Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI 15

Tuei Wali Numndo Yeela

Tuei Wali Numndo Yeela

‘Wana o wana dio . . . saŋga ndɔɔ tɔnɔ.’​—IKILISIAATII 3:​13.

1-3. (a) Vɛɛ wanaa bɔɔbɔɔ yiyaŋ yɛ a wali ndaa okɔɔ? (b) Nyunala yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ?

WAŊNDA o chieeŋndo choo kpou cho wallo tosaa kalaŋ le ndapila a yuŋgula ndalaŋ tooloo. A bɔɔbɔɔ yeema wali nda cho tosaa wo le. Mi apum bumbulaŋ pɛŋ le kɔlaŋ o wallo niŋ lepaa o lepaa. Te lende i cho a num ni, yɛɛ ŋ nɔ yɛ ma tosa le ma chɔɔlu wali numndo tueiyɔɔ yeela? Vɛɛ ŋ siŋga yɛ yiyaŋ ŋ nɔ a wali numndo wo?

2 Chɛhowa dimul naa aa: ‘wana o wana dio mbo kol, nduyɛ mbo de saŋga ndɔɔ tɔnɔ,’ “ke ndɔ o ke naa wo cho koŋ ni” (Ikilisiaatii 3:​13) Chɛhowa toosiaa naa a yeemɛi le miŋ tosa wallo. O yeema naa miŋ naŋ kɔl a wali naŋ cho tosaa wo.—Nuawɔ Ikilisiaatii 2:​24; 5:​18.

3 Yɛɛ mala yɛ naa miŋ tuei wali naa yeela? Walta suu yɛɛ Kilisiɔŋnda nɔ yɛ ma mal? Vɛɛ naŋ wa yɛ kpeŋkpeŋ o wali naa niŋ a piɛile naaleŋ o Chɛhowa lo? Nduyɛ wali yɛɛ hiou yɛ wa o sɔvɛ o yoomu naa niŋ?

CHƐHOWA NDA CHIISU HIOU WALLO TOSA

4, 5. Vɛɛ Chɛhowa che yɛ wallo?

4 Chɛhowa kaala wallo tosaa. Chɛnɛsee 1:​1, (NW) dimi aa: “O kandɔŋndo mi Mɛlɛka toosiaa choo choo a lɛŋndeŋ.” Mɛɛ Mɛlɛka chii lɛŋndeŋ toosiaa a nyɛ o nyɛ cho lechoo, mbo dimi maa nyɛm o toosiaa woŋ ŋ “bɛnda tau.” (Chɛnɛsee 1:​31) Mi Chɛhowa hini kɔl a nyɛm o toosiaa woŋ.—Timoti Tasoo 1:​11.

5 Chɛhowa pɛŋgi wɔ a wallo le. Mi Chiisu dimi aa: “Le teleŋ o teleŋ Finya nuu cho wallo.” (Chɔŋ 5:​17) Ŋ sina walta kɔndɔfilta Chɛhowa cho tosaalaŋ kpou le. Kɛ ŋ sina a lapum okɔɔ. O cho niŋ waŋnda hɛlioo le ma kɔ wa o Masaleŋ choo a Po ndɔɔ latulu, Chiisu Kiliti. (Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 5:​17) Chɛhowa cho vɛlɛ wallo tau le waŋchieeya nɛi chɔmaa kioo a nda mandaa. Le mɛɛ wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ cho tosaŋndo ba o ba fee yɛ, waŋnda o miiliɔŋndaŋ niŋ cho Chɛhowa sinaa. Nduyɛ a nɔ tiindaŋndo le waa achal le fafɛɛŋ o kpele hɛnɛkiɔɔ niŋ o lɛŋndeŋ choo.—Chɔŋ 6:​44; Luomaŋnda 6:​23.

6, 7. Wana wali suu yɛɛ Chiisu cho yɛ?

6 Chiisu bɛɛ kaala wallo maa Finya ndɔ. Tuupa mi Chiisu huŋ o chieeŋndo choo, o wa Mɛlɛka ikɛi le wallo. Mbo mala le nyɔɔŋ kpou toosiaa o choo choo niŋ a o lɛŋndeŋ choo. (Pulɔwaa 8:​22-31; Kolosiaŋnda 1:​15-17) Teleŋ Chiisu wa o chieeŋndo choo wo, mbo hiau lachi a wallo tosaa kalaŋ. O wa feleŋgɔnɔ mbo pɛɛku kaapindɛileŋ nyɛkɛndɛi. Naapum mi ndoo taŋgul chiɛilaŋ, nduyɛ mi ndoo toosiaa nyɔɔŋ. Le mɛɛ Chiisu ndoo chaa wallo yɛ, lelaŋ ndaa veelu ndu ni aa “kaapinda.”—Maki 6:​3.

