Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI 5

Ŋ Nɔ Miŋ Wa lɛ le Chieeŋndo Le

Ŋ Nɔ Miŋ Wa lɛ le Chieeŋndo Le

“La cho lɛ le chieeŋndo le.”—CHƆŊ 15:​19.

1. Ichɔl Chiisu mɛɛlu o chieeŋndo hoo choo wo, yɛɛ ndoo kindila yɛ?

ICHƆL pilɛ, mi Chiisu buulaŋ tau le nyɛ yɔŋnuŋ niŋ a buɛiyaa nduaa o chilaŋ niŋndo. Ichɔl koŋ yɛ, nyumma ndɔ ma mɛɛlaŋ ma wa maŋ ni le wa ndɔɔ o chieeŋndo hoo choo. Le saboo hoo, mbo piɛi o finya ndɔ lo aa, “I cho num piɛi le ma faŋa nda o chieeŋndo choo le. I cho machuaa num piɛiyo maa ba numndo o wa nda choo, yɔŋi o nda veelu aa, Wana Dɛnɛ Wɔɔŋndo wo o yɔŋ nda nyɛ. Nda nda, a cho le chieeŋndo hoo le, mɛɛ ya I cho le chieeŋndo hoo le yɛ.” (Chɔŋ 17:​15, 16) A kɔllo kpou Chiisu yɔŋgu piɛileŋ ndeŋ ni. Nduyɛ hoo chɔm maa o nɔ kaala yiŋgoloŋndo le buɛiyaa nduaa. Nduyɛ o chɔm vɛlɛ maa diomnda o dimul nda ichɔl koŋ ndaŋ la cho nyɛ sɔvɛ. Laŋ la cho ni, “La cho lɛ le chieeŋndo le.” (Chɔŋ 15:​19) Lekɛndɛi, Chiisu yeema mi buɛiyaa nduaa wa le chieeŋndo hoo kposoŋ te.

2. A chieeŋ kuɛɛ okɔɔ Chiisu wa yɛ suɛi?

2 A chieeŋ kuɛɛ okɔɔ Chiisu wa yɛ suɛi? A waŋchieeya okɔɔ o wa suɛi ni. Koŋ cho ni, wanaa kɛɛ kpoŋ le nyɛ Mɛlɛka yeema wo tosaa, ma yɔŋguŋ ndapila o sɔɔŋ Setana woŋ niŋnda. Ŋpum cho yɛ, kpeendaa a yoŋgaa ni. (Chɔŋ 14:​30; Ɛfisiaŋnda 2:​2; Chɔŋ Tasoo 5:​19) Tonya i cho ni. Nyɛ koŋ Baabuiyo dimi ni aa, “Te waŋndo kaala nyɛm chieeŋndoŋ muŋ pɛ, mɛɛ o siiŋguu ndu pila yaamɔɔ Mɛlɛka.” (Chemisi 4:​4) Ŋ yeema miŋ lo o kaala Mɛlɛka wo bɛŋgu. Kɛ, vɛɛ naŋ wa yɛ o chieeŋndo hoo niŋ, ŋ ve le ndu le? Ŋ yaasiaa wɔ nɛilaŋ la ŋuɛɛnu. (1) Ŋ nɔ miŋ wa le Masale Mɛlɛkaleŋ. Kiliti cho yɛ masaa le Masaleŋ ndeŋ ni. Nduyɛ, ŋ nɔ miŋ wou laba o chɔulaba lemasa chieeŋndo hoo niŋ te. (2) Ŋ nɔ miŋ tol kaa chieeŋndo hoo kɔɔli le. (3) Ŋ nɔ miŋ chuɛɛnuŋ chuɛɛnɔŋ kɛndɔɔ. (4) Ŋ nɔ miŋ bii yoomu naa tɛtɛlɛ (5) Ŋ nɔ miŋ wounuŋ wolɔɔla chɔula Mɛlɛka ke naalaŋ.

CHƆM LO LECHOO WO NDUYƐ MA WA YUŊYEŊ

3. (a) Teleŋ Chiisu wa o chieeŋndo hoo choo wo, vɛɛ ndoo che yɛ masale chieeŋ ndeŋ? (b) Le yɛɛ Baabuiyo dimi yɛ maa buɛiyaa Chiisuaa cho kɔlaŋ choo choo wa, maa le Chiisu nda cho o chieeŋndo hoo choo ni? (Tofa vɛlɛ poonyiaa cho o peeleŋ amatou wo.)

