Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUNDƐI A NDU OKƆƆ

Chɛhowa ‘Tosa mi Nyɛ o Nyɛ Kua o Kɛndɛ a Ya

Chɛhowa ‘Tosa mi Nyɛ o Nyɛ Kua o Kɛndɛ a Ya

PAALE pilɛ, mi puaapilɛnɔ feleŋgɔnɔ pilɛ nyuna ya aa, “Bolle Baabuile kuɛɛ hiou yɛ num hɛnaŋ?” Mi mulul ndu o foofo koŋ choo aa, “Pulɔwaa 3:​5, 6. Le dimi aa: ‘Dɔu tiindaŋ numndo kpou o Mɛlɛka Yaawɛɛ niŋ. Tiindaŋ sina numndo le. O nyɛ o nyɛ ŋ wa tosaa niŋ, puɛɛnuŋ a Mɛlɛka Yaawɛɛ le. O nɔla mbo tosa mi nyɛ o nyɛ wa o kɛndɛ a num.’” A tonya, Chɛhowa tosa mi nyɛ o nyɛ kua o kɛndɛ a ya. Vɛɛ hei yɔŋnuŋ yɛ?

MI WANAA VELU YA WA MALA YA LE MI SAALUŊ NƐI KƐNDƆƆ

O wɔsiŋ 1920 niŋ wanaa velu ya wa pɛɛku tonyaa ni. Nduyɛ a wa niŋ o nɔɔ niŋ. A wɔsi 1939 nda velu ya ni. Teleŋ ya wa o pɔmbɔ wo, Iŋkilaŋ naŋ wa ni. Nduyɛ, mi wanaa velu ya wa ndaa kuɛ a ya o bɔŋaŋndaŋ. A teleŋ koŋ ya kandu sɔɔŋ yɔŋgoo o Sukuu Mandaa iMɛlɛkayaa ni. I loonuŋndɔ paale ya yɔŋgu suɛi nii tasei leŋ. Le mɛɛ yaa bendu tau le yɛ, mɛɛ mi sim o kɔfoo choo malaŋ ya yɔŋgu suɛi nii. I wa wɔsilaŋ la ŋɔmpum nduyɛ kaasoŋnda wa tau o kunda naa niŋ. Lelaŋ, kɔllo wa ya pulaŋ pulaŋ.

Yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o luŋ kpendekele a wanaa velu ya wa latulu

Tuupa mi yaa kuɛ o wali pollo niŋ, mi finya nuu ndoo poonyial la nyɛ ya nɔ le dimioo wo. Teleŋ tase ya kuɛ o chiɛi waŋndo ya pilɛ le ndu yooŋgu kɛndɔɔ dimullo wo, I wa wɔsilaŋ la ŋɔmaa. Nduyɛ mɛɛ ya kɔ kundu dioo, mi po pum fula okoŋ mbo bii yau wa ya o ba wo mbo veelu diomndaŋ. O foofo loŋ mi po koŋ chɛl mi ke ndu yauwo hoo “Let God Be True.” I wa bɔɔ a kɔl kɛndɛ paaleleŋ! Le hei, mi nyaanuŋ o finya nuu lo le ndu dimullo a ndi okɔɔ. Mi wali pollo a bɔŋaŋndaŋ laa tosa mi yaa wa a kɔl kɛndɛ tau, nduyɛ mi hei mala ya mi nɔ yeemɛi tau le luɛiyɔɔ o wali lɔɔlɔɔ Mɛlɛkaa niŋ.

Mi finya nuu ndoo yɔŋgu toolu pɔmbɔ le halikpeŋ mi yaa sɔla Bandu Mɛŋgɛlaa. Nduyɛ mi keŋ mala ya mi kaala Baabuiyo tau. Te Bandu Mɛŋgɛlaa kɛ kɛ ndoo fula pɛ, mi yaa veelu diomndaŋ leniŋ kpou. Mi hei tosa mi chɔɔlu tiindaŋndo dɔwɔɔ o Chɛhowa niŋ. Nduyɛ okoŋ kɔɔli, mi yɔŋguŋ o ndu lo.