7 Kɛ, wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ ndoo hiou wa o sɔvɛ le Chiisu. Ndoo kaala bɔɔ waŋnda pɛɛkoo a Chɛhowa okɔɔ. Ndoo nɔ wɔsilaŋ la yaa a tɛndaa tɛɛŋ le wallo hoo chiiyo. Nduyɛ mi ndoo tosa wallo hoo tau, kandɔɔ idii pum tei mi nyumndaŋ ma tol pili pili. (Luku 21:​37; Chɔŋ 3:​2) Mi Chiisu ndoo kuɛ o nɛila chundulaŋ choo le mɛɛliilaŋ o kɛmɛlaŋ niŋ, le wanaa bɔɔbɔɔ yooŋgu kɛndɔɔ dimullo.—Luku 8:​1.

8, 9. Le yɛɛ Chiisu ndoo tuei yɛ wali ndɔɔ yeela?

8 Le Chiisu, wali Mɛlɛkaa tosaa wa ko maa nyɛdiaa. Mi wallo hoo ndoo ke ndu kpaayaa a yoomuaŋ. Palɛi ipum, Chiisu ndoo sɔla pɛŋ teleŋndo le nyɛdiaa dioo le. (Chɔŋ 4:​31-38) Ndoo sɔla pɛ teleŋ kɛ kɛ, o soliŋ ndu kpeku le waŋnda pɛɛkoo a Finya ndɔ okɔɔ. Lelaŋ o dimul Chɛhowa ni aa: “Boondii ya I wa o chieeŋndo choo ve, mi I chɔm waŋnda mɛɛ ŋ cho wana kɔndɔfili yɛ, sanaa a chii ya I chii wali ŋ ke ya le tosaa wo.”—Chɔŋ 17:​4.

9 Lekɛndɛi, Chɛhowa nda Chiisu cho wallo tosaa kalaŋ. Nduyɛ, a cho a nyaale o wali ndaa niŋ. Ŋ yeema miŋ “chua kaala” Mɛlɛkalaŋ. Nduyɛ miŋ tol “taamasi” Chiisu wo kɔɔli nyɛkɛndɛi. (Ɛfisiaŋnda 5:​1; Pitɛ Tasoo 2:​21) Lelaŋ naŋ kindiŋ ni le wallo tosaa tau, nduyɛ miŋ dɔu kɔllo o nyɛ o nyɛ naŋ wa pɛ tosaa niŋ.

VƐƐ NAŊ NƆ YƐ MIŊ CHE WALI NAA?

10, 11. Yɛɛ mala yɛ naa miŋ nɔ yiyaŋ kɛndɔɔ a wali naa okɔɔ?

10 Naa wanaa Chɛhowaa, miŋ tosa wallo kalaŋ le naapila a yuŋgula naalaŋ mandaa. Ŋ yeema miŋ naŋ kɔl a wali naŋ cho tosaa wo. Kɛ hei ve bɛɛŋ bɛɛŋ te. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa te ŋ ve wali naa tueiyɔɔ yeela le?

Yiyaŋ kɛndɔɔ nɔɔ tosa ma tuei wali kɛ kɛ yeela

11 Nɔ yiyaŋ kɛndɔɔ. Naapum, ŋ nɔla miŋ siŋga fonda wali naa le. Nduyɛ naapum ŋ nɔla vɛlɛ miŋ siŋga mɛɛ kpɛ naŋ tosa wallo yɛ le. Kɛ ŋ nɔla miŋ siŋga kaa naa. Te ŋ sina pɛ nyɛ Chɛhowa yeema naa miŋ tosa wo, koŋ mala naa. Le taamaseliiyo, Chɛhowa yeema wana cho yuŋgoo bolleŋndo le mbo tosa wallo a yoomuma nduaŋ kpou, le yuŋgu ndɔɔ mandaa. Baabuiyo dimi maa wana kɛɛ le yuŋgu ndɔɔ malaa wo, “o wɔu mbo hiau bɛɛ wana cho wana laalaŋ te wo.” (Timoti Tasoo 5:​8) Te num cho yuŋgoo bolleŋ ni, a nɔ ma tosa wallo kalaŋ le yuŋgu numndo mandaa. Apum hɛnaŋ a wali ndaa. Kɛ apum hɛnaŋ a ndu le. O wa bɛɛ lende, kɛsiŋ o kɔl maa te wali numndo mala num pɛ le yuŋgu numndo mandaa, mɛɛ Chɛhowa ŋ cho vɛlɛ koŋ kɔllo nɛŋioo ni.

