Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI 8

Chɛhowa Yeema Mi Wanaa Nduaa Wa A Diandaa

Chɛhowa Yeema Mi Wanaa Nduaa Wa A Diandaa

“Wanaa [“dendu wa,” NW], tosallo ŋ tosal nda kɛndɛi ni.”​—SAM 18:​26.

1-3. (a) Le yɛɛ kala chuaa kindiŋ yɛ le mi po ndɔɔ wa o diandaa? (b) Le yɛɛnɛ Chɛhowa yeema yɛ mi wanaa nduaa wa a diandaa?

YIYAŊNDƆ maa kala chua kaala po ndɔɔ wo cho ndu bɛɛndiaa le kɔlaŋ o sukuu. O kindiŋ mi po ndɔɔ puluŋ nduyɛ mi nyɛla ndɔlaŋ la wa la diandaa fo. Hei tosa mi po ndɔɔ wa kɛndiaa nduyɛ mi acheleŋnda che maa wanaa velu ndu wa cho ndu chaa biyɔɔ.

2 Finya naa Chɛhowa, yeema naa miŋ wa a diandaa. (Sam 18:​26) O sina maa te ŋ wa pɛ a diandaa tɔnɔɔ o cho le naa ni. Nduyɛ te ŋ wa pɛ a diandaa, miŋ tosa mbo sɔla bɛɛleŋ tau.—Isikiaa 36:​22; nuawɔ Pitɛ Tasoo 2:​12.

3 Yɛɛ o sim yɛ le waa o diandaa? Nduyɛ le yɛɛ waa o diandaa cho yɛ suɛi kɛndɛ le naa? Te ŋ wa pɛ nyunalaŋ ndaŋ yaasiaa, ŋ cho saalɔŋ siŋgaŋndaŋ lapum la naŋ nɔ miŋ tosa laŋ.

LE YƐƐ NAŊ NƆ YƐ MIŊ WA A DIANDAA?

4, 5. (a) Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ wa a diandaa? (b) Yɛɛ nyɛm Mɛlɛka toosiaa woŋ pɛɛku yɛ naa a mɛɛ Chɛhowa che diondɔɔ yɛ?

4 Taamasi Chɛhowaa tosa ni miŋ pɛɛku le waa a diandaa. (Lɛvitikɔɔ 11:​44, 45) Lelaŋ, sabu kpeekpei naŋ nɔ miŋ wa a diandaa wo cho ni maa, ŋ yeema miŋ “chua kaala” Mɛlɛkalaŋ.—Ɛfisiaŋnda 5:​1.

5 Nyɛm Mɛlɛka toosiaa woŋ pɛɛku naa mɛɛ Chɛhowa che diondɔɔ yɛ. Chɛhowa toosiaa chieeŋndo le mbo wa fondaŋ diandaa le waŋchieeya. Le taamaseliiyo, te piɔɔ sia pɛ mi paaleŋ le fula, mɛŋndaŋ matiŋ ma simnuŋ haŋgullo, haŋgul koŋ kɔ kilaŋ o halaa niŋ, o tosa vɛlɛ mi piɔɔ cheleŋ sia. Okoŋ mi nyɛ pilɛ koŋ hiou lachi a tosaŋndo. Ŋ nɔ vɛlɛ dɛluaa mui mui pum o lɛŋndeŋ choo, ŋ nɔla miŋ che nda a lehɔl te, mɛɛ a maasiiyo. Mi dɛluaa haa miŋgi nyɛ nɔɔlɛi wɔɔŋ wɔɔŋndo o diandaa. (Chɛluimaya 10:​12; Luomaŋnda 1:​20).

6, 7. Vɛɛ sawa Mɛlɛka ndoo ke Muuse wo chɔm yɛ maa buɛiyaa Chɛhowaa nɔ ma wa a diandaa?

