Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Chɛhowa Kaala Wanaa Dimi Yooŋgu Kɛndɔɔ a Biuwɔŋndo Wa

Chɛhowa Kaala Wanaa Dimi Yooŋgu Kɛndɔɔ a Biuwɔŋndo Wa

‘Yɛiyii del o lɛŋnde kɛndɛleŋ choo ve . . . yɔŋgu kɔmndeŋ ni.’—MAATIU 13:​23.

CHONDOŊ: 68, 72

1, 2. (a) Le yɛɛ naŋ sɔla yɛ kɔl dɛɛniaa puaapiliaa a ndepiliaa o ba, a cho hiouwɔɔ lachi a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o tandala wanaa bɔɔbɔɔ yeŋ nilaŋ te laŋ niŋ? (Tofa fotueiyo o peeleŋ ndeŋ choo.) (b) Yɛɛ Chiisu ndoo dimi yɛ a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo okɔɔ “o ndu lo chiee”? (Tofa tɛɛsiaa amatou.)

SƐKIO NDA OLIŊNDA, pɔnɔɔ a lanɔ kɔɔfaa nda cho o lɛŋnde Amɛlika leŋ niŋ ni. Nda ŋiɔɔŋ kpou hiou niŋ wɔsilaŋ 80. Peluŋ ndaŋ pauwoŋ cho ndi niŋ tosaa ikala le ma kela. Kɛ a mɛɛ nda bii niŋ tosaa le wɔsiŋ bɔɔbɔɔ yɛ, ma kuɛ idii a lɔɔ le ŋɔmmɛu wo o fondaŋ waŋnda hiau tau wo. Ma sim o fondaŋ mɔmbiltaŋ la simndo le wanaa wa hiouwɔŋndo wa yaula naalaŋ kioo. Wanaa bɔɔbɔɔ ke nda a hɔl te. Kɛ mi Sɛkio nda Oliŋnda sim o fondaŋ nda koŋ nduyɛ ma wa hɔlaa mɛmɛlɛsɛɛ wa chɔmndo o wanaa nua nda wa lo. Te paaleŋ le kendu pɛ, ma miiŋgu o pɔm pɔmbɔ o bɛɛ. Diimandɔɔ a lɔɔ le ŋɔmmɛu wo, ma miiŋgu vɛlɛ o fondaŋ mɔmbiltaŋ la sim koŋ ndo. O wɔsioo niŋ, idiilaŋ la ŋɔmpum o lɔɔ kɛ kɛ bɛŋgu nda dimi yooŋgu kɛndɔɔ ni.

2 Maa Sɛkio nda Oliŋnda, puaapiliaa a ndepiliaa bɔɔbɔɔ dimi niŋ yooŋgu kɛndɔɔ le wɔsiŋ siaama o tanda ndaa niŋ, mi che bɛɛ wanaa bɔɔ cho nda nila yaŋɔɔ le. Kɛlɛŋgaa num bɛɛ cho yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o tanda waa lende niŋ. Te lende i cho ni, ŋ chandu num kanifuule, a cho biuwɔŋndo nduyɛ ma wa hiouwɔɔ lachi a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo mi che bɛɛ i cho ikala. * (Tofa tɛɛsiaa amatou.) Taamasi numndo cho puaapiliaa a ndepiliaa bɔɔbɔɔ kɔltaŋ dɛɛniaa, nduyɛ a viou niŋ leniŋ le wɔsila bɔɔbɔɔ wa bɛɛ. Nuawɔ nyɛ buɛiyaa ibuŋgaa apum dimi wo. “Te I fula pɛ a puaapiliaa a ndepiliaa nɔ haa tiindaŋndo o Mɛlɛka niŋnda o wali pollo niŋ, mi taamasi ndaa luei ya yoomuaŋ.” “Tiindaŋ ndaa cho ya kɔllo dɛɛniaa le mi biunuŋ nduyɛ mi nɔ kɔl sikpaa o wali ni pollo niŋ.” “Taamasi ndaa cho ya kɔllo tosaa wuye wuye.”

