Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI TƆ A IŊIINDE

Vɛɛ Ŋ Looku yɛ Ma Simnuŋ Chaaŋ o Mɛlɛka?

Vɛɛ Ŋ Looku yɛ Ma Simnuŋ Chaaŋ o Mɛlɛka?

1, 2. Nɛɛ yaa wa yɛ chaaŋaa Chɛhowaa?

NƐƐ ŋ yeema yɛ mbo wa chaaŋ num? Wana ŋ hɛnaŋndo. Wana nya chɛlaŋ o sɔɔŋ choo nduyɛ mi la wa luɛiyɔɔ a fulaa diompilɛ wo. Wana nɔ kaa kɛndɔɔ vɛlɛ a suiliŋnda kɛndɛla ŋ yeema laŋndo.

2 Mi Chɛhowa Mɛlɛka hɛli waŋchieeya apum le ma wa chaaŋaa nduaa. Le taamaseliiyo, Ebilaham wa waŋndo opilɛ o chaaŋaa Chɛhowaa tɛɛŋ. (Aisaya 41:​8; Chemisi 2:​23) Chɛhowa ndoo kaala vɛlɛ Deeve. Mbo dimi maa Deeve wa ‘wana o ihini kɔl lo ni.’ (Walta Wanaa Chiisuaa 13:​22) Nduyɛ Daaniɛɛ ndoo suaa le Mɛlɛka wo, Chɛhowa ndoo ‘kaala ndu tau tau.’—Daaniɛɛ 9:​23.

3. Le yɛɛ Ebilaham, Deeve, a Daaniɛɛ wa yɛ chaaŋaa Chɛhowaa?

3 Vɛɛ Ebilaham, Deeve, a Daaniɛɛ ndaa simnuŋ yɛ chaaŋaa Chɛhowaa? Mi Chɛhowa dimul Ebilaham aa, ‘A tosa nyɛ ya dimul num ndo.’ (Chɛnɛsee 22:​18) Mi Chɛhowa simnuŋ chaaŋ o wanaa tusiŋ nduyɛ ma diikuŋ ndu wa. Waŋnda o kaalaŋ niŋ nɔla ma simnuŋ chaaŋaa nduaa. Mi Chɛhowa tɛɛsial kaaleŋ Isɔluɛi aa, “La tusiŋ o diom nuu bɛŋgu, koŋ tosa ni mi wa Mɛlɛka nya, nduyɛ mi nya bɛɛ wa wanaa ni.” (Chɛluimaya 7:​23) Lelaŋ, num bɛɛ nɔ ma diikuŋ Chɛhowa te a yeema pɛ kɛsɛ kɛsɛ ma simnuŋ chaaŋ ndɔ.

CHƐHOWA MANDA CHAAŊAA NDUAA

4, 5. Vɛɛ Chɛhowa manda yɛ chaaŋaa nduaa?

4 Baabuiyo dimi a Chɛhowa okɔɔ maa “wanaa cho ndu o hɔl sakpo ma tosa nyɛ o dimul nda wo wa, dialluŋ kalaŋ o ke nda ni.” (Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 16:​9) O Sam 32:​8, mi Chɛhowa chuel chaaŋaa nduaa opilɛ buŋgɛi aa, “I cho num pɛɛku, mi chɔm num nɛi ŋ nɔ ma kuɛ choo wo. I cho num sila nduyɛ, mi manda num nyɛ yɔnuŋ num te.”

