Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Maa Naa Kpou Ŋ Waŋnuŋ Diompilɛ Mɛɛ Chɛhowa nda Chiisu Cho Diompilɛ Yɛ

Maa Naa Kpou Ŋ Waŋnuŋ Diompilɛ Mɛɛ Chɛhowa nda Chiisu Cho Diompilɛ Yɛ

“I cho num piɛiyo le . . . ma wa diomndo o pilɛ . . . mɛɛ ya I cho o mɔɔsaŋ a num, mi num bɛɛ wa o mɔɔsaŋ a ya yɛ.”​—CHƆŊ 17:​20, 21.

CHONDOŊ: 24, 99

1, 2. (a) A yɛɛ okɔɔ Chiisu ndoo piɛi yɛ o piɛile ndɔle mɛɛlaa leŋ niŋ a buɛiyaa nduaa latulu? (b) Le yɛɛ Chiisu ndoo buulaŋ yɛ a diompilɔɔ okɔɔ?

CHIISU wa buulaŋndo a diompilɔɔ okɔɔ teleŋ o wa nyɛdiaa ndɔ mɛɛlaa dioo a wanaa o vem hɔlte ndɔ wa wo. Mɛɛ o wa piɛileŋ a nda latulu, mbo dimi maa o yeema mi diompilɔɔ wa buɛiyaa nduaa tɛɛŋ mɛɛ diompilɔɔ cho nda tɛɛŋ nda Finya ndɔ yɛ. (Nuawɔ Chɔŋ 17:​20, 21.) Te diompilɔɔ ndoo wa pɛ buɛiyaa Chiisuaa tɛɛŋ, hoo wa chɔm maa Chɛhowa vem Chiisu o chieeŋndo choo ni. Waŋnda ndaa nɔla ma sina buɛiyaa kpeekpeiyaa Chiisuaa a kaala wa nda tɛɛŋ vellaa velle wo, nduyɛ kaalaa hoo wa tosa mi diompilɔɔ ndoo chɔɔlu nda wa tɛɛŋ.—Chɔŋ 13:​34, 35.

2 Ŋ tiuba miŋ bii bila le sabu Chiisu ndoo soo tau a diompilɔɔ okɔɔ ichɔl koŋ ndo. Mbo saaluŋ maa diompilɛ kpeekpei ve wanaa o vem hɔlte ndɔ wa tɛɛŋ te. Le taamaseliiyo, mi wanaa o vem hɔlte ndɔ wa sɛɛŋgiaŋ “le wana wa wana bɛndoo nda tɛɛŋ ndo.” Paandu bɛɛ lende koni ndaa tosa ni. (Luku 22:​24-27; Maki 9:​33, 34) A teleŋ cheleŋ, mi Chemisi nda Chɔŋ dimul Chiisu le mbo ke nda foofola lebɛɛlaŋ o Masale Mɛlɛkaleŋ niŋ, le ma chal ndu ikɛi, hoo o ba ndɔ kɛndɔɔ choo, nduyɛ opilɔɔ o ba ndɔ miallo choo.—Maki 10:​35-40.

3. Yɛɛ cheleŋ ndoo kuuna yɛ buɛiyaa Chiisuaa le diompilɔɔ nɔɔ, nduyɛ nyunala kuɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa?

3 O cho ko yeemɛi le kpaayaa a foofoo nɔɔ le ndoo kuuna buɛiyaa Chiisuaa le waa o diompilɔɔ niŋ te. Waŋnda o palɛi Chiisu ve niŋ wa a piɔuviaŋ kanifuule, yɛletulaaleŋ a duuviaŋndaŋ la wa nda tɛɛŋ. Ŋ cho nyunalaŋ ndaŋ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ. Yɛɛ Chiisu ndoo tosa yɛ a duuviaŋndo okɔɔ? Vɛɛ ndoo mala yɛ tol kɔɔliaa nduaa le ma bii waŋnda kpeŋ kpeŋ nduyɛ ma wa o diompilɔɔ niŋ? Nduyɛ vɛɛ taamasi Chiisoo vɛlɛ a sɔɔŋ o pɛɛku woŋ mala yɛ naa le waa o diompilɔɔ niŋ?