3. Nyunala yaa kuɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa, nduyɛ le yɛɛ?

3 O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho nyunalaŋ la yaa muli. Le yɛɛ naŋ tambu yɛ kɔl teleŋndaŋ lapum? Yɛɛ kɔmndeŋ yɔŋgoo sim yɛ? Yɛɛ mala yɛ naa le yooŋgu kɛndɔɔ waa dimioo a biuwɔŋndo? Mulilaŋ sinaa le nyunalaŋ ndaŋ cho naa kɔl dɛɛniaa ke le hiouwɔɔ lachi a wali dimiaa yooŋgu kɛndɛ Chiisu ke naa wo tosaa.

LE YƐƐ NAŊ TAMBU YƐ LEPUM KƆL?

4. (a) Yiyaŋ yɛɛ kaa wɔɔŋ Chuuwa ndoo ke yɛ Pɔɔl? (b) Le yɛɛ Pɔɔl ndoo yiyaŋ yɛ lende?

4 A tambu niŋ pa kɔl le mɛɛ waŋnda o tanda numndo niŋ yeema ma yaŋ nilaŋ o yooŋgu kɛndɔɔ a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ le yɛ? Te lende i cho ni, a cho sina mɛɛ Pɔɔl, wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo ndoo yiyaŋ yɛ. Mbo chua wɔsilaŋ le 30 o yooŋgu kɛndɔɔ dimioo niŋ. Nduyɛ mbo mala wanaa bɔɔbɔɔ le simnɔŋndo Kilisiɔŋnda. (Walta Wanaa Chiisuaa 14:​21; Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 3:​2, 3) A koŋ kpou, ndoo tiuba le Chuwaa bɔɔbɔɔ malaa ma simnuŋ Kilisiɔŋnda le. Kɛ, mi a bɔɔbɔɔ kɛɛ Pɔɔl nilaŋ yaŋɔɔ, nduyɛ mi apum duau ndu nyɛkindilaa choo. (Walta Wanaa Chiisuaa 14:​19; 17:​1, 4, 5, 13) Yiyaŋ yɛɛ kaa wɔɔŋ koŋ ndoo ke yɛ Pɔɔl? Mbo dimi aa, “Mɔnɛi bɛnduei i cho o kɔl nuu niŋ.” (Luomaŋnda 9:​1-3) Le yɛɛ ndoo yiyaŋ yɛ lende? Kanifuule, ndoo kaala bɔɔ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo, nduyɛ ndoo kaala waŋnda. Pɔɔl ndoo buulaŋ bɔɔ le Chuuwa, nduyɛ mbo tambu kɔl le mɛɛ nda kɛɛ nyiɛɛyii Mɛlɛkɛi yɛ.

5. (a) Yɛɛ nyindu yɛ naa le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo? (b) Le yɛɛ i ve suɛi wɔɔŋ le kɔllo tambei teleŋndaŋ lapum te?

5 Maa Pɔɔl, ŋ cho waŋnda yooŋgu kɛndɔɔ dimullo kanifuule, ŋ buulaŋ a nda, nduyɛ ŋ yeema le nda malaa. (Maatiu 22:​39; Kɔliŋtiaŋ Tasoo 11:​1) Naapila ŋ sina kɛsɛ maa Chɛhowa piɛiyo cho nɛi kɛndɔɔ le waa achal ni. Nduyɛ, ŋ yeema miŋ mala acheleŋnda le chɔɔ mɛɛ yoomu ndaa bɛɛ nɔla mbo wa o kɛndɛ yɛ! Lelaŋ naŋ cho hiouwɔɔ lachi a nda kɔltaŋ dɛɛniaa le tonyaa pɛɛkoo a Chɛhowa okɔɔ, vɛlɛ a sabu ndɔɔ le waŋchieeya ni. I cho ko maa ŋ cho nda nyɛ kɛndɛ kɛndɔɔ kioo nduyɛ miŋ wa nda nyɔɔloo aa, ‘A yandii, la bii hoo.’ Lelaŋ, te a kɛɛ pɛ ke koŋ, maa Pɔɔl, i cho suɛi wɔɔŋ le mi ‘kɔl naa bii mɔnɛi le.’ Mi mɔnɛi bii naa, o cho naa maa ŋ nɔ tiindaŋ te le, kɛ le mɛɛ naŋ kaala waŋnda tau yɛ. Lelaŋ, mi che bɛɛ miŋ tambu kɔl teleŋndaŋ lapum, kɛ miŋ hiou lachi a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo. Miŋ chɛl nyɛ Ɛlina dimi wo, o cho niŋ kɔɔfaleŋ le wɔsilaŋ hiouwɔɔ 25 wo. Mbo dimi aa, “I che wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ nyɛ kala. Kɛ I hɛnaŋ mi tosa wali kɛ kɛ cheleŋ te.”

