Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI 11

Te Paale Nɔ Kɛsiaaleŋ Le Hiou Pɛ

Te Paale Nɔ Kɛsiaaleŋ Le Hiou Pɛ

“Kaalaa ndu cho nyɛ mɛɛlu le.”—KƆLIŊTIAŊ TASOO 13:​8.

1, 2. Baa bahawɛilaŋ o nɔɔ niŋ chɔm ni maa ŋ sɔla lɛ niŋ nyaale fɛɛŋ te? Tɛɛsiaa wɔ.

CHƐHOWA kila nɔɔ ni. Nɔɔ tosa mi waŋndo wa a nyaale o yoomu ndɔɔ niŋ. Kɛ a koŋ kpou, mi nɔ kɛ kɛ fee sɔla bahawɛilaŋ. Lepum pɛŋ miŋ kuɛ le yiyaŋndo maa bahawɛilaŋ ndaŋ la chuu niŋ kposoŋ te. Mi hei tosa, pɔnɔɔ a lanɔɔ sɔɔŋgaŋ lɛ ikɛi maa paandu le.

2 Te bahawɛilaŋ la wa pɛ o nɔ naa niŋ teleŋndaŋ lapum, kɔndɔfili nɔ mbo bii naa le. Bahawɛilaŋ ndaŋ la chɔm naa maa nɔ naa ve lɛ niŋ a nyaale fɛɛŋ te le. Wanaa bɔɔbɔɔ ndaa nɔ bahawɛila kala kalalaŋ o nɔla ndalaŋ niŋ. Kɛ waŋnda haa saaluŋ niŋ nɛilaŋ le chaŋyɛi ndɛi miŋgioo taŋgullo a nɔ ndaa tosaa o kala poŋ. Vɛɛ nda tosa yɛ keŋ?

LA SƆƆŊGUU MƐLƐKA IKƐI KPƐƐLUŊ, MI NYAPILA BƐƐ SƆƆŊGAŊ IKƐI

3, 4. Yɛɛ yɔŋnuŋ yɛ teleŋndaŋ lapum o nɔɔ niŋ?

3 Wanaa teŋgeŋ teŋgeŋnda a ŋiɔɔŋ chal o nɔɔ niŋ ni. Wana o wana nɔ nyɛm o yeema woŋ, a nyɛm o yeema le woŋ. A nɔ yiyaŋ pilɛ le, nduyɛ a tosa sɔɔŋ o nɛi pilɛ choo le. Lepum, mi pɔnɔɔ ɔɔ lanɔɔ fula o kɔɔlima yɛ yiaŋ niŋ ɔɔ ma nɔ naamulaŋ yɛ yɛ. Sɛmbɔɔ a teleŋndo yeemaŋ ni le mi pɔnɔɔ a lanɔɔ siiniaŋ nduyɛ ma biyaŋ bila nyɛkɛndɛi.

4 Mɛɛ teleŋndo hiau fau, mi pɔnɔɔ a lanɔɔ landuŋ kɔl le yeemaŋ ndapilaŋ suee. Mi hei tosa ma mululaŋ kɔɔlaŋ. Ma wa naapilɛ kɛ mi wana o wana waŋnuŋ o ba ndɔɔ choo. Yɛɛ mala yɛ nda ma sɔɔŋgaŋ ikɛi kpɛɛluŋ?

Sila Baabuiyo cho nyɛ sɔvɛ le nɔ kɛndɔɔ

5. (a) Yɛɛ mala yɛ Kilisiɔŋnɔɔ le mbo sɔɔŋguu wana nda cho o nɔɔ niŋndo ikɛi kpɛɛluŋ? (b) A mɛɛ Hibuluiya 13:​4 dimi yɛ, vɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ che nɔɔ?