DUUVIAALA CHIISU A BUƐIYAA NDUAA SƆLA LAŊ

4. Chɔmndɔ taamaseliilaŋ a duuviaala Chiisu sɔla laŋ okɔɔ.

4 Chiisu bɛɛ mi waŋnda duuviaa ndu. Mɛɛ Filipi dimul Nataniɛl maa o saaluŋ Mɛsayanɔɔ, mi Nataniɛl dimi aa, “Naasaluɛi? Wana waa loŋ nɔla mbo tosa suɛi waŋnda sɔla tɔnɔ leniŋ?” (Chɔŋ 1:​46) Kɛlɛŋgaa mi Nataniɛl sina maa o Bɛtilɛhɛm niŋ Mɛsayanɔɔ cho violɔŋ ni, a mɛɛ Makal 5:​2 dimi yɛ. Naapum mbo yiyaŋ dɔɔ maa Naasaluɛi ve chiee sɔvɛ le mi Mɛsayanɔɔ fula loŋ te. Vɛlɛ, wanaa kɛsuŋ kalaa wa o Chudiaa niŋ a ndaa chua Chiisu chɔdɔ wa le mɛɛ ndoo fula Kalili yɛ. (Chɔŋ 7:​52) Mi wanaa bɔɔbɔɔ o Chudiaa niŋ yiyaŋ maa wanaa fula Chudiaa wa ve wanaa sɔvɛ le. Mi Chuwaa cheleŋ kindiŋ le ndu bɛɛlaŋ tɛɛmboo, ma dimi maa Sameeliaanɔɔ o cho ni. (Chɔŋ 8:​48) Sameeliaŋnda yɛ, kaale cheleŋndeŋ pɔ nda wa ni, piɛile ndaleŋ le wa teŋgeŋ a piɛile Chuuwa. Waŋnda Chuda a Kalili ndaa nɔ bɛɛle bɔɔ le Sameeliaŋnda le nduyɛ ma kpeeŋaŋ nda.—Chɔŋ 4:​9.

Le mi buɛiyaa Chiisuaa ndaa lo o diompilɔɔ niŋ, ndaa nɔ ma siŋga yiyaŋnda ndalaŋ

5. Duuviaala suu kuɛɛ buɛiyaa Chiisuaa ndaa sɔla yɛ?

5 Simlachiaa lepiɛiyaa Chuuwa bɛɛ ndaa nɔ lebɛɛ le buɛiyaa Chiisuaa le. Mi Falesiiya ndaa veelu nda maa ‘wanaa Mɛlɛka cho hunɔɔ nyɛ palaa tusi choo’ wa. (Chɔŋ 7:​47-49) Te wana ndoo kue o sukuula lepiɛi Chuuwa nduyɛ mbo tol naamula ndalaŋ kɔɔli le, wana fondoo fuu Falesiiya ndaa che wana koŋ ni, nduyɛ maa o ve wana sinaa yau le. (Walta Wanaa Chiisuaa 4:​13) Le yɛɛ ndaa duuviaa yɛ Chiisu a buɛiyaa nduaa? Le mɛɛ waŋnda o teleŋ ndaa niŋ ndaa pɛɛluŋ tau a piɛile ndaleŋ, foofula ndalaŋ, a kaale ndaleŋ yɛ. Nduyɛ buɛiyaa Chiisuaa bɛɛ, mi duuviaala suu waa naa la piiliaŋ nda a mɛɛ nda che acheleŋnda yɛ. Le mi ndaa nɔ diompilɔɔ, ndaa nɔ ma siŋga yiyaŋnda ndalaŋ.