3 Teleŋ Chiisu wa o chieeŋndo hoo choo wo, o wou ba ndɔ kposoŋ o chɔulaba lemasa chieeŋndo hoo niŋ te. Nyɛ ndoo tosa kinɛiyo wa keiyo yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ ni. Nduyɛ, ndu ndoo nɔ le waa Masaa o Masale leŋ choo ni. (Luku 17:​20, 21, NW; 1:​32, 33; 4:​43) Lelaŋ, mɛɛ Chiisu wa masa maLuomaŋndo lachi diolaŋ aa Pɔŋtiɔɔ Paile, mbo dimul ndu aa, “Masale nileŋ le cho masale waa chieeŋ naŋ te.” (Chɔŋ 18:​36) Nduyɛ, buɛiyaa nduaa laalaŋnda bɛɛ cho hau taamasi ndɔɔ tolɔɔ kɔɔli. A cho chɔmndo kpeekpei maa le Kiliti a Masale ndɔleŋ nda cho ni. Nyɛ koŋ nda cho keiyo yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a Masale leŋ okɔɔ o chieeŋndo choo ni. (Maatiu 24:​14) Nyɛ koŋ kiilanɔɔ Pɔɔl dimi ni aa, “Wanaa Kiliti vem sɔŋgɔ ndɔɔ wa naa ŋ cho ni. . . . Lelaŋ ŋ cho nya nyɔɔloo . . . la chɛl mi Mɛlɛka tosa mi la miiŋgu diom pilɛ nya ndaa.” *Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 5:​20.

4. Vɛɛ Kilisiɔŋaa tonyaa hau kpou chɔm yɛ maa a cho le Masale Mɛlɛkaleŋ? (Tofa kɔfoo o  peele 52.)

4 Ŋ tuuwɔ ndi naa. Waŋndo cho ichali o lɛŋndeŋ niŋ. Kɛ lɛŋnde o cho leŋ niŋndeŋ, o cho lɛŋnde ndɔ le. Te masaa cho o lɛŋnde leŋ niŋnda wa pɛ sɔɔŋ ndaŋ lelɛŋndoŋ dimioo, o nɔ pa di mbo wou sondoo leniŋ? Sako bɛɛ! O nɔ mbo waŋnuŋ yuŋyeŋ. O yɔŋ bɛɛ mbo wa isɔɔ, le lɛŋnde ndɔ le o fula niŋndeŋ kinɛi o nɔ ni mbo soo. Mɛɛ lende koni buɛiyaa Chiisu cho haa kɔlaŋ choo choo wa cho ni. O cho o chieeŋndo hoo choo le pila chieeyɛi ndɛi cho le. Kɛ o choo choo niŋ. (Filipiaŋnda 3:​20) Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ mel nda balikaa. Kanifuule, a cho yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ a la bɛɛla. A mala niŋ hau ‘saa cheleŋaa’ Kilitiaa o miiliɔŋndaŋ niŋ le ‘miiŋgoo diom pilɛ nda Mɛlɛka waa.’ (Maatiu 25:​31-40, NW; Chɔŋ 10:​16) Waŋnda haa bɛɛ cho hau Chiisu tooloo vɛlɛ a buɛiyaa nduaa nɔ le kɔlaŋ choo choo wa a la bɛɛla. Nda kpou cho hau o diompilɔɔ niŋ ma wa Masale Kilitileŋ tooloo. Wanaa kundala tiɔɔŋ nda haa kpou choŋnuŋ yuŋyeŋ a masale chieeŋndo hoo hau.—Nuawɔ Aisaya 2:​2-4.

5. Teŋgeŋ kuɛɛ cho yɛ kunda leKilisiɔŋndo tɛɛŋ a Isɔluɛiya sindɛ? Nduyɛ, vɛɛ Kilisiɔŋnda cho yɛ hau teŋgeŋndo hoo chɔmndo kpendekele?

5 O cho ko waa le Chiisu le chɔm maa Kilisiɔŋaa tonyaa chonuŋ yuŋyeŋ te. Sindɛ, o lɛŋndeŋ le pilɛ niŋ kpe Isɔluɛiya kpou wa ni. Kɛ naa naa, ŋ cho hau o lɛŋnde pilɛ niŋ te. Chaaŋaa naa laalaŋnda cho a balaa chieeŋndo kpede. Nduyɛ, ŋ cho o kɛmɛ chuu chɔm te laŋ niŋ. (Maatiu 28:​19; Pitɛ Tasoo 2:​9) Lelaŋ, te o yɔŋ pɛ miŋ wou bala naalaŋ o masale chieeŋndo hoo niŋ, ŋ nɔla miŋ dimullɛ wanaa cheleŋnda yooŋgu kɛndɔɔ a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ fɛɛsɛŋ te. (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 1:​10) Le handɔɔ lechoo, te ŋ luei pɛ balaŋ o chɔuwo niŋ, mɛɛ ŋ cho wa chaaŋaa naa laalaŋnda diyɔɔ. Nduyɛ, Chiisu dimi maa, naŋ kaala chaaŋaa naa. (Chɔŋ 13:​34, 35; Chɔŋ Tasoo 3:​10-12) Nyɛ koŋ Chiisu che ndi suɛi sɔvɛ ni mbo dimul buɛiyaa nduaa maa a chɔulaba le. Mbo dimul vɛlɛ nda pɛŋ maa a kaala yaamɔɔwaa ndaa.—Maatiu 5:​44; 26:​52; tofa kɔfoo o peele 55. O nɔ suɛi lebolle aa, “ I Choŋnuŋ pa Yuŋyeŋ?

