Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Ndoo Tiuba Mbo Sɔla Sala Mɛlɛkaa

Ndoo Tiuba Mbo Sɔla Sala Mɛlɛkaa

Ŋ CHO Chɛhowa piɛiyo nduyɛ ŋ yeema sala ndɔɔ. Kɛ vɛɛ naŋ looku yɛ sala Mɛlɛkaa sɔla? O sindɔɔ niŋ, mi wanaa ndaa tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo wa ndaa sɔla vɛlɛ sala Mɛlɛkaa. Acheleŋnda ndaa nɔ suliŋnda kɛndɛlaŋ, kɛ o mɛɛlulaŋ mi sala Mɛlɛkaa hialuŋ nda. Lelaŋ miŋ nyunaŋ dɔɔ aa, “Yɛɛ Chɛhowa cho yɛ nuaa o naa pilɛŋ pilɛŋnda niŋ?” Taamaselii Luehobowam ndo, masaa le Chuda, mala naa le mulioo saalɔŋndo.

KANDƆŊ WƆƆŊNDO

Finyaa Luehobowam, Sɔlɔmɔŋ, wa masaa o Isɔluɛi niŋ le wɔsilaŋ 40. (Masaa Bɛnduaa Tasiaa 11:​42) Mɛɛ finya ndɔ vi, mi Luehobowam chaŋ Chulusɛlɛm, mbo kua Siɛkɛm le mbo simnuŋ masaa. (Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 10:​1) Baa siooŋnde wa ndu pa le simnɔŋndo masaa? Ndaa sina Sɔlɔmɔŋ le taasi bɛndoo. O ve viouwɔɔ le mi Luehobowam ndoo sɔla tofaa te o nɔ pɛ taasioo le bahawɛi kala kalaa solioo.

Mi Isɔluɛiya sinaŋ nyɛpalaa, nduyɛ ma viam waŋnda maa hɔlte nda o Luehobowam ndo le ma dimul ndu nyɛ nda yeema ndu mbo tosa wo. Ma kɔ dimul ndu aa, “Boondii finya num wa naa choo ve, mbo bɛpɛla naa bɛpɛlaa pila, a wolɔɔla lusulɛila o handu naa choo laŋ. Lelaŋ te a yeema pɛ mi ŋ luɛi num o ba bɛŋgu, mi ŋ saaŋgial num, mɛɛ faŋa naa wolɔɔla lusulɛilaŋ choo.”—Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 10:​3, 4.

Luehobowam ndoo nɔ chuaŋ chua kala kalaa le tosaa. Te ndoo tosa nyɛ waŋnda ndaa yeema ndu mbo tosa wo pɛ, mɛɛ ndu a yuŋgu ndɔɔ, a wanaa wa o chiɛi lemasaa niŋnda wa balaŋ faŋa o sulta nda wa tueiyɔɔ yeela laŋ choo latiŋ. Kɛ te ndoo kɛɛ pɛ le tosaa nyɛ waŋnda nyuna wo, a wa ndu simul. Yɛɛ ndoo tosa yɛ? O tasoo, mbo suaa fɛŋ o bɛnduaa yuwaa ndaa mala finya ndɔ wa lo. Ma dimul ndu maa o yaŋ waŋnda nilaŋ. Kɛ mi Luehobowam suaa o sulaŋaa nduaa lo, nduyɛ mbo kɛɛsiaa le waŋnda biyɔɔ ŋuasu ŋuasu. Mbo dimul nda aa, “Finya nuu handu nya wolɔɔla lusulɛilaŋ choo, kɛ la ya I handu niŋ nya choo laŋ, laŋ bɛɛ la hiau niŋ lusul. Finya nuu ndu ndu, a kpatuei yɔŋɛi ndu oo luaa nya ni, kɛ ya ya, kpetuei nɔ chiliŋndoŋ o bolle ve, a ndi ya I wa niŋ nya soŋɔɔ ni.”—Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 10:​6-14.

A che pa nyɛ naa bɛɛ pɛɛku o hei niŋndo? Hau, ŋ nɔ bɛnduaa yuuwa naa tɛɛŋ tau, a viou niŋ Chɛhowa piɛiyo le wɔsiŋ bɔɔbɔɔ wa. Nduyɛ a nɔla ma mala naa le kɛɛsiaala kɛndɛlaŋ tosaa. La ŋ waŋnuŋ wanaa taasi le nda nilaŋ yaŋɔɔ.—Choobu 12:​12.

“MA DIIKUŊ DIOM CHƐHOWAA”

Okoŋ, mi Luehobowam duau puaa nduaa chɔuwa naapilɛ le mbo chiŋalaŋ kayii ndii simul ndu ve. Kɛ, mi Chɛhowa yɔŋ Siɛmaya, wana ndoo suaa le ndu wo le mbo dimul nda aa, “La kua mi la sɔŋga a wanayaŋ nyaaŋ te. Kani fondole, ya Mɛlɛka Yaawɛɛ pila kpeekpei tosa ni mi hei yɔnuŋ.”—Masaa Bɛnduaa Tasiaa 12:​21-24. *—Tofa Tɛɛsiaa amatou.

