A Cho pa Kɔl Numndo Handɔɔ o Sɔɔŋ Poonyiaŋ Ndoŋ Choo?
“Sɔɔŋ muŋ kpou . . . waŋnda poonyiaa muŋ le waa maa sila le naa. Kani fondole, boondii naa ŋ cho niŋ hei ve, i cho niŋ kpɛɛluŋ a chieeŋndo chuwɔɔ ndɔɔ.”—KƆLIŊTIAŊ TASOO 10:
CHONDOŊ: 49, 127
1, 2. Le yɛɛ naŋ cho yɛ hunɔɔ pɛɛku a taamaseliila masaa a hiɔɔlu okɔɔ o Chuda niŋ?
TE A che pɛ mi waŋndo siɛɛla mbo del, num bɛɛ nua yekeŋ te a wa pɛ keekoo o fonda koŋ. Lende koni, te ŋ pɛɛku pɛ a biondɔŋnda waŋnda tosalaŋ, naa bɛɛ tiuba miŋ kpakpala biondɔŋnda suu waa lende tosaa. Le taamaseliiyo, ŋ nɔla miŋ pɛɛku nyɛ o biondɔŋnda wanaa Baabuiyo soo a nda okɔɔ wa.
2 Miŋ pɛɛku o buŋgɛi tasei niŋ a masaa a hiɔɔlu okɔɔ o Chuda niŋ, nduyɛ ma piɛi Chɛhowa a kɔl ndaa kpou. Kɛ mi masaa haa tosa biondɔŋnda wɔɔŋ wɔɔŋndaŋ. Ma poonyiaa sɔɔŋ nda tosa woŋ o Baabuiyo niŋ le halikpeŋ miŋ yiyaŋ o muŋ choo nduyɛ miŋ pɛɛku nyɛ o biondɔŋnda nda tosalaŋ niŋ. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ a nyɛ ndoo yɔŋnuŋ nda wo okɔɔ, nduyɛ vɛɛ naŋ kpakpala yɛ biondɔŋnda nda tosalaŋ?—Nuawɔ Luomaŋnda 15:
TAASI WANACHIOO TIINDAŊNDO HUŊ A KPUNDƆƆ
3-5. (a) Mi che bɛɛ Asa wa Chɛhowa piɛiyo a kɔllo kpou, kɛ biondɔŋ kuɛɛ ndoo tosa yɛ? (b) Le yɛɛ Asa ndoo dɔu yɛ tiindaŋndo o waŋchieeya niŋ teleŋ o wa sɔŋgɔɔ a Baasia wo?
3 Ŋ yaasiaŋndɔ fɛŋ taamaselii Asa wo. Mbo tiindaŋ Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 16:
4 Kɛ vɛɛ Chɛhowa ndoo yiyaŋ yɛ? Chɛhowa ndoo niŋ kɔl le tiindaŋ Asa kɛɛ dɔuwɔɔ o ndu niŋndo le. Okoŋ, mbo yɔŋ Hanani, wana ndoo suaa le ndu wo le Asa miŋgioo o nɛi. (Nuawɔ Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 16:
5 O buŋgɛi naŋ hiou ve niŋ, miŋ pɛɛku maa mi Chɛhowa hini kɔl a Asa. Mi che bɛɛ wana hakioo Asa wa ni, mi Mɛlɛka cha maa Asa wa ndu piɛiyo a kɔl ndɔɔ kpou. (Masaa Bɛnduaa Tasiaa 15:
O isɔɔ o isɔɔ niŋ, ŋ nɔ miŋ dɔu tiindaŋndo o Chɛhowa niŋ, kɛ o cho o yiyaŋnda naalaŋ niŋ te