YƐƐ KƆMNDEŊ YƆŊGOO SIM YƐ?

6. Nyuna kuɛɛ naŋ cho yɛ muli suŋ suŋ?

6 Lɛ yɛɛ naŋ nɔ yɛ tiindaŋndo maa ŋ nɔla miŋ sɔla batiuwaa o wali naa pollo niŋ ba o ba naŋ wa? Le nyuna sɔvɛ koŋ mulioo, ŋ yaasiaŋndɔ talela Chiisulaŋ la tiɔɔŋ, naa o soo a yeemɛi cho a ‘kɔmndeŋ yɔŋgoo’ okɔɔ wa. (Maatiu 13:​23) Tale tasoo cho a tɔlɔɔ okɔɔ ni.

7. (a) O tale Chiisoo niŋ, nɛɛ yaa sim yɛ lewundu le “wana manda tɔlɔɔ wo,” “tɔlɔɔ kpeekpeiyo,” a “lɛuwoŋ”? (b) Nyuna kuɛɛ naŋ nɔ yɛ wɔ le mulioo?

7 Nuawɔ Chɔŋ 15:​1-5, 8O taloo hoo niŋ, mi Chiisu tɛɛsiaa maa Chɛhowa cho “wana manda tɔlɔɔ wo” ni, Chiisu pila cho “tɔlɔɔ kpeekpeiyo” ni, nduyɛ buɛiyaa nduaa cho “lɛuwoŋ” ni. * (Tofa tɛɛsiaa amatou.) Okoŋ, mi Chiisu dimul wanaa o vem hɔlte ndɔ wa aa, “Te la yɔŋgu komɔɔ kɛndɔɔ pɛ tau, mɛɛ o nɛiyo hoo niŋ la chɔm waŋnda maa buɛiyaa niaa nya cho ni. Nduyɛ, o hei niŋ koni nya tosa ni mi waŋnda che mɛɛ Finya nuu cho wana kɔndɔfili yɛ.” Lelaŋ, yɛɛ kɔmndeŋ yɔŋgoo sim yɛ? O taloo hoo niŋ, Chiisu ndoo chɔm komɔɔ tɔlɔɔ koŋ te. Kɛ mbo dimi suɛi mala naa le muli nyuna koŋ saalɔŋndo wo.

8. (a) O tale Chiisoo niŋ, le yɛɛ ‘kɔmndeŋ yɔŋgoo’ sim le waŋnda siiŋgoo buɛiyaa sɛnɛiya le? (b) Tonya yɛɛ cho yɛ a nyɛ o nyɛ Chɛhowa dimul naa pɛ le tosaa?