5 Yaamɔɔnɔ bɛndoo yeema naa kuunaa le miŋ simnuŋ chaaŋaa Mɛlɛkaa. Kɛ Chɛhowa yeema mbo manda naa. (Nuawɔ Sam 55:​22.) Maa chaaŋaa Chɛhowaa, ŋ cho ndu piɛiyo a kɔl naa kpou. Ŋ chɔm lo lechoo wo o ndulo o yɔŋ bɛɛ miŋ wa o teleŋnda kala kalalaŋ bɛŋgu. Nduyɛ ŋ nɔ tiindaŋ pilɔɔ a mɛɛ wana ŋchondoo ndoo nɔ tiindaŋndo yɛ. Mbo poonyiaa a Chɛhowa okɔɔ aa, “Le pɛŋgu o pɛŋgu o cho ya ikɛi, le hei, nyɛ o nyɛ hiiluu ya le.” (Sam 16:​8; 63:​8) Vɛɛ Setana cho yɛ kindiŋndo le naa kuunaa simnɔŋndo chaaŋaa Mɛlɛkaa?

SETANA BAALAŊ WAŊCHIEEYA

6. Yɛɛ Setana dimi yɛ a waŋchieeya okɔɔ?

6 O Buŋgɛi 11 ve niŋ, miŋ pɛɛku a mɛɛ Setana simul Chɛhowa yɛ, nduyɛ mbo dimi maa wana lachoowaa Mɛlɛka cho ni. Nduyɛ maa o chɛl mi Adam nda Ifi kɛɛsiaa a ba nda le sinaa o kɛndɔɔ a o wɔɔŋndo le. Yau Choobu wo o Baabuiyo niŋ pɛɛku naa maa mi Setana baalaŋ vɛlɛ waŋchieeyaa yeema simnɔŋndo chaaŋaa Mɛlɛkaa wa. Mi Setana dimi maa le mɛɛ waŋchieeyaa cho Mɛlɛka nyɔɔŋ sɔlaa o ba yɛ nda cho Ndu piɛiyo ni, kɛ o cho le mɛɛ nda kaala Ndu yɛ le. Mi Setana dimi vɛlɛ maa o nɔla mbo tosa mi wana o wana simul Mɛlɛka. Ŋ yaasiaŋndɔ nyɛ naŋ pɛɛku Choobu o ba wo nduyɛ a mɛɛ Chɛhowa manda ndu yɛ.

7, 8. (a) Nɛɛ wa yɛ Choobu? (b) Yɛɛ Setana ndoo dimi yɛ a Choobu okɔɔ?

7 Nɛɛ wa yɛ Choobu? Wana kɛndɔɔ o wa ni. Chɔŋ a teleŋ o wa achallo mbo huŋ bii a hau, o cho niŋ le wɔsilaŋ 3,600. Mi Chɛhowa dimi maa o teleŋ koŋ niŋ, wana ve maa ndu o chieeŋndo choo le. Choobu ndoo nɔ bɛɛle yiŋgoloŋndeŋ le Mɛlɛka. Nduyɛ, mbo tul o wɔɔŋndo leyɛ. (Choobu 1:​8) A tonya, chaaŋ o Chɛhowa kpeekpei Choobu wa ni.

8 Mi Setana dimi maa a kaayei Choobu cho Mɛlɛka piɛiyo ni. Mi Setana dimul Chɛhowa aa, “Le teleŋ o teleŋ a cho Choobu mandaa a chiɛi ndɔɔ, nduyɛ a nyɛ o nyɛ o nɔ. Nduyɛ ma lo o koŋ ma duau ndu sala o nyɛ o nyɛ niŋ o tosa, ma tosa mbo sul sullo pila a chɔluaa. Chɔluaa nduaa a cho a tiuwaa lɛŋndeŋ kpou. Kɛ te a poondiaa Choobu nyɛm muŋ o ba pɛ kpou, Choobu cho lasisi num o hɔl mbo yiei num.”—Choobu 1:​10, 11.

9. Yɛɛ Chɛhowa ndoo chɛllɛ Setana le tosaa?

9 Mi Setana dimi maa le nyɛm Choobu cho sɔlaa Chɛhowa o ba kinɛiyoŋ o cho Ndu piɛiyo ni. Mi Setana dimi vɛlɛ maa o tiuba mbo kuuna Choobu Chɛhowa piɛiyo. Chɛhowa chɛl nyɛ Setana dimi wo le. Kɛ mbo ke Setana dioo le Choobu tɔɔndaŋndo le sinaa te chaaŋ o Chɛhowa Choobu wa ni, nduyɛ te o kaala pɛ Chɛhowa.