6. Chɔmndɔ taamaseliilaŋ le chɔmndo mɛɛ duuviaalaŋ la paaliaŋ naa yɛ?

6 Chieeŋ naŋ cho hau niŋndo cho o piaa cha a duuviaalaŋ. Lepum mi waŋnda duuviaa naa, ɔɔ mi naa bɛɛ duuviaa acheleŋnda. Mi ndepilɛnɔ cho niŋ kɔɔfanɔɔ o Ɔsiteliaa niŋndo dimi aa, “Mi yɛletulaale yaa nɔ le wanaa humbuaa leŋ le chɔɔluŋ mɛɛ ya handu kɔllo o kafala nda wa pilachieeya tosallo o lɛŋnde leŋ niŋndo choo, chɔŋ o sindɔɔ niŋ mbo huŋ bii a hau.” Mi yɛle ndɔle tulaaleŋ le chɔɔluŋ vɛlɛ, le mɛɛ apum wa ndu biyɔɔ wɔɔŋndo yɛ. Mi puaapilɛnɔɔ o Kanada niŋ chɔm mɛɛ ndoo yiyaŋ yɛ. Mbo dimi aa, “Yaa yiyaŋ ko maa wanaa dimi Fɛlɛŋsiei ya hiou wa wanaa sɔvɛ.” Mbo dimi maa le sabu koŋ, ndoo hɛnaŋ a wanaa dimi Iŋkilisiiye wa le.

7. Yɛɛ Chiisu ndoo tosa yɛ a duuviaalaŋ okɔɔ?

7 Kaa laduuviaa cho hau o kindaŋ tuaŋ mɛɛ o wa o palɛi Chiisu ve niŋ yɛ, nduyɛ o kendu mbo chuu. Yɛɛ Chiisu ndoo tosa yɛ a kaa koŋ okɔɔ? O tasoo, ndupila simnuŋ wana laduuviaa le. Lɔɔlɔɔ o wa waŋnda biyɔɔ kpeŋ kpeŋ. Wanaa sulaa ni, wanaa tambɛiya ni, Falesiiya a Sameeliaŋnda, nduyɛ wanaa biyaa paawaa a wanaa yɔŋ wɔɔŋnda kpou, mbo dimul nda yooŋgu kɛndɔɔ. O diiŋ ndɔɔ, mi Chiisu pɛɛku buɛiyaa nduaa nduyɛ mbo kɛsul nda taamaseliiyo maa a nɔ ma kiisaŋ a wanaa cheleŋnda ɔɔ ma duuviaa nda le.

SOLIŊ KAALAA A TUSIŊNDO KPEKU LE DUUVIAALAŊ CHƆULABAA

8. Tɛɛsiaawɔ sawa mandaa sɔvɛ cho puunduleŋ le diompilɛ naa wo.

8 Mi Chiisu pɛɛku naa sawa mandaa sɔviɔɔ o cho puunduleŋ le diompilɛ naa wo. Mbo dimul buɛiyaa nduaa aa, “Chaaŋaa naa [“pɔmbɔɔ a bɛndoo,” NW] laŋ nya nɔ ni mi la veelaŋ.” (Nuawɔ Maatiu 23:​8-10.) O kpeekpei niŋ, pɔmbɔɔ a bɛndoo waa naŋ cho ni kanifuule, naa kpou chuauwaa Adam nda naŋ cho ni. (Walta Wanaa Chiisuaa 17:​26) Mi Chiisu tɛɛsiaa vɛlɛ maa buɛiyaa nduaa kpou puaapiliaa a ndepiliaa nda cho ni kanifuule, nda kpou chua Chɛhowa maa Finya nda o choo choo niŋ o cho ni. (Maatiu 12:​50) Nduyɛ nda kpou luɛi o yuŋgu Mɛlɛkaa niŋ nduyɛ mi kaalaa a tiindaŋndo mɔɔsa nda ma wa o diompilɔɔ niŋ. Le sabu koŋ, o yaula wanaa Chiisu vem hɔlte ndɔ wa poonyiaa laŋ niŋ, ma veelu Kilisiɔŋnda a piliaa maa puaapiliaa a ndepiliaa ndaa nda cho ni.—Luomaŋnda 1:​13; Pitɛ Tasoo 2:​17; Chɔŋ Tasoo 3:​13. *—Tofa tɛɛsiaa amatou.