6. Te ŋ yɔŋguŋ pɛ o Mɛlɛka lo, vɛɛ chaŋyɛi nɛi naa Masaa waa tɛɛŋ nɔ yɛ mii wa?

6 Naa Kilisiɔŋaa tonyaa kpou, o Mɛlɛka lo naŋ yɔŋguŋ ni. O cho o wanachiee lo le, nduyɛ, o cho vɛlɛ o kɔɔna wanachiee lo le. Nyɛ koŋ Baabuiyo dimi ni aa, “La cho a ba nya le. Mial Mɛlɛkaa nya cho ni. Kani, Mɛlɛka pendu mapiandaa nya kpali a nyɛ.” (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 6:​19, 20) Mi che bɛɛ naa buɛiyaa Chiisuaa cho “Masaa” waa nyɛm cho le nda woŋ kioo, muŋ cho ni, paawaa malɔɔ, bɛɛleŋ nda kioo, vɛlɛ a nyɛm cheleŋndoŋ, kɛ a puɛɛnuŋ vɛlɛ le Mɛlɛka kioo nyɛm cho le ndu woŋ te. (Luomaŋnda 13:​1-7, NW; Maki 12:​17) Nyɔɔŋ muŋ ŋpum cho yɛ ni, Mɛlɛka piɛiyo, kaalaa ndu a yoomu ndaa kpou, vɛlɛ a ndu diikɔŋndo. Lepum pɛŋ, a wu mawuaa le Mɛlɛka, kɛ a tɛɛmbuu sawa ndɔɔ le.—Luku 4:​8; 10:​27; nuawɔ Walta Wanaa Chiisuaa 5:​29; Luomaŋnda 14:​8.

LA Ŋ TUALNUŊ KAA CHIEEŊNDO KƆƆLI LE

7, 8. Yɛɛnɛ cho yɛ kaa chieeŋndo? Nduyɛ, yɛɛ waŋndo tosa yɛ te o nɔ pɛ kaa hoo?

7 Vɛɛ Kilisiɔŋnda chɔm yɛ vɛlɛ maa a cho le chieeŋndo hoo le? Mɛɛ ma faŋaŋ kaa wɔɔŋ chieeŋndo hoo kɔɔli. Mi Pɔɔl poonyiaa o Baabuiyo niŋ aa, “Naa naa, o cho nyina cho wanaa chieeŋnda kɔɔli wo le o cho naa kɔɔli le. Nyina Mɛlɛkaa cho naa kɔɔli ni.” (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 2:​12, NW) Mbo poonyial vɛlɛ Ɛfisiaŋnda aa, “La wa mawaa sɔɔŋ tosaa boondii keŋ mɛɛ waŋnda o chieeŋndo niŋ a tosa sɔɔŋ yɛ. Nduyɛ, masa wɔɔŋ cho o masaleŋ choo o halaa niŋ ndo, nyɛ ndu oo dimul nya wo, ndu koni nya aa tosa ni. Nduyɛ, wanaa kɛɛ le nyɛ Mɛlɛka dimul nda le tosaa wo wa, nyina koŋ koni nda cho niŋ o ba bɛŋgu ni.”—Ɛfisiaŋnda 2:​2, 3.

8 Te Baabuiyo dimi pɛ aa nyina chieeŋndo, ndu cho ni, kaa o kaa tosa pɛ mi waŋndo kɛɛ nyɛ Mɛlɛka dimi wo tosaa. Kaa chieeŋndo hoo cho hau waŋnda nyindɔɔ le tosaa nyɛ yeemɛi ndɛi, vɛlɛ a nyɛ hɔlte ndaleŋ le dimul nda le tosaa wo. (Chɔŋ Tasoo 2:​16; Timoti Tasoo 6:​9, 10) Kaa hoo nɔ hau wanaa bɔɔbɔɔ kpaayaa choo o chieeŋndo hoo niŋ. Kanifuule, o tosa hau mi wanaa bɔɔbɔɔ luei balaŋ o sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ niŋ. Wanaa nɔ kaa hoo wa sina maa a nɔ ndu le. Nduyɛ, nyɛɛmbɔ bɛɛ o mel nda haki le. Mɛɛ mɛɛ hueiye cho naa yɛ, lende kaa hoo tiu hau ba o ba fee ni. Vɛɛ kaa hoo “tosa“ yɛ waŋnda baalaa niŋ? Kaa o kaa Mɛlɛka tul leyɛ pɛ, ndu o dɛɛniaa waŋndo ni le tosaa. Kaa chieeŋndo hoo dɛɛniaa waŋnda le ma luɛi kpeendaa, yoŋgaa, hɔlteŋ, yolɛi, nila kalulaŋ, vɛlɛ a yeemɛi le ma waŋnuŋ a ba nda. * Niilu Setanaa kaa chieeŋndo hoo duau hau waŋchieeya o lakɔl ni.—Chɔŋ 8:​44; Walta Wanaa Chiisuaa 13:​10; Chɔŋ Tasoo 3:​8, 10.