SETANA TƆƆŊNDAŊ CHOOBU

10. Vɛɛ Setana ndoo tɔɔndaŋ yɛ Choobu, nduyɛ yɛɛ Choobu tosa yɛ?

10 O tasoo, mi Setana tɛɛmbuu chɔluaa Choobu ndoo nɔ wa kpou. Nduyɛ mbo diu buɛiyaa Choobu wa a bɔɔbɔɔ. Mi nyɛ o nyɛ Choobu ndoo nɔ tambu. O tɔɔndaŋ mɛɛlaa niŋ, mi Setana diu chuauwaa Choobu wa tɔ a hueiyii bɛndu bɛnduei. Kɛ mi Choobu chɔm lo lechoo wo o Chɛhowa lo. “O sɔɔŋ palaŋ komal muŋ Choobu woŋ kpou, Choobu tosa yɔŋ wɔɔŋ o yɔŋ wɔɔŋ te, nduyɛ o bii vɛlɛ Mɛlɛka tɔɔyaŋ le nyɛ yɔnuŋ ndu wo le.”—Choobu 1:​12-19, 22.

Mi Chɛhowa fanda Choobu le chaŋyɛi lo lechoo ve chɔmndo

11. (a) Yɛɛ cheleŋ Setana ndoo tosallɛ Choobu? (b) Kɛ yɛɛ Choobu tosa yɛ?

11 Kɛ Setana mɛɛlu le. Mbo simul Mɛlɛka mbo dimi aa, “Kɛ dɔu wɔ Choobu naa choo, Choobu cho lasisi num o hɔl mbo yiei num.” Lelaŋ, mi Setana duau Choobu naa wɔɔŋ wɔɔŋndo choo. (Choobu 2:​5, 7) A koŋ kpou, mi Choobu chɔm lo lechoo wo o Chɛhowa lo. Nduyɛ o vi lende, o “dimi diomnde wɔɔŋ a Mɛlɛka le.”—Choobu 2:​10.

12. Vɛɛ Choobu chɔm yɛ maa wana lachoowaa Setana wa ni?

12 Pesiŋ bɛɛ Choobu ndoo sina nyɛ o nyɛ a sɔɔŋ Setana hɛɛnduu ndu choo woŋ te, ɔɔ le sabu o wa saŋgaa tau tau wo le. Mbo yiyaŋ maa Chɛhowa wa ndu kpundɛlaŋ tusioo choo ni. (Choobu 6:​4; 16:​11-14) Kɛ a koŋ kpede, mi Choobu chɔm lo lechoo wo o Chɛhowa lo. Kɛ kiisaŋ o kiisaŋ ve lɛ ndu le. Choobu ve wana ikaaye le. Chaaŋ o Mɛlɛka o wa ni, nduyɛ ndoo kaala Mɛlɛka. Choolaŋ sɔɔŋ Setana dimi woŋ kpou wa ni!

13. Yɛɛ wa yɛ fulamakɔɔlioo le lo lechoo Choobu wo?

13 Mi che bɛɛ Choobu ndoo sina nyɛ wa yɔŋnɔŋndo o choo choo niŋndo le, kɛ mbo chɔm lo lechoo wo o Mɛlɛka lo. Nduyɛ mbo chɔm maa wana dɛnɛ wɔɔŋndo Setana wa ni. Mi Chɛhowa duau Choobu sala le lo lechoo ndɔɔ.—Choobu 42:​12-17.

MƐƐ SETANA HƐƐNDUU NUM SƆƆŊ CHOO YƐ

14, 15. Sɔɔŋ yɛɛ Setana hɛɛnduu yɛ waŋpiaanduaa a waŋlaanduaa kpou choo?

