Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI 5

Ŋ Cho lɛ le Chieeŋndo Hoo Le

Ŋ Cho lɛ le Chieeŋndo Hoo Le

“La cho lɛ le chieeŋndo le.”​—CHƆŊ 15:​19.

1. Buulaŋ yɛɛ Chiisu ndoo nɔ yɛ o nyumma ndɔ ma mɛɛlaŋ choo tuupa mbo sɔla piɔmndo?

O NYUMMA mɛɛlaŋ choo tuupa mi Chiisu sɔla piɔmndo, mbo sina maa o cho lɛ wa latulu a buɛiyaa nduaa le. Nduyɛ mbo buulaŋ tau a chila ndalaŋ okɔɔ. Mbo dimul nda aa: “La cho lɛ le chieeŋndo le.” (Chɔŋ 15:​19) Okoŋ kɔɔli, mbo piɛi Finya ndɔ le nda. Mbo dimi aa: “A cho le chieeŋndo hoo le, mɛɛ ya I cho le chieeŋndo hoo le yɛ.” (Chɔŋ 17:​15, 16) Yɛɛ Chiisu ndoo yiyaŋ yɛ?

2. Yɛɛ cho yɛ “chieeŋndo,” o Chiisu ndoo soo a ndu okɔɔ wo?

2 Diomndo hoo “chieeŋndo,” sim le wanaa sina Mɛlɛka le wa, nduyɛ ma wa Setana o ba bɛŋgu wa. (Chɔŋ 14:​30; Ɛfisiaŋnda 2:​2; Chemisi 4:​4; Chɔŋ Tasoo 5:​19) Vɛɛ naŋ kɛɛ yɛ waa “le chieeŋndo”? O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho yaasiaa nɛilaŋ tau: Masale Mɛlɛkaleŋ kinɛi naŋ nɔ ni miŋ wa kɔɔli. Ŋ nɔ miŋ wou laba kposoŋ o masale chieeŋndeŋ niŋ te. Ŋ nɔ miŋ tol kaa chieeŋndo hoo kɔɔli le. Ŋ nɔ miŋ chuɛɛnuŋ chuɛɛnɔŋ lebiɔɔ, nduyɛ ŋ nɔ miŋ soliŋ kaala ikanioo o kɔl. Ŋ nɔ vɛlɛ miŋ “wounuŋ wolɔɔla chɔula” Mɛlɛka ke naa laŋ.—Tofa Diomnda Chɔɔlaalaŋ 16.

LO MASALE MƐLƐKALEŊ KƆƆLI

3. Vɛɛ Chiisu ndoo che yɛ masale chieeŋndeŋ?

3 Teleŋ Chiisu wa o chieeŋndo choo wo, mbo cha maa waŋnda ndaa nɔ bahawɛilaŋ tau, nduyɛ yoomula ndalaŋ la wa o saŋgaa niŋ. Mbo buulaŋ le nda tau nduyɛ ndoo yeema le nda malaa. Baa mi ndoo luei pa balaŋ o masale chieeŋndeŋ niŋ le waa masa? Sako. Mbo sina maa nyɛ waŋnda yeema kpeekpeiyo wa Masale Mɛlɛkaleŋ ni. Chiisu wa simnɔŋ Masaa le Masale leŋ ni. Nduyɛ a Masale leŋ okɔɔ ndoo dimi yooŋgu kɛndɔɔ teleŋ o teleŋ ni. (Daaniɛɛ 7:​13, 14; Luku 4:​43; 17:​20, 21) Chiisu ndoo wou laba o masale chieeŋndeŋ niŋ te. Mɛɛ Chiisu wa masaa Paile lachi, mbo dimul ndu aa: “Masale nileŋ le cho masale waa chieeŋ naŋ te.” (Chɔŋ 18:​36) Buɛiyaa Chiisuaa bɛɛ wou laba o masale chieeŋndeŋ niŋ te. Mi yauwo hoo, “On the Road to Civilization” dimi maa Kilisiɔŋaa tasiaa “ndaa tosa walta wa a masale chieeŋndeŋ okɔɔ laŋ te.” Hau bɛɛ, yiyaŋ pilɛ koŋ kpe Kilisiɔŋaa tonyaa nɔ ni. Miŋ toolu Masale Mɛlɛkaleŋ nduyɛ ŋ wou laba o masale chieeŋndeŋ niŋ te.—Maatiu 24:​14.

