɔɔ. (Sam 127:​3; Ɛfisiaŋnda 6:​1-4) Kɛsiŋ o kɔl maa, o cho ko le chuauwa violɔɔ suee le waŋnda chal o nɔɔ le.

5, 6. (a) A mɛɛ Ikilisiaatii 4:​9-12 dimi yɛ, tɔnɔla kuɛɛ wanaa cho o chaŋyɛi kpɛɛluŋ nde niŋnde sɔla yɛ? (b) Vɛɛ nɔɔ wa yɛ maa yoole kpeendaale nɔ pulaŋ ma yaa leŋ?

5 Yiyaŋndɔ a bolle Baabui le cho o buŋgɛi hei kandɔŋndo ve, nduyɛ ma yiyaŋ vɛlɛ a nyɛ le dimi wo. “Wanaa niɔɔŋ a bɛnda ma hiau wana pilɔɔ, fondole, wali wanaa niɔɔŋ a tosa wo wana pilɛ nɔla mbo tosa ndu le. Wanaa niɔɔŋ o pilɛ del mi hoo mala chaaŋ ndɔ del lo mbo chɛŋ. Kɛ wana pilɛ num te a del pɛ mɛɛ a chuu delɔɔ, wana cho mbo mala num ma chɛŋ te. Nduyɛ vɛlɛ wanaa niɔɔŋ a teleŋ ihueiyo te a hini naa pilɛ pɛ, tuuloo dialloŋ tuulu nda nyɛ kɛndɛ latulu ni. Kɛ wana pilɛ num te a hini pɛ a nɔ wana o wana tuulu num ndial te. Wana nɔla wana pilɛ bɛpɛla o sɔŋgɔɔ niŋ, kɛ o cho bɛɛŋ mi wana nɔla wanaa niɔɔŋ te. Yoole cho le kpeendaa a yuei i yaa leŋ wana nɔla leŋ kiolɔɔ chɔchɔ le.”—Ikilisiaatii 4:​9-12.

6 O kpeekpei niŋ, bolle Baabuileŋ ndeŋ le cho suɛi a chaŋyɛi okɔɔ. O dimi niŋ, te waŋnda a chal pɛ o nɔɔ niŋ, a simnuŋ chaŋyɛi kpɛɛluŋnde. A mɛɛ bolle Baabuileŋ ndeŋ le dimi yɛ, wanaa cho o chaŋyɛi waa naa niŋnda a tiuba ma maaliaŋ, ma dɛɛniaŋ, nduyɛ, ma maandiaŋ vellaa velle. Le mi wanaa cho o nɔɔ wa lo o chaŋyɛi ndɛi niŋ ikala poŋ, mɛɛ ma handu wana cheleŋ lechoo. A mɛɛ bolle Baabuileŋ ndeŋ le dimi yɛ, yoole kpeendaale nɔ pulaŋ ma miɔŋ ndeŋ, le nɛi kiolu le. Kɛ te a kpeenda pɛ yooleŋ a pulaŋ ma yaa, le kendu kiolɔɔ. Te wanaa chal o nɔɔ wa nɔ pɛ yeemɛi le sawala Chɛhowalaŋ biyɔɔ, mɛɛ nɔ ndaa cho machuaa, yoole nda kpeenda a pulaŋ ma yaa leŋ. Te Chɛhowa wa pɛ wanaa cho o nɔɔ niŋnda tɛɛŋ, koŋ tosa ma wa o diompilɔɔ niŋ, nduyɛ mi nɔ ndaa o kendu poŋ.

7, 8. (a) Kilisiɔŋaa yembuaa nɔ suɛi wana pɔnɔɔ a wana lanɔɔ o kɔl ikala kala ve, sila yɛɛ Pɔɔl ndoo ke yɛ nda? (b) Tonya yɛɛ Baabuiyo kɛ yɛ naa a nɔɔ okɔɔ?