9, 10. (a) Le yɛɛnɛ Chuuwa ndaa nɔ yɛ sabu o sabu le pɛɛlɔŋndo a kaale ndaleŋ te? (b) Vɛɛ Chiisu pɛɛku yɛ maa i cho suɛi wɔɔŋ le wanaa fula o kaale cheleŋ niŋnda chuaa chɔdɔ? (Tofa fotuei tasoo o peele naŋ kandu leŋ choo.)

9 Mɛɛ Chiisu dimul buɛiyaa nduaa maa a nɔ ma che ndapila maa puaapiliaa a ndepiliaa nda cho vellaa velle ni, mbo kindila maa a nɔ ma tusiŋ. (Nuawɔ Maatiu 23:​11, 12.) A mɛɛ naŋ pɛɛku niŋ yɛ, teleŋndaŋ lapum, mi heelɔŋndo huŋ a piɔuviaŋndo wanaa Chiisu vem hɔlte ndɔ wa tɛɛŋ. Nduyɛ o teleŋ Chiisoo niŋ, waŋnda ndaa pɛɛluŋ bɔɔ a kaale ndaleŋ. Chuwaa bɔɔbɔɔ ndaa laalaŋ maa a wa a sɔvɛ mbo hiau wanaa cheleŋnda, kanifuule chuauwaa Ebilahamnda nda wa ni. Kɛ mi Chɔŋ wana yiŋaa dimul nda aa, “Poutaŋ ndaŋ bɛɛ, Mɛlɛka nɔla mbo siiŋguu laŋ chuauwa le Ebilaham.”—Luku 3:​8.

10 Mi Chiisu Pɛɛku maa i cho suɛi wɔɔŋ le mi waŋnda pɛɛluŋ a kaale ndaleŋ. Mbo chɔm hei kpendekele teleŋ wana poonyiaa nyuna ndu wo aa, “O nɛɛnɛ cho yɛ wana naa ŋ chiɛɛliaŋ ndo?” Le mi Chiisu muli nyuna koŋ, mbo dimi bundɛi. Chuunɔ pilɛ wa kɔlaŋ o nɛi mi viiya luaa ndu okoŋ ma mɛi ndu o nɛi loŋ. Mi che bɛɛ naa mi chaaŋaa nduaa Chuuwa cha poo hoo ihini o nɛi, kɛ a mala ndu le. Kɛ mi nyiɛɛye bii Sameeliaanɔ pilɛ le po Chuunɔ koŋ, nduyɛ mbo bii ndu nyɛkɛndɛi. O bundɛi mɛɛlulaŋ, mi Chiisu dimul wana poonyiaa koŋ maa o nɔ mbo wa maa Sameeliaanɔ koŋ. (Luku 10:​25-37) Mi Chiisu dimi maa mi Sameeliaanɔɔ pɛɛku Chuuwa nyɛ o sim le chaaŋ nda wanachioo kaala wo.