A wɔsi 1950, miŋ kua o bɔŋaŋ ibuŋgaa Niu Yɔk. Nduyɛ ndoo nɔ suɛi lebolle aa, “Theocracy’s Increase.” Suɛi lebolle o Kɔɔlumaa choo Naandɔɔ 3 wa ni aa, “Paale Misiɔnalueiya.” O paaleleŋ choo, Ŋgɔɔ Kali Baba o wa o Dialii Kuumbaŋ Choo Ve choo wo yɔŋgu suɛi nɛi yiŋɛi ni. O suɛi nduɛi mɛɛlulaŋ, mɛɛ o chii nyunala tiɔɔŋnda cho le yiŋɔɔ laŋ nyuna, mi chɛl a kɔllo kpou aa, “Ei!” I wa wɔsilaŋ 11 a teleŋ koŋ, kɛ mi sina maa kpeleŋ sɔviɔɔ pila ya komal koŋ ni. Mi finya ni pɔmbɔɔ liila ya o fondaŋ naŋ wa kɔlaŋ yiŋɔɔ wo, nduyɛ mbo dimul la maa ya buulaŋ te. Kɛ a koŋ kpou, siooŋnde wa ya le tolɔɔ o mɛŋndaŋ niŋ kanifuule, yaa chiee saanaa le. Nduyɛ le mɛɛ yaa bendu tau le yɛ, mi puaapiliaa sina maa te I tol pɛ o mɛŋndaŋ niŋ, ma cho ya bolleŋ kumbɔɔ. Le hei, ma chua ya, okoŋ ma ke puaapilɛnɔ wa waŋnda yiŋɔɔ wo. Nduyɛ mɛɛ o yiŋ ya dɔɔ, mbo miŋgi ya puaapilɛnɔ wa o kɔŋgɔ wo o ba. Chɔŋ a paale sɔvɛ le leŋ o yoomu nuu niŋ, Chɛhowa cho hiouwɔɔ lachi a tosaa le mi nyɛ o nyɛ wa o kɛndɛ a ya.

MI DUAU TIINDAŊ NUU O CHƐHOWA NIŊ

Mɛɛ ya chii sukuuwo, mi yeema kɔɔfaleŋ tosaa. Kɛ mi wanaa niaa pɛɛkaa dɛɛniaa ya le mi kuɛ o sukuu bɛndoo. Okoŋ mi chɛl, nduyɛ mi kandu kɔlaŋ o sukuu bɛndoo. Kɛ mi sina maa I nɔla mi wa pɛɛku bɛndu koŋ tosaa okoŋ mi hiou lachi a Chɛhowa piɛiyo nyɛkɛndɛi le. Le hei, mi kɛɛsiaa le mi mal pɛɛku bɛndu koŋ. Mi piɛi o Chɛhowa lo a ndi okɔɔ. Nduyɛ, mi poonyial wanaa niaa pɛɛkaa yauwo, okoŋ mi tɛɛsial nda o nɛi lebɛɛ niŋ maa te wɔsi tasoo chuu dɔɔ pɛ, I hiu lɛ niŋ lachi a pɛɛkoo le. Mi duau tiindaŋndo o Chɛhowa niŋ, okoŋ mi kandu kɔɔfaleŋ tosaa.

A Suɛɛsɔɔ wɔsi 1957, mi Lɛuve Lɔndɔŋ yɔŋ ya o chioo Weliŋbolɔɔ le mi kandu wali lɔɔlɔɔ Mɛlɛkaa. Ma chɔm ya Ŋgɔɔ Bɛt Vaise kɔɔfanɔ nɔ taasioo nduyɛ mbo mala ya tau wo. Mi Ŋgɔɔ Vaise pɛɛku ya sɔɔŋ bɔɔbɔɔ. Ndoo nɔ sɛmbɔɔ tau le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo, nduyɛ mbo mala ya tau le mi nɔ kɛɛsiaa kɛndɔɔ a wali pollo okɔɔ. Ya, Ŋgɔɔ Vaise a ndepiliaa kaasoŋnda a ŋɔmpum wa o kunda naa niŋ ni. Bɛɛndiaŋndo le bɔŋaŋndaŋ, mulilaŋ a sɔɔŋ yɔŋgoo mala ya ni le tiindaŋndo dɔwɔɔ o Chɛhowa niŋ.

