Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 9

Chuaa Piaanduaa, Yɛɛ Nya Nɔ yɛ Mi La Tosa le mi Acheleŋnda Dɔu Tiindaŋndo o Nya Niŋ?

Chuaa Piaanduaa, Yɛɛ Nya Nɔ yɛ Mi La Tosa le mi Acheleŋnda Dɔu Tiindaŋndo o Nya Niŋ?

“Chuaa piaanduaa, dialuŋ ndaŋ kalaŋ muŋ cho bɛɛle ndaleŋ ni.”—PULƆ 20:​29.

CHONDII 39 Nɔ Diola Kɛndɛlaŋ a Mɛlɛka

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1. Yɛɛ naŋ dimi yɛ a puaapiliaa feleŋguaa okɔɔ?

PUAAPILIAA feleŋguaa, la cho bɔɔ a sɔvɛ o kundaa niŋ. Nya pumnda, la kendu ŋdial tau nduyɛ yoomuaŋ pila nya nɔ ni. (Pulɔ. 20:​29) Mi la tosa sɔɔŋ tau le puaapiliaa a ndepiliaa malaa o kundaa niŋ, nduyɛ la cho lehɔl o nɛi kpeekpei le teleŋ nda cho nya yulɔɔ iso le waa buɛiyaa malalaŋnda wo. Kɛ lepum mi la yiyaŋndɔ maa acheleŋnda cho nya chuaa ma chuaambuaa nya cho wɔ ni, nduyɛ maa la nɔ taasi bɔɔ le. Le hei, ma dimi maa la suliŋ ndɔ le kalaŋndaŋ chuaa o kundaa niŋ te. Mi che bɛɛ la cho wɔ a pɔmbɔ, ke sɔɔŋ pum cho ŋ nya nɔ mi la tosa suŋ suŋ le mi acheleŋnda ke nya bɛɛleŋ, nduyɛ ma tiindaŋ nya wo.

2. Yɛɛ naŋ cho yɛ pɛɛku o buŋgɛi hei niŋ?

2 O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho pɛɛku tau a Masaa Deeve okɔɔ. Nduyɛ, ŋ cho vɛlɛ yaasiaa chobe a masaa a ŋiɔɔŋ o Chuda niŋ okɔɔ, Asa nda Chɛhosiafati. Ŋ cho chɔ simulta komal masaa yaawa haa laŋ, nduyɛ a mɛɛ nda bii laŋ yɛ. Ŋ cho vɛlɛ chɔ nyɛ puaapiliaa feleŋguaa pɛɛku o taamaseliila ndalaŋ niŋndo.

TAAMASI MASAA DEEVE WO PƐƐKU NAA TAU

3. Chɔmndɔ nɛiyo opilɛ o feleŋguaa mala bɛnduaa yuuwa o kundaa niŋndo.

3 Teleŋ Deeve wa feleŋgɔnɔ wo, mbo pɛɛku sɔɔŋ chuu acheleŋnda tɔnɔɔ woŋ. Ndoo kaala Mɛlɛka tau, nduyɛ ndoo chaa nyɛchaa lɔɔ nyɛkɛndɛi. Mi Sɔɔl masa Mɛlɛka hɛli wo sɔla tɔnɔɔ o hei niŋ. (1 Saam. 16:​16, 23) Nya chuaa piaanduaa feleŋguaa, baa la chaa pa nyɛ tosa o chuu acheleŋnda tɔnɔɔ o kundaa niŋndo? Nya a bɔɔbɔɔ chaa sɔɔŋ pum tosaa. Le taamaseliiyo, mi bɛnduaa yuuwa o kundala nyalaŋ niŋ naŋ kɔl tau, te la mala nda pɛ ma sina mɛɛ nda soliŋ nyɛm ndaŋ mapuuloŋ kpeku o bɔŋaŋndaŋ a le pɛɛkɔŋ ipilayaa yɛ. Kɔl kalu nya nɔ a nyɛm mapuuloŋ okɔɔ wo tiuba mbo mala nda tau.