11. Le yɛɛ buɛiyaa Chiisuaa ndaa nɔ yɛ ma hɛli wana le, nduyɛ vɛɛ o mala yɛ nda le keŋ biyɔɔ bila?

11 Tuupa mi Chiisu kua choo choo, mbo dimul buɛiyaa nduaa le ma dimi yooŋgu kɛndɔɔ “lɛŋnde Chudiaaleŋ kpede, a lɛŋnde Sameeliaaleŋ, a ba o ba fee o chieeŋndo choo.” (Walta Wanaa Chiisuaa 1:​8) Le mi buɛiyaa Chiisuaa ndaa tiu keŋ ba, ndaa nɔ ma chɔulaba heelɔŋndo a duuviaalaŋ. Teleŋnda bɔɔbɔɔ, mi Chiisu suaa a suliŋnda kɛndɛ wanaa lekaa wa okɔɔ, nduyɛ mi hei bɛɛndiaa buɛiyaa nduaa le ma dimi yooŋgu kɛndɔɔ o kaale kɛ kɛ lo. Le taamaseliiyo, mbo chandu wana bɛndu puaa chɔuwaa pilɛ, o ndoo chɔm tiindaŋ kala kalaa wo. (Maatiu 8:​5-10) O ndu lo chiee Naasaluɛi, mi Chiisu tɛɛsiaa mɛɛ Chɛhowa ndoo mala wanaa lekaa wa yɛ. Nda cho ni, chua Foniisiaŋnɔ pɔnɔ ndɔ ndoo vi o chioo Saluɛfati niŋndo, a po ndoo nɔ naa ŋlɛlɔɔ o Siiliaa niŋndo diolaŋ Naamaŋ. (Luku 4:​25-27) Mi Chiisu dimul vɛlɛ chua Sameeliaanɔɔ yooŋgu kɛndɔɔ. Nduyɛ pɛŋ mbo tosa palɛi iŋiiŋ o chiee Sameeliaŋnda kanifuule, waŋnda ndaa nɔ yeemɛi o yooŋgu kɛndɛ o wa dimioo wo niŋ.—Chɔŋ 4:​21-24, 40.

KILISIƆŊAA TASIAA NDAA NƆ MA CHƆULABA KAA LADUUVIAA

12, 13. (a) Yɛɛnɛ buɛiyaa Chiisuaa ndaa tosa yɛ mɛɛ Chiisu pɛɛku chua Sameeliaanɔɔ? (Tofa fotuei diiŋndɔɔ o peele naŋ kandu leŋ choo.) (b) Yɛɛ chɔm yɛ maa Chemisi nda Chɔŋ ndaa bii bila tau nyɛ Chiisu wa kindiŋndo le nda pɛɛkoo wo le?

12 I ve suɛi kpɛdɛ le mi wanaa Chiisu vem hɔlte ndɔ wa ndaa chɔulaba kaa laduuviaa le. Mi kɔndɔfillo bii nda mɛɛ nda che Chiisu chua Sameeliaanɔɔ pɛɛkoo. (Chɔŋ 4:​9, 27) Le yɛɛ? Naapum le mɛɛ simlachiaa lepiɛiyaa Chuuwa ndaa suu o wana lanɔɔ lo o luŋ te yɛ, kɛlɛŋgaa niŋ te le suɛi o chua Sameeliaanɔ ndoo nɔ tɔɔ kɛndɛ le wo. Mi wanaa o vem hɔlte ndɔ wa dimul ndu le mbo de nyɛdiaa. Kɛ balta Chiisu dɔu a chuaa hoo laŋ hiuwo ndu yelallo tei, mbo cha maa nyɛdiaa dioo cho nyɛ sɔvɛ le ndu le. Mɛlɛka ndoo yeema ndu mbo dimi yooŋgu kɛndɔɔ. Nduyɛ hɛnaŋ Finya ndɔɔ tosaa, a suɛi o chua Sameeliaanɔɔ lo, wa ko maa nyɛdiaa le ndu.—Chɔŋ 4:​31-34.

13 Chemisi nda Chɔŋ bii suɛi sɔvɛi hei bila le. Mɛɛ Chiisu nda buɛiyaa nduaa lo balɔɔ ma fuuluu Sameeliaa, ma nuuviaa yiyaa o sɔndɔkɔlɔ pilɛ o Sameeliaa niŋ le ma hivi nyumndaŋ. Kɛ Sameeliaŋnda chɛl nda ma lɔl loŋ te. Mi Chemisi nda Chɔŋ tuulu kɔl ŋama ŋama, okoŋ ma dimul Chiisu le ma tosa mi yiŋndeŋ le chɛŋ choo choo mi le huŋ lom sɔndɔkɔlɔ koŋ chilikɔ. Kɛ mi Chiisu sila nda o kala kala. (Luku 9:​51-56) Kɛlɛŋgaa Chemisi nda Chɔŋ ve tumbe dɔɔnɔŋ lende tau le, te ndoo wa pɛ maa o nda lo Kalili keŋ ndii yɔŋnuŋ ni. Naapum le mɛɛ waŋnda Sameeliaa chɔm nda yɛ yɔɔ yɛ nda dɔɔnuŋ tumbe ni. Okoŋ kɔɔli, mɛɛ Chɔŋ wa yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o Sameeliaŋnda lo, mi a bɔɔbɔɔ yaŋ nilaŋ. Kɛlɛŋgaa dɔɔ mbo tambu kɔl le tumbe ndoo dɔɔnuŋ teleŋ koŋ ndo.—Walta Wanaa Chiisuaa 8:​14, 25.