9. O nɛila kuɛɛ choo kaa chieeŋndo hoo hiau yɛ naa o kɔl kɔɔli?

9 Baa kaa chieeŋndo hoo nɔla pa mbo hiou wana o kɔl kɔɔli? O nɔla te numpila chɛl ndu pɛ diom. Koŋ cho ni, te a ve yekeŋ te. (Nuawɔ Pulɔwaa 4:​23.) Mɛɛ o kandu waŋnda vɛɛloo yɛ cho hoo ni. Naapum a chaŋyaŋ tosaa. Mi wana ŋ yeema hoo o chaŋyɛi niŋndo tosa maa wana kɛndɛ o cho ni. Kɛ o cho wana kaala Chɛhowa le. (Pulɔwaa 13:​20; Kɔliŋtiaŋ Tasoo 15:​33) Kaa chieeŋndo hoo hiau vɛlɛ wana o kɔl kɔɔli te o yɔŋ pɛ ma wa nuaa o yaula wɔɔŋnda cheleŋ niŋ, wunduma tum fonduaŋ, nuaa o tɛɛŋgii wanaa mal tonyaa wa niŋ, yelelaŋnda wɔɔŋndaŋ, pisulta hiya hiyaŋndaŋ, wana o wana, vɛlɛ a nyɛ o nyɛ dɛɛniaa pɛ waŋndo le kaa Setanaa tolɔɔ kɔɔli.

10. Vɛɛ naŋ simullɛ kaa wɔɔŋ chieeŋndo hoo?

10 Vɛɛ naŋ simullɛ kaa wɔɔŋ chieeŋndo hoo, okoŋ, miŋ lo o kaala Mɛlɛka wo bɛŋgu? Ŋ nɔ miŋ wa pɛɛkoo lɔɔlɔɔ a Chɛhowa okɔɔ. Ŋ tosa hei a nyɛm o cho naa kioo le pɛɛkoo a ndu okɔɔ woŋ niŋ. Ŋ nɔ vɛlɛ miŋ piɛi o ndu lo le nyina ndɔ diandaa. Chɛhowa nɔ kpaayaa mbo hiau Nyina Wɔɔŋndo, vɛlɛ a wanaa cho ndu o ba bɛŋgu wa. (Chɔŋ Tasoo 4:​4) Lelaŋ, ŋ sɔɔŋguŋ Chɛhowa ikɛi kpɛɛluŋ o piɛileŋ niŋ.

Ŋ NƆ MIŊ CHUƐƐNUŊ CHUƐƐNƆŊ LEBIƆƆ

11. Vɛɛ kaa chieeŋndo hoo piiliaŋ yɛ chuɛɛnɔŋ lebiɔɔ?

11 Chuɛɛnɔŋndo, vɛlɛ a mɛɛ waŋndo bii dialuŋ ndɔŋ yɛ cho chɔm kaa suu o cho tolɔɔ kɔɔli wo ni. O lɛŋii bɔɔbɔɔ niŋ hau, chuɛɛnɔŋ lebiɔɔ tol toolo. Mi wana yondaa pum o chiɛi lakonaa niŋ dimi maa, wana sina lɛ teŋgeŋndo wanaa suundɛiya tɛɛŋ a wanaa suunda le wa le. Kanifuule, chuɛɛnɔŋ pilɔɔ kpe nda chuɛɛnuŋ ni. Mi yau lakonaa pum ndu dimi vɛlɛ maa, chuaambuaa laanduaa fuuluu wɔ wɔsila tɔ a la ŋɔmaa le wa bɛɛ tol chuɛɛnɔŋ wɔɔŋndo hoo kɔɔli. Nyɛla ŋuau nda dialloŋ ndaŋ, vɛlɛ a nyɛla vɛmtu vɛmtulaŋ, nda yeema wounɔŋndo ni. Te ŋ tol pɛ kaa chieeŋndo kɔɔli a chuɛɛnɔŋ suu waa naa, o ke naa diola kɛndɛ le, nduyɛ, ŋ nɔ vɛlɛ lebɛɛ kposoŋ le naapila le.

12, 13. Vɛɛ Baabuiyo dimullɛ naa a mɛɛ naŋ nɔ miŋ chuɛɛnuŋ yɛ?

12 Naŋ cho Chɛhowa piɛiyo wa, ŋ nɔ miŋ chuɛɛnuŋ chuɛɛnɔŋ lebiɔɔ. Koŋ cho ni, nyɛla naŋ wounuŋ ndaŋ la nɔ mi la wa la diandaa, ŋ fula dɔɔ pɛ, nyɔɔ hɛnaŋ waŋndo. Lɔɔlɔɔ fee, nduyɛ ba o ba naŋ wa pɛ, chuɛɛnɔŋ naa nɔ mbo wa nyɛkɛndɛi. Kanifuule, chuɛɛnɔŋ naa o nɔla mbo chɔm wanaa suu naaŋ cho wa. Lelaŋ, wana pɔnɔ ni, wana lanɔ ni, chuɛɛnɔŋ naa nɔ mbo chɔm maa, ŋ nɔ siooŋii Mɛlɛkɛi. Kɛ o cho le naapila tɔɔ heelu le. Ŋ yeema miŋ “lo o kaala Mɛlɛka wo bɛŋgu.” (Timoti Tasoo 2:​9, 10; Chiud 21) Ŋ landuŋ kɔl le naŋɔɔ ŋdiallo le. Kɛ ŋ landuŋ kɔl le naŋɔɔ o kaa niŋ kanifuule, naŋɔɔ suu waa naa Mɛlɛka chua ni maa naŋɔɔ kpeekpei.—Pitɛ Tasoo 3:​3, 4.

