Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI 1

Kaala Mɛlɛkaa Cho le Fafɛɛŋ

Kaala Mɛlɛkaa Cho le Fafɛɛŋ

“Mɛlɛka kaalaa cho hoo ni, nyɛ o dimul naa wo tosaa. Nduyɛ, nyɛ o dimul naa le tosaa wo, o cho nyɛ kendu maa mi ŋ bumba ndu tosa le.”—CHƆŊ TASOO 5:​3.

1, 2. Le yɛɛ ŋ kaala yɛ Chɛhowa Mɛlɛka?

A KAALA pa Mɛlɛka? Naapum le kaala ŋ hiu nɔɔ le ndu wo ŋ yɔŋguŋ o ndu lo ni. Ma yiyaŋ maa chaaŋ num kɛndɛ kɛndɔɔ o cho ni. Kɛ tuupa ma kaala Chɛhowa, ndu fɛŋ kaala num. Nyɛ koŋ Baabuiyo dimi ni aa: “Ŋ nɔ kaalaa naa o lakɔl kani fondole, Mɛlɛka fɛlɛŋ kaala naa.”—Chɔŋ Tasoo 4:​19.

2 Yiyaŋndɔ a nɛila Chɛhowa chɔm naa kaala ndɔɔ laŋ kpou. O ke naa chieeŋ kɛndɔɔ a nyɛ o nyɛ naŋ hau ba le yoomoo tueiyɔɔ yeela. (Maatiu 5:​43-48; Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 4:​11) O yeema naa miŋ wa o chaŋyɛi kɛndɛi niŋ a ndu, nduyɛ mbo tosa a sabu le miŋ pɛɛku a ndu okɔɔ. Te ŋ veelu pɛ diomndaŋ o Baabuiyo niŋ, mɛɛ Chɛhowa naŋ cho nilaŋ yaŋɔɔ ni. Nduyɛ te ŋ piɛi pɛ, mɛɛ nilaŋ o cho naa yaŋɔɔ ni. (Sam 65:​2) O chɔm naa nɛiyo nduyɛ mbo ke naa yoomuaŋ a kpaaya nyina ndɔ diandaa. (Luku 11:​13) Mbo viam pɛŋ Po ndɔ kaalaa o chieeŋndo choo le naa baŋaa o hakioo niŋ a piɔmndo.—Nuawɔ Chɔŋ 3:​16; Luomaŋnda 5:​8.

3. Vɛɛ naŋ manda yɛ chaŋyɛi kɛndɛi a Chɛhowa?

3 Chua wɔ teleŋ biŋgi ma yiyaŋ a chaaŋ num kɛndɛ kɛndɔɔ okɔɔ. Wana wa num ikɛi teleŋ nyɛpalaa a teleŋ nyaaloo wo. Sɛmbɔɔ yeemaŋ ni le chaŋyɛi waa lende kɛsioo ikala poŋ. Hei cho vɛlɛ tonya a chaŋyɛi nɛi a Chɛhowa. Ŋ sɔla chaaŋ kɛndɛ kɛndɔɔ maa ndu le. Chaŋyɛi nɛi a ndu tiuba mii wa le fafɛɛŋ. Lelaŋ Baabuiyo dimul naa ni aa: “La hiou lachi a waa o kaala Mɛlɛkaa bɛŋgu.” (Chudi 21) Vɛɛ naŋ tosa yɛ hei? Baabuiyo muli aa: “Mɛlɛka kaalaa cho hoo ni, nyɛ o dimul naa wo tosaa. Nduyɛ, nyɛ o dimul naa le tosaa wo, o cho nyɛ kendu maa mi ŋ bumba ndu tosa le.”—Chɔŋ Tasoo 5:​3.

“MƐLƐKA KAALAA CHO HOO NI”

4, 5. (a) Yɛɛ “Mɛlɛka kaalaa” sim yɛ? (b) Vɛɛ kaala ŋ nɔ le Chɛhowa wo kandu yɛ hindɔɔ?

4 Te Baabuiyo dimi pɛ aa “Mɛlɛka kaalaa,” yɛɛ o sim yɛ? O cho kaala Mɛlɛka nɔ le naa wo le, kɛ kaala naŋ nɔ le Mɛlɛka wo. A loonuŋ teleŋ tase ŋ kandu Chɛhowa kaalaa wo?