A nɔla pa ma tɛɛsiaa le sabu ŋ cho Masale Mɛlɛkaleŋ tooloo wo?

4. Vɛɛ Kilisiɔŋaa tonyaa toolu yɛ Masale Mɛlɛkaleŋ?

4 Wanaa cho hɔlte lɛŋii ndɛi o lɛŋii cheleŋ niŋnda wou laba o sɔɔŋ lemasaŋ niŋ o lɛŋnde leŋ niŋ te. Kilisiɔŋaa pɔyaŋnda, a nɔ tiindaŋndo le waa o masaleŋ choo o choo choo niŋ a Kiliti latulu wa bɛɛ, lende nda cho ni. Mi Pɔɔl poonyial Kilisiɔŋaa pɔyaŋnda aa: “Wanaa Kiliti vem sɔŋgɔ ndɔ wa naa ŋ cho ni.” (Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 5:​20) Kilisiɔŋaa pɔyaŋnda sim sɔŋgɔ masale Mɛlɛkaleŋ ni. A wou laba o sɔɔŋ lemasa chieeŋndo hoo niŋ te. (Filipiaŋnda 3:​20) Kilisiɔŋaa pɔyaŋnda mala niŋ waŋnda o miiliɔŋndaŋ niŋ le ma pɛɛku a masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ. ‘Saa cheleŋnda,’ a nɔ tiindaŋndo le waa o chieeŋ sɛnɛi Mɛlɛkaa niŋ le fafɛɛŋ nda bɛɛ, cho Kilisiɔŋaa pɔyaŋnda tooloo. Nda bɛɛ wou laba o sɔɔŋ lemasaŋ niŋ te. (Chɔŋ 10:​16; Maatiu 25:​31-40) Hei chɔm kpendekele maa, Kilisiɔŋaa tonyaa nɔ ma wou balaŋ o masale chieeŋndeŋ niŋ te.​—Nuawɔ Aisaya 2:​2-4.

5. Le sabu yɛɛ Kilisiɔŋaa tonyaa kɛɛ yɛ chɔuwo?

5 Kilisiɔŋaa tonyaa che chaaŋaa ndaa laalaŋnda kpou maa leyuŋgu, nduyɛ a nɔ diompilɔɔ o yɔŋ bɛɛ ma fula lɛŋnde pilɛ ɔɔ kɔɔlima pilɛ le. (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 1:​10) Te o yɔŋ pɛ miŋ kuɛ o chɔuwo, mɛɛ a yuŋgu naa naŋ wa koŋ sɔŋgaa ni. Chiisu dimul naa maa naŋ kaala chaaŋaa naa laalaŋnda. (Chɔŋ 13:​34, 35; Chɔŋ Tasoo 3:​10-12) O fulawɔ o koŋ kɔɔli, mi Chiisu dimul buɛiyaa nduaa le ma kaala yaamɔɔwaa ndaa.​—Maatiu 5:​44; 26:​52.

6. Vɛɛ buɛiyaa Chɛhowaa che yɛ masɛi chieeŋnde?

6 Mi che bɛɛ naa Kilisiɔŋaa tonyaa wou balaŋ o masale chieeŋndeŋ niŋ te, kɛ miŋ kindiŋ kpoke le waa pilachieeyaa kɛndɛ. Le taamaseliiyo, miŋ ke masaleŋ bɛɛleŋ a mɛɛ naŋ diikuŋ sawalaŋ yɛ. Nduyɛ miŋ mal muloo. Kɛ miŋ tosa a sabu le miŋ ke “Mɛlɛka nyɛm cho le Mɛlɛka woŋ.” (Maki 12:​17; Luomaŋnda 13:​1-7; Kɔliŋtiaŋ Tasoo 6:​19, 20) “Nyɛm cho le Mɛlɛka woŋ” ŋtiŋ cho ni, kaala naŋ nɔ le ndu wo, diikɔŋndo ndu, a ndu biiloo. O yɔŋ bɛɛ ma dii naa, fɛɛŋ bɛɛ ŋ kɛɛ le Chɛhowa diikɔŋndo le.—Luku 4:​8; 10:​27; nuawɔ Walta Wanaa Chiisuaa 5:​29; Luomaŋnda 14:​8.