13 Kɛsiŋ vɛlɛ o kɔl maa, mɛɛ naŋ chuɛɛnɔŋ yɛ cho tosa ni mi waŋnda ke piɛile tonyaleŋ bɛɛleŋ. O dimi niŋ, o cho mɛɛ naa ŋ yeema yɛ le naŋ nɔ miŋ chuɛɛnuŋ te. Kɛ chuɛɛnɔŋ naa nɔ mbo ke acheleŋnda bɛɛleŋ. Te ŋ tosa lende pɛ, mɛɛ ŋ nɔ sioonde le nda vɛlɛ a bɛɛle nda leŋ. Lelaŋ, ŋ wa chuɛɛnɔŋndo pɛ, ŋ nɔ miŋ yiyaŋ a chaanda yɔŋii naŋ tɛɛmbuu nda kɔl. Kɛ nyɛ hiou kpou wo cho ni, ŋ yeema miŋ ke Chɛhowa bɛɛleŋ vɛlɛ a wanaa nduaa. Nduyɛ, miŋ chɔm maa buɛiyaa Mɛlɛkaa kpeekpei naŋ cho ni. Nyɛ o nyɛ naŋ wa pɛ tosaa, ŋ tosa ndu le “Mɛlɛka bɛɛleŋ kioo.”—Kɔliŋtiaŋ Tasoo 4:​9; 10:​31; Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 6:​3, 4; 7:​1.

Baa chuɛɛnɔŋ nuu ke pa Chɛhowa bɛɛleŋ?

14. Te o hiŋ pɛ a chuɛɛnɔŋndo vɛlɛ a dialuŋ naŋ biyɔɔ okɔɔ, nyuuniaala yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ nyuuniaŋ?

14 Ŋ nɔ miŋ chuɛɛnuŋ chuɛɛnɔŋ lebiɔɔ, nduyɛ, miŋ bii dialuŋ naŋ nyɛkɛndɛi. Suɛi sɔvɛi pila i cho ni te o yɔŋ pɛ miŋ wa kɔlaŋ o wali pollo niŋ, vɛlɛ a chuuŋgiaŋnda naala leKilisiɔŋndaŋ. Lelaŋ, a nyunaŋndɔ aa, ‘Chuɛɛnɔŋ nuu vɛlɛ a mɛɛ ya bii dialuŋ nuŋ yɛ tosa pa mi waŋnda muli ya hɔltaŋ kɔɔli? Chuɛɛnɔŋ nuu tuisi pa acheleŋnda siɔmbulaŋ? Baa I che pa di ya nɔ le chuɛɛnɔŋndo wo nyɛ sɔvɛ, mbo hiau kindi kindiŋndo le mi komal suiliŋndaŋ le waltaŋ waa tosaa o kundaa niŋ?—Sam 68:​6; Filipiaŋnda 4:​5; Pitɛ Tasoo 5:​6.

15. Le yɛɛ Baabuiyo dou Kilisiɔŋnda la sawa a mɛɛ nda nɔ ma chuɛɛnuŋ vɛlɛ a mɛɛ nda nɔ ma bii dialuŋ ndaŋ yɛ le?

15 Baabuiyo chɔm nyɛla kpeekpei Kilisiɔŋnda nɔ ma wounuŋ ndaŋ te. Nduyɛ, o cho mɛɛ naŋ nɔ miŋ bii dialuŋ naŋ yɛ le Baabuiyo chɔm kpou le. Chɛhowa yeema naa miŋ tosa chuaŋ chua kɛndɔɔ a nyɛ naŋ yeema wounɔŋndo wo. O yeema naa miŋ yiyaŋ o sawala Baabuiyo choo haaa miŋ “sina yɛ yɔɔ suɛi naŋ le tosaa ve tɛɛŋ a suɛi niŋ le tosa le ve.” (Hibuluiya 5:​14) O hiou kpou wo cho ni, o yeema mi kaalaa tɔlnuŋ naa o lakɔl. Ndu cho ni, kaala naŋ nɔ le ndu vɛlɛ a chaaŋaa naa wa. (Nuawɔ Maki 12:​30, 31.) Le hei, chuɛɛnɔŋndaŋ la cho a suulaŋ yɛ yɛ. Ba o ba Seiyaa Chɛhowaa chuuŋgiaŋ pɛ o chieeŋndo hoo choo, ŋ cha chuɛɛnɔŋnda yɛ yɛlaŋ nda tɛɛŋ.

Ŋ NƆ MIŊ BII YOOMU NAA TƐTƐLƐ

16. Vɛɛ kaa chieeŋndo hoo cho yɛ hau teŋgeŋ a nyɛ Chiisu ndu pɛɛku wo? Nduyɛ nyunala yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ nyunaŋ?