Deeve ndoo buulaŋ bɔɔ le saa finya ndɔ wa. Le hei mɛɛ sulukoo hiŋ le nda delɔɔ choo, mbo chɔulaba a ndu (Tofa pɛl 4)

4. Maa Deeve, suliŋnda kuɛɛ chuaa piaanduaa feleŋguaa nɔ yɛ ma nɔ? (Tofa fotueiyo o kɔɔ.)

4 Mi Deeve chɔm o yoomu ndɔɔ niŋ maa, wana wana nɔla ma tiindaŋndo o wa ni. Le taamaseliiyo, mbo tosa wallo kalaŋ le saa finya ndɔ wa mandaa. Wali kpundɔɔ pila wa hoo ni. Mi Deeve dimul masaa Sɔɔl teleŋ pilɛ aa: “Fallo ya manda saa kɛkɛ nuu ni. Teleŋndaŋ lapum mi Kpɔkuŋndo, ɔɔ Sulukoo huŋ bii saa opilɛ mbo kuɛŋnuŋ a ndu. O koŋ kɔɔli, mi tisa ndu kɔɔli mi kɔ chiŋalaŋ ndu mi puu ndu Saa koŋ o sondo.” (1 Saam. 17:​34, 35) Mi Deeve sina maa kalaŋ ndɔɔ i wa ni, le saa finya ndɔ wa mandaa. Lelaŋ mbo simul kɔl le sɔŋgɔɔ le nda. Chuaa piaanduaa feleŋguaa tiuba ma tol taamasi Deeve wo kɔɔli, te o yɔŋ pɛ ma dɔu kɔllo kpou le walta nda ke nda laŋ tosaa.

5. A mɛɛ Sam 25:​14 dimi yɛ, nyɛ sɔvɛ kuɛɛ chuaa piaanduaa feleŋguaa nɔ yɛ ma tosa?

5 Deeve ndoo nɔ chaŋyɛi kpɛɛluŋnde a Chɛhowa. Nduyɛ, chaŋyɛi ndoo nɔ keŋ a ndu ve ndii hiou wa isɔvɛ a kɔl simulaa ndɔɔ ɔɔ nyɛ o nyɛ ndoo chaa tosaa a laba. Mɛlɛka Deeve wo Chɛhowa wa ni, nduyɛ chaaŋndɔ kpɛɛluŋndo o wa vɛlɛ ni. (Nuawɔ Sam 25:​14.) Chuaa piaanduaa feleŋguaa, nyɛ sɔvɛ nya nɔ mi la tosa wo cho chaŋyɛi nyɛi kindioo a Finya nya cho choo choo wo poŋ ni. Koŋ cho nya mala mi la chɔɔlu kalaŋndaŋ sɔla o kunda leKilisiɔŋndo niŋ.

6. Yiyaŋnda wɔɔŋnda kuɛɛ waŋnda apum ndaa nɔ yɛ a Deeve okɔɔ?

6 Simullo opilɛ o ndoo komal Deeve wo wa ni, waŋnda apum ndaa yiyaŋ maa o cho wɔ bɔɔ o pɔmbɔ. Le taamaseliiyo, mɛɛ Deeve dimul Masaa Sɔɔl maa o cho lakɔ Koolaya chɔulaba, mbo yeema le ndu dialloŋ diyɔɔ. Mbo nyuna pɛŋ Deeve aa: “Num poombɔɔ hoo num simul po koŋ ni?” (1 Saam. 17:​31-33) Tuupa mi Deeve huŋ o Masaa Sɔɔl lo, bɛ ndɔ ndoo dimul ndu niŋ maa wana heelaŋndo o cho ni, nduyɛ maa o cho wana wana nɔla ma tiindaŋ te. (1 Saam. 17:​26-30) Kɛ o baa pilɔɔ choo, Chɛhowa ndoo chi Deeve lende le. Ndoo sina Deeve nyɛkɛndɛi, nduyɛ le mɛɛ Deeve ndoo dɔu tiindaŋndo o ndu niŋ yɛ, mbo mala ndu le Koolaya yomɔɔ.—1 Saam. 17:​45, 48-51.

7. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o taamasi Deeve wo niŋ?