TUAL KAA CHIEEŊNDO KƆƆLI LE

7, 8. Yɛɛ cho yɛ kaa chieeŋndo, nduyɛ vɛɛ o paaliaŋ yɛ waŋnda?

7 Le chɔmndo maa ŋ cho le Mɛlɛka, ŋ nɔ miŋ chɛl mi kaa chieeŋndo nɔ naa kpaayaa choo le. Kaa koŋ cho ni, mɛɛ waŋnda o chieeŋndo niŋ yiyaŋ yɛ, a mɛɛ nda tosa sɔɔŋ fula Setana o ba woŋ yɛ. Nduyɛ, kaa koŋ nɔ hau wanaa cho Chɛhowa piɛi le wa kpaayaa choo. Kɛ Kilisiɔŋnda nɔ ma kɛɛ kaa hoo. A mɛɛ Pɔɔl dimi yɛ aa: “Naa naa, o cho nyina cho o chieeŋndo niŋndo le naŋ sɔla le. Nyina Mɛlɛkaa naŋ sɔla ni.”—Kɔliŋtiaŋ Tasoo 2:​12, NW; Ɛfisiaŋnda 2:​2, 3; tofa Diomnda Chɔɔlaalaŋ 17.

8 Mi kaa chieeŋndo tosa mi waŋnda nɔ kaayei, heelɔŋndo, nduyɛ a nila kalulaŋ. Mbo tosa nda ma yiyaŋ maa a nɔ ma diikuŋ Mɛlɛka le. Setana yeema mi waŋnda tosa nyɛ nda yeema wo nduyɛ a yiyaŋ bɛɛ a fulamakɔɔlilaŋ te. O yeema mi waŋnda yiyaŋ maa, “yeemaŋ cho o wana chieeyɛi wɔɔŋnde hei niŋ ndoŋ, a nyɛm waŋnda cha ma luɛi lehɔl o muŋ ndoŋ,” maa muŋ hiou wa ŋ sɔvɛ o yoomoo niŋ. (Chɔŋ Tasoo 2:​16; Timoti Tasoo 6:​9, 10) Nyina Wɔɔŋndo cho kindiŋndo kpeekpei le buɛiyaa Chɛhowaa huiyo nduyɛ mbo tosa naa miŋ nɔ yiyaŋ ndɔɔ.—Chɔŋ 8:​44; Walta Wanaa Chiisuaa 13:​10; Chɔŋ Tasoo 3:​8.

9. Vɛɛ kaa chieeŋndo piiliaŋ yɛ naa?

9 Kaa chieeŋndo cho naa o balaa silɔ mɛɛ hueiyii naŋ yoomu ve i cho yɛ. Te ŋ simul kaa hoo le, o cho naa paaliaŋ. (Nuawɔ Pulɔwaa 4:​23) Naapum miŋ chɛl le mi kaa wanaa cho Chɛhowa piɛi le wa piiliaŋ naa, ŋ chi ndi i wɔɔŋ te. (Pulɔwaa 13:​20; Kɔliŋtiaŋ Tasoo 15:​33) Ɔɔ mi sɔɔŋ muŋ paaliaŋ naa. Muŋ cho ni, fotueila tumfondolaŋ tofaa, pɛɛkula tonyalaŋ simullo, ɔɔ pisulta tuuŋgaŋndaŋ.—Tofa Diomnda Chɔɔlaalaŋ 18.

10. Vɛɛ naŋ simullɛ kaa chieeŋndo hoo?

10 Vɛɛ naŋ simullɛ kaa chieeŋndo hoo, o nɔ naa kpaayaa choo le? Ŋ nɔ miŋ lo Chɛhowa ikɛi kpɛɛluŋ nduyɛ miŋ chɛl le mi taasi ndɔɔ chɔm naa nɛiyo. Ŋ nɔ miŋ wa piɛiyo lɔɔlɔɔ le nyina ndɔ diandaa nduyɛ miŋ wa wali ndɔɔ tosaa lɔɔlɔɔ. Chɛhowa cho Mɛlɛka kpaaya kpou kpou wo ni. Ŋ nɔ tiindaŋndo maa o tiuba mbo mala naa le kaa chieeŋndo hoo simullo.​—Chɔŋ Tasoo 4:​4.