Mɛɛ ŋ yɔŋguŋ o Chɛhowa lo nduyɛ ma sɔla yiŋɔɔ, ma chɔm maa a kaala ndu nduyɛ maa a yeema ndu diikɔŋndo le fafɛɛŋ

5 Teleŋ tase ŋ pɛɛku maa Chɛhowa yeema num ma huŋ wa le fafɛɛŋ o chieeŋ ndɔ sɛnɛiyo niŋndo, a loonuŋ mɛɛ kɔllo wa num yɛ? Ma pɛɛku a nyɛ o nyɛ o tosa le mi hei huŋ yɔŋnuŋndo okɔɔ. Nduyɛ ma sina ke sɔvɛ bɛndu Chɛhowa ke naa wo, ndu cho yɛ Po ndɔ o yɔŋ o lɛŋndeŋ choo wo ni. (Maatiu 20:​28; Chɔŋ 8:​29; Luomaŋnda 5:​12, 18) Mɛɛ ŋ pɛɛku mɛɛ kpɛ Chɛhowa kaala num yɛ, ma naŋ kɔl, nduyɛ mi num bɛɛ kandu ndu kaalaa.—Nuawɔ Chɔŋ Tasoo 4:​9, 10.

6. Yɛɛ waŋndo kaalaa sim yɛ? Yɛɛ kaala ŋ nɔ le Mɛlɛka wo nyindu yɛ num le tosaa?

6 Kɛ yeemɛi nɔɔ le Mɛlɛka kaalaa, kandɔŋndo ko wa koŋ ni. Le taamaseliiyo, te ŋ kaala waŋndo pɛ, ŋ dimi ko a sondo aa: “I kaala num” te. Kaalaa nyindu naa ni miŋ nɔ yeemɛi le sɔɔŋ nɛŋi wana koŋ kɔllo woŋ tosaa. O nɛi pilɛ koŋ choo, mi kaala ŋ nɔ le Chɛhowa wo tosa ma nɔ yeemɛi le sɔɔŋ nɛŋi ndu kɔllo woŋ tosaa. Mɛɛ kaala koŋ o hindu, naapum ma yɔŋguŋ o ndu lo nduyɛ ma sɔla yiŋɔɔ. Keŋ chɔm ni maa a chua buŋgɛi le ndu piɛiyo le fafɛɛŋ. (Nuawɔ Luomaŋnda 14:​7, 8.) Vɛɛ ŋ lo yɛ o buŋgɛi ŋ chua keŋnde choo?

“NYƐ O DIMUL NAA WO TOSAA”

7. Te ŋ kaala pɛ Chɛhowa, yɛɛ naŋ cho yɛ tosa? Ɔɔ sawala ndɔlaŋ latiŋ?

7 Le mɛɛ naŋ kaala Chɛhowa yɛ, miŋ tosa “nyɛ o dimul naa wo.” Vɛɛ naŋ tosa yɛ hei? Ŋ nɔ miŋ diikuŋ ndu. O Baabuiyo niŋ, ŋ pɛɛku mɛɛ Chɛhowa yeema naa miŋ wa yɛ. Le taamaseliiyo, o dimul naa maa i cho suɛi wɔɔŋ le miŋ wou baa o kolɔɔ bɛɛtambɛiyo niŋ, viileŋ, choolaŋ, suundaa, waŋndo ɔɔ nyɛ cheleŋ sooluuwo o Chɛhowa kɔɔli.—Kɔliŋtiaŋ Tasoo 5:​11; 6:​18; 10:​14; Ɛfisiaŋnda 4:​28; Kolosiaŋnda 3:​9.

8, 9. Vɛɛ naŋ sina yɛ nyɛ Chɛhowaa yeema naa miŋ tosa wo te sawa kpeekpei ve o Baabuiyo niŋ a suɛi pum okɔɔ le? Chɔmndɔ taamaseliiyo.