8 Mi Chiisu dimi a Finya ndɔ okɔɔ aa, “Lɛuvii wa o ya mi i kɛɛ le komɔɔ pɛ, Finya nuu faŋa ndi.” Dimioo o wa ni maa, le miŋ wa buɛiyaa Chɛhowaa, mɛɛ miŋ yɔŋgu kɔmndeŋ. (Maatiu 13:​23; 21:​43) Lelaŋ, o taloo hoo niŋ, kɔmndeŋ yɔŋgoo sim le waŋnda siiŋgoo buɛiyaa sɛnɛiya le. (Maatiu 28:​19) Te lende ndii wa ni, Seiyaa laalaŋaa mala wɔ wana le simnɔŋndo buɛi Chiisu le wa, wa simnɔŋ lɛuwuŋ cho komɔɔ yɔŋgu le woŋ. Hei nɔla mii wa tonya le! Le yɛɛ? Kanifuule ŋ nɔla miŋ baŋ waŋnda le simnɔŋndo buɛiya le. Mɛlɛka kaalaa Chɛhowa cho ni. O dimul naa le tosaa nyɛ naŋ tiuba le wo le. Nyɛ naŋ tiuba le tosaa wo koni o dimul naa ni.—Ditɔnɔmii 30:​11-14.

9. (a) Vɛɛ naŋ yɔŋgu yɛ kɔmndeŋ? (b) Tale yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa?

9 Yɛɛ sim yɛ niŋ kɔmndeŋ yɔŋgoo? O nɔ mbo wa nyɛ naa kpou nɔla miŋ tosa wo. Wali yɛɛ Chɛhowa ke yɛ buɛiyaa nduaa kpou? Ndu cho yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ ni. * (Tofa tɛɛsiaa amatou.) (Maatiu 24:​14) Tale Chiisu dimi a po saŋ yɛiye okɔɔ wo chɔm hei kpendekele. Ŋ yaasiaŋndɔ tale koŋ.

10. (a) Yɛɛ cho yɛ yɛiye a lɛŋndeŋ o tale Chiisoo niŋ? (b) Yɛɛ yasa ŋwitiiyo kom yɛ?

10 Nuawɔ Luku 8:​5-8, 11-15. O tale po saŋ yɛiye wo niŋ, mi Chiisu tɛɛsiaa maa yɛiye cho “Diom Mɛlɛkaa” ni, ɔɔ yoo-ŋgoo a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ. Nduyɛ lɛŋndeŋ le cho kɔl waŋndo ni. Mi yɛiyii del o lɛŋnde kɛndɛleŋ choo ve soli puundoŋ, mii wul, nduyɛ mii simnuŋ tɔlɔɔ. Okoŋ, mi tɔlɔɔ koŋ “kuam yasalaŋ kɛmɛ.” Te yasala witiiyoŋ tɔlɔɔ koŋ ndoo wa ni, kɔmnde suu kuɛɛ o wa yɛ yɔŋgu? Baa yasala pɔmbɔla witiiyoŋ? Sako. Kulloŋ tɔlɔɔ koŋ wa yɔŋgu ni. Tɔlɔɔ koŋ wa hindɔɔ o teleŋndo opum bɛŋgu, mi ndoo kom yasala witiiyoŋ. O taloo hoo niŋ, mi kulle ipilɛ kuam yasalaŋ 100. Yɛɛ hei pɛɛku yɛ naa a wali naa pollo okɔɔ?

Vɛɛ naŋ biunuŋ yɛ ‘kɔmndeŋ yɔŋgoo’? (Tofa pɛl 11)

11. (a) Yɛɛ taloo a po saŋ yɛiye wo pɛɛku yɛ naa a wali naa pollo okɔɔ? (b) Vɛɛ naŋ kuam yɛ kulii sɛnɛiye?

11 Teleŋ tase wanaa velu naa, ɔɔ Chɛhowɛiyaa cheleŋ pɛɛku naa a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ wo, i wa ko maa kulle nda tɔl naa o kɔl ni. Ma naŋ kɔl tau mɛɛ nda che maa ŋ chɛl yooŋgu koŋ. Mi kulii keŋ hiau lachi a hindɔɔ haaa mi teleŋndo fuuluu le mii yɔŋgu kɔmndeŋ. Nduyɛ ŋ laŋga soo a yasala witiiyoŋ okɔɔ maa, o cho yasala sɛnɛilaŋ te ŋ kom te, kɛ kuluŋ sɛnɛiyoŋ. Lende koni, o cho buɛiyaa sɛnɛiya le naŋ siiŋguu waŋnda le, kɛ kuluŋ sɛnɛiyoŋ naŋ saŋ ni. * (Tofa tɛɛsiaa amatou.) Vɛɛ naŋ tosa yɛ keŋ? Teleŋ o teleŋ naŋ dimul pɛ acheleŋnda a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ, i cho ko maa kulii nda tɔl naa o kɔl le naŋ cho kuiyo ni nduyɛ miŋ wa ndi saŋɔɔ. (Luku 6:​45; 8:​1) Lelaŋ, mɛɛ naŋ dimi yooŋgu kɛndɔɔ fau a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ, lende naŋ “yɔŋgu kɔmndeŋ” ni.