16 Kaa chieeŋndo hoo cho hau waŋchieeya o kɛmɛ chuu chɔm te laŋ niŋ huiyo maa, te a nɔ nyɛsɔlaa a nyɛm kiɔɔŋ te, a ve a nyaale le. Kɛ a koŋ kpou, mi Chiisu dimi aa, “O cho nyɛm faŋgaŋ te ŋ tosa mi wana chioo wa yoomu le, a yɔŋ bɛɛ mi waŋndo nɔ muŋ tau bɛndu.” (Luku 12:​15) Le miŋ sɔla nyaale kpeekpeiyo o yoomoo niŋ, mɛɛ miŋ mal waa le naapila, okoŋ, miŋ tol nyɛ Chiisu dimi wo kɔɔli. Kanifuule, Chiisu dimi maa te ŋ landuŋ pɛ kɔl le pɛɛkoo a Mɛlɛka okɔɔ nduyɛ miŋ bii yoomu naa tɛtɛlɛ, ŋ sɔla nyaale kpeekpeiyo o yoomoo niŋ. Koŋ cho ni, ŋ nɔ miŋ kɛsi suɛi Mɛlɛkɛi nyɛ tase o yoomu naa niŋ. (Maatiu 5:​3; 6:​22, 23) Nyunaŋndɔ aa, ‘I laalaŋ pa kpeekpei nyɛ Chiisu dimi hoo wo, baa “wana viam waŋnda choolaŋ” ndo ya cho tolɔɔ kɔɔli ni? (Chɔŋ 8:​44) Vɛɛ nyɛ ya suaa wo, nyɛ ya tuu le tosaa wo, a nyɛ cho yeemɛi nii ve, chɔm yɛ wana suu ya cho wo?—Luku 6:​45; 21:​34-36; Chɔŋ Diiŋ Ndɔɔ 6.

17. Chɔmndɔ tɔnɔlaŋ lapum, la wanaa bii hau yoomu ndaa tɛtɛlɛ wa a sɔla niŋndaŋ?

17 Mi Chiisu dimi aa, “Wanaa tol kɔl kalu Mɛlɛkaa kɔɔli wa kawalta nda tosa laŋ, laŋ la chɔm ni maa ndu cho kɔl kalu kpeekpeiyo ni.” (Maatiu 11:​19) Wanaa bii hau yoomu ndaa tɛtɛlɛ wa, a sɔla niŋ tɔnɔlaŋ tau. Lapum la cho laŋ ni. A saaluŋ kɔl nyulu kpeekpeiyo o wali leMasa Mɛlɛkaa niŋ. (Maatiu 11:​29, 30) Kɔl landɛi kilta nyɛmkɛ chieeŋndo hoo cho nda kuee le. (Nuawɔ Timoti Tasoo 6:​9, 10.) Nyɛ o nyɛ nda sɔla pɛ, a hini kɔl a ndu. Hoo ke nda teleŋndo le waa naapilɛ a yuŋgula ndalaŋ vɛlɛ a chaaŋaa ndaa wanaa laalaŋnda. Hoo tosa nda te a hini pɛ ichɔl, a lɔl nyɛkɛndɛi. (Ikilisiate 5:​12) Nduyɛ, hei mala nda ma sina maa nyɛ o nyɛ ŋ tiuba pɛ le waŋndo kioo, o chuu num nyaaloo tau. (Walta Wanaa Chiisuaa 20:​35) A nɔ “tiindaŋndo” nduyɛ, kɔllo nda vɛlɛ o nyulu vili. (Luomaŋnda 15:​13; Maatiu 6:​31, 32) O dimi niŋ, nyɛ sɔviɔɔ pila tɔnɔlaŋ ndaŋ la cho ni!

LA WOUNUŊ WOLƆƆLA CHƆULAŊ KPOU

18. Vɛɛ Baabuiyo tɛɛsiallɛ naa yaamɔɔnɔ naa, nɛila ndɔlaŋ, vɛlɛ a mɛɛ “sɔŋgɔ” naa cho yɛ?

18 Mi che bɛɛ naa Setana cho kindi kindiŋndo le naa kuunaa Mɛlɛka piɛiyo, kɛ te ŋ lo pɛ o kaala Mɛlɛka wo bɛŋgu, Mɛlɛka cho naa manda nyɛkɛndɛi. Setana yeema naa kposoŋ miŋ wa a kɔl nyulu le. Nduyɛ, o yeema naa vɛlɛ miŋ sɔla yoomu fafɛɛŋndo le. (Pitɛ Tasoo 5:​8) Lelaŋ Pɔɔl dimi ni aa, “Sɔŋgɔ naa ŋ cho hoo wo, o cho sɔŋgɔ waa a ŋwaŋnda chiee le. Nyinaa wɔɔŋaa cho o halaa niŋ maa lamasa wa, a nyinaa wɔɔŋaa nɔ tɔɔ o halaa niŋ nda, a nyinaa wɔɔŋaa nɔ kpaaya o chieeŋ cho hoo o niilu manyumndo niŋ ndo wa, a nyinaa wɔɔŋaa kɔl vesɛiya choo choo, a nda naa ŋ cho sɔŋgɔɔ ni.” (Ɛfisiaŋnda 6:​12) Diomndo hoo “sɔŋgɔɔ” o nɔ tɛɛsiaa tau. Sɔŋgɔ naŋ cho hoo suɛi a ndu okɔɔ wo, o cho sɔŋgɔ la bɔta le. Kɛ, saanaŋndo a laba kpa mi la biyaŋ ikiti kitiei. Mɛɛ hoo cho naa chɔmndo maa nyinaa wɔɔŋaa cho haa sɔŋgɔɔ a naa wa bɛɛ nɔ hau masaleŋ, nduyɛ a cho a kɔɔnaa.