Baa i wa pa suɛi kpɛdɛ le mi Luehobowam ndoo yaŋ Chɛhowa nilaŋ? Yɛɛ waŋnda ndaa yiyaŋ yɛ a masa nda sɛnɛiyo? Ndoo dimul niŋ waŋnda maa o cho nda nyɛpalaa tusi choo a “kpatuei nɔ chiliŋndoŋ o bolle ve.” Kɛ a teleŋndo hoo, ndoo nɔla lɛ mbo tosa nyɛ o nyɛ a simul woolu ndu hoo wo le! (Tuuwɔ Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 13:​7.) Kɛ, mɛɛ mɛɛ waŋnda ndaa yiyaŋ a ndu okɔɔ, mi masaa Luehobowam a puaa nduaa chɔuwa “chɛl nyɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ dimul nda wo, wana o wana kue lɛ mbo sɔŋga” le.

Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o hei niŋ? I cho lɔɔlɔɔ suɛi taasi le Mɛlɛka diikɔŋndo, o yɔŋ bɛɛ mi waŋnda wa naa mamɔɔ le keŋ tosaa. Mɛlɛka cho naa lɔɔlɔɔ salaa dɔwɔɔ te ŋ diikuŋ ndu pɛ.—Ditɔnɔmii 28:​2.

Baa mi Luehobowam sɔla pa salaa le diikɔŋ ndɔɔ? Luehobowam wa wɔ masaa ni le kaaleŋ Chuda a Bɛŋnjamiŋ, nduyɛ mbo kɛɛsiaa le mbo taŋgul chieeŋ bɛnduŋ sɛnɛi cheleŋ o tanda koŋ niŋ. Mbo toosiaa vɛlɛ chiooŋ pum ŋ “kala kala.” (Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 11:​5-12) I wa i sɔvɛ ve, mbo diikuŋ sawala Chɛhowalaŋ le teleŋndo opum. Le mɛɛ kayii tɔ ve ndii kandu piɔmnda sooluuwo yɛ, mi wanaa bɔɔbɔɔ ndaa hiŋ Chulusɛlɛm le Luehobowam tooloo a piɛile tonyaleŋ. (Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 11:​16, 17) Le mɛɛ Luehobowam diikuŋ Chɛhowa yɛ, mi masale ndɔleŋ le chɔɔlu kalu poŋ.

HAKILA LUEHOBOWAM NDAŊ NDUYƐ A MƐƐ O MALTAŊ YƐ

Mɛɛ masale Luehobowam ndeŋ le kendu poŋ, mbo tosa suɛi kɔndɔfille ipum. Mbo mal sawala Chɛhowalaŋ diikɔŋndo, nduyɛ mbo kandu mɛlɛkaa lachoowaa piɛiyo! Kɛ le sabu yɛɛ? Baa kala ndɔ wa Amɔnaitiinɔɔ wo nyindu ndu le kɛɛsiaa koŋ tosaa ni? (Masaa Bɛnduaa Tasiaa 14:​21) Naa ŋ sina le, kɛ mi kaaleŋ kpou tual taamasi ndɔ wɔɔŋndo kɔɔli. Lelaŋ, mi Chɛhowa chɛl le mi Masaa Sisaki fula Ichipi wo huŋ bii chieeŋ bɛnduŋ bɔɔbɔɔ o Chuda niŋ. A chieeŋ kala kala Luehobowam toosiaa muŋ ndoŋ kpou, mi hei yɔŋnuŋ!—Masaa Bɛnduaa Tasiaa 14:​22-24; Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 12:​1-4.

Mi suɛi chɔɔlu lewɔu mɛɛ Sisaki a puaa nduaa chɔuwa huŋ chiŋalaŋ Chulusɛlɛm, naa Luehobowam wa o masaleŋ choo wa. A boondii keŋ, mi Siɛmaya, wana ndoo suaa le Mɛlɛka wo ke Luehobowam a masaa nduaa yooŋgu fula o Mɛlɛka lo wo aa, “Le mɛɛ nya mal la yɛ, lelaŋ ya I mal nya masaa Sisaki o ba ni.” Yɛɛ Luehobowam tosa yɛ a sila koŋ? Mbo chɛl sila koŋ! Mi Baabuiyo dimi aa, “Mi masa bɛndoo Luehobowam, a wanaa bɛnduaa Isɔluɛi kpou, ma tusiŋ, ma chɛl ndi a tonya maa a tosa yɔŋ wɔɔŋndo. Ma dimi aa, “Mɛlɛka Yaawɛɛ nɔ di mbo tosa lende.”” Lelaŋ, mi Chɛhowa piŋi Luehobowam, nduyɛ Chulusɛlɛm sɔla lɛ tambei le.—Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 12:​5-7, 12.

Okoŋ kɔɔli, mi Luehobowam hiau lachi a waa masaa o kaale Chudaleŋ choo. Tuupa mbo sɔla piɔmndo, mbo ke chuauwaa nduaa piaanduaa nyɔɔŋ tau. Naapum ndoo yeema nda ma huŋ simul Abicha po ndɔ le, o ndoo nɔ mbo simnuŋ masaa o ndu kɔɔli wo. (Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 11:​21-23) O keŋ tosaa niŋ, mi Luehobowam tosa taasioo tau mbo hiau boondii o wa feleŋgɔnɔ ve.