5 Chɛhowa yɔŋgu sila kɛndɛ kɛndɔɔ o mala nya mi la sɔɔŋguu ndu ikɛi kpɛɛluŋndo. O mala vɛlɛ nya le sɔɔŋgaŋndo ikɛi kpɛɛluŋ. (Sam 25:​4; Aisaya 48:​17, 18) Chɛhowa dimul naa aa: “Wana o wana la kɛsi nɔɔ lebɛɛ.” (Hibuluiya 13:​4) A nɔ bɛɛleŋ pɛ le nyɔɔ, ma kaala ndu nduyɛ ma che ndu maa o cho nyɛ sɔvɛ. Ma manda ndu nduyɛ a pisul a ndu le. Lende Chɛhowa yeema ni miŋ che nɔɔ.

KAALAA LE CHƐHOWA MALA NƆ NUMNDO

6. A mɛɛ Maatiu 19:​4-6 dimi yɛ, vɛɛ Chɛhowa che yɛ nɔɔ?

6 Chɛhowa kila nɔ tasoo ni. Mi Chiisu Po ndɔ dimi aa: “Diom Mɛlɛka dimiŋ maa o kandɔŋndo mi Mɛlɛka toosiaa wana lanɔɔ a wana pɔnɔɔ wo, baa la tui yɔ ndu le? Mi Mɛlɛka dimi aa, ‘Le sabu koŋ wana pɔnɔɔ o mɛi finya ndɔ a kala ndɔ ni ma chal nda laa ndɔ. O koŋ, mi nda ŋiɔɔŋ ma simnuŋ waŋndo o pilɛ kpe.’ Te o wa lende pɛ, mɛɛ waŋnda haa a cho lɛ wanaa ŋiɔɔŋ te. Mɛɛ a cho niŋ machuaa waŋndo o pilɛ kpe. Lelaŋ, te Mɛlɛka mɔɔsa wana lanɔɔ nda wana pɔnɔɔ naa pilɛ o nɔɔ niŋ pɛ, mɛɛ wana chiee piɔu nda tɛɛŋ te.” (Maatiu 19:​4-6) O kandɔŋndo di Chɛhowa kɛɛsiaa ni le mi nɔɔ wa le fafɛɛŋ. O yeema mi wanaa cho o yuŋgoo niŋnda sɔɔŋgaŋ ikɛi kpɛɛluŋ. Ma wa a nyaale nduyɛ ma tuei yoomoo yeela diompilɛ.

7. Vɛɛ wanaa cho o nɔɔ niŋnda nɔla yɛ ma kindi nɔ ndaa poŋ?

7 Bahawɛilaŋ la kui hau o nɔlaŋ niŋ mbo hiau maa paandu. Teleŋndaŋ lapum, mi bahawɛilaŋ la hiu waa okoŋ mi wanaa cho o nɔɔ niŋnda yiyaŋ pɛŋ maa a sɔla niŋ batiuwaa kposoŋ o nɔ ndaa niŋ te, nduyɛ ma faŋaŋ. Kɛ te ŋ sina pɛ mɛɛ Chɛhowa che nɔɔ yɛ, koŋ mala naa.—Chɔŋ Tasoo 5:​3.

8, 9. (a) Teleŋ kuɛɛ naŋ tuallɛ nɛi chɔmaa Chɛhowaa kɔɔli o nɔɔ niŋ? (b) Vɛɛ naŋ chɔm yɛ maa ŋ che nɔ naa nyɛ sɔvɛ?

8 Nɛi chɔmaa Chɛhowaa cho lɔɔlɔɔ le tɔnɔ naa. A mɛɛ naŋ pɛɛku niŋ yɛ, o dimul naa aa: “Wana o wana la kɛsi nɔɔ lebɛɛ.” (Hibuluiya 13:​4; Ikilisiaatii 5:​4) Te o yɔŋ pɛ miŋ tol nɛi chɔmaa Chɛhowaa kɔɔli o yɔŋ bɛɛ mii wa ikala kpoke le tosaa, ŋ cho tɔnɔɔ sɔla leniŋ.—Tɛsaloniaŋ Tasoo 1:​3; Hibuluiya 6:​10.