12. Vɛɛ kɔllo dɔwɔɔ o wallo a sandei chɔmndo ke yɛ naa tɔnɔɔ?

12 Dɔu kɔllo o wallo, nduyɛ ma sandu. Hei mala num ma tuei wali numndo yeela. (Pulɔwaa 12:​24; 22:​29) Nyɔɔ pilɛ cho ni, wana chua num le wallo wo cho laalaŋ a num. Te wanaa walla sandu pɛ, ma ve wanaa chiimbuu kaniei a wolɔɔla waltaŋ te, okoŋ ma ke teleŋndo bɛɛleŋ, wanaa chua nda le wallo wa kaala nda bɔɔ. (Ɛfisiaŋnda 4:​28) I hiou kpou ve, te a dɔu pɛ kɔllo o wallo nduyɛ ma sandu, Chɛhowa sina. Kɔl num iyama wa fɛɛsɛŋ kanifuule, a sina maa a cho Mɛlɛka ŋ kaala wo kɔllo nɛŋioo.—Hibuluiya 13:​18; Kolosiaŋnda 3:​22-24.

13. Tɔnɔ yɛɛ naŋ sɔla yɛ vɛlɛ te ŋ chɔm pɛ sandei o wallo niŋ?

13 Sina maa kaa ŋ chɔm o wallo niŋndo chuu Chɛhowa saŋgalaa. Hei ke naa sabu cheleŋ le kɔllo naŋɔɔ a wali naa. (Taitɔɔ 2:​9, 10) Kaa numndo tosa pɛŋ mi wanaa nya cho wallo wa opilɛ yeema Baabuiyo pɛɛkoo.—Nuawɔ Pulɔwaa 27:​11; Pitɛ Tasoo 2:​12.

WALI SUU YƐƐ YA NƆ YƐ MI TOSA?

14-16. Te ŋ wa pɛ wallo nuuviaa, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ kɛsiŋ o kɔl?

14 Baabuiyo chɔm walta Kilisiɔŋnɔɔ nɔ mbo tosa laŋ te. O chɔm vɛlɛ la o nɔ mbo kɛɛ laŋ te. Kɛ o nɔ sawala mandaalaŋ le naa malaa miŋ tosa kɛɛsiaa kɛndɔɔ. (Pulɔwaa 2:​6) Ŋ wa laŋ pɛ soliŋndo kpeku, ŋ nɔ miŋ nyunaŋ naapila nyunalaŋ ndaŋ.

Nuuviaa wali mala num ma nɛŋi Chɛhowa kɔllo

15 Baa wallo hoo cho ya pa nyindɔɔ le tosaa nyɛ Chɛhowa tul leyɛ wo? Ŋ pɛɛku niŋ a kaala Chɛhowa tul leyɛ laŋ okɔɔ. O tul viileŋ a choolaŋ leyɛ. (Ɛsɔdɔɔ 20:​4; Walta Wanaa Chiisuaa 15:​29; Ɛfisiaŋnda 4:​28; Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 21:​8) Lelaŋ, te wallo chɛlaŋ a nyɛ Chɛhowa yeema wo le, ŋ nɔ miŋ mandaŋ a ndu.—Nuawɔ Chɔŋ Tasoo 5:​3.

16 Baa wallo hoo toolu pa kaala Chɛhowa kɛɛ laŋ? Le taamaseliiyo, ŋ chuawɔ ndi maa a sɔla wallo naa nda tɛɛmbuu folilaŋ nda. Kɛ mi i wa maa num ke wanaa huŋ nda naa chalaa ni, okoŋ ma dimul wana nda yeema chɔɔ wo maa waŋndo hiŋ. I cho suɛi wɔɔŋ le waŋnda naa chalaa kioo le. Kɛ a sina mɛɛ Chɛhowa che foli tɛɛmbaa yɛ. Mi che bɛɛ naa o cho num te cho wa folilaŋ tɛɛmbuu wo le, kɛ vɛɛ kɔllo wa yɛ num te a yiyaŋ pɛ a mɛɛ Chɛhowa yiyaŋ a foli tɛɛmbaa okɔɔ yɛ?—Ɛsɔdɔɔ 21:​22-24.