14. Vɛɛ ndaa soli yɛ bahawɛi laduuviaa?

14 Mɛɛ paale Pɛŋtikɔɔsileŋ le hiou o wɔsi 33 niŋ, o viu bɛɛ le mi duuviaŋndo luɛi o kundaa niŋ. Mɛɛ puaapiliaa wa wanaa piaandaa ndaa vi wa nyɛdiaa piɔuwo, a wa wanaa dimi Kilikiiye wa tauwo. (Walta Wanaa Chiisuaa 6:​1) Kɛlɛŋgaa le mɛɛ ndaa dimi suɛi maŋgalɛi pilɛ le yɛ nda wa nda hɛlioo ni. Mi wanaa Chiisu vem hɔlte ndɔ wa keleŋa suɛi hei toosiaa chɔ chɔ. Ma hɛli puaapiliaa kɔl kaluaa a ŋɔmmɛu le waa nyɛdiaa piɔuwo kpɛŋji. Puaapiliaa haa kpou ndaa nɔ diola maKilikiilaŋ. Mi hei dɛɛniaa dɔɔ waŋlaanduaa vii kaŋ piaandaa ndaa kɛ ma pilaŋ nda tana wa kɔltaŋ.

15. Vɛɛ Pitɛ ndoo pɛɛku yɛ le balaŋ solioo o kaa hɛliaa niŋ? (Tofa fotuei yaa ndɔɔ o peele naŋ kandu leŋ choo.)

15 O wɔsi 36 niŋ, mi buɛiyaa Chiisuaa kandu yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o kaalaŋ ndo kpou. Kɛ tuupa mi keŋ yɔŋnuŋ, Chuuwa kinɛi Pitɛ, wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo ndoo holnuŋ ni. Okoŋ, mi Mɛlɛka chɔm ndi kpendekele maa duuviaŋ nɔ mbo wa Kilisiɔŋnda tɛɛŋ te. Nduyɛ mi Pitɛ dimul Kɔniliɔɔ yooŋgu kɛndɔɔ, po chɔu maLuomaŋnɔɔ. (Nuawɔ Walta Wanaa Chiisuaa 10:​28, 34, 35.) Okoŋ kɔɔli, mi Pitɛ holnuŋ vɛlɛ Kilisiɔŋaa ve ŋChuu le wa nduyɛ mbo dia nyɛdiaa nda ndaa. Mɛɛ wɔsioŋ hiou ŋtiŋ okoŋ kɔɔli, mbo kialu vɛlɛ nyɛdiaa dioo nda Kilisiɔŋaa ve ŋChuu le wa. (Kaleesiaŋnda 2:​11-14) Mi Pɔɔl miŋgi Pitɛ o nɛi nduyɛ mi Pitɛ chɛl sila nda ke ndu wo. Vɛɛ naŋ looku yɛ sina? Mɛɛ Pitɛ poonyiaa yau ndɔ tasoo o Chuuwa lo vɛlɛ a Kilisiɔŋaa ve ŋChuu le wa o Eesia Mainɔ niŋ, mbo suaa a mɛɛ i cho suɛi sɔvɛ le puaapiliaa naa kpou kaalaa yɛ.—Pitɛ Tasoo 1:​1; 2:​17.