7 Yɛɛ ŋ pɛɛku yɛ o taamasi Deeve wo niŋ? Taamasi Deeve wo chɔm maa, a nɔ ma wa wana biuwaŋ. Mbo wa ikala le mi wanaa che num o chuaambɔyɛi niŋnda yiyaŋ maa, kaasoŋnɔɔ ŋ cho niŋ ni. Kɛ nɔ tiindaŋndo maa, o cho mɛɛ wanachioo yiyaŋ a num okɔɔ yɛ le, Chɛhowa yiyaŋ te. Chɛhowa sina wana suu ŋ cho wo, a nyɛ ŋ tiuba tosaa wo. (1 Saam. 16:​7) Nyɛ diiŋ ndɔ ŋ pɛɛku o taamasi Deeve wo niŋndo cho ni maa, a nɔ ma kindi chaŋyɛi numnde a Chɛhowa. Mi Deeve tosa hei sanaa a nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ mɛɛndaŋndo. Mbo yiyaŋ yiŋgoloŋ a mɛɛ nyɛm muŋ pɛɛku ndu a Chɛhowa okɔɔ yɛ. (Sam 8:​3, 4; 139:​14; Luomaŋ. 1:​20) Nyɛ cheleŋ ŋ nɔ ma tosa wo cho piɛileŋ o Chɛhowa lo le mbo ke num yoomuaŋ ni. Le taamaseliiyo, baa mi chaaŋaa numnda o sukuu mam num le mɛɛ ŋ cho Sei Chɛhowaa yɛ? Te lende i cho ni, mɛɛ piɛi o Chɛhowa lo le mbo mala num ma biuŋ simul koŋ. Nduyɛ dɔu sila ŋ saaluŋ o Diom ndɔɔ niŋ, yaula naalaŋ, a o vidueila naalaŋ niŋndo o wali niŋ. Te a che pɛ mɛɛ Chɛhowa mala num teleŋ o teleŋ o simultaŋ bɛŋgu yɛ, mi keŋ tosa mi tiindaŋ numndo chɔɔlu kalu poŋ. Nduyɛ te acheleŋnda che pɛ mɛɛ ŋ dɔu tiindaŋ numndo o Chɛhowa niŋ yɛ, mi keŋ tosa mi nda bɛɛ che maa a cho wana wana tiindaŋ.

Puaapiliaa feleŋguaa tusiaŋnda tiuba ma mala acheleŋnda o nɛila bɔɔbɔɔ niŋ (Tofa pɛl 8-9)

8-9. Yɛɛ mala yɛ Deeve mbo biuŋ chumndo haaa mbo simnuŋ masaa, nduyɛ yɛɛ puaapiliaa feleŋguaa pɛɛku yɛ o taamasi ndɔɔ niŋ?

8 Tofawɔ vɛlɛ simul cheleŋ ndoo komal Deeve wo. Mɛɛ Chɛhowa yulu ndu iso le mbo wa Masaa, ndoo nɔ mbo chum le wɔsilaŋ latiŋ tuupa mi ndoo kandu masaleŋ o Chuda niŋ. (1 Saam. 16:​13; 2 Saam. 2:​3, 4) Yɛɛ mala yɛ Deeve mbo biuŋ chumndo? O hendu kɔllo o sɔɔŋ muŋ choo le, kɛ mbo handu kɔl ndɔɔ kpou o nyɛ o tiuba le tosaa wo choo. Le taamaseliiyo, teleŋ Deeve nyaanuŋ Masaa Sɔɔl mbo kua o lɛŋnde Filiitiaŋndeŋ niŋndo, mbo soliŋ teleŋ koŋ kpeku le yaamɔɔwaa Isɔluɛiya chɔulabaa. Nduyɛ mi keŋ tosa yaamɔɔwa luei o tanda Chuda wo niŋ te.—1 Saam. 27:​1-12.