6. Yɛɛ biondɔŋ Asa wo pɛɛku yɛ naa? Chɔmndɔ taamaseliiyo.
6 Yɛɛ biondɔŋ Asa wo pɛɛku yɛ naa? O isɔɔ o isɔɔ niŋ, ŋ nɔ miŋ dɔu tiindaŋndo o Chɛhowa niŋ, kɛ o cho o yiyaŋnda naalaŋ niŋ te. Ŋ nɔ miŋ nyuna ndu le malaa o wa bɛɛ mi bahawɛila naalaŋ la wa la bɛndu ɔɔ la pɔmbɔ. O bɛnda miŋ yiyaŋ a nyunalaŋ ndaŋ. Baa miŋ tiindaŋ pa o naapila niŋ teleŋndaŋ lapum le bahawɛilaŋ solioo o nɛi naŋ yiyaŋ maa o bɛnda wo choo? Ɔɔ miŋ tofa pa nyɛ Baabuiyo dimi wo fɛlɛŋ, okoŋ, miŋ kindiŋ le ndu soliŋndo kpeku le bahawɛila naalaŋ solioo? Le taamaseliiyo, te o wa yɛ mi yuŋgu numndo tosa ndi ikala kpoke le bɔŋaŋ leKilisiɔŋndo ɔɔ bɔŋaŋ ibuŋgaa biyɔɔ, a cho pa Chɛhowa nyuna le mbo mala num le sinaa nyɛ ŋ nɔ ma tosa o keŋ niŋndo? Ɔɔ te o wa yɛ maa nyɔɔ viou niŋ a cho baala le, nduyɛ ma saaluŋ wana yeema num chuaa le baalaa wo, a cho ndu pa dimul maa a nɔ bɔŋaŋ leKilisiɔŋndo o lɔɔ o lɔɔ bɛŋgu, o yɔŋ bɛɛ mi hei kɛɛlu num le baala koŋ sɔlaa? Bahawɛi kɛ kɛ naŋ nɔ, ŋ nɔ miŋ loonuŋ sila wana ŋchondoo. Ndu cho ni, “Yɔŋguŋ numpila kpou o Mɛlɛka Yaawɛɛ lo. Dɔu tiindaŋ numndo o ndu niŋ, o nɔla mbo manda num.”—Sam 37:
YƐƐ YƆŊNUŊ YƐ TE Ŋ HƐLI PƐ CHAŊYAŊ WƆƆŊNDOŊ?
7, 8. Biondɔŋ yɛɛ Chɛhosiafati ndoo tosa yɛ, nduyɛ yɛɛ wa yɛ fulamakɔɔlioo? (Tofa fotueiyo o peele naŋ kandu leŋ choo.)
7 Ŋ pɛɛkuŋ niko a taamaselii Chɛhosiafati wo, po Asa wo. Ndoo nɔ suiliŋnda kɛndɛlaŋ tau, la Chɛhowa ndoo hini kɔl taŋ. Nduyɛ mɛɛ o dɔu tiindaŋndo o Chɛhowa niŋ, mbo tosa sɔɔŋ kɛndɔŋ tau. Kɛ mbo tosa vɛlɛ kɛɛsiaala wɔɔŋndaŋ lapum. Le taamaseliiyo, mbo tosa kɛɛsiaa le mi po ndɔɔ kɛsi Masaa Ehabi chua ndɔɔ o nɔɔ niŋ. Nduyɛ masa dɛnɛ wɔɔŋndo Ehabi wa ni. Okoŋ kɔɔli, mi Maikaya wana suaa le Mɛlɛka wo sila Chɛhosiafati maa o nɔ mbo mala Ehabi le Siiliaa chɔulabaa le. Kɛ o yeŋ lani le. O chɔu koŋ niŋ, mi Siiliaŋnda del Chɛhosiafati choo a sɔŋgɔɔ nduyɛ ma kindiŋ le ndu diyɔɔ. (Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 18:
8 Baa mi Chɛhosiafati ndoo pɛɛku pa o nyɛ yɔŋnuŋ ndu wo niŋ a sila wana suaa le Mɛlɛka wo ke ndu wo? I cho suɛi imɔnɔ le dimioo maa, o pɛɛku nyɛ o nyɛ o hei niŋ te. Mi che bɛɛ ndoo kaala wɔ Chɛhowa, nduyɛ ndoo yeema wɔ le ndu kɔllo nɛŋioo, kɛ mi Chɛhosiafati tosa vɛlɛ chaŋyɛi a po ndoo yeema Chɛhowa piɛi le wo. Poo hoo wa Masaa Ahasaya ni, po Ehabi wo. Mi Chɛhosiafati nda Ahasaya taŋgul dɛndɛla bɛndula kua o mɛŋndaŋ choo laŋ. Kɛ mi dɛndɛla laŋ la tambu a soliŋ ndaŋ pɛŋ kpeku le.—Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 20:
9. Yɛɛ yɔŋnuŋ yɛ te ŋ bii pɛ chaŋyaŋ wɔɔŋndoŋ?
9 Yɛɛ nyɛ yɔŋnuŋ Chɛhosiafati wo Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 22:
A laalaŋ pa maa Mɛlɛka cho bahawɛi numndo soli le chaŋyɛi a wana ŋ kaala wo sɔlaa?