6 Ŋ cha vɛlɛ mɛɛ Chɛhowa che diondɔɔ nyɛ sɔvɛ yɛ o Sawa ndoo ke Muuse le Isɔluɛiya wo niŋ. Le taamaseliiyo, le mi Chɛhowa ndoo chɛl piɛile ndaleŋ, ndaa nɔ ma wa a diandaa o dialloŋ niŋ. O paale malaa lahakileŋ choo, masa wanaa soliaa lasalaa ndoo nɔ mbo puluŋ lediiŋ. (Lɛvitikɔɔ 16:​4, 23, 24) Nduyɛ tuupa mi wanaa soliaa lasalaa apiliaa ndaa soli salalaŋ, ndaa nɔ ma pulu peloŋ a balaŋ. (Ɛsɔdɔɔ 30:​17-21; Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 4:​6) Teleŋndaŋ lapum, mi waŋndo ndoo sɔla piɔmndo te ndoo tɛɛmbuu pɛ sawaa a diondɔɔ okɔɔ.—Lɛvitikɔɔ 15:​31; Nɔmbaa 19:​17-20.

7 Hau yɛ? Ŋ pɛɛku tau a mɛɛ Chɛhowa che diondɔɔ yɛ o Sawa ndɔɔ niŋ. (Malakai 3:​6) Mi Sawaa hoo chɔm kpendekele maa wanaa cho Chɛhowa piɛiyo wa nɔ ma wa a diandaa. Sawala Chɛhowalaŋ la siŋgaŋ te. Hau bɛɛ, Chɛhowa yeema mi wanaa cho ndu piɛiyo wa a wa a diandaa.—Chemisi 1:​27.

YƐƐ O SIM YƐ LE WAA O DIANDAA?

8. O nɛila kuɛɛ choo naŋ nɔ yɛ miŋ wa a diandaa?

8 Chɛhowa o hɔl, waa o diandaa cho ko dialloŋ, nyɛ chuɛyaŋndo a chiɛiyo biyɔɔ o diandaa le. Yoomu naa kpou nɔ mbo wa o diandaa. Kɔ bii piɛile naaleŋ, kaa naa, a yiyaŋnda naalaŋ. A tonya, le miŋ wa a diandaa Chɛhowa o hɔl, ŋ nɔ miŋ wa a diandaa o nyɛ o nyɛ naŋ tosa o yoomu naa niŋ.

9, 10. Yɛɛ o sim yɛ le waa o diandaa o Mɛlɛka piɛiyo niŋ?

9 Piɛile Tonyaleŋ. Ŋ nɔ miŋ wou laba o piɛile lachoowaleŋ niŋ kposoŋ te. Teleŋ Isɔluɛiya wa o biyɔɔ niŋ Babilɔŋndo, wanaa ndaa tosa sɔɔŋ nɔɔlɛiyoŋ o piɛiyii lachoowɛi niŋnda wa nda a balaa silɔ. Mi Aisaya dimi maa Isɔluɛiya cho miiŋgu Isɔluɛi nduyɛ ma kɔ miŋgi piɛile tonyaleŋ pila. Mi Chɛhowa dimul nda aa: “La fula. La pilaŋ nyɛ o nyɛ cho o nɔɔlɛi Mɛlɛka o hɔl te. La fula loŋ yɛlɛkɛlɛɛ, mi la wa wanaa [“diandaa,” NW] Mɛlɛka o hɔl.” Piɛile ndaleŋ lee nɔ mi le wa le muuliaŋ a pɛɛkulaŋ, kaalaŋ ɔɔ naamula piɛiyii lachoowɛi Babilɔŋ te.—Aisaya 52:​11.

10 Kilisiɔŋaa tonyaa hau bɛɛ nɔ ma mal piɛile lachoowaleŋ.(Nuawɔ Kɔliŋtiaŋ Tasoo 10:​21) O chieeŋndo choo kpou, naamulaŋ, kaalaŋ nduyɛ a sɔɔŋ waŋnda laalaŋ tau woŋ tɔlnuŋ o pɛɛkula piɛiyii lachoowɛi choo. Le taamaseliiyo, o naamula bɔɔbɔɔ niŋ, waŋnda laalaŋ maa te ŋ vi pɛ, nyɛ pum cho naa niŋ, ndu vi le. Nduyɛ naamula bɔɔbɔɔ la tɔlnuŋ o laalaŋndo hoo choo. (Ikilisiaatii 9:​5, 6, 10) Kilisiɔŋnda nɔ ma kpakpala naamula waa naa. Naapum mi waŋnda o yuŋgu naa niŋ nyindu naa le lapum tosaa. Kɛ le mɛɛ naŋ yeema miŋ wa a diandaa Chɛhowa o hɔl lɛ, ŋ luei balaŋ leniŋ te.—Walta Wanaa Chiisuaa 5:​29.