9 Yɛɛ chuaa piaanduaa feleŋguaa pɛɛku yɛ o taamasi Deeve wo niŋ? Soliŋ teleŋ numndo kpeku le Chɛhowa piɛiyo a le puaapiliaa numnda malaa. Tofawɔ nyɛ yɔŋnuŋ puaapilɛnɔ pilɛ diolaŋ Luikado wo. * Teleŋ o wa o pɔmbɔ wo, ndoo yeema mbo simnuŋ kɔɔfanɔ lɔɔlɔɔ wo. Kɛ mi bɛnduaa dimul ndu maa o suliŋ ndɔ le. Luikado tembu kɔl ɔɔ mbo vi ŋdial te, kɛ mbo hiau lachi a tosaa tau o wali pollo niŋ. Mbo dimi aa: “Mɛɛ ya yiyaŋ a nyɛ yɔŋnuŋ a teleŋ koŋ ndo, mi cha maa yaa nɔ mi chɔɔlu hiouwɔɔ lachioo tosa. Mi chɔɔlu sɛmbɔɔ dɔwɔɔ le miiŋgula makɔɔlaŋ tosaa nyɛkɛndɛi. Nduyɛ mi keŋ mala ya mi kandu waŋndo Baabuiyo pɛɛkoo. Mɛɛ yaa dimi yooŋgu kɛndɔɔ fau, lende koni siooŋnde ndii fula ya o kɔl ni.” Luikado cho niŋ suŋ suŋ buɛi malalaŋndo a kɔɔfanɔ lɔɔlɔɔ wo.

10. A teleŋ pilɛ, yɛɛ Deeve tosa yɛ tuupa mbo tosa kɛɛsiaa sɔvɛ sɔviɔɔ?

10 Ŋ tofaŋndɔ vɛlɛ nyɛ cheleŋ a Deeve okɔɔ. Teleŋ o nyaanuŋ Sɔɔl mbo kua o lɛŋndeŋ Filiitiaŋndeŋ niŋndo, mi ndu nda puaa nduaa chɔuwa kua o chɔuwo. Mɛɛ nda kuɛ, mi yaamɔɔwaa ndaa huŋ chɔuviaa nyɛm ndaŋ, nduyɛ ma kuaŋnuŋ a yuŋgula ndalaŋ. Deeve ndoo chaa chɔuwo tau. Le hei, ndoo tiuba mbo tiindaŋ taasi ndɔɔ, nduyɛ mbo nuuviaa nɛiyo le kɔlaŋ yaamɔɔwaa nduaa kaŋ delɔɔ choo a sɔŋgɔɔ. Kɛ o tosa lende le. Mbo duau tiindaŋ ndɔɔ o Chɛhowa niŋ. Sanaa a wana ndoo suaa le Mɛlɛka wo Abiaata, mi Deeve nyuna Chɛhowa aa: “Baa I tisa yaamɔɔwaa huŋ del haa yuŋgula naalaŋ choo ma kuaŋnuŋ a nda wa kɔɔli?” Mi Chɛhowa dimul Deeve maa o tisa nda kɔɔli, nduyɛ maa o cho batiuwaa sɔla. (1 Saam. 30:​7-10) Yɛɛ puaapiliaa feleŋguaa pɛɛku yɛ o hei niŋ?

Puaapiliaa feleŋguaa tiuba ma nyuna bɛnduaa kundaa le silaa (Tofa pɛl 11)

11. Yɛɛ ŋ nɔ yɛ ma tosa tuupa ma tosa kɛɛsiaalaŋ?

11 Tuupa ma tosa kɛɛsiaa, nyuna wanaa velu numnda ɔɔ wanaa cheleŋ le nɛi chɔmaa. Te a suukaŋ vɛlɛ pɛ a bɛnduaa kundaa nɔ taasioo wa, a tiuba ma ke num sila kɛndɛ kɛndɔɔ. Chɛhowa ke naa puaa o yulu haa iso wa ni, nduyɛ o tiindaŋ nda. Lelaŋ, num bɛɛ tiuba ma tiindaŋ nda. (Ɛfi. 4:​8) A tiuba ma tosa kɛɛsiaala kɛndɛlaŋ, te a tol pɛ taamasi ndaa kɔɔli, nduyɛ ma yaŋ silala nda ke numndaŋ nilaŋ. Ŋ tofaŋndɔ vɛlɛ taamasi Masaa Asa wo miŋ che nyɛ naŋ pɛɛku leniŋndo.