10. (a) Te ŋ yeema pɛ nɔɔ chuaa, yɛɛ bundɛi Chɛhosiafati ve pɛɛku yɛ naa? (b) Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ loonuŋ?
10 Le taamaseliiyo, te ŋ yeema pɛ nɔɔ chuaa, yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o taamasi Chɛhosiafati wo niŋ? Kɛlɛŋgaa miŋ kandu yeemɛi nɔɔ le wana kaala Chɛhowa le wo chuaa o nɔɔ niŋ. Miŋ yiyaŋ maa o wanaa Mɛlɛkaa tɛɛŋ, ŋ seeluŋ niŋ wana le nɔɔ le. Ɔɔ mi wanayaŋ naŋ ŋpum kandu naa dimullo maa ŋ nɔ miŋ chua nɔɔ yɔŋi naŋ yuuwa. I cho tonya maa Chɛhowa toosiaa naa a yeemɛi le miŋ kaala waŋndo, ɔɔ mi waŋndo kaala naa. Kɛ, te ŋ sɔla wana kpeekpei bɛnda miŋ chua o nɔɔ niŋndo le, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa? Nyɛ mala naa wo cho yiyaŋndo o nyɛ yɔŋnuŋ Chɛhosiafati wo choo ni. Mi ndoo nyuna Chɛhowa lɔɔlɔɔ le nɛi chɔmaa. (Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 18:
CHƐL MI KƆL NUMNDO HEELUŊ TE
11, 12. (a) Yɛɛ Hɛsɛkiya ndoo tosa yɛ le chɔmndo nyɛ wa ndu o kɔllo? (b) Le yɛɛ Chɛhowa mallɛ Hɛsɛkiya haki?
11 Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o taamaselii Hɛsɛkiya wo niŋ? Mi Chɛhowa mala Hɛsɛkiya le mbo sina nyɛ kpeekpei cho ndu o kɔllo. (Nuawɔ Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 32:
12 I cho suɛi imɔnɛ le sinaa maa mi Hɛsɛkiya simnuŋ wana heelaŋ. Nduyɛ fulamakɔɔlioo wa ni, o “sina kɛndɛi Mɛlɛka Yaawɛɛ o tosal ndu ve le.” Baabuiyo chɔm le sabu Hɛsɛkiya maŋgaŋ naa wo le. Naapum le mɛɛ ndoo yem Asiiliaŋnda yɛ, ɔɔ le mɛɛ Mɛlɛka siŋgi ndu yɛ. Ɔɔ naapum le mɛɛ ndoo simnuŋ wana sulaa mbo fula tɔɔ yɛ. Mi che bɛɛ naa mi Hɛsɛkiya ndoo piɛi Chɛhowa a kɔl ndɔɔ kpou, kɛ mbo simnuŋ wana heelaŋ a boondei ipum, nduyɛ, Chɛhowa ndoo hini kɔl te. Kɛ okoŋ kɔɔli, “mi Hɛsɛkiya . . . tusiŋ.” Nduyɛ mi Mɛlɛka mal ndu haki.—Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 32:
Te waŋnda lisa naa pɛ, mɛɛ naŋ cho tosa yɛ cho chɔm nyɛ cho naa o kɔllo ni
13, 14. (a) Yɛɛ chɔm yɛ lepum nyɛ cho naa o kɔllo? (b) Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa te waŋnda wa naa pɛ lisaa?
13 Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ a Hɛsɛkiya okɔɔ vɛlɛ a biondɔŋ o tosa wo? Loonuŋ maa mi Hɛsɛkiya simnuŋ wana heelaŋ mɛɛ Chɛhowa mala ndu dɔɔ le Asiiliaŋnda yomɔɔ nduyɛ mbo siŋgi ndu a naa. Lelaŋ, te o wa pɛ mi sɔɔŋ kɛndɔŋ yɔŋnuŋ o yoomu naa niŋ ɔɔ mi waŋnda wa naa lisaa, yɛɛ naŋ cho yɛ tosa? Mɛɛ naŋ cho tosa yɛ cho chɔm nyɛ cho naa o kɔllo ni. Le taamaseliiyo, kɛlɛŋgaa mi puaapilɛnɔɔ tosa wallo kekelee le suɛi bɛɛndiaa nduyɛ mbo yɔŋgu ndi faŋga bɛndoo lachi. Mi waŋnda lisa ndu tau le hei tosaa. Vɛɛ o cho yɛ tosa a lisa koŋ?
