Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 23

“La Chɛl Mi Wana o Wana Tosa Mi La Simnuŋ Wanaa Waa o Lakpɛɛ . . . Le”!

“La Chɛl Mi Wana o Wana Tosa Mi La Simnuŋ Wanaa Waa o Lakpɛɛ . . . Le”!

“Waŋnda a pum a cho kei waŋnda kɔl kalu iwana chieeyaa pɛɛkoo, o nɔ tɔnɔ o tɔnɔ leniŋ te wo. Huiyo koni pɛɛku koŋ ndu hui wana ni. Lelaŋ, la chɛl mi wana o wana tosa mi la simnuŋ wanaa waa o lakpɛɛ o pɛɛku waa lende bɛŋgu le.”—KOLO. 2:​8.

CHONDII 96 Diom Mɛlɛkaa, Nyɛ Tɔɔmaa

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1. A mɛɛ Kolosiaŋnda 2:​4, 8 dimi yɛ, vɛɛ Setana kindiŋ yɛ le yiyaŋnda naalaŋ siŋgaa?

SETANA yeema naa miŋ mal Chɛhowa piɛiyo. Le mbo tiu hei ba, mbo kindiŋ le yiyaŋnda naalaŋ siŋgaa. Te hei yɔŋnuŋ pɛ, kiisaŋndaŋ la luɛi naa o lakɔl, okoŋ ŋ kandu dɔɔ yeemɛi nduɛi tosaa. Mbo kindiŋ o nɛi o nɛi niŋ le naa huiyo a nyɛm yusa naa kɔllo woŋ le halikpeŋ miŋ tol ndu kɔɔli.—Nuawɔ Kolosiaŋnda 2:​4, 8.

2-3. (a) Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ yaŋ nilaŋ o sila cho o Kolosiaŋnda 2:​8 wo niŋ? (b) Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ?

2 Baa ŋ nɔ pa miŋ mandaŋ yɔŋi Setana hui naa? Ei, ŋ nɔ miŋ mandaŋ! Kɛsiŋ o kɔl maa o cho wanaa ve Chɛhowa piɛi le wa le Pɔɔl ndoo poonyial sila cho o Kolosiaŋnda 2:​8 wo niŋ te. Kilisiɔŋnda, a ndaa sɔla pɛŋ pɔyaa a nyina diandaa wa ndoo poonyial ni. (Kolo. 1:​2, 5) Te Kilisiɔŋaa kaŋ ndaa nɔ pɛ ma mandaŋ a teleŋ koŋ, mɛɛ naa bɛɛ nɔ miŋ mandaŋ hau a Setana mbo hiou nda. (1 Kɔliŋ. 10:​12) Le yɛɛ? A soli niŋ Setana o choo choo niŋ po ma nyindu ndu lɛŋ naŋ. Lelaŋ, o cho nɛilaŋ nuuviaa kpeekpei le buɛiyaa Mɛlɛkaa cho lolechoo wo chɔmndo wa huiyo. (Sɔɔŋ. 12:​9, 12, 17) Sabu cheleŋ naŋ nɔ miŋ mandaŋ ndo cho ni, ŋ cho o teleŋ wanaa lachoowaa a wanaa dɛnɛwɔɔŋnda cho hiouwɔɔ lachi a dɛnɛla wɔɔŋndaŋ tosaa ‘mbo hiau maa paandu’ wo niŋ.—2 Timo. 3:​1, 13.

3 O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho isɔɔ a nɛila Setana soliŋ kpeku le naa “huiyo” miŋ siŋga yiyaŋnda naalaŋ ndo okɔɔ. Ŋ cho yaasiaa nɛila ndɔlaŋ layaa. (Ɛfi. 6:​11) O buŋgɛi cho lachi ve niŋ, ŋ cho yaasiaa mɛɛ naŋ chɔulaba yiyaŋnda wɔɔŋnda o chii naa niŋ luei o lakɔltaŋ yɛ. Kɛ, ŋ yaasiaŋndɔ fɛŋ mɛɛ Setana hui Isɔluɛiya yɛ mɛɛ nda fuuluu o Lɛŋnde Mɛyaaleŋ niŋ. Okoŋ, ŋ cho pɛɛku isɔɔ o nyɛ yɔŋnuŋ nda wo niŋ.

MI TƆƆNDAŊNDO KOMAL NDA LE PIƆMNDA SOOLUUWO

4-6. A mɛɛ Ditɔnɔmii 11:​10-15 dimi yɛ, nɛila kuɛɛ Isɔluɛiya siŋga yɛ le kpelelaŋ tosaa mɛɛ nda luɛi o Lɛŋnde Mɛyaaleŋ niŋ?

4 O nɛi taasi niŋ, mi Setana tɔɔndaŋ Isɔluɛiya le piɔmnda sooluuwo. Vɛɛ o tosa yɛ hei? Ndoo sina maa ndaa nɔ ma tosa kpelelaŋ le nyɛdiaa sɔlaa. Lelaŋ, mbo soliŋ nɛi koŋ kpeku le yiyaŋ ndaa siŋgaa. Mɛɛ Isɔluɛiya luɛi o Lɛŋnde Mɛyaaleŋ niŋ, ndaa nɔ ma pɛɛku nɛila sɛnɛilaŋ le kpelelaŋ tosaa. Ndaa nɔ vɛlɛ mi ndaa siŋga teleŋ ndaa tosa laŋndo. Teleŋ nda wa Ichipi wo, mɛŋma wa o pioo Nail waŋ ndaa soliŋ kpeku ni le kpelela ndalaŋ pɔɔliaa. Kɛ o Lɛŋnde Mɛyaaleŋ niŋ, o cho lɛ mɛŋma pee le ndaa soliŋ kpeku le. Piɔɔ a mɔmndo ndaa tiindaŋ niŋ ni le kpelela ndalaŋ pɔɔliaa. (Nuawɔ Ditɔnɔmii 11:​10-15; Aisaya 18:​4, 5) Le saboo hoo, Isɔluɛiya ndaa nɔ ma pɛɛku nɛila sɛnɛilaŋ le kpelelaŋ tosaa. Hei ve suɛi kpɛdɛ le kanifuule, mi wanaa bɔɔbɔɔ sɔla piɔmndo o lɛŋnde polteŋ niŋ, a ndaa nɔ taasioo le kpelelaŋ tosaa wa.