8 Le Chɛhowa kɔllo nɛŋioo, ŋ nɔ miŋ tosa mbo hiou bɛɛ sawala ndɔlaŋ diikɔŋndo. O poonyial naa lasawa o lepula le sɔɔŋ komal naa o yoomoo niŋ lepaa o lepaa woŋ te. Lelaŋ teleŋndaŋ lapum, a chi sawa kpeekpei o Baabuiyo niŋ le num chɔmndo nyɛ ŋ nɔ ma tosa wo le. Vɛɛ naŋ tosa yɛ kɛɛsiaala kɛndɛlaŋ? (Ɛfisiaŋnda 5:​17) Ŋ saaluŋ sawala mandaalaŋ o Baabuiyo niŋ, laŋ la cho tonyala mala naa le sinaa mɛɛ Chɛhowa cha sɔɔŋ yɛ ni. Nduyɛ mɛɛ naŋ veelu diomndaŋ o Baabuiyo niŋ fau, lende naŋ sina wana suu Chɛhowa cho wo ni. Miŋ pɛɛku mɛɛ o yiyaŋ yɛ, nyɛ o kaala wo, vɛlɛ a nyɛ o tul leyɛ wo.—Nuawɔ Sam 97:​10; Pulɔwaa 6:​16-19; tofa Diomnda Chɔɔlaalaŋ 1.

9 Le taamaseliiyo, vɛɛ naŋ tosa yɛ kɛɛsiaa le nyɛ naŋ nua o tɛlivisiɔŋndo choo ɔɔ o Intanɛtiiyo choo wo? Chɛhowa dimul naa nyɛ kpeekpei naŋ nɔ le tosaa wo le. Kɛ sawala mandaala o ke naalaŋ la mala naa miŋ tosa kɛɛsiaala kɛndɛlaŋ. Yelelaŋnda bɔɔbɔɔ cho hau la piaa cha a niilu latandaa vɛlɛ a suundaa. Chɛhowa dimul naa o Baabuiyo niŋ maa, “wanaa kei sɔŋgɔlaŋ mɛlioo wa, yɛleŋ pila o tul nda ni” nduyɛ maa, “wana o wana suunda . . . pɛ, wana koŋ Mɛlɛka cho ndu hunɔɔ yamɛi kilul.” (Sam 11:​5; Hibuluiya 13:​4) Vɛɛ sawala mandaalaŋ ndaŋ la mala yɛ naa le miŋ tosa kɛɛsiaala kɛndɛlaŋ? Nyɛ naŋ sina pɛ maa Chɛhowa tul ndu leyɛ ɔɔ o che ndu maa kaa nɔɔlɛi, ŋ nɔ miŋ kɛɛ ndu.

10, 11. Le yɛɛ naŋ diikuŋ yɛ Chɛhowa?

10 Le yɛɛ naŋ diikuŋ yɛ Chɛhowa? O cho ko le mɛɛ naŋ yeema miŋ kpakpala nyɛpalaa ɔɔ bahawɛila naŋ sɔla le kɛɛsiaala wɔɔŋnda naŋ tosa laŋ te. (Kaleesiaŋnda 6:​7) Kɛ, ŋ diikuŋ Chɛhowa kanifuule ŋ kaala ndu. Mɛɛ chuaambuaa yeema le finya nda kɔllo nɛŋioo yɛ, lende naŋ yeema ni mi Finya naa o choo choo niŋ wa a nyaale. Nyɛ o nyɛ bɛnda mbo hiau sinaa maa Chɛhowa naŋ kɔl a naa le!—Sam 5:​12; Pulɔwaa 12:​2; tofa Diomnda Chɔɔlaalaŋ 2.

11 O cho teleŋ sɔɔŋ bɛnda kinɛiyo le naŋ diikuŋ Chɛhowa le ɔɔ te ŋ nɔ lɛ mɛɛ yɔŋaa le le. Nduyɛ ŋ nɔ vɛlɛ miŋ hɛli sawala naŋ nɔ miŋ tol kɔɔli laŋ a la naŋ nɔ miŋ kɛɛ laŋ te. (Ditɔnɔmii 12:​32) Kɛ ŋ nɔ miŋ diikuŋ ndu a kɔl naa kpou, a mɛɛ wana ŋchondoo dimi yɛ aa: “I cho bɔɔ a kɔl kɛndɛ le nyɛ sawala numndaŋ la dimi wo tosaa, kani fondole, l kaala laŋ.” (Sam 119:​47; Luomaŋnda 6:​17) Ŋ yeema miŋ wa maa Nuuwa, o ndoo chɔm kaalaa le Chɛhowa mbo tosa nyɛ o nyɛ o dimul ndu le tosaa wo. Baabuiyo dimi aa: “mi Nuuwa tosa mɛɛ o mɛɛ Mɛlɛka dimul ndu.” (Chɛnɛsee 6:​22) A yeema mi Chɛhowa dimi keŋ a num okɔɔ?