Mɛɛ ya kɛɛ balaŋ wouwo o wali le sovɛiyo niŋ, ma duau ya o chiɛi manyumndo niŋ. Teleŋ biŋgi okoŋ kɔɔli, ma mal la. Okoŋ miŋ chiikaŋ naa Babala, nduyɛ kɔɔfanɔ teŋgeŋndo o wa ni. Ŋ chal o nɔɔ niŋ a wɔsi 1959, nduyɛ ŋ wa a bɛɛndiaŋ le kɔlaŋ ba o ba yeemɛi ndii wa pɛ le wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa. Fondaŋ tase naŋ kuɛ wo cho Laŋkashi, Iŋkilaŋ baluaŋndo ni. Okoŋ kɔɔli, a Tɛɛkpaa 1961, ma veelu ya o Lɛuve Lɔndɔŋ le paŋgei ipilɛ le Sukuu Bɛnduaa a Buɛiyaa Malalaŋnda. Mɛɛ naŋ chii sukuu koŋ, mi kɔndɔfillo bii ya tau mɛɛ nda dimulla le mi kandu wali buɛile ibuŋgaleŋ tosaa. Okoŋ, mi buɛi ibuŋga ndoo nɔ taasioo tau wo pɛɛku ya le lɔɔlaŋ la tiɔɔŋ o chioo Bimiham niŋ. Nduyɛ Babala bɛɛ wa a naa latulu. Okoŋ kɔɔli, ma yɔŋ naa le buɛile ibuŋgaleŋ tosaa o lɛŋnde naŋ fula leŋ niŋ, Laŋkashi a lɛŋnde cheleŋ Shishi.

TIINDAŊNDO DƆWƆƆ O CHƐHOWA NIŊ CHO NYƐ BƐNDA LE TOSAA WO NI

A Naandɔɔ wɔsi 1962, miŋ chua pɛŋgi pɔmbɔɔ. Nduyɛ a teleŋ koŋ lɛuve yɔŋ naa yauwo ni le miŋ poonyiaa le kɔlaŋ o Sukuuwo Kiliaadi. Mɛɛ naŋ piɛi a ndi okɔɔ, miŋ poonyiaa ndu okoŋ miŋ keleŋa ndu yɔŋ o lɛuve. Paŋgoŋ ŋuɛɛnu okoŋ kɔɔli, ma veelu naa Niu Yɔk le Sukuuwo Kiliaadi. Nduyɛ toŋgo 38 wa koŋ ni. Miŋ chua paŋgoŋ tɔ o sukuuwo hoo.

O cho ko a Baabuiyo vɛlɛ a kɔɔna Chɛhowaa okɔɔ kinɛi le naŋ sɔla pɛɛkoo le, kɛ ma pɛɛku naa vɛlɛ a mɛɛ puaapiliaa naa chieeŋndo balɔɔ silɔ cho Chɛhowa piɛiyo yɛ okɔɔ. A teleŋ koŋ, I wa wɔsilaŋ 24 nduyɛ laa nuu wa wɔsilaŋ 23. Miŋ pɛɛku tau chaaŋaa naa sukuuwa o ba. Lepaa o lepaa, mi ndaa ke naa wallo le tosaa o Bɛtɛɛl naa Ŋgɔɔ Filɛd Lusk, nduyɛ wana naa pɛɛkaa o wa ni. Dikeŋnaŋndo pila hei wa le ya ni. Mi pɛɛku ndu o ba maa teleŋ o teleŋ ya wa pɛ waŋndo silaa kioo, o nɔ mbo tɔlnuŋ o Diom Mɛlɛkaa choo. Puaapiliaa cheleŋ a ndaa pɛɛku naa wa, wa Netaŋ Nɔɔ, Filɛdik Filaŋs, Kal Kilɛŋ a A. H. Makmilaŋ ni. Wana tusiaŋndo pila Ŋgɔɔ Makmilaŋ wa ni. Nduyɛ mbo pɛɛku naa a mɛɛ Chɛhowa mala wanaa nduaa o teleŋnda kala kalalaŋ niŋ yɛ, chɔŋ wɔsi 1914 tei wɔsi 1919.