7 Wanaa cho o nɔɔ niŋnda kinɛi nɔ ni ma tosa suɛi wana pɔnɔɔ a wana lanɔɔ. O hei niŋ, a nɔ ma tuei suɛi wana pɔnɔɔ a wana lanɔɔ yeela. (Pulɔwaa 5:​18) Baabuiyo dimi maa o yɔŋ bɛɛ mi waŋndo o hiou teleŋ yeemɛi wana pɔnɔɔ a wana lanɔɔ wa ndu keŋ o kɔl ikala kala ve, yeemɛi keŋ i chuu lelaŋ te. Te o tiuba le yeemɛi hei chɔulaba le, i tosa mbo luei balaŋ o sɔɔŋ nɔɔlɛiyoŋ niŋ. A mala nyina diandaa Mɛlɛkaa, mi Pɔɔl sila yembuaa aa, “Te i wa lende pɛ, nduyɛ, mi yeemɛi keŋ i wa nda o lakɔl pɛ, mɛɛ i kɔ o ba koŋ choo. Mɛɛ poo o tosa nyɛ cho ndu o kɔl lo. Koŋ ve yɔŋ wɔɔŋ te. Mɛɛ a bɔŋa nda nɔɔ tɛɛŋ maa pɔnɔ a lanɔ.”—Kɔliŋtiaŋ Tasoo 7:​9, 36; Chemisi 1:​15.

8 Sabulaŋ la cho puɛɛ la nyindu waŋndo le nɔɔ chuaa laŋ. Kɛ o wa ikɛndɛ mi wana koŋ pila kɛɛsiaa a ba ndɔ. Kanifuule, Pɔɔl dimi maa wanaa cho o nɔɔ niŋnda, mi “sɔɔŋ palaŋ komal” nda tau. (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 7:​28) Wanaa cho o nɔɔ niŋnda, balahawɛila siaama komal nda la yemboo sɔla le laŋ. Kɛ te a yeema pɛ nɔɔ chuaa, vɛɛ ŋ dɔɔniaa yɛ balahawɛilaŋ, ma chɔɔlu nyaaloo o yuŋgoo niŋ? Nɛiyo opilɛ cho ni, mɛɛ ma sina wana suu ŋ cho chua o nɔɔ niŋndo.

NƐƐ Ŋ NƆ YƐ MA CHUA O NƆƆ NIŊ?

9, 10. (a) Vɛɛ Pɔɔl tuu yɛ kpundɛ komal wanaa chal o nɔɔ niŋ a nɔ laalaŋ pilɛ le wa? (b) Yɛɛ cho yɛ fula makɔɔlioo le wanaa kɛɛ sila Baabuiyo tolɔɔ kɔɔli ma chal o nɔɔ niŋ nda wana nda nɔ laalaŋ pilɛ le wo?

9 Te waŋndo wa pɛ hɔlteŋ keelaa le wana nda chal o nɔɔ niŋndo, o nɔ mbo tol sila Pɔɔl poonyiaa hoo wo kɔɔli. “La sɔɔŋguu wanaa cho wanaa laalaŋ te wa choo le wallo latulu nya nda le.” (Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 6:​14) Ŋ tuu wɔ nyɛ Pɔɔl dimi hoo wo a wali ichiɔɔ. Te a chua pɛ nauwo a chuiŋndo ma bɔŋa nda naapilɛ le waa o chiɛiniŋ, nda ŋiɔɔŋ kpou a cho saŋga tau. Mɛɛ lende koni i cho a nɔɔ ni. Te wana laalaŋndo chua pɛ wana nɔ laalaŋ te wo o nɔɔ niŋ, nda ŋiɔɔŋ kpou cho saŋga. Te waŋndo opilɔɔ yeema pɛ le loo o kaala Chɛhowaa bɛŋgu, kɛ mi opilɔɔ ndu nɔ buulaŋ koŋ te, mɛɛ yeemaŋ ndaŋ ŋ ve nyɛ pilɛ le. Nduyɛ mi ŋgɛbɛ ŋgɛbɛlaŋ la luɛi nda tɛɛŋ. Pɔɔl dimi maa Kilisiɔŋaa nɔ laalaŋ pilɔɔ wa nɔ ni ma chal o nɔɔ niŋ.—Kɔliŋtiaŋ Tasoo 7:​39.