12. Vɛɛ naŋ tosa yɛ mi Chɛhowa naŋ kɔl?

12 Vɛɛ Chɛhowa yiyaŋ yɛ te ŋ diikuŋ ndu pɛ? Mbo “naŋ kɔl.” (Pulɔwaa 11:​20; 27:​11) Yiyaŋndɔ a keŋ okɔɔ! Miŋ tosa mi Wana Toosiaa nyɛ o nyɛ wo naŋ kɔl te ŋ diikuŋ ndu pɛ. Kɛ o beŋ naa le keŋ tosaa le. Lelaŋ o ke naa hɛnɛkɛyɛi ni le hɛlioo le ikɛndɛi ɔɔ iwɔɔŋnde tosaa. Chɛhowa yeema mi kaala naŋ nɔ le ndu wo nyindu naa le kɛɛsiaala kɛndɛlaŋ tosaa, okoŋ miŋ sɔla yoomu sɔviɔɔ.—Ditɔnɔmii 30:​15, 16, 19, 20; tofa Diomnda Chɔɔlaalaŋ 3.

NYƐ O DIMUL NAA WO “Ŋ BUMBA NDU TOSA LE”

13, 14. Vɛɛ naŋ sina yɛ maa sawala Mɛlɛkalaŋ la kindu diikɔŋ te? Chɔmndɔ taamaseliiyo.

13 Te o wa yɛ miŋ yiyaŋ maa sawala Chɛhowalaŋ la kendu bɔɔ diikɔŋ ɔɔ maa ŋ ve lɛ niŋ hɛnɛkɛ le? Baabuiyo dimi aa: “Nyɛ o dimul naa le tosaa wo o cho nyɛ kendu maa mi ŋ bumba ndu tosa le.” (Chɔŋ Tasoo 5:​3) O Kilikiiye niŋ, te a dimi pɛ maa “nyɛ kendu” wo, o sim le “nyɛ lusulɛiyo.” O bolii Baabui cheleŋ niŋ, diomndaŋ la sim le sawala wɔɔŋndaŋ ɔɔ wanaa kindiŋ le acheleŋnda hiŋndo nduyɛ ma tɛɛmbuu nda kɔllo wa. (Maatiu 23:​4; Walta Wanaa Chiisuaa 20:​29, 30) Mi New English Translation dimi aa: “Sawala ndɔlaŋ la bɛpɛla naa le.” Sawala Chɛhowalaŋ la “lusul” te, hei sim ni maa, la kindu diikɔŋ te. Chɛhowa nɔ sinapɛŋgoo a nyɛ o dimul naa le tosaa wo okɔɔ.

14 Le taamaseliiyo, yiyaŋndɔ maa chaaŋ num dimul num le ndu malaa mbo hiou o chiɛi sɛnɛi o taŋgullo. Okoŋ mbo dovi wolɔɔlaŋ kpou. La pum la cho fefele, kɛ la pum lusullo pila, mɛɛ wanaa ŋiɔɔŋ ma chua laŋ. Baa chaaŋ num cho num pa dimul le ma chua wolɔɔla lusulɛilaŋ numpilɛ? Sako bɛɛ. Le yɛɛ? Kanifuule o yeema num ma saŋga le. Maa chaaŋ num koŋ, Chɛhowa dimul naa le miŋ tosa nyɛ kendu le tosaa wo fɛɛŋ fɛɛŋ te. (Dutɔlɔnɔmi 30:​11-14) Chɛhowa sina mɛɛ naŋ cho yɛ. “O sina maa a puuloo o toosiaa naa ni.”—Sam 103:​14.