CHUƐƐNUŊ CHUƐƐNƆŊ KE MƐLƐKA BƐƐLEŊNDO

11. Vɛɛ kaa chieeŋndo cho yɛ waŋnda nyindɔɔ le chuɛɛnɔŋndo?

11 Ŋ chɔm vɛlɛ maa ŋ cho le chieeŋndo le a mɛɛ naŋ chuɛɛnuŋ yɛ. Wanaa bɔɔbɔɔ hau o chieeŋndo niŋ chuɛɛnuŋ le mi waŋnda muli nda hɔlla kɔɔli, le mi waŋnda tɛm a nda, le kiɔɔ bɛɛleŋ chɔmndo le tanda nda cho wo, ɔɔ le chɔmndo mɛɛ kpɛ nda nɔ nyɛsɔlaa yɛ. Apum buulaŋ a mɛɛ nda chuɛɛnuŋ yɛ le. Naapum ma hɛli le waŋnɔŋndo a nɔɔlɛi. Kaalaŋ ndaŋ la nɔ mi la nyindu naa le chuɛɛnɔŋndo lende le.

I chuu pa Chɛhowa saŋgalaa a mɛɛ ya chuɛɛnuŋ yɛ?

12, 13. Sawala mandaala kuɛɛ mala yɛ naa le hɛlioo nyɛ naŋ chuɛɛnuŋndo?

12 Naa buɛiyaa Chɛhowaa, ŋ yeema lɔɔlɔɔ miŋ chuɛɛnuŋ nyɛkɛndɛi, mi nyɛla naalaŋ la wa la diandaa, ŋ fula dɔɔ pɛ, nyɔɔ hɛnaŋ waŋnda. Nduyɛ ba o ba naŋ wa pɛ, chuɛɛnɔŋ naa nɔ mbo wa nyɛkɛndɛi. Ŋ nɔ miŋ ‘chuɛɛnuŋ chuɛɛnɔŋ lebiɔɔ’ le chɔmndo maa ŋ cho “sɔɔŋ kɛndɔŋ tosaa.”—Timoti Tasoo 2:​9, 10; Chudi 21.

13 Mɛɛ naŋ chuɛɛnuŋ yɛ piiliaŋ Chɛhowa a wanaa nduaa. Ŋ yeema miŋ tosa sɔɔŋ “le halikpeŋ mi waŋnda a ke Mɛlɛka bɛɛleŋ tau.” (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 10:​31) Te ŋ chuɛɛnuŋ pɛ nyɛkɛndɛi, mi hei ke acheleŋnda bɛɛleŋ. Lelaŋ, te ŋ wa pɛ nyɛlaŋ piondɔɔ, ɔɔ miŋ wa kɛɛsiaa mɛɛ naŋ chuɛɛnuŋ yɛ, ŋ nɔ miŋ kɛsiŋ o kɔl maa nyɛ naŋ hɛli wo piiliaŋ acheleŋnda.—Kɔliŋtiaŋ Tasoo 4:​9; Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 6:​3, 4; 7:​1.

14. A yɛɛ okɔɔ naŋ nɔ yɛ miŋ yiyaŋ te ŋ wa pɛ nyɛ chuɛiyaŋndo hɛlioo le walta leKilisiɔŋndaŋ?

14 Vɛɛ naŋ chuɛɛnuŋ yɛ te ŋ wa pɛ kɔlaŋ o bɔŋaŋnda naalaŋ ɔɔ o wali pollo niŋ? Baa ŋ cho pa chuɛɛnɔŋ le mi waŋnda muli naa hɔlla kɔɔli? Baa nyɛ naŋ chuɛɛnuŋndo cho pa acheleŋnda siɔmbulaŋ tusi? Baa a cho pa yiyaŋ maa mɛɛ ŋ chuɛɛnuŋ yɛ cho mako wana o wana le? (Filipiaŋnda 4:​5; Pitɛ Tasoo 5:​6) O kpeekpei niŋ, ŋ yeema miŋ naŋ nua. Kɛ nyɛ tosa mi waŋnda hɛnaŋ a naa wo cho suliŋnda leKilisiɔŋndaŋ nɔɔ ni. Suliŋndaŋ ndaŋ Chɛhowa cho naa tofaa o ŋdial ni. Suliŋndaŋ ndaŋ la chɔm wanaa suu naŋ cho “o kaala [naalaŋ niŋnda]. . . . Nduyɛ, naŋɔɔ suu waa nuaa, ndu Mɛlɛka chua ni maa naŋɔɔ kpeekpei.”—Pitɛ Tasoo 3:​3, 4.