17. Yɛɛ mala yɛ naa miŋ tosa kɛɛsiaala nɛŋi Mɛlɛka kɔllo laŋ?

17 Hibuluiya 5:​14 dimi aa: ‘Wanaa waa naa nda, nda lo maluaa piɛiyo haaa ma sina yɛ yiɔɔ suɛi naŋ le tosaa ve tɛɛŋ a suɛi niŋ le tosa le ve.’ Te ŋ wa pɛ sawala mandaala Baabuiyo soliŋndo kpeku, ŋ tiuba miŋ simnuŋ wanaa waa naa. Nyunaŋndɔ aa: ‘Te I chɛl pɛ wallo hoo, baa o paaliaŋ niŋ pa acheleŋnda kɔltaŋ? Baa wallo hoo tosa niŋ pa mi mɛi wana naŋ cho o nɔɔ niŋndo a chuauwaa niaa le kɔlaŋ o lɛŋnde cheleŋ niŋ? Vɛɛ hei paaliaŋ yɛ niŋ nda?’

“HƐLI SUƐI HIOU BƐNDA KPOU LE TOSAA VE”

18. Le yɛɛ i wa yɛ simullo le sɔɔŋ Mɛlɛkaŋ handɔɔ nyɛ tase?

18 Chieeŋndo cho kɔlaŋ a kaloo. Le hei, i wa ikala le sɔɔŋ Mɛlɛkaŋ handɔɔ nyɛ tasoo o yoomu naa niŋ. (Timoti Diiŋ Ndɔɔ 3:​1) O kendu le wallo sɔlaa. Nduyɛ, o kendu le loo leniŋ. Ŋ nɔ miŋ tosa wallo le yuŋgu naa mandaa. Kɛ, ŋ sina maa wali Chɛhowaa cho nyɛ tasoo ni. Ŋ nɔ miŋ chɛl mi nyɛmkiɔŋ nuuviaa simnuŋ nyɛ sɔvɛ bɛndoo o yoomula naalaŋ niŋ te. (Timoti Tasoo 6:​9, 10) Vɛɛ naŋ hɛli yɛ “suɛi hiou bɛnda kpou le tosaa ve,” okoŋ miŋ tosa vɛlɛ wallo le yuŋgu naa mandaa?—Filipiaŋnda 1:​10.

19. Vɛɛ tiindaŋndo o Chɛhowa niŋ mala yɛ naa le waa kpeŋkpeŋ o wali naa niŋ?

19 Tiindaŋ o Chɛhowa niŋ a kɔllo kpou. (Nuawɔ Pulɔwaa 3:​5, 6.) Ŋ sina maa Mɛlɛka sina nyɛm kpeekpei naŋ hauba woŋ, nduyɛ maa o buulaŋ tau le naa. (Sam 37:​25; Pitɛ Tasoo 5:​7) O dimul naa o Diom Ndɔɔ niŋ aa: “La duau kɔlta nyalaŋ o kaala ŋkanioo le. Nduyɛ, la hini kɔl a nyɛ nya nɔ wo. Kani fuule, Mɛlɛka dimi aa, ‘I feŋaŋ nya ikɛi le, nduyɛ, o nyɛ palaa niŋ bɛɛ I mel nya nya kpeele le.’” (Hibuluiya 13:​5) Chɛhowa yeema naa miŋ wa buulaŋndo lɔɔlɔɔ le yuŋgu naa mandaa le. Teleŋ o teleŋ wanaa nduaa hau pɛ ba, mbo mala nda. (Maatiu 6:​25-32) Mɛɛ mɛɛ wali naa wa, ŋ nɔ miŋ wa lɔɔlɔɔ nuaa o Baabuiyo niŋ, miŋ wa kɔlaŋ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo nduyɛ, ŋ nɔ miŋ bendu bɔŋaŋnda naala leKilisiɔŋndaŋ te.—Maatiu 24:​14; Hibuluiya 10:​24, 25.