14 Ŋ nɔ miŋ loonuŋ lɔɔlɔɔ nyɛ Chiisu dimi wo. Ndu cho ni, “Te la chii wali o wali nda dimul nya le tosaa tosa pɛ, la dimi aa, ‘Chiaa naa ŋ cho ni. Ŋ nɔ le niwali sɔla le. Wali naa ŋ nɔ le tosaa wo ndu naa ŋ tosa ni.’” (Luku 17:
CHƐL CHƐHOWA LE MBO KE NUM NƐI CHƆMAA TE A WA PƐ KƐƐSIAALAŊ TOSAA
15, 16. Yɛɛ Choosaya ndoo tosa yɛ mbo sɔla piɔmndo?
15 O mɛɛlaa kpɔŋ, yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o taamasi Choosaya wo niŋ? Mi che bɛɛ masa kɛndɔɔ Choosaya wa ni, kɛ mbo tosa biondɔŋndo nduyɛ mi keŋ chuu ndu piɔmndo. (Nuawɔ Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 35:
16 Choosaya ndoo nɔ mbo sina te Chɛhowa kpeekpei dimul Niko nyɛ o dimi wo ni. Vɛɛ ndoo nɔ yɛ mbo tosa keŋ? Ndoo nɔ mbo nyuna Chɛluimaya, wana ndoo suaa le Chɛhowa wo. (Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 35:
17. Te ŋ nɔ pɛ bahawɛilaŋ, vɛɛ naŋ kpakpala yɛ biondɔŋndo tosaa maa Choosaya?
17 Te ŋ wa pɛ kɛɛsiaa tosaa, ŋ nɔ fɛŋ miŋ yiyaŋ o sawala mandaala Baabuila mala naalaŋ choo, nduyɛ, a mɛɛ naŋ nɔ miŋ dɔu laŋ o wali niŋ yɛ. O sɔɔŋ ŋpum niŋ, kɛlɛŋgaa ŋ nɔ miŋ chɔɔlu yaasiaa tosa o yaula naalaŋ niŋ ɔɔ miŋ nyuna bɛndu kundaa le silaa. Bɛndu koŋ nɔla mbo mala naa le miŋ yiyaŋ a sawala mandaala Baabui cheleŋ. Yiyaŋndɔ a hei okɔɔ. Ndepilɛnɔɔ chal o nɔɔ wana cho Chɛhowa piɛi le wo o ba. Mbo kɛɛsiaa le kɔlaŋ o wali pollo niŋ o paaleŋ lepum choo. (Walta Wanaa Chiisuaa 4:
HIOU LACHI A KƆLLO DƆUWƆƆ O MƐLƐKA NIŊ NDUYƐ MA WA A NYAALE
18. Yɛɛ ŋ cho yɛ pɛɛku te a wa pɛ yiyaŋndo a taamaseliila masaa hiɔɔluaa haa o Chuda niŋ?
18 Teleŋndaŋ lapum, mi naa bɛɛ tosa biondɔŋnda masaa hiɔɔluaa haa o Chuda niŋ tosalaŋ opilɛ. Lepum, (1) miŋ tiindaŋ o yiyaŋnda naalaŋ niŋ, (2) miŋ bii chaŋyaŋ wɔɔŋndoŋ, (3) miŋ nɔ kaa heelaŋndo, (4) miŋ tosa kɛɛsiaa ŋ yiyaŋ fɛŋ a nyɛ cho hɛnaŋ Mɛlɛkaa wo le. O wa bɛɛ lende, sabu o sabu cho le yiyaŋndo maa ŋ nɔla miŋ nɛŋi Chɛhowa kɔl te le. O cho sɔɔŋ kɛndɛŋ naŋ tosa woŋ chɔɔ, mɛɛ ndoo che sɔɔŋ kɛndɛŋ masaa hiɔɔluaa kaŋ a tosa woŋ yɛ. Chɛhowa cho vɛlɛ chɔɔ mɛɛ kpɛ naŋ kaala ndu yɛ, nduyɛ, a mɛɛ naŋ yeema miŋ piɛi ndu a kɔllo kpou yɛ. Lelaŋ, o ke naa taamaseliila mala naalaŋ le miŋ kpakpala biondɔŋnda wɔɔŋndaŋ tosaa. Ŋ hiounuŋ lachi a yiyaŋndo o bundɔŋ Baabuiyoŋ muŋ choo, nduyɛ miŋ mel Chɛhowa balika le mɛɛ o ke naa muŋ yɛ!