TAAMASI MASAA ASA WO PƐƐKU NAA TAU

12. Mɛɛ Asa simnuŋ Masaa, suliŋnda kuɛɛ ndoo nɔ yɛ?

12 Teleŋ Masaa Asa wa chua piaandu wo, o wa wana tusiaŋ, nduyɛ kɔl simulaa pila ndoo nɔ ni. Le taamaseliiyo, mɛɛ finya ndɔ Abicha sɔla piɔmndo mbo miiŋgu o foofo ndɔɔ, mbo kandu piɔmnda kpou solioo o lɛŋnde Chudaleŋ niŋ. “Mbo dimul waŋnda Chuda le ma tosa nyɛ hini Mɛlɛka Yaawɛɛ Mɛlɛka finya ndaa mamaa kɔllo wo, nduyɛ ma tosa nyɛ sawala ndɔlaŋ, a pɛɛkula ndɔlaŋ la dimi wo.” (2 Kolo. 14:​1-7) Okoŋ kɔɔli, mɛɛ po pilɛ diolaŋ Sɛlua wana waa Itoopiaa chua sovɛiyaa nduaa 1,000,000 le kɔlaŋ waŋnda Chuda delɔɔ choo a sɔŋgɔɔ, mi Asa duau tiindaŋ ndɔɔ o Chɛhowa niŋ. Mbo piɛi o ndu lo aa: “Oo Mɛlɛka Yaawɛɛ, wana o wana cho maa num, mbo mala wanaa nɔ kpaaya le wa, mbo piŋi nda wanaa kpaayaa bɛnduaa o ba le. Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka naa, num naŋ tiindaŋ ni, lelaŋ mala naa.” Diomnda Asa dimilaŋ ndaŋ la chɔm kpendekele maa, ndoo nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa tiuba mbo piŋi wanaa nduaa. Nduyɛ le mɛɛ ndoo nɔ tiindaŋndo o Chɛhowa niŋ yɛ, mi Chɛhowa mala ndu mbo “yam waŋnda Itoopiaa.”—2 Kolo. 14:​8-12.

13. O tasela ndɔ, mi Asa sɔla batiuwaa o chɔuwo. Kɛ yɛɛ ndoo yɔŋnuŋ yɛ a teleŋ cheleŋ, nduyɛ le yɛɛ?

13 I wa bɔɔ suɛi kala bɛndu le puaa chɔuwa 1,000,000 chiŋalaŋndo a sɔŋgɔɔ. Kɛ le mɛɛ Asa ndoo dɔu tiindaŋndo o Chɛhowa niŋ yɛ, mbo sɔla batiuwaa. Kɛ a teleŋ cheleŋ, mɛɛ Masa wɔɔŋ wɔɔŋndo Baasiaa kɔŋgɔlaŋ Isɔluɛi le nda hunɔɔ delɔɔ choo a sɔŋgɔɔ, Asa dou tiindaŋndo o Chɛhowa niŋ te. Mbo dimul Masaa Siiliaa le mbo mala ndu. Kɛ mi kɛɛsiaa o tosa koŋ ndo huŋ a fulamakɔɔli wɔɔŋndo. Sanaa a wana ndoo suaa le Mɛlɛka wo Hanani, mi Chɛhowa dimul Asa aa: “Le chɛlaŋ ŋ tosa a Masa bɛndoo Siiliaa, ma kɛɛ le tiindaŋ numndo dɔwɔɔ o Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka num ndo niŋ ndo, sovɛiya Siiliaa a mal num, ma kuaŋnuŋ.” Nduyɛ chɔŋ niŋ a teleŋ koŋ, kɔl nyulu ve lɛ o lɛŋnde ndaleŋ niŋ te. (2 Kolo. 16:​7, 9; 1 Masaa. 15:​32) Yɛɛ hei pɛɛku yɛ naa?

14. Vɛɛ ŋ chɔm yɛ maa a cho hiouwɔɔ lachi a tiindaŋndo dɔwɔɔ o Chɛhowa niŋ? Nduyɛ a mɛɛ Timoti Tasoo 4:​12 dimi yɛ, yɛɛ cho yɛ yɔŋnɔŋ te a tosa pɛ keŋ?