9 Vɛɛ naŋ chɔm yɛ maa ŋ che nɔ naa nyɛ sɔvɛ? Ŋ nɔ miŋ dimi diomnda tɛɛmbuu nɔɔ laŋ te. Nduyɛ ŋ nɔ miŋ tosa nyɛ o nyɛ tɛɛmbuu ndu le. Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ tosa chaŋyɛi nɛi a wana naŋ cho o nɔɔ niŋndo ikala poŋ. Vɛɛ naŋ tosa yɛ keŋ?

KE NƆ NUMNDO BƐƐLEŊ O NYƐ Ŋ DIMI WO NIŊ A NYƐ Ŋ TOSA WO

10, 11. (a) Bahawɛi kala kala kuɛɛ cho yɛ o nɔlaŋ lapum niŋ? (b) Vɛɛ mɛɛ naŋ suaa o pɔnɔ naa ɔɔ laa naa lo yɛ cho yɛ nyɛ sɔvɛ?

10 Mi wanaa cho o nɔɔ niŋnda tɛɛmbaŋ kɔltaŋ o nɛila yɛ yɛlaŋ choo. Ŋ sina maa fɛɛŋ bɛɛ Kilisiɔŋnɔɔ nɔ mbo hol wana nda cho o nɔɔ niŋndo baa le. Nduyɛ o nɔ mbo yɔŋul ndu le. Kɛ lepum, miŋ pilaŋ wana naŋ cho o nɔɔ niŋndo tana a nyɛ naŋ soliŋ o sondo wo. Mi nyɛ naŋ soliŋ o sondo wo simnuŋ wolɔɔla chɔu. Mi chua pilɛ dimi aa: “Mi pɔnɔ nuu lɔuviaa ya a nyɛ o dimul la wo, mi che bɛɛ wana chi boolɔŋndaŋ te. Lepum mbo dimul la aa: ‘Num kalaŋndo ŋ cho ni! A nɔ baa le!’ Diomndaŋ ndaŋ la tɛɛmbuu ya bɔɔ kɔllo.” Mi pɔnɔ pilɛ dimi maa lɔɔlɔɔ mi laandɔ tusi ndu siɔmbulaŋ a nyɛ o dimul ndu wo. Mbo dimi aa: “I nɔla pɛŋ mi miŋgi sɔɔŋ o dimul la woŋ sondo le. Le saboo hoo, mi kialu suukaŋndo a ndu. Nduyɛ te I fula pɛ o wallo niŋ, I yala hunɔɔ o bɛɛ le. Keŋ bɛnda mbo hiau keleŋaa hunɔɔ o bɛɛ.” Hau, diomnda wɔɔŋndaŋ a sɔɔŋ pala waŋnda kɔltaŋ ndoŋ cho ba o ba fee.

11 Te pɔnɔɔ a lanɔɔ dimulaŋ pɛ diomnda wɔɔŋndaŋ, ma lueiyaŋ mɔnɛi o lakɔl, nduyɛ mbo chua teleŋndo tau le mi keŋ chuu nda o lakɔl. O kpeekpei niŋ, o cho lende le Chɛhowa yeema mi pɔnɔɔ a lanɔɔ biyaŋ te. Kɛ lepum, ma pilaŋ wana nya cho o nɔɔ niŋndo tana a ve o sina choo le. Ma yiyaŋ maa a cho chaa wana nya cho o nɔɔ niŋndo biyɔɔ, kɛ vɛɛ ndu yiyaŋ yɛ? Te nyɛ ŋ dimul wana nya cho o nɔɔ niŋndo pilaŋ ndu pɛ tana, a cho pa chɛlɔɔ ma siŋgaŋ?—Kaleesiaŋnda 5:​15; nuawɔ Ɛfisiaŋnda 4:​31.