MA YƆŊ NAA LƐŊNDE CHELEŊ

Mɛɛ naŋ wa niŋ kpɛɛluŋ le sukuuwo chiiyo, mi Ŋgɔɔ Nɔɔ dimul Babala a ya maa, a cho naa yɔŋ Buluŋndi o Afilika niŋ. Miŋ kua chɔ chɔ o fondaŋ nda kɛsi yaulaŋ o Bɛtɛɛl lo. Okoŋ miŋ tofa o Yau Iwɔsioo niŋ le chɔɔ mɛɛ kpɛ wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa cho o lɛŋnde leŋ niŋ yɛ. Kɛ mi kɔndɔfillo bii naa tau kanifuule, ŋ seeluŋ kona a lɛŋnde leŋ okɔɔ le. Wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa ve o lɛŋnde leŋ niŋ te, nduyɛ naŋ sina nyɛ o nyɛ a Afilika okɔɔ le. Miŋ buulaŋ tau a hei okɔɔ! Kɛ mɛɛ naŋ piɛi, mi kɔltaŋ la chal naa.

Fondaŋ naŋ wa wo cho teŋgeŋ a Afilika. Nduyɛ naamulaŋ a sɔɔŋ maŋgalaŋ bɛɛ cho nyɛ pilɛ le. Naŋ nɔ mi naŋ pɛɛku Filaŋsiiye. Nduyɛ naŋ nɔ vɛlɛ miŋ naŋ nuuviaa chiɛiyo. Mɛɛ naŋ fuuluu, palɛi i ŋiiŋ okoŋ kɔɔli, mi Hali Anɔt chaaŋ naa naŋ kuɛ o Sukuuwo Kiliaadi wo huŋ naa yilɔɔ. Ndu bɛɛ wa miiŋgoo Sambiaa lɛŋnde o wa paandu leŋ. Mbo mala naa le miŋ sɔla chiɛiyo. Nduyɛ teleŋ biŋgi okoŋ kɔɔli, mi wanaa wa o masaleŋ niŋnda kandu wali naa simullo. Waŋnda haa ndaa sina nyɛ o nyɛ a Seiyaa Chɛhowaa okɔɔ le. Mɛɛ naŋ kandu kinɛi wali naa tueiyɔɔ yeela, mi masaleŋ le dimul naa maa mɛɛ miŋ nɔ yau dioo a wali naa okɔɔ, malaŋ naŋ hiau lachi a ndu tosaa. Le hei, miŋ mal lɛŋnde leŋ miŋ kua o lɛŋnde cheleŋ niŋ, Yukaŋnda.

Siooŋnde wa naa le kɔlaŋ Yukaŋnda kanifuule, naŋ nɔ yau ke wana dioo le kelaa wo le. Mi puaapilɛnɔ pilɛ fula Kanada mbo huŋ malaa naa yeemɛi cho tau o Yukaŋnda niŋndo, tɛɛsial wana nyuuniaa waŋnda le yaula dilaŋ ndo bahawɛi naa. Nduyɛ mi wana koŋ chɛl naa le miŋ wa loŋ le paŋgoŋ ŋtiŋ, le halikpeŋ miŋ toosiaa yaula chɛl naa le waa o lɛŋnde leŋ niŋndaŋ. Mi hei chɔm kɛsɛ maa Chɛhowa wa naa malaa ni.