14 Wa wana tusiaŋ, nduyɛ ma hiou lachi a tiindaŋ numndo dɔwɔɔ o Chɛhowa niŋ. Mɛɛ ŋ sɔla yiŋɔɔ, ma chɔm kɛsɛ maa a nɔ tiindaŋndo o Chɛhowa niŋ. Nduyɛ Chɛhowa wa a kɔl kɛndɛ tau le mɛɛ ŋ luɛi o yuŋgu ndɔɔ niŋ yɛ. Kɛ, a nɔ ma hiou lachi a tiindaŋ numndo dɔwɔɔ o Chɛhowa niŋ. I cho tonya maa, mii wa tɛtɛlɛ le tiindaŋndo dɔwɔɔ o Chɛhowa niŋ o tasela ndɔ le kɛɛsiaala sɔvɛlaŋ tosaa. Kɛ ɔɔ niŋ a teleŋnda cheleŋ? I cho bɔɔ isɔvɛ le miŋ dɔu tiindaŋndo o Chɛhowa niŋ, te ŋ wa pɛ kɛɛsiaalaŋ tosaa a yelelaŋndo, wallo, vɛlɛ a kpeleŋnda naalaŋ okɔɔ! Tiindaŋ taasi numndo le kɛɛsiaala waa naa tosaa le. Nuuviaa sawala mandaala Baabuiyo, la mala num le kɛɛsiaa kɛndɔɔ tosaa wo, nduyɛ ma dɔu laŋ o wali niŋ. (Pulɔ. 3:​5, 6) Te a tosa keŋ pɛ, a cho Chɛhowa kɔllo nɛŋi, nduyɛ mi wanaa cheleŋ o kundaa niŋ bɛɛ ke num bɛɛleŋ.—Nuawɔ Timoti Tasoo 4:​12.

TAAMASI MASAA CHƐHOSIAFATI WO PƐƐKU NAA TAU

15. A mɛɛ Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 18:​1-3; 19:​2 dimi yɛ, biondɔŋnda kuɛɛ Chɛhosiafati ndoo tosa yɛ?

15 I cho tonya maa naa kpou wanaa lahakiaa naŋ cho ni, nduyɛ teleŋnda bɔɔbɔɔ miŋ tosa biondɔŋndaŋ. Kɛ keŋ nɔ mii kuuna num tosaa nyɛ ŋ tiuba o Chɛhowa piɛiyo niŋndo le. Tofawɔ taamasi Masaa Chɛhosiafati wo. Ndoo nɔ suliŋnda kɛndɛlaŋ tau. Teleŋ o wa chua piaandu wo, “mbo tual Mɛlɛka finya ndɔ ndu oo piɛiyo kɔɔli, nduyɛ mbo chua sawala ndɔlaŋ.” Okoŋ kɔɔli, mbo viam wanaa bɛnduaa o chiooŋ bɛndoŋ o Chuda niŋ le ma kɔ pɛɛku waŋnda sawala Chɛhowalaŋ. (2 Kolo. 17:​4, 7) Mi che bɛɛ mbo tosa hei, kɛ lepum, mi ndoo tosa kɛɛsiaala wɔɔŋndaŋ. Le taamaseliiyo, teleŋ pilɛ mɛɛ o tosa kɛɛsiaa wɔɔŋndo, mi Chɛhowa viam wana ndoo suaa le ndu wo le mbo kɔ sila ndu. (Nuawɔ Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 18:​1-3; 19:​2.) Yɛɛ nya chuaa piaanduaa feleŋguaa pɛɛku yɛ Chɛhosiafati o ba?

Te puaapiliaa feleŋguaa handu pɛ kɔllo kpou o walta nda ke nda laŋ choo, keŋ tosa mi acheleŋnda dɔu tiindaŋndo o nda niŋ (Tofa pɛl 16)