12. Yɛɛ paaliaŋ yɛ chaŋyɛi wana chua nɔɔ wo nɔ a Chɛhowa ve?

12 O wa faŋgaa o hɔl ɔɔ nya ŋiɔɔŋ kpe, mɛɛ ŋ suaa naa wana nya cho o nɔɔ niŋndo cha yɛ cho nyɛ sɔvɛ Chɛhowa o hɔl. (Nuawɔ Pitɛ Tasoo 3:​7.) Chemisi 1:​26 dimul naa aa: “Wana chua hoo ndu pila maa wana piɛiyaa Mɛlɛkaa o cho ni, kɛ mbo bumba sondo ndɔɔ mandaa wo, mɛɛ ndu pila cho huinɔŋndo ni. Mɛɛ Mɛlɛka ndɔ piɛiyaa simnuŋ suɛi fondo fuu.”

13. O nɛi kuɛɛ choo waŋndo pilaŋ yɛ vɛlɛ wana nda cho o nɔɔ niŋndo tana?

13 Pɔnɔɔ a lanɔɔ nɔla ma tɛɛmbaŋ vɛlɛ kɔltaŋ o nɛila cheleŋ choo. Le taamaseliiyo, vɛɛ wana nya cho o nɔɔ niŋndo cho yɛ yiyaŋ te a mulul pɛ wana cheleŋ hɔlla tau? O kpeekpei niŋ, i cho suɛi wɔɔŋ le kɔlaŋ o wali pollo niŋ a waŋndo latulu le. Nduyɛ i cho vɛlɛ suɛi wɔɔŋ le waŋndo malaa a bahawɛi o nɔ wo le. Kɛ baa mi hei tɛɛmbuu pa wana nya cho o nɔɔ niŋndo kɔllo? Mi lanɔ Kilisiɔŋnɔ pilɛ dimi aa: “Te I che pɛ mi pɔnɔ nuu wa teleŋndo chuaa tau a ndepilɛnɔ cheleŋ o kundaa niŋ, mii tɛɛmbuu ya kɔllo. Hei tosa mi cheŋnuŋ maa I cho wana sɔvɛ le.”

14. (a) Tonya sɔvɛ yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o Chɛnɛsee 2:​24 niŋ? (b) Nyuna yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ nyunaŋ?

14 Naa Kilisiɔŋnda, ŋ nɔ miŋ mala wanaa velu naa wa vɛlɛ a puaapiliaa a ndepiliaa o kundaa naa niŋ. A koŋ kpou, te ŋ chua nɔɔ pɛ, kalaŋ naa bɛndoo cho niŋ pɔnɔ naa ɔɔ laa naa ni. Lelaŋ Chɛhowa dimi ni maa pɔnɔɔ nɔ mbo “chalnuŋ nda laa ndɔ.” (Chɛnɛsee 2:​24) Ŋ nɔ miŋ buulaŋ a mɛɛ wana naŋ cho o nɔɔ niŋndo yiyaŋ yɛ. Nyunaŋndɔ aa: ‘I cho pa wana naŋ cho o nɔɔ niŋndo hɔlla mulullo, teleŋndo ndu kioo, vɛlɛ a ndu kaala kpeekpeiyo chɔmndo?’

15. Le yɛɛ Kilisiɔŋaa cho o nɔɔ niŋnda nɔ yɛ ma mal waa kpɔlɔkɔ nda wana nda cho o nɔ niŋ te wo?

15 Te ŋ wa pɛ kpɔlɔkɔ a wana cheleŋ mbo hiau wana naŋ cho o nɔɔ niŋndo, mi hei paaliaŋ nɔ naa. Lepum, miŋ handu kɔllo o wana cheleŋ choo, nduyɛ mi kaala ndɔɔ luɛi naa o kɔl. (Maatiu 5:​28) Mi yeemɛi hei hiou lachi a hindɔɔ, nduyɛ mi i nyindu num le ma tosa nyɛ tɛɛmbuu nɔ numndo wo.