16. A yɛɛ okɔɔ ndaa sina yɛ Kilisiɔŋaa tasiaa?

16 A tonya, le mɛɛ Chiisu kɛsi taamasi kɛndɔɔ yɛ, mi wanaa o vem hɔlte ndɔ wa pɛɛku le “waŋnda kpou” kaalaa. (Chɔŋ 12:​32; Timoti Tasoo 4:​10) Mi che bɛɛ mbo chua teleŋndo tau, kɛ ma siŋga yiyaŋ ndaa nɔ le waŋnda wo. Nduyɛ pɛŋ, ma sina Kilisiɔŋaa tasiaa le kaala wa nda tɛɛŋ vellaa velle wo. A wɔsila 200 ndaŋ, mi wana poonyiaa Tɛtuuliaŋ miŋgi sondo nyɛ wanaa cheleŋnda dimi a Kilisiɔŋnda okɔɔ wo aa, “A kaaliaŋ vellaa velle,” nduyɛ “A cho a bɛɛndiaŋ le ma vi pɛŋ le opilɛ a o cheleŋndo.” Le mɛɛ Kilisiɔŋaa kaŋ ndaa wounuŋ “wana chieeyɛi sɛnɛiye” yɛ, ma pɛɛku le waŋnda kpou chɔɔ maa nyɔɔ opilɛ kpe nda cho ni, mɛɛ Mɛlɛka che nda yɛ.—Kolosiaŋnda 3:​10, 11.

17. Vɛɛ naŋ soliŋ yɛ kaa laduuviaa kɛ kɛ o kɔl po? Chɔmndɔ taamaseliilaŋ.

17 Hau bɛɛ, mii chua teleŋndo tau le miŋ soliŋ kaa laduuviaa o kɔl. Mi ndepilɛnɔɔ o Filaŋsi niŋ tɛɛsiaa mɛɛ hei wa suɛi kala le ndu yɛ. Mbo dimi aa, “Chɛhowa pɛɛku ya nyɛ kaalaa simndo, nyɛ nyɔɔŋ kenaŋndo simndo, nduyɛ a nyɛ waŋnda suu o suu kaalaa simndo. Kɛ I cho wɔ tuŋ pɛɛkoo mɛɛ ya chɔulaba waŋnda duuviaa yɛ, nduyɛ lɔɔlɔɔ i cho suɛi kpɛdɛ le. Le sabu koŋ ya cho hiouwɔɔ lachi a piɛileŋ a ndi okɔɔ ni.” Mi ndepilɛnɔɔ o Speŋ niŋ tɛɛsiaa maa teleŋndaŋ lapum, o nɔ wɔ mbo chɔulaba yiyaŋnda wɔɔŋndaŋ a waŋnda suuwo opum okɔɔ. Mbo dimi aa, “Lepum mi tiu ndi ba. Kɛ I sina maa I nɔ mi hiou lachi a chɔulabaa. I mel Chɛhowa balikaa kanifuule, I cho o yuŋgu ndɔ nɔ diompilɔɔ wo niŋ.” Naa kpou nɔ miŋ yiyaŋ nyɛkɛndɛi a mɛɛ naŋ sinaŋ yɛ. Baa naa bɛɛ nɔ pa le miŋ soliŋ kaa laduuviaa o kɔl?

TE KAALAA HINDU PƐ, DUUVIAŊNDO LO PƐ

18, 19. (a) Sabu yɛɛ naŋ nɔ yɛ le wana o wana demullo? (b) Vɛɛ naŋ tosa yɛ hei?

18 I cho suɛi sɔvɛ le mi naa kpou loonuŋ maa ŋ wa landaŋ a Mɛlɛka. (Ɛfisiaŋnda 2:​12) Kɛ mi Chɛhowa naŋ naa ndu o ibuŋ a kaalaa. (Hoosiaa 11:​4; Chɔŋ 6:​44) Nduyɛ mi Chiisu demul naa. Mbo tosa a sabu le miŋ wa o yuŋgule Mɛlɛkaleŋ niŋ. (Nuawɔ Luomaŋnda 15:​7.) Mi che bɛɛ wanaa lahakiaa naŋ cho ni, kɛ mi Chiisu tosal naa kɛndɛi le naa chɛlɔɔ. Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ yiyaŋ pɛɛŋ le wana o wana kiɔɔ le!