11. Yɛɛ o sim yɛ le waa o diandaa o kaa niŋ?

11 Kaa Diandaa. Le miŋ wa a diandaa Chɛhowa o hɔl, ŋ nɔ miŋ mal tiɔmɔɔ a niilu suundɛi kɛ kɛ. (Nuawɔ Ɛfisiaŋnda 5:​5) Chɛhowa dimul naa o Baabuiyo niŋ aa: “La wou ba o niilu suundɛi niŋ kposoŋ te.” Mbo dimi kpendekele maa wanaa kaa nɔɔlɛiya, a kɛɛ le yɔŋnda wɔɔŋndo malɔɔ wa “luei niŋ o masale Mɛlɛkaleŋ niŋ te.”—Kɔliŋtiaŋ Tasoo 6:​9, 10, 18; tofa Diomnda Chɔɔlaalaŋ 22.

12, 13. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ wa a diandaa o yiyaŋnda naalaŋ niŋ?

12 Yiyaŋnda diandaalaŋ. Teleŋnda bɔɔbɔɔ nyɛ naŋ yiyaŋ choo wo naŋ tosa ni. (Maatiu 5:​28; 15:​18, 19) Yiyaŋnda kɛndɛlaŋ la nyindu naa miŋ tosa sɔɔŋ kɛndɔŋ. I cho tonya maa wanaa lahakiaa naŋ cho ni. Lelaŋ, miŋ nɔ yiyaŋnda wɔɔŋndaŋ teleŋndaŋ lapum. Te keŋ yɔŋnuŋ pɛ, ŋ nɔ miŋ mal yiyaŋnda waa lende chɔ chɔ. Te ŋ tosa lende le, teleŋ cho fuuluu kɔl naa ve lɛ o diandaa le. Naapum miŋ kandu yeemɛi nɔɔ le nyɛ naŋ yiyaŋ a ndu okɔɔ wo tosaa. Le saboo hoo ŋ nɔ miŋ wa yiyaŋndo tau o sɔɔŋ kɛndɔŋ choo. (Nuawɔ Filipiaŋnda 4:​8.) Lelaŋ ŋ nɔ miŋ kpakpala yelelaŋ kaa nɔɔlɛiyo a o niilu latandaa. Nduyɛ miŋ mandaŋ a nyɛ naŋ nua wo, vɛlɛ a nyɛ naŋ suaa a ndu okɔɔ wo.—Sam 19:​8, 9.

13 Le loo o kaala Mɛlɛkaa bɛŋgu, ŋ nɔ miŋ wa a diandaa o kaa niŋ, o yiyaŋnda naalaŋ niŋ, nduyɛ miŋ piɛi ndu o nɛi tonyaa choo. Kɛ i cho vɛlɛ suɛi sɔvɛ Chɛhowa o hɔl le miŋ wa a diandaa o dialloŋ niŋ.

VƐƐ NAŊ WA YƐ A DIANDAA O DIALLOŊ NIŊ?

14. Le yɛɛ i cho yɛ suɛi sɔvɛ le dialuŋ naŋ biyɔɔ ŋ diandaa?

14 Te ŋ dindi pɛ dialuŋ naŋ a fondaŋnda naŋ cho laŋ, mi naapila a wanaa balu naa wa sɔla tɔnɔɔ. Miŋ wa kɛndiaa nduyɛ mi waŋnda yeema waa a naa latulu. Kɛ sabu cheleŋ cho o hiou wa o sɔvɛ le waa o diandaa o dialloŋ niŋndo. Te ŋ wa pɛ a diandaa, o chuu Chɛhowa saŋgalaa. Yiyaŋndɔ a hei: Te a wa pɛ chuaambɔɔ chɔɔ lɔɔlɔɔ o nɔɔlɛi, naapum ma nɔ yiyaŋ wɔɔŋndo a wanaa velu ndu wa. O nɛi pilɛ koŋ choo, te ŋ biinuŋ nyɛkɛndɛi nduyɛ miŋ wa a diandaa le, waŋnda cho yiyaŋ wɔɔŋndo nɔ a Chɛhowa. Mi Pɔɔl dimi aa: “Nyɛ o nyɛ nɔla mbo kuuna waŋndo laalaŋndo, naa naa ŋ tosa ndu le. Kani fuule, ŋ yeema mi wana che sɔŋndo bɛɛ o wali naa ŋ cho hoo wo niŋ te. O cho yeemɛi nɛi yo ndu cho ni maa mi waŋnda sina o nyɛ o nyɛ niŋ naa ŋ cho tosaa maa buɛiyaa Mɛlɛkaa naa ŋ cho ni.”—Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 6:​3, 4.