16. Yɛɛ puaapiliaa feleŋguaa pɛɛku yɛ o taamasi Luachiv wo niŋ?

16 Chɛl sila nda ke numndo, nduyɛ ma dɔu ndu o wali niŋ. Maa chuaa piaanduaa bɔɔbɔɔ, naapum num bɛɛ i cho num ikala o ba le mi Chɛhowa piɛiyo wa nyɛ tasoo o yoomu numndo niŋ. Tambu kɔl le keŋ te. Tofawɔ nyɛ puaapilɛnɔ pum diolaŋ Luachiv dimi wo. Mbo dimi aa: “Teleŋ ya wa o pɔmbɔ wo, yaa sina nyɛ kpeekpei yaa nɔ mi tosa o yoomu nuu niŋndo le. Maa chuaa piaanduaa bɔɔbɔɔ, yaa nɔ yeemɛi tau o pisultaŋ a o yelelaŋndo niŋ, mbo hiau kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ a o wali pollo niŋ.” Yɛɛ mala yɛ Luachiv? Mi bɛndu kundaa ke ndu silaa o nɛi kaalaa niŋ. Mi Luachiv dimi aa: “Mbo mala ya mi yiyaŋ o sawa mandaa cho o Timoti Tasoo 4:​8 niŋndo choo.” Mi Luachiv chɛl sila nda ke ndu koŋ ndo, nduyɛ mbo yiyaŋ a nyɛ hiou wa o sɔvɛ o yoomoo niŋndo okɔɔ. Mbo dimi aa: “Mi kɛɛsiaa le kpeleŋndaŋ kɛsioo o Mɛlɛka piɛiyo niŋ.” Yɛɛ wa yɛ fulamakɔɔlioo? Mbo dimi aa: “Mɛɛ nda ke ya sila koŋ, wɔsioŋ ŋtiŋ okoŋ kɔɔli, mi suliŋ le waa buɛi malalaŋndo.”

TOSA MI FINYA NUM CHO CHOO CHOO WO NAŊ KƆL A NUM

17. Vɛɛ puaapiliaa a ndepiliaa che yɛ chuaa piaanduaa cho Chɛhowa piɛiyo a nda latulu wa?

17 Puaapiliaa a ndepiliaa cho bɔɔ a kɔl kɛndɛ le Chɛhowa piɛiyo latulu a chuaa piaanduaa feleŋguaa. (Sɛfa. 3:​9) A kaala sɛmbɛ nya cho dɔwɔɔ wo, a dialuŋ fulaŋ nya nɔ le walta nya tosa o kundaa niŋndo tau. Nduyɛ la cho bɔɔ a sɔvɛ nda o hɔl.—1 Chɔŋ 2:​14.

18. A mɛɛ Pulɔwaa 27:​11 dimi yɛ, vɛɛ Chɛhowa yiyaŋ yɛ a chuaa piaanduaa cho ndu piɛiyo wa?

18 Puaapiliaa feleŋguaa, la kɛsiŋ o kɔl maa fɛɛŋ bɛɛ Chɛhowa puɛɛŋ a kaala nya chɔm le ndu wo le, nduyɛ o nɔ tiindaŋndo o nya niŋ. Mi Chɛhowa dimi maa o palɛi mɛɛlɛi niŋ, chuaa piaanduaa cho dialuŋ ndaŋ kalaŋ soliŋ kpeku a kɔllo kpou le ndu piɛiyo. (Pulɔ. 20:​29) O sina maa la kaala ndu, nduyɛ maa la yeema mi la piɛi ndu a yoomuma nyaŋ kpou. Lelaŋ, wa wana biuwaŋ. Te o yɔŋ pɛ ma tosa biondɔŋndo, chɛl sila nda ke numndo nduyɛ ma loonuŋ maa Chɛhowa o ba sila koŋ fula ni. (Hibu. 12:​6) Te a ke pɛ num wali kɛ kɛ le tosaa o kundaa niŋ, handu kɔl numndo kpou lechoo. Nduyɛ i hiou kpou ve, tosa mi Finya num cho choo choo wo naŋ kɔl a num o nyɛ o nyɛ niŋ ŋ tosa.—Nuawɔ Pulɔwaa 27:​11.

CHONDII 135 Dɛɛniaa Chɛhowaa, “Wa Wana Taasi Po Nuu”

^ pɛl. 5 Te puaapiliaa feleŋguaa sɔla pɛ yiŋɔɔ, nduyɛ ma wa simnɔŋndo kaasoŋnda o Mɛlɛka piɛiyo niŋ, ma nɔ yeemɛi le chɔɔloo tosaa tau. Le ma suliŋ le waa buɛiyaa malalaŋnda, mɛɛ mi wanaa cho o kundaa niŋnda nɔ bɛɛleŋ le nda. Yɛɛ puaapiliaa feleŋguaa sɔla yiŋɔɔ wa nɔ yɛ ma tosa, le mi wanaa cho o kundaa niŋnda nɔ bɛɛleŋ le nda?

^ pɛl. 9 Diolaŋ lapum la siŋgaŋ.