Ŋ nɔ diompilɔɔ nduyɛ ŋ kaaliaŋ vellaa velle kanifuule, ŋ cho nuuviaa “kɔl kalu chaŋ hoo o Mɛlɛka lo wo” (Tofa pɛl 19)

19 Mɛɛ naŋ naŋnuŋ fau o mɛɛlula chieeŋndo hoo ikɛi, lende koni waŋnda cho hiouwɔɔ lachi a piɔuwaŋndo, duuviaŋndo, vɛlɛ a yɛletulaaleŋ nɔɔ ni. (Kaleesiaŋnda 5:​19-21; Timoti Diiŋ Ndɔɔ 3:​13) Kɛ naa wanaa Chɛhowaa cho nuuviaa “kɔl kalu chaŋ hoo o Mɛlɛka lo wo,” o mala naa le kaa laduuviaa malɔɔ, nduyɛ miŋ hivi kɔl nyuloo lachi wo. (Chemisi 3:​17, 18) Ŋ cho a nyaale le waa o chaŋyɛi niŋ a wanaa fula o lɛŋii cheleŋnde niŋnda, le chɛlɔɔ mɛɛ nda tosa sɔɔŋ yɛ, nduyɛ lepum, le pɛɛkoo suɛi ndɛi maŋgalɛi. Te ŋ tosa hei pɛ, ŋ cho kɔl nyuloo tueiyɔɔ yeela “mɛɛ pioo o hiau nuaa o vela le yɛ,” nduyɛ sakpoyɛi cho wa “mɛɛ mɛŋndaŋ o pee mɛŋma ihɛllo ma huŋ nuaa a kpaaya bɛndoo yɛ.”—Aisaya 48:​17, 18.

20. Yɛɛ yɔŋnuŋ yɛ te kaalaa siŋga pɛ mɛɛ naŋ yiyaŋ yɛ?

20 Mɛɛ ndepilɛnɔ cho Ɔsiteliaa wo pɛɛku Baabuiyo, mbo kandu kaa ndɔ laduuviaa a yɛletulaale wɔɔŋ ndoo nɔ leŋ malɔɔ o pɔm pɔmbɔ. Mi kaalaa siŋga mɛɛ ndoo yiyaŋ yɛ. Mi puaapilɛnɔ dimi Fɛlɛŋsiei o lɛŋnde Kanada leŋ niŋndo dimi maa mi waŋnda tul acheleŋnda leyɛ le mɛɛ nda sina nda le yɛ. Mbo sina maa “suliŋnda waŋnda la sɛɛŋuŋ o fondaŋ nda veluŋ ndo le.” Mbo chua pɛɛŋ ndepilɛnɔ dimi Iŋkilisiiye wo o nɔɔ niŋ. Taamaseliilaŋ ndaŋ la chɔm maa mi kaalaa chɔulaba kaa duuviaŋndo. Kaalaa tosa miŋ nɔ diompilɔɔ nduyɛ wana nɔla naa piɔu tɛɛŋ te.—Kolosiaŋnda 3:​14.

^ pɛl. 8 Diomndo hoo puaapiliaa sim vɛlɛ le ndepiliaa o kundaa niŋ. O puaapiliaa wa o Luom niŋnda lo Pɔɔl ndoo poonyiaa yau ndɔɔ ni, kɛ yauwo hoo chɔm kpendekele maa ndepiliaa bɛɛ wa tɛɛŋ, kanifuule mbo pial ndepiliaa apum diolaŋ. (Luomaŋnda 16:​3, 6, 12) Le wɔsila bɔɔbɔɔ, mi Bandu Mɛŋgɛlaa veelu Kilisiɔŋnda o kundalaŋ niŋ aa ‘puaapiliaa a ndepiliaa.’