Naa buɛiyaa Chɛhowaa, ŋ nɔ miŋ bii naapila a nyɛm naŋ nɔ woŋ ŋ diandaa

15, 16. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa le miŋ wa a diandaa?

15 Dialuŋ naŋ a nyɛ chuɛiyaŋ naa. Waa o diandaa o dialloŋ niŋ nɔ mbo wa kaa naa o nyɛ o nyɛ niŋ naŋ tosa. Le taamaseliiyo, lepaa o lepaa miŋ puluŋ. Ŋ nɔ vɛlɛ miŋ pulu balaŋ a sɛŋndaŋ tuupa miŋ kandu yauwo ɔɔ miŋ de nyɛdiaa. Nduyɛ te ŋ chii pɛ yondo niŋndo ɔɔ miŋ pilaŋ nyɛ nɔɔlɛiyo, ŋ nɔ miŋ pulu balaŋ. Miŋ che balaŋ pulɔɔ maa nyɛ taaniŋ, kɛ o cho nyɛ sɔvɛ kanifuule mbo kuuna dɛluaa a naalaŋ pɛŋgɛlaa. Mbo piŋi pɛŋ yoomulaŋ. Te ŋ nɔ kabina chiɛɛniŋ ɔɔ o bɛɛ le, ŋ nɔ miŋ nuuviaa nɛila naŋ bii yondo niŋndo nyɛkɛndɛi laŋ. Isɔluɛiya sindɛ ndaa nɔ naa kuaa yondo niŋ chiɛɛniŋ te. Lelaŋ, te yondo niŋndo ndoo bii waŋndo pɛ, o kuɛ landaŋ a fondaŋ nda chalaa vɛlɛ a fondaŋ mamɛŋndo. Te o chii pɛ, o kumbu.—Ditɔnɔmii 23:​12, 13.

16 O cho naa maa mɛɛ mi nyɛ chuɛiyaŋ naa hiu naŋɔɔ, mbo kendu baa, ɔɔ mbo wa o laŋga fula wo le. Kɛ o bɛnda mbo wa o diandaa walaŋ. (Nuawɔ Timoti Tasoo 2:​9, 10.) Ŋ yeema lɔɔlɔɔ mi chuɛiyɔŋ naa chuu Chɛhowa saŋgalaa.—Taitɔɔ 2:​10.

17. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ bii chiɛila naalaŋ a fondaŋ naa o diandaa?

17 Chiɛi naa a fondaŋ naa. Fonda o fonda naŋ wa, chiɛila naalaŋ la nɔ mi la wa la diandaa. Nduyɛ nyɛm nyaanaŋ naŋ, a nyɛ o nyɛ naŋ nɔ, o nɔ mbo wa o diandaa. Taama taama te ŋ wa ndu pɛ kpekoo soliŋndo le kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ ɔɔ o wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ niŋ. O faŋaŋ o koŋ kɔɔli, te ŋ wa pɛ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo, miŋ dimul waŋnda a yoomoo o kpele hɛnɛkiɔɔ niŋ okɔɔ. (Luku 23:​43; Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 11:​18) Chiɛi naa a fondaŋ naa cho chɔm maa ŋ cho bɛɛndiaŋndo le waa yoomu o chieeŋ sɛnɛi koŋ niŋ.

18. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ bii fondaŋ naa lepiɛiyo o diandaa?

18 Fondaŋ naa lepiɛiyo. Ŋ chɔm maa diondɔɔ cho nyɛ sɔvɛ le naa te ŋ bii pɛ fondaŋ naa lepiɛiyo o diandaa, o wa Toŋgo leMasaa ɔɔ fondaŋ naŋ bii bɔŋaŋnda bɛndaŋndo. Teleŋnda bɔɔbɔɔ, te waŋnda hiŋ pɛ le teleŋ tasoo o Toŋgo leMasaa, ma che mɛɛ kpɛ o cho o diandaa yɛ. Mi hei chuu Chɛhowa saŋgalaa. Wanaa cho o kundaa niŋnda kpou nɔ ma dɔu balaŋ diompilɛ le Toŋgo leMasaa dindioo a ndu toosiaa.—Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 34:​10.