14 Hau, mi Setana dimi maa ŋ cho fuu Mɛlɛka piɛiyo le kanifuule, nyɔɔŋ naŋ cho ndu sɔlaa o ba ni. O Choobu 2:​4, mi Setana dimi aa, “Waŋndo mbo yɔŋgu nyɛm ndɔɔŋ kpou le yoomu ndɔɔ baŋaa.” Lelaŋ, mi Setana bii waŋpiaanduaa a waŋlaanduaa kpou tɔɔyaŋ maa a nɔ kaayei, o cho ko Choobu le. Mɛɛ wɔsilaŋ la hiou o kɛmɛlaŋ niŋ o piɔm Choobu wo kɔɔli, Setana wa wɔ hiouwɔɔ lachi a Chɛhowa yioulaŋ vɛlɛ a buɛiyaa nduaa sɔɔŋ hɛɛnduu wo choo. Le taamaseliiyo, o Pulɔwaa 27:​11, mi Chɛhowa dɛɛniaa naa aa, “Wa wana kɔl kalu po nuu, ma tosa mi naŋ kɔl. Koŋ tosa ni, wana o wana kindi le ya chuaa chɔdɔ pɛ, I sɔla nyɛ ya I muli ndu diom ndo.”

15 A nɔla ma tosa chuaŋ chuaa le Chɛhowa diikɔŋndo nduyɛ ma chɔm lo lechoo wo o ndu lo maa chaaŋ ndɔ. Okoŋ, ma chɔm maa wana lachoowaa Setana cho ni. O yɔŋ bɛɛ maa a nɔ le siŋgaŋnda bɛndaŋ tosaa o yoomu numndo niŋ le simnɔŋndo chaaŋ o Mɛlɛka, kɛɛsiaa kɛndɔɔ pila ŋ cho koŋ tosa ni. O cho kɛɛsiaa lamamɔɔ le cho koŋ te. Setana dimi maa te a nɔ pɛ bahawɛilaŋ, a tuiba ma chɔm lo lechoo wo le. Mbo kindiŋ le naa huiyo le halikpeŋ miŋ kɛɛ lo lechoo wo chɔmndo o Mɛlɛka lo. Vɛɛ o tosa yɛ keŋ?

16. (a) Nɛila kuɛɛ Setana cho yɛ soliŋndo kpeku le waŋnda kuunaa Chɛhowa piɛiyo? (b) Vɛɛ Nyina Wɔɔŋndo kindiŋ yɛ le num kuunaa Chɛhowa piɛiyo?

16 Setana cho nɛila bɔɔbɔɔ soliŋndo kpeku le naa kuunaa simnɔŋndo chaaŋaa Mɛlɛkaa. Mbo chiŋalaŋ naa “mɛɛ kpɔkuŋ bɛndoo balu visiaa kɔɔli le nda diyɔɔ yɛ.” (Pitɛ Tasoo 5:​8) Kaamaa nɔ mbo bii naa le te chaaŋaa naa, yuŋgu naa, ɔɔ wanaa cheleŋ kindiŋ pɛ le naa kuunaa Baabuiyo pɛɛkoo a tosaa nyɛ cho o kɛndɔɔ wo. Ma yiyaŋ maa simullo nda cho num ni. * (Chɔŋ 15:​19, 20) Mi Setana chɔm vɛlɛ maa “kiilanɔ Mɛlɛka cho le nyɛ wawoŋndo wo o cho ni.” Lelaŋ mbo kindiŋ le naa huiyo le halikpeŋ miŋ kɛɛ Chɛhowa diikɔŋndo. (Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 11:​14) Nɛi cheleŋ Setana soliŋ kpeku le naa kuunaa Chɛhowa piɛiyo wo cho ni, maa ŋ bɛnda kposoŋ le Mɛlɛka piɛiyo le.—Pulɔwaa 24:​10.