15. Le yɛɛ naŋ dimi yɛ maa sawala Mɛlɛkalaŋ la cho le dɛnɛ naa kɛndɔɔ?

15 Mi Muuse dimul Isɔluɛiya maa le “dɛnɛ kɛndɛ” ndaa sawala Chɛhowalaŋ la wa ni, nduyɛ maa te ndaa diikuŋ ndaŋ pɛ, la wa ‘yoomula ndalaŋ manda.’ (Ditɔnɔmii 5:​28-33; 6:​24) Hau bɛɛ hei cho tonya. Nyɛ o nyɛ Chɛhowa dimul naa pɛ le tosaa, le tɔnɔ naa o cho ni. (Nuawɔ Aisaya 48:​17, NW.) Finya naa Chɛhowa, sina lɔɔlɔɔ nyɛ bɛnda le naa wo. (Luomaŋnda 11:​33) Baabuiyo dimi maa, “wana kaalaa Mɛlɛka cho ni.” (Chɔŋ Tasoo 4:​8, NW) Hei sim ni maa nyɛ o nyɛ Chɛhowa dimi a nyɛ o nyɛ o tosa, o kaalaa choo o tɔlnuŋ ni.

16. Vɛɛ naŋ sina yɛ maa ŋ tiuba miŋ diikuŋ Mɛlɛka mi che bɛɛ wanaa lahakiaa naŋ cho ni nduyɛ miŋ wa o chieeŋ dɛnɛ wɔɔŋndo niŋ?

16 I ve lɔɔlɔɔ bɛɛŋ bɛɛŋ le Mɛlɛka diikɔŋndo le. Ŋ cho o chieeŋ wɔɔŋ cho Setana o ba bɛŋgu wo niŋ. Nduyɛ o cho kindiŋndo le waŋnda nyindɔɔ ma tosa o wɔɔŋndo. (Chɔŋ Tasoo 5:​19) Ŋ nɔ vɛlɛ miŋ chɔulaba yiyaŋnda naala iwana chieeya laŋ kanifuule, la tosa miŋ kɛɛ Mɛlɛka diikɔŋndo. (Luomaŋnda 7:​21-25) Kɛ kaala naŋ nɔ le Chɛhowa wo mala naa miŋ tosa o kɛndɔɔ. Mbo che kindi kindiŋ naŋ cho le ndu diikɔŋndo wo, nduyɛ mbo mala naa a nyina ndɔ diandaa. (Saamiɛɛ Tasoo 15:​22, 23; Walta Wanaa Chiisuaa 5:​32) Nyina diandaa mala naa miŋ nɔ suliŋnda tosa ndi tɛtɛlɛ le Mɛlɛka diikɔŋndo laŋ.—Kaleesiaŋnda 5:​22, 23.

17, 18. (a) Yɛɛ naŋ cho yɛ pɛɛku o yauwo hoo niŋ? (b) Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi cho lachi ve niŋ?

17 O yauwo hoo niŋ, ŋ cho pɛɛku nyɛ naŋ nɔ miŋ tosa le Chɛhowa kɔllo nɛŋioo wo. Ŋ cho pɛɛku mɛɛ naŋ duau sawala mandaalaŋ a kaala Chɛhowa chɛltaŋ o wali niŋ yɛ. Loonuŋ maa Chɛhowa beŋ naa le miŋ diikuŋ ndu le. Te ŋ hɛli pɛ le ndu diikɔŋndo, ŋ cho hiouwɔɔ lachioo tosa o yoomula naalaŋ niŋ, nduyɛ miŋ nɔ chila kɛndɛlaŋ. I hiou wa isɔvɛ ve cho ni, Chɛhowa diikɔŋndo chɔm mɛɛ kpɛ naŋ kaala ndu yɛ.—Tofa Diomnda Chɔɔlaalaŋ 4.

18 Le naa malaa miŋ sina o kɛndɔɔ tɛɛŋ a o wɔɔŋndo, Chɛhowa ke naa kpou kɔl iyamaa. Te ŋ pɛɛku pɛ kɔl naa iyamaa nyɛkɛndɛi, o mala naa le nyɛ Mɛlɛka “dimul naa wo tosaa.” Lelaŋ, yɛɛ cho yɛ kɔl iyamaa? Nduyɛ vɛɛ naŋ pɛɛku yɛ ndu? Buŋgɛi cho lachi ve cho naa hei tɛɛsial.