KAALA NƆƆLƐILAŊ MALƆƆ

19. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ mal?

19 Mi che bɛɛ naa Baabuiyo chɔm kaala wɔɔŋnda naŋ nɔ miŋ mal taŋ kpou le, kɛ o ke naa sawala mandaalaŋ. La mala naa miŋ che mɛɛ Chɛhowa yiyaŋ a sɔɔŋ pum okɔɔ yɛ. O yeema naa miŋ kol sikɛɛtiiyo ɔɔ miŋ kol kolɔɔ bɛɛ tambɛi le. O yeema vɛlɛ miŋ chua kooma wana ve o numpila niŋ te waŋ te. Te ŋ yeema pɛ chaŋyɛi a Mɛlɛka, ŋ nɔ miŋ mal kaalaŋ ndaŋ tosaa. Le yɛɛ? Kanifuule ŋ nɔ bɛɛle yoomoo. Kaalaŋ ndaŋ la tosa yoomu naa o biŋgi, mi la tɛɛmbuu kɛndiaa naa a o wanaa balu naa wa. Wanaa bɔɔbɔɔ kindiŋ niŋ le kaalaŋ ndaŋ malɔɔ le kɛndiaa ndaa. Kɛ, naa chaaŋaa Chɛhowaa, kaala naŋ nɔ le ndu wo nyindu naa ni le laŋ malɔɔ. Mi chua laandu pilɛ dimi aa: “A mala Chɛhowaa, mi dindi yoomu nuu nduyɛ mi mal kaala nɔɔlɛilaŋ. . . . I laalaŋ maa yaa tiuba le siŋgaŋndaŋ tosaa a ba ni le.” Ŋ yaasiaa wɔ sawala mandaala Baabuiyo la ŋuɛɛnu, la mala waŋndo le malɔɔ kaala wɔɔŋndaŋ ndo.

20, 21. Kaala suu kuɛɛ Chɛhowa yeema yɛ naa miŋ mal?

20 ‘Chaaŋaa niaa kaalaa, mɛɛ Mɛlɛka o chuel naa buŋgaŋ muŋ yɛ, la tosa niko mi la sɔla dindioo Mɛlɛka o hɔl. Koŋ cho ni maa, nyɛ o nyɛ tosa mi dialuŋ wana chioo a nyina ndɔɔ ŋ simnuŋ nyɛ nɔɔlɛi Mɛlɛka o hɔl, la mal muŋ waŋ waŋ. Nduyɛ, haaa mi ŋ nɔ siooŋii Mɛlɛkɛi, la ŋ waŋnuŋ maa wanaa cho a yɔŋgaŋ kpou o Mɛlɛka lo.’ (Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 7:​1) Chɛhowa yeema naa miŋ mal kaala nɔɔliaa yiyaŋ naa a dialuŋ naŋ ndaŋ.

21 Sabu sɔvɛ naŋ nɔ le balaŋ solioo o “nyɛ o nyɛ . . . nɔɔlɛi” niŋndo cho o Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 6:​17, 18 niŋ. Mi Chɛhowa dimul naa aa: “Isɔɔ o isɔɔ cho suɛi nɔɔlɛi la wou ba leniŋ te.” Okoŋ mbo chua buŋgɛi aa: “Te la tosa lende pɛ, I chɛl nya, la wa wanaa ni. O koŋ kɔɔli, mi I wa finya nya, mi nya wa puaa ni, a chuauwaa niaa laandu.” A tonya, Chɛhowa cho naa kaala mɛɛ finyaa kaala chuauwaa nduaa yɛ, te o wa pɛ miŋ mal nyɛ o nyɛ siiŋguu naa wanaa nɔɔlɛi ndu o hɔl.

22-25. Sawala mandaala Baabui kuɛɛ mala yɛ naa miŋ mal kaala nɔɔlɛilaŋ?