10 Teleŋndaŋ lapum, mi Kilisiɔŋaa yembuaa yiyaŋ maa challe nda wana nda nɔ laalaŋ pilɛ le wo o nɔɔ niŋ, o bɛnda mbo hiau waŋnɔŋndo yembu. O hei niŋ, mi apum kɛɛ sila Baabuiyo tolɔɔ kɔɔli, okoŋ, ma chua wanaa cho Chɛhowa piɛi le wa o nɔɔ niŋ. Nɔla waa naa la nɔ fula makɔɔli kɛndɛ le. Wanaa waŋnda haa chal o ba o nɔɔ niŋnda, a nɔla ma chɔm nda suɛi kɛndɛ o yoomu ndaa niŋ te. Wana pilɛyɛi komal nda ve, ndi hiau poloŋ a teleŋ nda waŋnuŋ ŋ yembu wo. I cho suɛi kɔl kɛndɛ le sinaa maa Kilisiɔŋaa yembuaa cho o waalaŋ niŋ ma wa sila Baabuiyo hoo tolɔɔ kɔɔli. (Nuawɔ Sam 32:​8.) Waŋnda haa nɔ o kɔl le nɔɔ chuaa o chilaŋ niŋ. Kɛ a cho chumndo haaa ma saaluŋ wanaa piɛi Chɛhowa wa.

11. Yɛɛ mala yɛ num ma hɛli wana bɛnda le num o nɔɔ niŋndo? (Tofa vɛlɛ kɔfoo o  peele 114.)

11 Kɛ o cho wanaa cho Chɛhowa piɛiyo wa kpou le bɛnda chuaa o nɔɔ niŋ te. Te a yeema pɛ waŋndo chuaa o nɔɔ niŋ, a nɔ ma tofa le kaa ndɔɔ, kpeleŋnda o kɛsi le Mɛlɛka piɛiyo laŋ, te kaala o nɔ le Mɛlɛka wo o chɛlaŋ pɛ a o numndo. Le naa malaa miŋ chua nɔ kɛndɔɔ, buɛi nɔ kɔl kaloo nduyɛ mbo wa sakpo wo ke naa yaulaŋ tau o suɛi hei choo. Tuupa miŋ kɛɛsiaa le nɔɔ chuaa, o bɛnda miŋ nua silala Baabuiyo o yaulaŋ ndaŋ niŋ, nduyɛ miŋ piɛi o ndi choo. *Nuawɔ Sam 119:​105.

12. O lɛŋii bɔɔbɔɔ niŋ, naamula yɛɛ waŋnda nɔ yɛ a nɔɔ okɔɔ? Nduyɛ taamaselii yɛɛ cho yɛ o Baabuiyo niŋ a hei okɔɔ?

12 O lɛŋii bɔɔbɔɔ niŋ, naamoo i cho ni le mi kalaŋ chuauwa nuuviaa waŋndo le chua ndaa. O naamulaŋ ndaŋ niŋ, kalaŋ chuauwa nɔ taasioo tau le kɛɛsiaa kɛndɔɔ tosaa. Baabuiyo dɔunuŋ kona a nɔla waa naa okɔɔ. Lepum yɛ, mi la wa nyɛkɛndɛi. Le taamaseliiyo, mi Ebilaham viam buɛi ndɔɔ le mbo kɔ nuuvial ndu lanɔɔ le po ndɔɔ. Nduyɛ kalaŋ chuauwaa cho hau o naamula suu waa naa niŋndaŋ taamaselii Ebilahamndo hoo mala nda. Ebilaham ndoo nɔ hɔlte nyɛsɔlaa vɛlɛ a nyɛm kɛ le. Le hei, mbo soli buɛi ndɔɔ po le mbo kɔ nuuvial Aase po ndɔ lanɔɔ wanaa piɛi Chɛhowa wa tɛɛŋ. *Chɛnɛsee 24:​3, 67.

VƐƐ Ŋ TOOSIAŊ YƐ LE NƆ KƐNDƆƆ CHUAA?

13-15. (a) Vɛɛ sila cho hoo o Pulɔwaa 24:​27 niŋndo mala yɛ chua piaandu cho yiyaŋndo le nɔɔ chuaa wo? (b) Yɛɛ chua laandoo nɔ yɛ mbo tosa te o yeema pɛ challe o nɔɔ?

13 Te a wa pɛ yiyaŋndo le nɔɔ chuaa, o bɛnda ma nyunaŋ aa, ‘I bɛɛndiaŋ pa kɛsɛ le nɔɔ chuaa? Vɛɛ ŋ muli yɛ nyunaa hoo? Yiyaŋ ko a yeemɛi le suɛi wana pɔnɔɔ a wana lanɔɔ tosaa le. Nduyɛ o cho ko kaalaa, chaŋyɛi, vɛlɛ a chuauwa violɔɔ le ŋ yiyaŋ te. Kɛ, a nɔ ma yiyaŋ a suiliŋnda kpeekpei la tosa waŋndo pɔnɔ kɛndɔɔ, ɔɔ lanɔ kɛndɔɔ laŋ.