DIIKUŊ SAWALA CHƐHOWALAŊ

17. Le yɛɛ naŋ diikuŋ yɛ Chɛhowa?

17 Te ŋ diikuŋ pɛ Chɛhowa, miŋ chɔm maa wana lachoowaa Setana cho ni. Yɛɛ mala yɛ naa miŋ diikuŋ? Baabuiyo dimi aa, “Kaala Mɛlɛka Yaawɛɛ, o cho Mɛlɛka ŋ piɛiyo wo nyɛ kɛndɛ kɛndɛ. Kaala ndu a kɔl numndo kpou, nduyɛ ma wa yiyaŋndo a ndu okɔɔ le teleŋ o teleŋ. Kaala ndu a kpaaya numndo kpou.” (Ditɔnɔmii 6:​5) Ŋ diikuŋ Chɛhowa kanifuule ŋ kaala ndu. Mɛɛ kaala naa le Chɛhowa hiau lachi fau, miŋ yeema tosaa nyɛ o nyɛ o dimul naa. Mi Chɔŋ, wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo poonyiaa aa, “Mɛlɛka kaalaa cho hoo ni, nyɛ o dimul naa wo tosaa. Nduyɛ, nyɛ o dimul naa le tosaa wo, o cho nyɛ kendu maa mi ŋ bumba ndu tosa le.”—Chɔŋ Tasoo 5:​3.

18, 19. (a) Ɔɔ sɔɔŋ ŋpum ŋ Chɛhowa dimul naa maa ŋ wɔu woŋ? (b) Vɛɛ naŋ sina yɛ maa Chɛhowa dimul naa le tosaa nyɛ naŋ tuiba le wo le?

18 Ɔɔ sɔɔŋ ŋpum ŋ Chɛhowa dimul naa maa ŋ wɔu woŋ? Taamaseliilaŋ lapum la cho o kɔfoo hoo niŋ, “ Tul Kaala Chɛhowa Kɛɛ Laŋ Leyɛ.” O kandɔŋndo, ma yiyaŋ maa kaalaŋ ndaŋ lapum la wɔu le. Kɛ te a veelu pɛ diomndaŋ o Baabuiyo niŋ nduyɛ ma yiyaŋ nyɛkɛndɛi o laŋ choo, a cho sina le sabu i cho suɛi taasi le sawala Chɛhowalaŋ diikɔŋndo wo. Ma yiyaŋ vɛlɛ maa a nɔ ma tosa siŋgaŋndaŋ lapum o yoomu numndo niŋ. Lepum, hei ve suɛi kpɛdɛ le. Kɛ te a tosa laŋ pɛ, a cho kɔl nyuloo a nyaaloo sɔla le waa chaaŋ o Mɛlɛka chɔm lo lechoo wo wo. (Aisaya 48:​17, 18) Vɛɛ naŋ sina yɛ maa ŋ tiuba miŋ tosa siŋgaŋnda waa naa?

19 Pɛ pɛ bɛɛ Chɛhowa nyuna naa le tosaa nyɛ naŋ tiuba le wo le. (Ditɔnɔmii 30:​11-14) Chaaŋ naa kpeekpei o cho ni. O sina naa mbo hiau naapila. O sina kpaaya naa a dialuŋ naŋ vilɛiyoŋ. (Sam 103:​14) Mi Pɔɔl, wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo dɛɛniaa naa aa, “Kɛ nduyɛ, buŋgɛi Mɛlɛka chua le tosaa ve tosaa o tosa ndi ni. O chɛl mi tɔɔndaŋ nya nɔ kpaaya le hiouwɔɔ le wo o komal nya le. Boondii tɔɔndaŋndo o komal nya ve Mɛlɛka nɔla mbo chɔm nɛi nya looku mi la hɛluŋ leniŋ ndo.” (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 10:​13) Ŋ nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa cho naa lɔɔlɔɔ kpaaya ke le o kɛndɔɔ tosaa. O cho num ‘kpaaya bɛndoo’ ke le num malaa ma biunuŋ bahawɛila kala kalalaŋ.—Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 4:​7.