22 “Kaala Masanɔɔ o cho Mɛlɛka ŋ piɛiyo wo nyɛ kɛndɛ kɛndɛi. kaala ndu a kɔl numndo kpou, nduyɛ, ma wa yiyaŋndo a ndu okɔɔ teleŋ o teleŋ fee.” (Maatiu 22:​37) Sawa hiou sawalaŋ kpou wo cho hoo ni. (Maatiu 22:​38) Ŋ nɔ miŋ kaala Chɛhowa a kɔl naa kpou. Kɛ vɛɛ naŋ wa yɛ kaala tosa yoomu naa o biŋgi nduyɛ mi la tɛɛmbuu yiyaŋ naa laŋ tosaa, miŋ dimi vɛlɛ maa ŋ kaala ndu a kɔl naa kpou? O bɛnda miŋ tosa nyɛ o nyɛ naŋ tiuba le miŋ chɔm bɛɛleŋ le yoomu o ke naa wo.

23 “Mɛlɛka ndu ke waŋnda chieeya kpede yoomoo a nyɛ o nyɛ fee ni.” (Walta Wanaa Chiisuaa 17:​24, 25) Te chaaŋ num ke num pɛ nyɛ sɔviɔɔ, viouwɔɔ ɔɔ tɛɛmbuu wo ŋ cho ndu ni? Chɛhowa ke naa yoomoo ni, nduyɛ o cho ke sɔvɛ. Ŋ naŋ bɔɔ kɔl a kioo hoo. Lelaŋ ŋ yeema miŋ bii yoomu naa o nɛi Chɛhowa sɔla saŋgalaa wo choo.—Sam 36:​9.

24 “Kaala chaaŋ num wanachioo mɛɛ ŋ kaala numpila yɛ.” (Maatiu 22:​39, NW) Te ŋ wou pɛ balaŋ o kaala nɔɔlɛilaŋ niŋ, o cho ko naa le la paaliaŋ te, kɛ mi la paaliaŋ vɛlɛ wanaa balu naa wa, apum cho yɛ wanaa naŋ kaala wa ni. Le taamaseliiyo, mi wana cho o chiɛi pilɔɔ niŋ nda wana kolaa sikɛɛtiiyo wo sɔla bahawɛi kɛndiaa le mɛɛ o cho kumii keŋ yoomoo yɛ. Kɛ te ŋ mal pɛ kaala wɔɔŋndaŋ, mɛɛ ŋ chɔm wanaa balu naa wa maa ŋ kaala nda.—Chɔŋ Tasoo 4:​20, 21.

25 “Dimul chaaŋaa num a laalaŋnda maa a tuei wanaa cho lɛŋndeŋ bolleŋ nda diom nyɛ kɛndɛ kɛndɛ. Dimul nda vɛlɛ maa a wa a bɛɛndiaŋ le ma tosa o cho sakpo le tosaa wo o nɛi o nɛi niŋ.” (Taitɔɔ 3:​1) O lɛŋii bɔɔbɔɔ niŋ, sawaa cho maa wana soliŋ koowaŋ ma pum kpeku le. Le mɛɛ Chɛhowa dimul naa le miŋ chɔm bɛɛleŋ le masaa waa yɛ, ŋ nɔ miŋ diikuŋ sawala waa lende.—Luomaŋnda 13:​1.

Te ŋ wa pɛ a diandaa, miŋ chuu Chɛhowa saŋgalaa

26. (a) Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa le mi Chɛhowa chɛl piɛile naaleŋ? (b) Le yɛɛ o bɛnda yɛ miŋ wa a diandaa Mɛlɛka o hɔl?

26 Te ŋ yeema pɛ waa chaaŋaa Chɛhowaa, naapum miŋ che maa ŋ nɔ miŋ tosa siŋgaŋndaŋ lapum. Te lende i cho ni, ŋ nɔ miŋ kandu o foofo koŋ choo. I ve lɔɔlɔɔ bɛɛŋ bɛɛŋ le kaa nɔɔlɛiyo malɔɔ le, kɛ ŋ tiuba miŋ mal ndu! Chɛhowa mɛi lediom le naa malaa. Mbo dimi aa: “Ya cho Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka nyaa ni. Le teleŋ o teleŋ nyɛ bɛnda le tosaa wo, ndu ya I pɛɛku nya ni, nduyɛ mi chɔm nya nɛi nya nɔ le kɔlaŋ choo wo.” (Aisaya 48:​17) Te ŋ tosa pɛ nyɛ o nyɛ le waa a diandaa, ŋ nɔla miŋ laalaŋ maa ŋ chuu Mɛlɛka saŋgalaa.