Yukaŋnda cho teŋgeŋ a Buluŋndi. O Yukaŋnda niŋ, wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ wa niŋ tosaŋndo, mi che bɛɛ wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa 28 kinɛi wa loŋ ni. Mi naŋ saaluŋ wanaa bɔɔbɔɔ a ndaa dimi Iŋkilisiiye wa. Kɛ miŋ sina maa le mi naŋ mala wanaa ndaa nɔ yeemɛiya le ma tosa hiouwɔɔ lachioo, mɛɛ mi naŋ pɛɛku suɛi ndɛi maŋgalɛi ipilɛ. Le hei, miŋ kandu yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o tanda Kampala wo niŋ. Nduyɛ Lukaŋndɛi wanaa bɔɔbɔɔ dimi loŋ ni. Lelaŋ, miŋ duau sɛmbɔɔ tau le ndi pɛɛkoo. Miŋ chua wɔsila bɔɔbɔɔ le suɛi maŋgalɛi hei dimioo nyɛkɛndɛi. Kɛ mi suɛi maŋgalɛi hei mala naa le waŋnda yooŋgu kɛndɔɔ dimullo nyɛkɛndɛi. Nduyɛ mii mala vɛlɛ naa le sinaa mɛɛ naŋ tiuba miŋ mala wanaa naŋ wa Baabuiyo pɛɛkoo wa yɛ. Mɛɛ wanaa naŋ wa Baabuiyo pɛɛkoo wa che yeemɛi naŋ nɔ o nda niŋnde, ma yɔŋnuŋ fɛɛsɛŋ a naa, nduyɛ mi ndaa dimul naa nyɛ o nyɛ a ndapila okɔɔ.

KELAA O LƐŊII YƐ YƐI NIŊ

Teleŋ naŋ kua kelaa o lɛŋnde Yukaŋnda leŋ niŋndo

Ŋ wa a kɔl kɛndɛ tau le waŋnda malaa ma pɛɛku tonyaa. Nduyɛ, miŋ chɔɔlu wa a kɔl kɛndɛ mɛɛ nda dimul naa le buɛile ibuŋgaleŋ tosaa o lɛŋnde Yukaŋnda leŋ niŋ kpou. A teleŋ koŋ, lɛŋndeŋ ndeŋ le wa lɛuve Kenya o ba bɛŋgu. Le hei, mi lɛuve dimul naa maa naŋ kela o lɛŋnde leŋ niŋ kpou le sinaa fondaŋnda kɔɔfaa teŋgeŋnda yeemaŋ ndaŋ. Nduyɛ teleŋnda bɔɔbɔɔ, mi wanaa ndaa chi wɔ bɛɛ Seiyaa Chɛhowaa lepilɛ bɛɛ le wa ndaa tosal naa kɛndɛi. Mi ndaa tosa mi naŋ sinaŋ maa o naalo naŋ cho ni, nduyɛ mi ndaa yeelul naa pɛŋ nyɛdiaa.

Okoŋ kɔɔli, miŋ kua vɛlɛ o lɛŋii cheleŋ niŋ. Mɛɛ naŋ chɛŋ Kampala miŋ chua palɛi i ŋiiŋ o teeniiyo niŋ le kɔlaŋ Mɔmbasa o lɛŋnde Kenya leŋ niŋ. Chɔnɔŋndo loŋ, miŋ chua dɛndɛ mamɛŋndo le kɔlaŋ Sɛsiɛɛ, lɛŋii buŋgɛi cho o pee mɛŋma ihɛllo niŋ Iŋdiaa wo. Nduyɛ okoŋ kɔɔli, chɔŋ a wɔsi 1965 tei wɔsi 1972, mi naŋ kuɛ yilɔɔ o fondaŋndaŋ ndaŋ naa Babala. A teleŋ koŋ, wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa a ŋiɔɔŋ kinɛi wa loŋ ni. Kɛ teleŋ biŋgi okoŋ kɔɔli, mi kunda pɔmbɔɔ kilaŋ, okoŋ ma simnuŋ kundaa. Ma yɔŋ naa vɛlɛ le miŋ kuɛ puaapiliaa yilɔɔ Ɛliteeliaa, Itoopiaa, a Sudaŋ.