14 Chua piaandu yeema lanɔɔ wo nɔ mbo yiyaŋ nyɛkɛndɛi o suɛi Baabuiyo dimi hei ve choo. “Te a yeema taŋgullo pɛ, lɔɔ pa ma tagul, bɛɛndiaŋ fɛlɛŋ nyɛ kɛndɛ kɛndɛ, ma tosa wallo ma sɔla nyɛ diaa. Te a nɔ niŋ nyɛ diaa pɛ, a taŋgul chiɛi numndo.” (Pulɔwaa 24:​27) Yɛɛ hoo cho yɛ naa dimullo? O sindɔɔ niŋ, te waŋndo ndoo yeema pɛ yuŋgoo kilaa, ndu cho ni, nɔɔ chuaa, o nɔ mbo chal fɛŋ mbo nyunaŋ aa, ‘I bɛɛndiaŋ pa le kalaŋ wana ya cho hoo chuaa wo, vɛlɛ a chuauwaa naŋ cho hunɔɔ violɔɔ wa? Wana tɔllo nɔ mbo tosa wallo kalaŋ le tɔlɔɔ ndɔɔ tɛɛnuuwo. Mɛɛ lende koni i cho hau ni. Wana pɔnɔ yeema lanɔɔ chuaa wo nɔ mbo bɛɛndiaŋ le kalaŋ lanɔ koŋ. Le hei, o nɔ mbo tosa wallo kalaŋ. Diom Mɛlɛkaa dimi maa, wana pɔnɔɔ kɛɛ pɛ yuŋgu ndɔɔ nyɛdiaa kioo, nduyɛ mbo buulaŋ a nda le, okoŋ, mbo kɛɛ kpoŋ le nda pɛɛkoo a Mɛlɛka okɔɔ, mɛɛ wana pɔnɔ koŋ o wɔu mbo hiau bɛɛ wana nɔ laalaŋ te wo.—Nuawɔ Timoti Tasoo 5:​8.

15 Wana lanɔ yeema nɔɔ wo bɛɛ nɔ mbo toosiaŋ le kalaŋnda ndɔlaŋ siilɔŋndo. Wana lanɔ yeema mbo mala pɔnɔ ndɔ, vɛlɛ a yuŋguleŋ ndo, Baabuiyo soo a suiliŋnda o nɔ mbo nɔlaŋ. (Pulɔwaa 31:​10-31) Te waŋnda bɛɛndiaŋ te ma lau le challe o nɔɔ niŋ, yɛɛ wa yɛ fula makɔɔlioo? A sina nyɛ kpeekpei nda nɔ ma tosal wana nda chal o nɔɔ niŋndo le. Nduyɛ ma luɛi kaayei. Nyɛ hiou kpou wo cho ni, wana o wana yeema pɛ challe o nɔɔ, mɛɛ mbo toosiaŋ le silala Mɛlɛkalaŋ tolɔɔ kɔɔli.

16, 17. Te o yɔŋ pɛ ma yeema nɔɔ chuaa, o sila Baabui kuɛɛ choo ŋ nɔ yɛ ma yiyaŋ?

16 Te a wa pɛ toosiaŋndo le nɔɔ chuaa, a nɔ vɛlɛ ma wa yiyaŋndo a wali Mɛlɛka ke wana pɔnɔɔ a wana lanɔɔ le tosaa o yuŋgoo niŋndo okɔɔ. Wana pɔnɔɔ nɔ mbo sina nyɛ cho yuŋgoo waa bolleŋ ndo. Hei chɔm naa maa o nɔ mbo wa laa ndɔ biyɔɔ ŋua ŋua le. Kɛ, o nɔ mbo tuula Chiisu a mɛɛ o wa waŋnda bolleŋ yɛ. (Ɛfisiaŋnda 5:​23) Wana lanɔ Kilisiɔŋnɔɔ bɛɛ, o nɔ mbo sina nyɛ o nɔ le tosaa wo. O nɔ mbo bɛɛndiaŋ le waa “o sawa nɔ ndɔɔ bɛŋgu.” (Luomaŋnda 7:​2) Wana dimi isɔɔ a tonya, chuaa hoo cho niŋ o sawa Chɛhowa a o Chiisu Kiliti wo bɛŋgu. (Kaleesiaŋnda 6:​2) Sawa cheleŋ o nɔ vɛlɛ mbo luɛi lebɛŋgu wo cho sawa pɔnɔ ndɔ wo ni. Wana hakioo pɔnɔ ndɔ cho ni. Baa o chɛl niŋ pa mbo toolu pɔnɔ ndɔ, nduyɛ mbo tuisiŋ ndu o ba bɛŋgu? Te o toosiaŋ ndɔ le hei tosa le, mɛɛ o bɛnda wɔ mbo chal o nɔ le.