12. (a) Yɛɛ tale Chiisu dimi a tɔlɔɔ vɛlɛ a po saŋ yɛiye wo pɛɛku yɛ naa? (b) Vɛɛ ŋ yiyaŋ yɛ a nyɛ ŋ pɛɛku wo?

12 Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o tale Chiisu dimi a tɔlɔɔ vɛlɛ a po saŋ yɛiye wo okɔɔ? Ŋ pɛɛku maa ‘kɔmndeŋ yɔŋgoo’ cho maa mɛɛ mi waŋnda yaŋ nilaŋ o yooŋgoo le. Kɛ o yooŋgu kɛndɔɔ waa dimioo choo o tɔlnuŋ ni. Mi Pɔɔl dimi nyɛ pilɔɔ kpe mɛɛ o tɛɛsiaa aa, “Mɛlɛka cho . . . paawa, wana o wana mɛɛ o tosa wallo yɛ.” (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 3:​8) Chɛhowa cho naa paawa le wali naa, kɛ o cho le fulamakɔɔlila naŋ sɔla o wali naa niŋndo le. Mi Matida cho niŋ kɔɔfaleŋ le wɔsilaŋ 20 ndo dimi aa, “Mbo ke ya nyaaloo le sinaa maa mi Chɛhowa fanda naa le kindi kindiŋ naa.”

VƐƐ NAŊ BIUŊ YƐ YOOŊGU KƐNDƆƆ DIMIOO?

13, 14. A mɛɛ Luomaŋnda 10:​1, 2 dimi yɛ, le sabu yɛɛ Pɔɔl kɛɛ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo le?

13 Yɛɛ cho yɛ naa mala le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a biuwɔŋndo? La ŋ tofaŋndɔ taamaselii Pɔɔllo nyɛkɛndɛi. Ŋ sina maa mi Pɔɔl tambu kɔl le mɛɛ Chuuwa ndaa kɛɛ yooŋgu leMasaa yɛ. Kɛ, hei kuuna Pɔɔl yooŋgu kɛndɔɔ nda dimullo le. Mbo tɛɛsiaa mɛɛ ndoo yiyaŋ a Chuuwa haa yɛ. Mbo dimi aa, “Nyɛ ya I landuŋ kɔl o ndu kpeekpeiyo cho ni maa wanaa niaa, nda yɔnuŋ maa Chuuwa ni, maa a sɔla ko pioŋɔɔ. Nduyɛ piɛile nileŋ o Mɛlɛka lo le cho leŋ le nda ni. Te o wa maa lesei pɛ, I nɔla mi tɛnda seileŋ a nda okɔɔ maa a nɔ yeemɛi tau le Mɛlɛka. Kɛ o cho machuaa mi yeemɛi nda nɔ ve i wa yeemɛi cho o nɛi tonya choo le” ve. (Luomaŋnda 10:​1, 2) Lelaŋ, le yɛɛ Pɔɔl ndoo hiou yɛ lachi a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo?