Mɛɛ naŋ faŋaŋ Yukaŋnda, mi sɔɔŋ lemasaŋ koma siŋgaŋ naa kɔɔli kanifuule, sovɛiya wa niŋ o masaleŋ choo ni. Le hei mɛɛ naŋ miiŋgu, sɔɔŋ wa niŋ bɔɔ ŋ kala le naa. Kɛ miŋ pɛɛku maa i cho bɔɔ suɛi sɔvɛ le miŋ diikuŋ nyɛ masaa waa dimi wo. (Maki 12:​17) A teleŋ koŋ, mi masaleŋ le dimul mialla kpou o lɛŋnde leŋ niŋ le ma kɔ poonyiaa diola ndalaŋ o chiɛi polisiiya. Mɛɛ naŋ tuei dɔɔ lende, miŋ kɔ poonyiaa diola naalaŋ. Mɛɛ palɛi tiŋ hiou okoŋ kɔɔli, mi polisiiya bii ya a puaapilɛnɔ misiɔnalueinɔ cheleŋ o Kampala niŋ. Kɔltaŋ la wa naa lɔɔ kpeekpei! Ma handu naa suɛi choo maa suaŋsuaŋnda naŋ cho ni. Le hei, ma kua a naa o wanaa ndaa bɛnduaa lo o chiɛi polisii bɛndoo. Miŋ tɛɛsial nda maa ŋ cho wanaa wɔɔŋ te, kɛ misiɔnalueiya naŋ cho ni. Miŋ dimul nda maa ŋ chii niŋ diola naalaŋ poonyiaa o chiɛi polisii pɔmbɔ wa naa ikɛiyo, kɛ a yeŋ naa lani le. Okoŋ ma kua a naa loŋ. Mɛɛ naŋ kuɛ, mi wana bɛndu naŋ komallo cha maa ŋ chii niŋ diola naalaŋ poonyiaa. Le hei, mbo dimul nda maa a mal naa miŋ kuɛŋnuŋ. Mi hei nɛŋi naa kɔllo tau!

O palɛi keŋ niŋ, mi sovɛiya ndaa paaliaŋ naa teleŋnda bɔɔbɔɔ o nɛi, taama taama te ndaa kol pɛ muɛiyaŋ. Kɛ teleŋ o teleŋ naŋ piɛi pɛ o Chɛhowa lo, mi ndoo mala naa miŋ bii kɔltaŋ, nduyɛ ma mal naa miŋ hiou. A wɔsi 1973, miŋ tambu kɔllo tau kanifuule, ma dimul misiɔnalueiya kpou Yukaŋnda le ma fula o lɛŋnde ndaleŋ niŋ.

Yau Wali Naa leMasaa waŋgalaa o nyɛ mapuuloo choo Abichaŋ, o lɛuve Kodivuaa

Okoŋ, mi lɛuve dimul naa le miŋ kuɛ Kodivuaa Afilika Ba Paaleŋ le Dello. Siŋgaŋ bɛndoo pila wa hoo ni le naa. Kanifuule, mi che bɛɛ naŋ chaa niŋ Filaŋsiiye, kɛ naŋ nɔ mi naŋ pɛɛku naamu sɛnɛiyo nduyɛ mi naŋ tosa yɛlɛmiaalaŋ le waa latulu a misiɔnalueiyaa cheleŋ, fulaa o kɔɔlima yɛ yiaŋ niŋ. Kɛ a koŋ kpou, miŋ cha vɛlɛ mɛɛ Chɛhowa mala wanaa tusiaŋnda le ma pɛɛku tonyaa yɛ. A tonya, mi Chɛhowa tosa mi nyɛ o nyɛ wa o kɛndɛ a naa mɛɛ naŋ dɔu tiindaŋndo o ndu niŋ.

MI SƆƆŊ SIŊGAŊ O YOOMU NAA NIŊ

O viu bɛɛ le, mi wanaa chiɔuwaa saaluŋ maa Babala nɔ naa kaŋsɛiyo. Mi naŋ kuɛ Yulopi teleŋnda bɔɔbɔɔ le danda ndɔɔ. Kɛ a wɔsi 1983, miŋ cha kpendekele maa ŋ tiu lɛ ba miŋ hiou lachi a misiɔnalueileŋ tosaa Afilika le. Hei wa bɔɔ suɛi kɔl tambɛi le naa!