19. Tɛɛsiaa wɔ mɛɛ wolɔɔla chɔu Mɛlɛka ke Kilisiɔŋnda laŋ la cho yɛ?

19 Wanaa lahakiaa naŋ cho ni. Nduyɛ o cho nyɔɔŋ kpou le naŋ tiuba le tosa le. Kɛ o wa bɛɛ lende ni, ŋ tiuba miŋ yem sɔŋgɔ cho naa hoo tɛɛŋndo. Vɛɛ naŋ tiu yɛ ba? Mɛɛ miŋ “wounuŋ wolɔɔla chɔula Mɛlɛka ke” naa laŋ kpou. (Ɛfisiaŋnda 6:​13) O Ɛfisiaŋnda 6:​14-18 niŋ, Baabuiyo tɛɛsiaa vɛ vɛ wolɔɔla chɔulaŋ ndaŋ. Loŋ o dimi ni aa, “Lelaŋ, la sim nyɛ kɛndɛ yi, mi la chua tonyaa maa leyau le kandaŋndo o chaŋ. Nduyɛ, la chua sakpoyɛi le waa nyɛ manda nya takpaa wo. Nduyɛ, waa o bɛɛndiaŋ le waŋnda Yooŋgu Kɛndɛ Mɛlɛkaa dimullo a kɔl ndɔ nyuloo okɔɔ, ndu cho kɔvɛila nya wounuŋ ndaŋ ni. Kɛ, o muŋ kɔɔli, la chua tiindaŋndo teleŋ o teleŋ mi la dɔu o Mɛlɛka niŋ. Tiindaŋndo cho machuaa maa nyɛ kala kala puaa chɔuwa bii o ba maa boo bɛndu wo. A ndu nya nɔla mi la nyumi chiŋɔma leyiŋndaŋ ma Masa Nyinaa Wɔɔŋnda wuu le nya viɔɔ waŋ ni. Nduyɛ, mi la bii piŋi Mɛlɛka piŋi nya wo. Ndu cho mɔsil chɔu nya nɔ le wounɔŋndo wo ni. Mi la chua diom Mɛlɛkaa o Nyina Mɛlɛkaa ke nya wo. Ndu cho muɛi chɔuve ni. La wa Mɛlɛka piɛiyo teleŋ o teleŋ, mɛɛ Nyina Mɛlɛkaa chɔm nya yɛ. La piɛi Mɛlɛka o isɔɔ o isɔɔ niŋ mi la nyuna ndu le nya malaa. Hei i wa nya o lakɔl, la wa a puɛyaŋ te. Nduyɛ, la wa Mɛlɛka piɛiyo teleŋ o teleŋ, le wanaa Mɛlɛkaa fau.”

20. Vɛɛ sɔŋga naa hoo cho yɛ teŋgeŋ a sɔŋga puaa chɔuwaa kpeekpeiya hau?

20 Mɛlɛka ke naa nyɛm chɔuwoŋ muŋ ni. Nduyɛ te ŋ wounuŋ muŋ pɛ lɔɔlɔɔ, ŋ tiuba miŋ manda naa. O cho maa sovɛiyaa kpeekpeiya le sɔŋga naa hoo cho le. Kanifuule, sovɛiyaa kpeekpeiya nda, a sɔŋga pɛ tei a kuɛ o pɛŋgioo niŋ le teleŋ vilɛi. Kɛ o cho lende le sɔŋga Kilisiɔŋnda cho le. Ŋ nɔ pɛŋgi o sɔŋgɔ naŋ cho hoo wo niŋ te. Nduyɛ, ŋ cho sɔŋgɔɔ yoomoo tɛɛŋ a piɔmndo. Ŋ cho lo sɔŋgɔɔ haaa mi Mɛlɛka huŋ tɛɛmbuu chieeŋ Setanaa hoo, okoŋ, mbo wou nyinaa wɔɔŋnda kpou o sooŋ nɔ lamɛɛlu le wo niŋ. (Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 12:​17; 20:​1-3) Lelaŋ, wu ŋdial a sɔŋgɔɔ hoo le. Te nyɛ o nyɛ wa num pɛ dialloŋ diyɔɔ, te koŋ te, mbo wa num dɛɛniaa le baa lueiyo o kaa wɔɔŋndo niŋ, kindiŋ ma chɔulaba ndu. Nduyɛ naa kpou ŋ nɔ miŋ dɔu dialuŋ naŋ o “pɛɛku kala kalaa bɛŋgu” le halikpeŋ miŋ lo o laalaŋndo choo o Chɛhowa lo. (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 9:​27) Ŋ nɔ miŋ kɛsiŋ o kɔl maa boondii naŋ ve hei sɔŋga le ve kpeekpei naŋ nɔ ni miŋ buulaŋ.