14 O tasoo, mi Pɔɔl dimi maa ‘kɔl landɛi’ ndoo nɔ wo nyindu ndu ni le Chuuwa yooŋgu kɛndɔɔ dimullo. Ndoo yeema nda kɛsɛ ma sɔla pioŋɔɔ. (Luomaŋnda 11:​13, 14) O diiŋ ndɔɔ, mi Pɔɔl suaa a ‘piɛile ndɔleŋ o Mɛlɛka lo le nda.’ Mi Pɔɔl nyɔɔlu Chɛhowa le mi Chuuwa ndaa chɛl yooŋgu kɛndɔɔ a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ. O yaa ndɔɔ, mi Pɔɔl dimi aa, “A nɔ yeemɛi tau le Mɛlɛka.” Mi Pɔɔl cha o kɛndɔɔ o waŋnda niŋ maa a tiuba ma piɛi Chɛhowa. Mbo sina maa Chuwaa ndaa nɔ kaŋ sɛmbɔɔ wa ndaa nɔla ma simnuŋ buɛiyaa Kiliti wa maa ndu.

15. Vɛɛ naŋ tuallɛ taamasi Pɔɔllo kɔɔli? Chɔmndɔ taamaseliilaŋ.

15 Vɛɛ naŋ tuallɛ taamasi Pɔɔllo kɔɔli? O tasoo, mɛɛ miŋ nɔ yeemɛi le saalɔŋndo “wanaa Mɛlɛka hɛli le ma sɔla yoomu kpeekpeiyo o nɔ lamɛɛlu le wo wa.” O diiŋ ndɔɔ, ŋ nɔ miŋ nyɔɔlu Mɛlɛka le mbo mala wanaa nɔ yeemɛi kpeekpeiye le nilaŋ yaŋɔɔ o yooŋgu kɛndɛ naŋ dimul nda wo wa. (Walta Wanaa Chiisuaa 13:​48; 16:​14) Hei Sivana, o cho niŋ kɔɔfaleŋ le wɔsilaŋ 30 wo tosa ni. Mbo dimi aa, “Tuupa mi kuɛ o chiɛi waŋndo o tandaa nuu niŋ, I piɛi fɛŋ Chɛhowa le mbo ke ya yiyaŋ kɛndɔɔ.” Naa bɛɛ nɔ miŋ piɛi le mi maalikɛiya mala naa le saalɔŋndo wanaa nɔ yeemɛi le nilaŋ yaŋɔɔ wa. (Maatiu 10:​11-13; Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ 14:​6) Mi Lɔbɔti cho niŋ kɔɔfanɔɔ le wɔsilaŋ hiouwɔɔ 30 wo dimi aa, “I cho bɔɔ suɛi kɔl kɛndɛ bɛndu le wallo tosaa a maalikɛiyaa sina bahawɛila waŋnda wa. O yaa ndɔɔ, ŋ nɔ miŋ kindiŋ le o kɛndɔɔ chɔɔ waŋnda o ŋdial, maa a nɔla ma piɛi Chɛhowa. Bɛndu kundaa Kaal cho ni. Nduyɛ o sɔla niŋ yiŋɔɔ le wɔsilaŋ hiouwɔɔ 50. Mbo dimi aa, “Mi mɛɛndiaŋ le taamaselii pɔmbuiinii waŋndo chɔm maa o yeema mbo yaŋ nilaŋndo, mɛɛ hɔlaa mɛmɛlɛsɛɛ wa, tofa kɛndɔɔ, ɔɔ nyunaa a kɔllo kpou cho naa yɛ.” Te ŋ tosa sɔɔŋ muŋ pɛ, ŋ nɔla miŋ dimi yooŋgu kɛndɔɔ a biuwɔŋndo maa Pɔɔl.

HIOU LACHI A WALLO TOSAA

16, 17. (a) Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o Ikilisiaatii 11:​6 niŋ? (b) Vɛɛ yooŋgu kɛndɛ naŋ dimi wo piiliaŋ yɛ wanaa cho naa nuaa wa?