“DƐNƐ O DƐNƐ KEEKU NYA TƐƐŊ NYA WANA CHELEŊ TE”

16. Sawa yɛɛ cho yɛ o Baabuiyo niŋ a nɔɔ okɔɔ?

16 Mɛɛ Baabuiyo dimi maa “Wana o wana la kɛsi nɔɔ lebɛɛ,” mbo dimi vɛlɛ aa: “Chɛl mi dɛnɛ o dɛnɛ keeku nya tɛɛŋ nya wana cheleŋ te, mɛɛ nya laa num kɛlɛŋgaa mɛɛ nya pɔnɔ num. La kɛsiŋ o kɔl maa wana o wana suunda . . . pɛ, wana koŋ Mɛlɛka cho ndu hunɔɔ yamɛi kilul.” (Hibuluiya 13:​4) O bolle Baabuileŋ niŋ, “nɔɔ” sim le chiɛiniŋndo pɔnɔɔ a lanɔɔ tɛɛŋ. (Pulɔwaa 5:​18) Vɛɛ naŋ chɔm yɛ bɛɛleŋ le nɔɔ nduyɛ ŋ nɔɔliaa ndu le?

17. (a) Vɛɛ wanaa bɔɔbɔɔ che yɛ hau suundaa? (b) Vɛɛ Kilisiɔŋnda nɔ yɛ ma che suundaa?

17 Hau, waŋnda apum chi ndi suɛi wɔɔŋ le hiniei tosaa a wana nda cho o nɔ niŋ te wo le. Ŋ nɔ miŋ chɛl mi kaa hoo hui naa le. Chɛhowa dimi kpendekele maa o tul kaa ihini nɔɔlɛiyo vɛlɛ a suundaa leyɛ. (Nuawɔ Luomaŋnda 12:​9; Hibuluiya 10:​31; 12:​29) Te ŋ tosa pɛ hiniei a wana naŋ cho o nɔ niŋ te wo, mɛɛ ŋ nɔɔliaa nɔ naa. Koŋ chɔm maa ŋ nɔ lebɛɛ le sawala Chɛhowalaŋ te, nduyɛ mi keŋ tɛɛmbuu chaŋyɛi naŋ nɔ a ndu ve. Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ mal nyɛ yaa naa o niilu suundɛiyo niŋndo. Ndu cho ni, yeemɛi nɔɔ le wana cheleŋ.—Choobu 31:​1.

18. (a) Le yɛɛ suundaa vel lɛ mɛlɛkaa lachoowaa sooluuwo? (b) Vɛɛ Chɛhowa che yɛ suundaa?

18 O Sawa Mɛlɛka ndoo ke Muuse le Isɔluɛiya wo niŋ sindɛ, haki wɔɔŋ wɔɔŋndo pila suundaa wa ni, mɛɛ mɛlɛkaa lachoowaa sooluuwo wa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo yɛ koni. O kɛ kɛ wana ndoo tɛɛmbuu pɛ, diyɔɔ ndaa dii ndu ni. (Lɛvitiɔɔ 20:​2, 10) Vɛɛ suundaa ndoo vel lɛ mɛlɛkaa lachoowaa sooluuwo? Te Isɔluɛinɔɔ ndoo sooluu pɛ mɛlɛkaa lachoowaa, mɛɛ o kɛɛ Chɛhowa. Te ndoo suunda pɛ, mɛɛ o kɛɛ wana nda cho o nɔɔ niŋndo. (Ɛsɔdɔɔ 19:​5, 6; Ditɔnɔmii 5:​9; nuawɔ Malakai 2:​14.) Hei chɔm kpendekele maa o paandoo niŋ, Chɛhowa ndoo che suundaa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo.