17 Le handɔɔ lechoo, wanaa cho o nɔɔ wa, nɔ ma tosa nyɛ wana nda cho o nɔɔ niŋndo yeema wo. (Nuawɔ Filipiaŋnda 2:​4.) Baabuiyo dimi aa, “Wana pɔnɔ o wana pɔnɔ, a nɔ ma kaala laa num mɛɛ ŋ kaala num pila yɛ. Nduyɛ, wana lanɔ o wana lanɔ, a nɔ ma ke pɔnɔ num bɛɛleŋ.” Mi nyina diandaa Mɛlɛka tosa mi Pɔɔl huŋ sina maa pɔnɔɔ yeema laa ndɔ bɛɛle kpeekpei leŋ o ba. Nduyɛ, nyɛ wana lanɔɔ bɛɛ yeema pɔnɔ ndɔ o ba wo cho kaala kpeekpeiyo ni.—Ɛfisiaŋnda 5:​21-33.

Teleŋ waŋnda wa nuaŋnaŋndo le challe o nɔɔ niŋndo, a nɔ ma kɛɛsiaa le mi waŋndo wa nda ikɛi

18. Le yɛɛ wanaa cho nuaŋnaŋndo le challe o nɔɔ wa nɔ yɛ ma tiu kɔlta ndalaŋ ba?

18 Teleŋ waŋnda wa nuaŋnaŋndo le challe o nɔɔ wo, o cho teleŋ lapisul te o cho le. Kɛ, teleŋ wana pɔnɔɔ a wana lanɔɔ nɔ ma nuaŋnaŋ kaalaŋndo, le sinaa te kɛɛsiaa kɛndɔɔ nda tosa ni le challe o nɔɔ niŋ. A nɔ vɛlɛ ma tiu kɔlta ndalaŋ ba o teleŋndo hoo niŋ. Te a hiu pɛ holiaŋndo o teleŋ yeemɛi wa nda hei o lakɔl le, o tosa ma luɛi o hakioo niŋ. Kɛ te a nɔ pɛ kaala kpeekpeiyo le opilɛ a o cheleŋndo, a nɔ ma kpeeŋaŋ nyɛ o nyɛ tosa mi chaŋyɛi ndɛi nda Chɛhowaa tɛɛŋ i tambu. (Tɛsaloniaŋ Tasoo 4:​6) Te la wa pɛ nuaŋnaŋndo le challe o nɔɔ niŋ, la sɔla tɔnɔɔ tau te la tiu pɛ kɔlta nyalaŋ ba, o yɔŋ bɛɛ mi la chel o nɔ niŋ te.

YƐƐ Ŋ TOSA YƐ MI NƆ NUMNDO LO LE FƐƐŊ?

19, 20. Mɛɛ Kilisiɔŋnɔɔ che nɔɔ yɛ, vɛɛ o cho yɛ teŋgeŋ a mɛɛ chieeŋndo ndu che nɔɔ yɛ? Chɔmndɔ taamaseliiyo.

19 Te wanaa chal o nɔɔ niŋnda yeema pɛ mi nɔ ndaa hiou lachi, a nɔ ma sina le sabu nda chal o nɔɔ niŋndo. Te a nua pɛ o yaulaŋ niŋ, te koŋ te, o vidueilaŋ niŋ, ma saaluŋ maa mi nɔɔ mɛɛlu a nyaaloo. Nduyɛ hei waŋnda kpou cho kiltaŋ kɔɔli ni. O kɛsɛ kɛsɔɔ niŋ, nɔɔ o cho nyɛ lamɛɛlu le. Kandɔŋndo o cho ni. Nyɛ Chɛhowa kila le mbo wa le fafɛɛŋndo. (Chɛnɛsee 2:​24) Kɛ o cho suɛi imɔnɔ le sinaa maa o cho naa le chieeŋndo ndu che nɔɔ le. O naamulaŋ lapum niŋ, waŋnda che nɔɔ mɛɛ wana yii buluŋndo naa yɛ. O kpeekpei niŋ, waŋnda bii taamaseliiyo hoo a nɔɔ okɔɔ bila le. Le yɛɛ naŋ dimi yɛ lende? Kanifuule, te a yii pɛ nyɔɔ buluŋndo o biilaŋ. Nduyɛ, a nɔ ma sina maa i wa suɛi bɛɛŋ bɛɛŋ le ndu yiiyo vɛlɛ a ndu timbioo.