15. Le yɛɛ Chɛhowa ke naa lasawa a mɛɛ naŋ nɔ miŋ chuɛɛnuŋ yɛ le?

15 Chɛhowa ke naa lasawa le nyɛ naŋ nɔ miŋ chuɛɛnuŋndo le. Kɛ, o ke naa sawala mandaala Baabuiyo le naa malaa miŋ hɛli nyɛ chuɛiyaŋ kɛndɔɔ. (Hibuluiya 5:​14) O yeema mi kaala naŋ nɔ le ndu a acheleŋnda wo nyindu naa le kɛɛsiaa kɛ kɛ tosaa. (Nuawɔ Maki 12:​30, 31.) O chieeŋndo choo kpou, wanaa Chɛhowaa chuɛɛnuŋ o nɛila yɛ yɛlaŋ niŋ. A chuɛɛnuŋ mɛɛ naamu ndaa cho yɛ nduyɛ a mɛɛ nda hɛnaŋ yɛ. Chuɛɛnɔŋ yɛ yiɔɔ hoo bɛnda, nduyɛ o naŋ bɔɔ nua.

KƐSI KANIEI O FOOFO NDƆƆ?

16. Vɛɛ yiyaŋ chieeŋndo a kaniei okɔɔ cho yɛ teŋgeŋ a nyɛ Chiisu pɛɛku waŋnda wo? Nyunala kuɛɛ naŋ nɔ miŋ nyunaŋ?

16 Setana yeema waŋnda ma yiyaŋ maa kaniei a nyɛm kiɔɔŋ tosa ni ma wa a nyaale. Kɛ, buɛiyaa Chɛhowaa sina maa hei cho tonya le. Ŋ laalaŋ nyɛ Chiisu dimi wo. Mbo dimi aa: “O cho nyɛm faŋgaŋ te ŋ tosa mi wana chioo wa yoomu le, a yɔŋ bɛɛ mi waŋndo nɔ muŋ tau.” (Luku 12:​15) Kaniei tosa miŋ wa a nyaale kpeekpei le. I ke naa chaŋyaŋ kpeekpeiyoŋ, kɔl nyulu kpeekpeiyo, a yoomu fafɛɛŋndo le. A tonya, ŋ hau ba a nyɔɔŋ ŋpum, nduyɛ ŋ yeema miŋ tuei yoomu naa yeela. Kɛ, Chiisu pɛɛku naa maa ŋ wa a nyaale te o wa pɛ miŋ nɔ chaŋyɛi kɛndɛi a Mɛlɛka, nduyɛ, miŋ kɛsi Mɛlɛka piɛiyo nyɛ tase o yoomu naa niŋ. (Maatiu 5:​3; 6:​22) Nyunaŋndɔ aa: ‘Baa mɛɛ chieeŋndo che kaniei yɛ piiliaŋ pa yoomu nuu? Baa o kaniei choo ya hiau yiyaŋ ɔɔ ya hiau baltaŋ dɔwɔɔ?’—Luku 6:​45; 21:​34-36; Chɔŋ Diiŋ Ndɔɔ 6.