19. Yɛɛ mala yɛ naa miŋ kɛɛsiaŋ o lakɔl maa ŋ tosa kaa suundɛiyo le?

19 Kɛ hau yɛ? Mi che bɛɛ ŋ cho lɛ o Sawa Mɛlɛka ndoo ke Muuse wo bɛŋgu le, kɛ yiyaŋ Chɛhowaa a suundaa okɔɔ siŋgaŋ te. Fɛɛŋ bɛɛ ŋ yeema miŋ sooluu mɛlɛkaa lachoowaa le. Lende koni, fɛɛŋ bɛɛ ŋ nɔ miŋ faŋaŋ wana naŋ cho o nɔɔ niŋndo kɔɔli le. (Sam 51:​1, 4; Kolosiaŋnda 3:​5) Te ŋ tosa keŋ pɛ, mɛɛ ŋ ke nɔ naa a Chɛhowa lebɛɛ le.—Tofa Diomnda Chɔɔlaalaŋ 26

VƐƐ Ŋ KINDI YƐ NƆ NUMNDO POŊ?

20. Vɛɛ taasioo cho yɛ nyɛ sɔvɛ o nɔɔ niŋ?

20 Vɛɛ ŋ kindi yɛ nɔ numndo poŋ? Diom Mɛlɛkaa dimi aa: “Le mi wana nɔla ma taŋgul chiɛiyo, mɛɛ ma nɔ kɔl kaloo. Nduyɛ le mi chiɛi numndo o sim yi, mɛɛ ma nɔ taasioo.” (Pulɔwaa 24:​3) Chiɛiyo opum mbo lul nduyɛ mbo wa fondo. Opum yɛ ma taŋgul ndu nyɛkɛndɛi, tue bɛɛ le del te. Lende koni nɔɔ bɛɛ cho ni. Wana nɔ taasioo wo, mbo taŋgul nɔ ndɔɔ nyɛkɛndɛi, o lul te nduyɛ mi nyaaloo wa leniŋ.

21. Vɛɛ kɔl kaloo tosa yɛ mi nɔɔ kendu poŋ?

21 A chiɛi pilɛ koŋ okɔɔ, mi Baabuiyo hiau lachi a dimioo aa: “Te wana nɔ kɔl kaloo pɛ, a nɔla a kɛsi nyɛm baa kalaŋ a nyɛm sulaŋ chiɛi niŋ.” (Pulɔwaa 24:​4) Nyɛ ŋ pɛɛku o Diom Mɛlɛkaa niŋndo cho tosa mi nɔ numndo wa nyɛkɛndɛi. (Luomaŋnda 12:​2; Filipiaŋnda 1:​9) Maa pɔnɔ a lanɔ, te la veelu pɛ diomndaŋ o Baabuiyo niŋ vɛlɛ a yaula naalaŋ diompilɛ, la suukaŋ mɛɛ nya duau nyɛ nya pɛɛku wo o wali niŋ yɛ. La nuuviaa nɛilaŋ le bɛɛleŋ a kaalaa chɔmndo vellaa velle. La wa wanaa ikɛndɛ nduyɛ mi wana o wana buulaŋ le chaaŋ ndɔ. Piɛi o Chɛhowa lo le mbo mala num ma nɔ suliŋnda kindi nɔ numndo laŋ, la tosa mi wana nya cho o nɔɔ niŋndo chɔɔlu num kaala wo.—Pulɔwaa 15:​16, 17; Pitɛ Tasoo 1:​7.

Tiindaŋ Chɛhowa le nɛi chɔmaa a teleŋ pɛɛku leyuŋgoo

22. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ chɔm kaalaa, miŋ nɔ bɛɛleŋ, nduyɛ miŋ diikuŋ wana naŋ cho o nɔɔ niŋndo?

22 Ŋ nɔ miŋ tosa nyɛ o nyɛ naŋ tiuba le pɔnɔ naa ɔɔ laa naa kaalaa chɔmndo, bɛɛleŋ ndu kioo, vɛlɛ a ndu diikɔŋndo. O hei niŋ, nɔ naa cho yeela nduyɛ mbo kendu poŋ. I hiou kpou ve, ŋ cho Chɛhowa kɔllo nɛŋi.—Sam 147:​11; Luomaŋnda 12:​10.