Mi che bɛɛ miŋ miiŋgu o Lɛuve Lɔndɔŋ, kɛ naa Babala wo wa hiouwɔɔ lachi tuŋ. Nduyɛ okoŋ kɔɔli, mbo sɔla piɔmndo. Mi puaapiliaa a ndepiliaa o Bɛtɛɛl toolu ya tau o teleŋ kɔl tambɛi koŋ niŋ. Mi pɔnɔɔ a lanɔ pilɛ mala ya tau le mi biunuŋ, nduyɛ mi hiou lachi a tiindaŋndo dɔwɔɔ o Chɛhowa niŋ. Mɛɛ teleŋ tiŋ hiou, miŋ chiikaŋ naa ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Ann. Kɔɔfanɔ teŋgeŋndo o wa ni, nduyɛ mi ndoo hiŋ malaa o Bɛtɛɛl palɛi itiŋ. Ndepilɛnɔɔ hoo ndoo kaala Chɛhowa tau, nduyɛ ndoo kendu o Mɛlɛka piɛiyo niŋ. Miŋ chal naa ndu o nɔɔ niŋ a wɔsi 1989. Nduyɛ chɔŋ niŋ a teleŋ koŋ, ŋ cho o Lɛuve Lɔndɔŋ.

Ya a Ann o Lɛuve Bilitiŋ

Chɔŋ a wɔsi 1995 tei wɔsi 2018, mi ndaa yɔŋ ya maa wana fondaŋnda leboltaŋ la vem hɔlte ndɔ wo o lɛŋii cheleŋnde niŋ. Nduyɛ, miŋ kua yilɔɔ o lɛŋnde sɔŋgɔ 60 niŋ. O yilɔɔ laŋ ndaŋ niŋ, mi cha kpendekele mɛɛ Chɛhowa manda wanaa nduaa yɛ, mɛɛ o mɛɛ sɔɔŋ wa nda choo.

A wɔsi 2017, ma yɔŋ ya le kɔlaŋ yilɔɔ Afilika. I wa bɔɔ a kɔl kɛndɛ le kɔlaŋ a Ann le teleŋ tasoo o lɛŋnde Buluŋndi leŋ niŋ, naa naŋ wa paandu wa. Nduyɛ, miŋ naŋ kɔl tau mɛɛ naŋ che mɛɛ wanaa bɔɔbɔɔ hiŋ o tonyaa niŋ yɛ. Fondaŋ naŋ kua yooŋgu kɛndɔɔ dimioo chiɛiyo a chiɛiyo o wɔsi 1964 niŋndo kpeekpei nda taŋgul niŋ lɛuve ni. Nduyɛ, wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa 15,500 cho niŋ o lɛŋndeŋ ndeŋ niŋ ni.

A wɔsi 2018, ma poonyial la lɛŋii yaa nɔ le kɔlaŋ yilɔɔ ve o yauwo choo. Mɛɛ ya che Kodivuaa o lɛŋnde hei tɛɛŋ, mi naŋ kɔl tau! Mɛɛ naŋ fuuluu Abichaŋ, chiee bɛndoo le Kodivuaa, mi yiyaŋ maa I miiŋgu vɛlɛ o ya lo. Mɛɛ naŋ fuuluu o Bɛtɛɛl nduyɛ mi wa tofaa nɔmbɛilaŋ a diola wanaa cho o Bɛtɛɛlla, mi cha diola puaapilɛnɔ yaa sina tau wo, Susu. Mi loonuŋ maa ndu wa buɛi kelaa choo wo Abichaŋ a teleŋ koŋ ni. Kɛ o ve Susu yaa sina wo le. Po ndɔɔ wa koŋ ni.

A tonya, teleŋ o teleŋ mi Chɛhowa lo o lediom. Sɔɔŋ palaŋ bɔɔbɔɔ komalla woŋ pɛɛku ya maa, te ŋ dɔu pɛ tiindaŋndo o Chɛhowa niŋ, o nɔla mbo tosa mi nyɛ o nyɛ kuɛ o kɛndɛ a naa. Maa ŋ kɛɛsiaŋ o kɔl le hiouwɔɔ lachi a kɔlaŋ o nɛi tonyaa choo kanifuule, nɛiyo hoo cho hiouwɔɔ lachi a diondɔɔ haaa miŋ luɛi o chieeŋ sɛnɛiyo niŋ.—Pulɔ. 4:​18.