20 Waŋnda tau chi hau nɔɔ maa nyɛ nɔ mbo viou le. Ma luei bolleŋ lebɛŋgu, kanifuule, a yiyaŋ maa nɔɔ chii balahawɛila ndalaŋ. Kɛ te simultaŋ la komal dɔɔ nda pɛ, a soli bolleŋ lebɛŋgu. Kɛ yiyaŋndɔ a taamaselii Baabuiyo soliŋ kpeku a nɔɔ okɔɔ wo. Yuei nda toosiaa le dɛndɛ bɛndu bɛndu kua a wolɔɔlaŋ o mɛŋndaŋ choo wo, le mii viou nda toosiaa ndi ni, o cho le mii keleŋa kiolu le, o yɔŋ bɛɛ mi hueiyii fuku fukuei hɔŋ. Lende koni nɔɔ bɛɛ nɔ ni mbo wa. Loonuŋ maa mi Chiisu dimi aa, “Lelaŋ, te Mɛlɛka mɔɔsa wana lanɔɔ nda wana pɔnɔɔ naa pilɛ o nɔɔ niŋ pɛ, mɛɛ wana chiee piɔu nda tɛɛŋ te.” (Maatiu 19:​6) Te a chua pɛ nɔɔ, a nɔ ma nɔ yiyaŋ pilɔɔ a nyɛ Chiisu dimi hoo o Baabuiyo niŋ a nɔɔ okɔɔ wo. Baa hoo chɔm ni maa kalaŋ lusulɛiyo i cho ni le loo diompilɛ o nɔɔ niŋ? Sako bɛɛ.

21. Kaa suu kuɛɛ pɔnɔɔ a lanɔɔ nɔ yɛ ma nɔ vellaa velle? Nduyɛ yɛɛ mala yɛ nda le hei tosaa?

21 Pɔnɔɔ a lanɔɔ nɔ ma hiou lachi a ndapila sinaa pɛŋgu. Te wana o wana kindiŋ pɛ le mbo che suiliŋnda kɛndɛlaŋ, vɛlɛ a yoomuma waŋndo opilɔɔ cho dɔuwɔɔ waŋ, nyaaloo wa tau o nɔɔ niŋ. Baa suɛi wɔɔŋnde i cho ni, te a tofa pɛ le sɔɔŋ kɛndɔŋ wana nya cho o nɔɔ niŋndo o ŋdial? Fɛɛŋ fɛɛŋ bɛɛ Chɛhowa tosa suɛi wɔɔŋ te. Ndu pɛŋ naŋ tiindaŋ ni le mbo tofa naa sɔɔŋ kɛndɔŋ o ŋdial. Mi wana soliaa ŋchondu pum dimi aa, “Mɛlɛka Yaawɛɛ, te num oo wa yɔŋnda naala wɔɔŋndaŋ poonyiaa pɛ ma kɛsi kona koŋ, o nɛɛnɛ ndu oo nɔla yɛ mi ndu oo fula leniŋ?” (Sam 130:​3) Pɔnɔɔ a lanɔɔ bɛɛ, a nɔ ma nua le sɔɔŋ kɛndɔŋ ndapila o ŋdial, nduyɛ ma malnaŋ lahaki.​—Nuawɔ Kolosiaŋnda 3:​13.

22, 23. Vɛɛ Ebilaham nda Selua kɛsul lɛ wanaa cho hau o nɔlaŋnda taamasi kɛndɔɔ?