20. Vɛɛ naŋ tosa yɛ yoomu naa tɛtɛlɛ?

20 Kɛsi hɔlte numndeŋ o sɔɔŋ sɔviɔŋ choo. (Nuawɔ Maatiu 6:​22, 23.) Hoo sim ni maa, a nɔ ma tosa yoomu numndo tɛtɛlɛ le ma handu kɔllo o wali Chɛhowaa choo. Te ŋ chua pɛ kaniei, yoomu yeelɛiyo, a nyɛm mapuuluŋ cho fulaa woŋ nyɛ sɔvɛ mbo hiau chaŋyɛi nɛi a Mɛlɛka, mɛɛ ŋ cho taasi tosa le. Yɛɛ mala yɛ naa le sɔɔŋ sɔviɔŋ handɔɔ nyɛ tase? Ŋ nɔ miŋ kindiŋ le miŋ soli balaŋ o kueelaŋ niŋ. Te a bii yɛ niŋ pɛ kuoo, kindiŋ ma wa ndu solioo o pɔmpɔmbɔ. Te o bɛnda pɛ, soli ndu kpou. Te ŋ mandaŋ te, mi nyɛm kiɔɔŋ chua teleŋ naa a yoomuma naŋ tau. Hei tosa ŋ nɔ lɛ teleŋ le piɛileŋ, pɛɛkoo, a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo le. Chɛl mi nyɛm kiɔɔŋ tosa yoomu numndo kpɔndi kpɔndi le. Ŋ nɔ miŋ hini kɔl a “nyɛ diaa” nduyɛ a “nyɛ chuɛɛnaŋndo.” Muŋ kpeekpei naŋ hau ba ni. (Timoti Tasoo 6:​8) Mɛɛ mɛɛ sɔɔŋ wa bɛɛ a naa, o bɛnda miŋ wa bahawɛila naalaŋ mɛɛndaŋndo teleŋ o teleŋ le sinaa mɛɛ naŋ chɔɔlu tosa tau o Chɛhowa piɛiyo niŋ yɛ.

21. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ kɛɛsiaa le nyɛ nɔ mbo wa nyɛ tasoo o yoomu naa niŋndo?

21 Kɛsi sɔɔŋ hiou wa ŋ sɔvɛ woŋ nyɛ tase. Ŋ nɔ miŋ soliŋ teleŋ naa, yoomuma naŋ, a nyɛm naŋ kpeku a taasi. Te ŋ mandaŋ te, mi sɔɔŋ taaniŋndoŋ chii teleŋ naa. Ŋ pum cho dɛnɛ sinaa a kaniei ni. Mi Chiisu dimi aa: “La landuŋ ndɔ fɛlɛŋ kɔl le mi Mɛlɛka wa nya choo masaa mbo hiou a nyɛ o nyɛ cheleŋ.” (Maatiu 6:​33) Yɛɛ chɔm yɛ nyɛ cho nyɛ tasoo naa o kɔllo? Ŋ sina hei a kɛɛsiaala naalaŋ, kaala naalaŋ, nyɛ naŋ tosa lepaa o lepaa wo, a tuula naalaŋ.

WALI SƆVƐ BƐNDU NAŊ NƆ MIŊ TOSA WO

22, 23. (a) Wali sɔvɛ bɛndu yɛɛ naa Kilisiɔŋnda nɔ yɛ le tosaa? (b) Yɛɛ mala yɛ naa le miŋ tuei wali naa yeela?

22 Wali sɔvɛ bɛndu naŋ nɔ miŋ tosa wo cho Chɛhowa piɛiyo a waŋnda yooŋgu kɛndɛ leMasaa dimullo ni. (Maatiu 24:​14; 28:​19, 20) Maa Chiisu, ŋ nɔ miŋ dɔu kɔllo le wallo hoo tosaa. Apum kuɛ niŋ yooŋgu kɛndɛ leMasaa dimioo naa yeemɛi cho tau wa. Apum cho suɛi maŋgalɛi sɛnɛiye pɛɛkoo le wanaa dimi suɛi maŋgalɛi keŋ nda yooŋgu kɛndɔɔ dimullo. Suukaŋ a wanaa tosa niŋ sɔɔŋ waa naa wa, nduyɛ ma nyuna nda a ndi okɔɔ. A cho num dimul maa wallo hoo ke nda nyaaloo o yoomoo niŋ mbo hiau nyɛ o nyɛ.​—Nuawɔ Pulɔwaa 10:​22.

Wali Chɛhowaa hiou wa o sɔvɛ le naa

23 Hau, waŋnda apum nɔ wallo opilɛ, apum yɛ, o hiou lende. Mi wanaa bɔɔbɔɔ chua teleŋndo tau o wallo niŋ le halikpeŋ ma manda yuŋgu ndaa. Chɛhowa sina hei, nduyɛ o naŋ kɔl le nyɛ o nyɛ naŋ cho tosaa le yuŋgu naa mandaa. Maa ŋ hiounuŋ lachi a taamasi Chɛhowa nda Chiisu wo tolɔɔ kɔɔli le kɔllo dɔwɔɔ o wallo mɛɛ mɛɛ la wa. Nduyɛ, ŋ kɛsiŋ o kɔl maa, yooŋgu kɛndɛ leMasaa dimioo a Chɛhowa piɛiyo cho wali sɔvɛ bɛndoo le naa ni. Wallo hoo ke naa nyaale kpeekpeiyo ni.