16 Ŋ nɔ miŋ puɛɛnuŋ mɛɛ kpɛ yooŋgu kɛndɔɔ piiliaŋ waŋnda yɛ le, o yɔŋ bɛɛ mi wana yeŋ lani le. (Nuawɔ Ikilisiaatii 11:​6.) Waŋnda cho naa nuaa. Nduyɛ ma saaluŋ maa ŋ chuɛɛnuŋ nyɛkɛndɛi, ŋ nɔ bɛɛleŋ, vɛlɛ ŋ cho wanaa ichaŋya. Mi hei nɛŋi nda kɔl, nduyɛ o teleŋ pum niŋ, mi wanaa ndaa nɔ yiyaŋ wɔɔŋndo a naa okɔɔ wa bɛɛ kandu yiyaŋ kɛndɔɔ nɔɔ a naa okɔɔ. Mi Sɛkio nda Oliŋnda saaluŋ hei tonya.

17 Mi Sɛkio dimi aa, “Le mɛɛ naŋ wa a naa yɛ, le teleŋndo opum, naŋ nɔla kɔlaŋ o fondaŋ waŋnda hiau tau wo le. Mɛɛ naŋ miiŋgu, wanaa hiauwaŋnda wa naa nyunaa aa, ‘Yɛɛ yɔŋnuŋ yɛ? Naŋ yeema niŋ bɔɔ nya chɔɔ.’” Mi Oliŋnda chɔɔlu dimi a mamɔɔ muɛɛŋ aa, “Mi wanaa nyaanuŋ mɔmbiltaŋ nda ndaa heelul naa baa, nduyɛ mi apum ndaa deŋi aa, ‘Wali kɛndɔɔ pila!’ Mi ndaa nyuna pɛɛŋ le yau Bandu Mɛŋgɛlaa, a “Tiondoo!”” Mi kɔndɔfillo bii Sɛkio a Oliŋnda mɛɛ poo opum hiŋ o pɛŋgɛi ndɛi nda dimi yoo-ŋgu kɛndɔɔ ve. Mbo ke nda bil lapeeŋge kpɔŋndo, nduyɛ mbo yil nda balikaa le wali nda cho tosaa wo.

18. Le yɛɛ ŋ nɔ yɛ ma nɔ kɔl sikpaa le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a biuwɔŋndo?

18 Te o wa pɛ ma hiou lachi a wallo tosaa le acheleŋnda dimullo a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ, mɛɛ a nɔ pɛl sɔviɔɔ o seileŋ timbioo “ba o ba fee o chieeŋndo choo.” (Maatiu 24:​14) I hiou kpou ve, a nɔla ma wa a nyaale tau kanifuule, a sina maa a cho Chɛhowa kɔllo nɛŋioo. O kaala wana o wana cho yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a biuwɔŋndo!

^ pɛl. 2 Mi Chiisu bɛɛ dimi maa yooŋgu kɛndɔɔ dimioo “o ndu lo chiee” ndoo kendu. Nyɛ o dimi hoo a wali ndɔ pollo okɔɔ wo cho o yau Maatiu, Maki, Luku, a Chɔŋ ndo niŋ.—Maatiu 13:​57; Maki 6:​4; Luku 4:​24; Chɔŋ 4:​44.

^ pɛl. 7 Mi che bɛɛ lɛuwoŋ o taloo hoo niŋ cho Kilisiɔŋaa nɔ le kɔlaŋ o choo choo niŋnda ni, kɛ buɛiyaa Mɛlɛkaa kpou nɔla ma pɛɛku sɔɔŋ o taloo hoo niŋ.

^ pɛl. 9 Dimioo hoo ‘kɔmndeŋ yɔŋgoo’ sim vɛlɛ le nyɛm “nyina Mɛlɛkaa ndu ndu o tosa mi waŋnda sɔla woŋ.” Kɛ buŋgɛi hei, a i cho lachi ve cho isɔɔ a diomnda naŋ soliŋ kpeku le “Mɛlɛka saŋgalaa” laŋ, ɔɔ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ.—Kaleesiaŋnda 5:​22, 23; Hibuluiya 13:​15.

^ pɛl. 11 A teleŋnda cheleŋ, mi Chiisu soliŋ taamaseliilaŋ kpeku a kulloŋ saŋɔɔ a kouwɔɔ le suɛi a waŋnda siiŋgoo buɛiya okɔɔ.—Maatiu 9:​37; Chɔŋ 4:​35-38.