22 Te wanaa cho o nɔɔ niŋnda wa pɛ hiouwɔɔ lachi a biuwɔŋndo wɔsi o wɔsi, nyaaloo a kɔl hiniaa wa o nɔ ndaa niŋ lɔɔlɔɔ. Mi Baabuiyo dimul naa a nɔ Ebilaham a Selua wo okɔɔ, o bii fau boondii nda wa niŋ sɔŋgɔ a yuwɛiya. A boondii keŋ, mi simulta siaama la komal nda. Yiyaŋndɔ a Selua okɔɔ. O wa o wɔsila 60 ndaŋ niŋ ma dimul ndu le mbo fula o chiɛi ndɔ kɛndɔɔ niŋ o chiee kɛndɛ bɛndoo niŋ diolaŋ Ɔɔ, okoŋ, mbo kɔ wa o chaltaŋ o tɛndiilaŋ niŋ tei a yoomu ndɔɔ mɛɛlulaŋ. Kɛ a koŋ kpou, mbo diikuŋ pɔnɔ ndɔ. Le chɔmndo maa wana malaa kɛsɛ o cho le Ebilaham pɔnɔ ndɔ ni, mbo mala pɔnɔ ndɔ a lebɛɛ halikpeŋ mi kɛɛsiaala ndɔlaŋ la sim. Nduyɛ diikɔŋ ndɔɔ ve ko a sondo le. Ndoo chua pɔnɔ ndɔ o kɔl ndɔɔ niŋ maa masanɔ ndɔɔ. (Chɛnɛsee 18:​12; Pitɛ Tasoo 3:​6) O kɔllo niŋ di diikɔŋ ndɔɔ le Ebilaham ndoo fula ni.

23 Kɛ hoo chɔm naa maa kɛɛ sinapɛŋgu ndoo luei Ebilaham nda Selua tɛɛŋ te le. Teleŋndo pum, mi Selua tosa kɛɛsiaa. Kɛ mi “Ebilaham tambu kɔl o suɛi hei niŋ tau.” Kɛ mɛɛ Chɛhowa soo o Ebilahamndo, mbo yaŋ laa ndɔ nilaŋ. Mi hei huŋ a salaa tau o yuŋgu ndaa niŋ. (Chɛnɛsee 21:​9-13) Hau bɛɛ, pɔnɔɔ a lanɔɔ waa tual taamasi kɛndɛ Ebilaham nda Selua kɛsi hoo wo kɔɔli. Wanaa chal niŋ lɔɔ levil o nɔɔ niŋnda bɛɛ.

24. Nɔ suu kuɛɛ ke yɛ Chɛhowa Mɛlɛka bɛɛleŋ, nduyɛ leyɛɛ?

24 O kunda le Kilisiɔŋndo niŋ, nɔlaŋ la cho o waalaŋ niŋ mi la wa a nyaale. O nɔlaŋ ndaŋ niŋ yɛ, lanɔɔ nɔ bɛɛle yiŋgoloŋ ndeŋ le pɔnɔ ndɔ. Pɔnɔɔ bɛɛ kaala laa ndɔ. Nduyɛ, nda ŋiɔɔŋ kpou tosa wallo diompilɛ le hɛnaŋ Chɛhowaa kɛsioo nyɛ tase o yoomu ndaa niŋ. Te a yeema pɛ nɔɔ, nuuviaa wana ŋ yeema wo nyɛkɛndɛi. Toosiaŋ fɛŋ nyɛkɛndɛi malaŋ ŋ chua nɔɔ. Nduyɛ ma kindiŋ mi nyaaloo a kaalaa wa o nɔ numndo niŋ, okoŋ, mi Chɛhowa Mɛlɛka sɔla bɛɛleŋ tau. Te a tosa pɛ lende, mɛɛ nɔ numndo cho num mala ma lo o kaala Mɛlɛka wo bɛŋgu.

^ pɛl. 11 Tofa buŋgɛi 2 o yauwo hoo niŋ, The Secret of Family Happiness. Seiyaa Chɛhowaa soli ndu ni.

^ pɛl. 12 Wanaa laalaŋnda apum mi ndaa kpɔnda laanduaa. Mi Chɛhowa chɛl Isɔluɛiya a finyaa ndaa mamaa le ma kpɔnda laanduaa. O cho Chɛhowa le ndoo kila hei le, kɛ mbo chɛl ndi. Kɛ, Chɛhowa chɛl lɛ hau mi Kilisiɔŋnda kpɔnda laanduaa le.—Maatiu 19:​9; Timoti Tasoo 3:​2.