17. Vɛɛ yoomu numndo wa yɛ te a mal pɛ yiyaŋ chieeŋndo nɔ a kaniei okɔɔ wo?

17 Te ŋ handu pɛ kɔllo le Chɛhowa piɛiyo nduyɛ miŋ mal yiyaŋ chieeŋndo nɔ a kaniei okɔɔ wo, ŋ nɔla miŋ tuei yoomoo yeela. (Maatiu 11:​29, 30) Ŋ cho kɔl hiniaa nɔ nduyɛ miŋ nɔ kɔl nyuloo. (Maatiu 6:​31, 32; Luomaŋnda 15:​13) Ŋ buulaŋ tau a nyɛm kiɔɔŋ okɔɔ le. (Nuawɔ Timoti Tasoo 6:​9, 10.) Ŋ tiuba miŋ sɔla nyaaloo le kɛndɛi naŋ tosal waŋnda ve. (Walta Wanaa Chiisuaa 20:​35) Nduyɛ hei ke naa teleŋndo tau le waa diompilɛ a wanaa naŋ kaala wa. Te ŋ hini pɛ, ŋ nɔla miŋ lɔl nyɛkɛndɛi.—Ikilisiaatii 5:​12.

‘WOLƆƆLA CHƆULA MƐLƐKA KE NAA LAŊ KPOU’

18. Yɛɛ Setana cho yɛ kindiŋndo le naa tosallo?

18 Setana cho kindiŋndo le chaŋyɛi cho naa tɛɛŋ a Chɛhowa ve tɛɛmbuu wo. Le sabu koŋ, ŋ nɔ miŋ tosa nyɛ o nyɛ naŋ tiuba le chaŋyɛi hei mandaa. “A nyinaa wɔɔŋaa kɔl vesɛiya” naŋ cho sɔŋgɔɔ ni. (Ɛfisiaŋnda 6:​12) Setana a nyinaa nduaa wɔɔŋnda yeema naa miŋ nɔ nyaaloo ɔɔ miŋ wa achal le fafɛɛŋ te. (Pitɛ Tasoo 5:​8) Yaamɔɔwaa nɔ kpaaya bɛndoo wa cho sɔŋgɔɔ a naa ni, kɛ a mala Chɛhowaa, ŋ tiuba miŋ yem nda!

19. Vɛɛ Ɛfisiaŋnda 6:​14-18 tɛɛsiaa yɛ “wolɔɔla chɔula” Kilisiɔŋnɔɔ?

19 O sindɔɔ niŋ, mi sowɛiya ndaa wounuŋ wolɔɔla chɔulaŋ le kɔlaŋ o chɔuwo. O nɛi pilɛ koŋ choo, ŋ nɔ miŋ wounuŋ “wolɔɔla chɔula” Chɛhowa ke naalaŋ. (Ɛfisiaŋnda 6:​13) La cho naa manda. Ŋ pɛɛku a wolɔɔla chɔulaŋ ndaŋ okɔɔ o Ɛfisiaŋnda 6:​14-18 niŋ. Le dimi aa: “Lelaŋ, la sim nyɛ kɛndɛ yi, mi la chua tonyaa maa leyau le kandaŋndo o chaŋ. Nduyɛ, la chua sakpoyɛi le waa nyɛ manda nya takpaa wo. Nduyɛ, waa o bɛɛndiaŋ le waŋnda Yooŋgu Kɛndɛ Mɛlɛkaa dimullo a kɔl ndɔ nyuloo okɔɔ, ndu cho kɔvɛila nya wounuŋ ndaŋ ni. Kɛ, o muŋ kɔɔli, la chua tiindaŋndo teleŋ o teleŋ mi la dɔu o Mɛlɛka niŋ. Tiindaŋndo cho machuaa maa nyɛ kala kala puaa chɔuwa bii o ba maa boo bɛndu wo. A ndu nya nɔla ni mi la nyumi chiŋɔma leyiŋndaŋ ma Masa Nyinaa Wɔɔŋnda wuu le nya viɔɔ waŋ. Nduyɛ, mi la bii piŋi Mɛlɛka piŋi nya wo. Ndu cho mɔsil chɔu nya nɔ le wounɔŋndo wo ni. Mi la chua diom Mɛlɛkaa o Nyina Mɛlɛkaa ke nya wo. Ndu cho muɛi chɔu ve ni. La wa Mɛlɛka piɛiyo le teleŋ o teleŋ, mɛɛ Nyina Mɛlɛkaa chɔm nya yɛ. La piɛi Mɛlɛka o isɔɔ o isɔɔ niŋ mi la nyuna ndu le nya malaa.”