21. Vɛɛ naŋ tiu yɛ ba miŋ yem chɔu naa leKilisiɔŋndo hoo?

21 Kɛsiŋ vɛlɛ o kɔl maa ŋ nɔla miŋ yem chɔuwo hoo a ba naa le. Lelaŋ, mi Pɔɔl loonuŋ naa maa ba o ba naŋ wa pɛ, ŋ puɛɛnuŋ le piɛileŋ o Chɛhowa lo le. Nduyɛ, ŋ nɔ vɛlɛ miŋ yaŋ nilaŋ o Chɛhowa lo. Koŋ cho ni, Diom ndɔɔ pɛɛkoo vɛlɛ a chuuŋgiaŋndo diompilɛ naa chaaŋaa naa wanaa chɔuwa teleŋ o teleŋ. Kanifuule, o cho naapilɛ suee le cho o sɔŋgɔɔ hoo niŋ te. (Filɛmɔŋ 2; Hibuluiya 10:​24, 25) Wanaa cho nyɔɔŋ muŋ kpou tosaa wa, o cho ko le sɔŋgɔɔ yomɔɔ le nda cho muŋ tosaa le. Kɛ o mala vɛlɛ nda ma sim o kala kpiŋ le laalaŋ ndaa te o yɔŋ pɛ mi simullo komal nda.

WA O BƐƐNDIAŊ TELEŊ O TELEŊ LE LAALAŊ NUMNDO CHƆƆMUU WO

22, 23. (a) Le yɛɛ o bɛnda yɛ miŋ wa a bɛɛndiaŋ teleŋ o teleŋ le laalaŋ naa chɔɔmuu wo? Nduyɛ, nyuuniaala suu kuɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ nyuuniaŋ? (b) Yɛɛ naŋ cho yɛ hunɔɔ pɛɛku o buŋgɛi cho lachi ve niŋ?

22 Mi Chiisu dimi aa, “La cho lɛ le chieeŋndo le. Le saboo hoo nda tul nya leyɛ ni.” (Chɔŋ 15:​19) Lelaŋ, naa wanaa Mɛlɛkaa, ŋ nɔ miŋ wa a bɛɛndiaŋ teleŋ o teleŋ le laalaŋ naa chɔɔmuu wo. Ŋ nɔ miŋ tosa ndi o nɛi lebɛɛ niŋ nduyɛ a tuisiŋndo. (Nuawɔ Pitɛ Tasoo 3:​15, NW.) Nyunaŋndɔ aa, ‘I sina pa le sabu Seiyaa Chɛhowaa kɛɛ sɔɔŋ pum tosaa teleŋndaŋ lapum ŋ wanaa bɔɔbɔɔ che maa ŋ naŋndoŋ? Te o yɔŋ pɛ mi simul waa naa komal la, I duau pa laalaŋndo o nyɛ Baabuiyo dimi wo niŋ vɛlɛ a buɛi cho sakpo wo maa tonya o cho ni? (Maatiu 24:​45; Chɔŋ 17:​17) Te o hiŋ pɛ le tosaa nyɛ nɛŋi Chɛhowa kɔllo, I naŋ pa kɔl le mɛɛ ya chɛl le waa teŋgeŋ yɛ?—Kɔliŋtiaŋ Tasoo 1:​31; Maatiu 10:​32, 33.

23 O teleŋnda bɔɔbɔɔ niŋ, le mɛɛ naŋ nɔ yeemɛi le waa teŋgeŋ a chieeŋndo hoo yɛ, mi tɔɔndaŋ taaniŋndo komal naa. Le taamaseliiyo, a mɛɛ naŋ pɛɛku a maluaŋ yɛ, Nyina Wɔɔŋndo cho kindi kindiŋndo le buɛiyaa Chɛhowaa nanɔɔ o chieeŋndo hoo niŋ. Yelelaŋnda chieeŋndo o soliŋ kpeku ni le hei tosaa. Vɛɛ naŋ hɛli yɛ yelelaŋ kɛndɔɔ o tosa miŋ lo a kɔl iyama walaŋndo wo? Nyunaa hoo naŋ nɔ le yaasiaa o buŋgɛi cho lachi ve niŋ ni.

^ pɛl. 3 O paale Pɛŋtikɔsileŋ choo o wɔsi 33 niŋ boondii Chiisu ve, Chiisu simnuŋ Masaa kunda wanaa laalaŋnda choo ni. Nduyɛ, kundaa hoo cho wa a ndu latulu choo choo ni. (Kolosiaŋnda 1:​13) O wɔsi 1914 niŋ, Mɛlɛka ke Kiliti kpaayaa ni le mbo wa “masaa chieeŋndo kpou choo.” Lelaŋ, wanaa cho haa wa choo choo a Chiisu latulu wa bɛɛ, le Masale Kiliti le leŋ nda cho ni.—Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 11:​15

^ pɛl. 8 Tofa yauwo hoo o puuluei niŋ Reasoning From the Scriptures, o pei 389-393. Seiyaa Chɛhowaa soli ndu ni.

^ pɛl. 65 Tofa Yooŋgula Chɔɔlaalaŋ o pei 212-215.