BAA WANA KƐNDƆƆ LUEHOBOWAM WA NI ƆƆ WANA WƆƆŊNDO?

Mi che bɛɛ mi Luehobowam kindiŋ le sɔɔŋ kɛndɔŋ ŋpum tosaa, Baabuiyo dimi aa, “Mi masaa Luehobowam o tosa yɔŋ wɔɔŋndo.” Le sabu yɛɛ? Kanifuule, “o kindi le mbo tosa nyɛ hini Mɛlɛka Yaawɛɛ kɔllo le.” Lelaŋ, Chɛhowa ndoo hini kɔl a ndu le.—Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 12:​14.

Luehobowam ndoo nɔ chaŋyɛi kpɛɛluŋ a Chɛhowa maa Deeve le

Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o yoomu Luehobowam ndo niŋ? Mi ndoo diikuŋ Chɛhowa teleŋndaŋ lapum. Nduyɛ mbo tosa sɔɔŋ kɛndɔŋ ŋtiŋ le wanaa Chɛhowaa. Kɛ ndoo nɔ chaŋyɛi kpɛɛluŋ a Chɛhowa le, vɛlɛ ndoo nɔ yeemɛi kala kala le hɛnaŋ Mɛlɛkaa tosaa le. Lelaŋ, mbo mal suɛi wa sakpo ve tosaa, nduyɛ mbo kandu Mɛlɛkaa lachoowaa piɛiyo. Ma nyunaŋ dɔɔ aa, ‘Baa le mɛɛ mɔnɛi ndii bii Luehobowam le biondɔŋnda o tosalaŋ yɛ, nduyɛ mbo yeema le Mɛlɛka kɔllo nɛŋioo yɛ o chɛl sila Chɛhowaa ni? Ɔɔ le tosaa koni nyɛ acheleŋnda dimul ndu maa o tosa wo?’ (Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 11:​3, 4; 12:​6) Okoŋ kɔɔli, mbo tosa vɛlɛ suɛi wɔɔŋnde o yoomu ndɔɔ niŋ. O wa bɔɔ teŋgeŋ a Masaa Deeve finya ndɔ mama! I cho tonya maa mi Deeve tosa biondɔŋndaŋ. Kɛ mbo mal yɔŋnda ndɔla wɔɔŋ wɔɔŋnda o tosalaŋ a kɔl ndɔɔ kpou. Nduyɛ mbo kaala Chɛhowa a piɛile tonyaleŋ haaa a yoomu ndɔɔ mɛɛlulaŋ.—Masaa Bɛnduaa Tasiaa 14:​8; Sam 51:​1, 17; 63:​1.

Ŋ nɔla miŋ pɛɛku sɔɔŋ tau o bundɛi Baabuiye hei niŋ. I cho bɔɔ suɛi kɛndɛ te waŋnda wa pɛ yuŋgula ndalaŋ nyɔɔŋ kioo, nduyɛ ma wa sɔɔŋ kɛndɔŋ acheleŋnda tosallo. Kɛ le sala Chɛhowaa sɔlaa, ŋ nɔ miŋ piɛi ndu o nɛi o hini kɔl lo choo, nduyɛ miŋ nɔ chaŋyɛi kala kalɛi a ndu.

Le miŋ komal kpeleŋ koŋ, mɛɛ miŋ nɔ kaala yi-ŋgoloŋndo le Chɛhowa. Mɛɛ naŋ chɔɔlu yɔmnde o yiŋ le mi yiŋndeŋ le hiou lachi a sandei yɛ, lende koni naŋ kɛsi kaala naa le Mɛlɛka yoomu ni, te ŋ wa pɛ Diom Mɛlɛkaa pɛɛkoo teleŋ o teleŋ, waa yiyaŋndo lechoo, nduyɛ a piɛileŋ lambaŋndo. (Sam 1:​2; Luomaŋnda 12:​12) Nduyɛ kaalaa hoo cho naa nyindɔɔ ni le Chɛhowa kɔllo nɛŋioo o nyɛ o nyɛ naŋ wa tosaa niŋ. O cho naa vɛlɛ nyindɔɔ le miŋ bii mɔnɛi te ŋ tosa pɛ biondɔŋndo nduyɛ miŋ nyuna Chɛhowa le mbo mal naa haki. Nduyɛ ŋ ve maa Luehobowam te, kɛ ŋ cho lo tiindaŋ naa dɔwɔɔ o piɛile tonyaleŋ niŋ.—Chudi 20, 21.

^ pɛl. 9 Le mɛɛ Sɔlɔmɔŋ kɛɛ tiindaŋndo dɔwɔɔ o Mɛlɛka niŋ yɛ, Mɛlɛka ndoo dimi niŋ maa masaleŋ lee nɔ le piɔunɔŋndo tɛɛŋ sala tiɔɔŋ.—Masaa Bɛnduaa Tasiaa 11:​31.