20. Te ŋ yeema pɛ mi “wolɔɔla chɔula” naalaŋ la manda naa, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa?

20 Te sowɛinɔɔ ndoo puɛɛŋ pɛ wolɔɔ ndɔ chɔuwo opilɛ, nduyɛ mi dialuŋ ndɔŋ ipilɛ bɛɛ lo fondo, loŋ yaamɔɔnɔ ndɔɔ cho ndu chiŋalaŋ ni. Te ŋ yeema pɛ mi “wolɔɔla chɔula” naalaŋ la manda naa, opilɛ bɛɛ ŋ nɔ miŋ puɛɛŋ te. La nɔ mi la wa naa lekɔɔ teleŋ o teleŋ nduyɛ mi la wa nyɛkɛndɛi. Sɔŋgɔɔ hoo cho lo haaa mi chieeŋ Setanaa huŋ sɔla tambei nduyɛ ma faŋa Setana a nyinaa nduaa wɔɔŋnda o lɛŋndeŋ choo. (Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 12:​17; 20:​1-3) Lelaŋ, te ŋ wa pɛ yeemaŋ naŋ wɔɔŋndoŋ ɔɔ dialuŋ naŋ vilɛiyoŋ chɔulabaa, ŋ nɔ miŋ vi ŋdial te. Ŋ hiounuŋ lachi!—Kɔliŋtiaŋ Tasoo 9:​27.

21. Vɛɛ naŋ yam yɛ sɔŋgɔ naŋ cho wo?

21 Nyina Wɔɔŋndo hiou naa kpaayaa. Kɛ a mala Chɛhowaa, ŋ hiou ndu! Le miŋ lo o tiindaŋ naa choo, ŋ nɔ miŋ piɛi o Chɛhowa lo, miŋ pɛɛku Diom ndɔɔ, nduyɛ miŋ wa chuuŋgiaŋndo naa puaapiliaa a ndepiliaa naa. (Hibuluiya 10:​24, 25) Sɔɔŋ muŋ cho naa mala miŋ hiou lachi a waa Mɛlɛka kɔɔli nduyɛ miŋ wa a bɛɛndiaŋ le laalaŋ naa waŋnda tɛɛsiallo.

WA O BƐƐNDIAŊ LE LAALAŊ NUMNDO WAŊNDA TƐƐSIALLO

22, 23. (a) Vɛɛ naŋ wa yɛ lɔɔ lɔɔ a bɛɛndiaŋ le laalaŋ naa waŋnda tɛɛsiallo? (b) Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi cho lachi ve niŋ?

22 Ŋ nɔ miŋ wa a bɛɛndiaŋ teleŋ o teleŋ le laalaŋ naa waŋnda tɛɛsiallo. (Chɔŋ 15:​19) O sɔɔŋ pum choo, mi Seiyaa Chɛhowaa wa teŋgeŋ a wanaa bɔɔbɔɔ. Nyunaŋndɔ aa: ‘I bii pa bila kpeekpei le nyɛ naŋ waŋnuŋ teŋgeŋndo? I nɔ pa laalaŋndo kɛsɛ maa nyɛ Baabuiyo, a nyɛ buɛi cho sakpo nduyɛ mbo wa buɛi kɔl kalu wo pɛɛku wo cho tonya? I naŋ pa kɔl le waa Sei Chɛhowaa? (Sam 34:​2; Maatiu 10:​32, 33) I nɔla pa mi tɛɛsial acheleŋnda laalaŋnda nilaŋ?’—Maatiu 24:​45; Chɔŋ 17:​17; nuawɔ Pitɛ Tasoo 3:​15.

23 O sɔɔŋ bɔɔbɔɔ niŋ, nyɛ naŋ nɔ miŋ tosa, ŋ ve le chieeŋndo le wo cho kpendekele. Kɛ i ve lende lɔɔlɔɔ le. Mi Setana kindiŋ le naa yaŋɔɔlaŋ yeŋndo o  nɛila bɔɔbɔɔ niŋ. Yaŋɔɔleŋ lepilɛ le o soliŋ kpeku leŋ le cho yelelaŋndo ni. Vɛɛ naŋ hɛli yɛ yelelaŋ naa a taasi? Buŋgɛi cho lachi ve cho naa mala miŋ sina.