KAALA NYƐ MƐLƐKA KAALA WO

20. Suliŋnda kuɛɛ ŋ nɔ yɛ ma tol kɔɔli, nduyɛ le yɛɛ?

20 Te ŋ yeema pɛ le waa chaaŋaa Chɛhowaa, ŋ nɔ miŋ pɛŋgi tosaa nyɛ Chɛhowa dimi maa o wɔu wo. Kɛ ŋ nɔ miŋ tosa tau. (Luomaŋnda 12:​9) Chaaŋaa Mɛlɛkaa kaala nyɛ o kaala wo. A nɔ ma tosa nyɛ Sam 15:​1-5 dimi wo. (Nuawɔ.) Chaaŋaa Chɛhowaa nɔ ma tol suliŋnda ndɔlaŋ kɔɔli. Suliŋnda nda nɔ ma chɔm ndaŋ la cho laŋ ni, “kaaliaŋndo, a kɔl kɛndɛ kpeekpeiyo nɔɔ, a waa naa pilɛ sɛɛŋgiaŋ ve le, a biuwaŋndo vellaa velle, a maaliaŋndo, a waa wana kɛndɛ o chaaŋ num ndo, a waa wana wana nɔla ma tiindaŋ, a waa wana tusiaŋ, a kɔl numndo baa tiuwo.”—Kaleesiaŋnda 5:​22, 23.

21. Vɛɛ ŋ looku yɛ ma chɔm suliŋnda Mɛlɛka kaala laŋ?

21 Vɛɛ ŋ chɔm yɛ suliŋnda kɛndɛlaŋ ndaŋ? A nɔla ma sina nyɛ Chɛhowa kaala wo te a wa pɛ nuaa o Baabuiyo niŋ nduyɛ ma wa ndu pɛɛkoo lɔɔlɔɔ. (Aisaya 30:​20, 21) Te a tosa lende pɛ, kaala numndo le Chɛhowa cho hiouwɔɔ lachi. Nduyɛ te kaala numndo le ndu hiou lachi pɛ, a cho yeema le ndu diikɔŋndo.

22. Yɛɛ cho yɛ wa fulamakɔɔlioo te a diikuŋ pɛ Chɛhowa?

22 Siŋgaŋnda ŋ yeema ma tosa o yoomu numndo niŋndaŋ cho ko mɛɛ ŋ soli naa nyɛla paandulaŋ nduyɛ ma wounuŋ la sɛilaŋ yɛ. Mi Baabuiyo dimi maa a nɔ ma “chii a wana chieeyɛi paanduei” nduyɛ ma wounuŋ “wana chieeyɛi sɛnɛiye.” (Kolosiaŋnda 3:​9, 10) Hei cho suɛi kpɛdɛ le. Kɛ te ŋ tosa pɛ siŋgaŋ waa naa nduyɛ miŋ diikuŋ Chɛhowa, o chua buŋgɛi maa o cho naa “tɔnɔ bɛndoo” ke. (Sam 19:​11) Hɛli le Chɛhowa diikɔŋndo nduyɛ ma chɔm maa wana lachoowaa Setana cho ni. Piɛi Chɛhowa, o wa ko le tɔnɔ cho o chilaŋ niŋndo le, kɛ le kaala kpeekpei ŋ nɔ le ndu wo. O hei niŋ, a cho simnɔŋ chaŋyɛi kpeekpeiye le Mɛlɛka!

^ pɛl. 16 Hei sim naa maa Setana le nɔ wanaa cho kindiŋndo le num kuunaa Baabuiyo pɛɛkoo wa kpaayaa choo le. Kɛ Setana cho “mɛlɛka le chieeŋ yɔŋ wɔɔŋndo hoo” ni, nduyɛ ‘chieeŋndo hoo kpede o cho ndu o ba bɛŋgu.’ Lelaŋ kaamaa bii naa le, te waŋnda wa pɛ naa kuunaa le Chɛhowa piɛiyo.—Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 4:​4; Chɔŋ Tasoo 5:​19.