Vɛɛ Setana looku yɛ yiyaŋ Isɔluɛiyaa wa kpelelaŋ tosaa wa siŋga? (Tofa pɛlta 4-6) *

5 Mi Chɛhowa mala wanaa nduaa le sinaa maa sɔɔŋ siŋgaŋ. Okoŋ mbo ke nda silaa. Te a veelu diomndaŋ pɛ a silaa hoo okɔɔ o tasela ndɔ, kɔl kue num pɛŋ maa a kpelelaŋ tosaa okɔɔ le o wa nda silaa le. Mbo dimul nda aa, “Waŋnda Isɔluɛi, la mandaŋ yɔŋi nya hui nya pila mi la mulul Mɛlɛka Yaawɛɛ kɔɔ, mi la muliŋ nyɛm cheleŋ ndoŋ saaŋgiallo mi la sooluu muŋ maa mɛlɛkaa nya.” (Ditɔnɔ. 11:​16, 17) Le yɛɛ Chɛhowa sila yɛ nda le ma mandaŋ a piɔmnda sooluuwo okɔɔ, mi che bɛɛ a nɛila sɛnɛila ndaa nɔ ma pɛɛku le kpelelaŋ tosaalaŋ okɔɔ o wa suɛi ni?

6 Chɛhowa ndoo sina maa, ndii wa niŋ tɔɔndaŋndo le Isɔluɛiya le nɛila sɛnɛilaŋ pɛɛkoo le kpelelaŋ tosaa wanaa piɛi mɛlɛkaa lachoowaa wa o ba. Nduyɛ i cho tonya maa, waŋnda haa ndaa nɔ taasioo tau le kpelelaŋ tosaa mbo hiau Isɔluɛiya. Mi che bɛɛ ndaa nɔla ma pɛɛku sɔɔŋ kɛndɔŋ ŋpum nda o ba, kɛ mɛɛ mi ndaa mandaŋ. Baal Kenanaitiiya ndaa piɛi ni, nduyɛ ndaa nɔ laalaŋndo o ndu niŋ. Lelaŋ, wanaa ndaa tosa kpelelaŋ nda ndaa laalaŋ maa, Baal toosiaa halaa ni nduyɛ maa ndu yɔŋgu piɔɔ ni. Chɛhowa ndoo yeema wanaa nduaa ma tol laalaŋ lachoowaa hoo kɔɔli le. Kɛ teleŋnda bɔɔbɔɔ mi Isɔluɛiya ndaa piɛi Baal. (Nɔm. 25:​3, 5; Chɔɔchi. 2:​13; 1 Masaa. 18:​18) Ŋ yaasiaŋndɔ niko nɛila Setana soliŋ kpeku le Isɔluɛiya huiyo laŋ.

NƐILA YAALA SETANA SOLIŊ KPEKU LE ISƆLUƐIYA HUIYO LAŊ

7. Tɔɔndaŋ yɛɛ komallɛ Isɔluɛiya mɛɛ nda luɛi o Lɛŋnde Mɛyaaleŋ niŋ?

7 Nɛi tase Setana soliŋ kpeku wo wa yeemɛi wana o wana nɔ le mi piɔɔ sia ve ni. O cho yeemɛi wɔɔŋ te cho hei kposoŋ te. Iwɔsi o iwɔsi, chɔŋ a Nyaakuɛiyo mɛɛlulaŋ tei Tapioo, piɔɔ bɔɔ ndoo se o Lɛŋnde Mɛyaaleŋ niŋ te. Le mi kpelela ndalaŋ laa naŋ nduyɛ maa sɔla nyɛdiaa, piɔɔ ndoo sia kanduŋ a paŋgii Saa ve Isɔluɛiya ndaa tiindaŋ ni. Mi Setana hui Isɔluɛiya ma laalaŋ maa mɛɛ ma tosa naamula wanaa balu nda wa, malaŋ tɔlɔɔla ndalaŋ la naŋ. Wanaa ndaa balu nda wa ndaa laalaŋ maa le mi piɔɔ sia, mɛɛ ma soli salalaŋ lapum o mɛlɛkaa ndaa lo. Mi Isɔluɛiyaa tiindaŋ o Chɛhowa niŋ te wa laalaŋ maa mɛɛ ma soli salalaŋ ndaŋ malaŋ piɔɔ sia. Lelaŋ, mi hei nyindu nda ma kandu Baal sooluuwo.

8. Nɛi diiŋ ndɔ kuɛɛ Setana ndoo soliŋ yɛ kpeku le Isɔluɛiya huiyo? Tɛɛsiaawɔ.

8 Mi Setana soliŋ vɛlɛ nɛi diiŋ ndɔɔ kpeku le Isɔluɛiya huiyo. Mbo nuuviaa nɛiyo le ma peelu yeemaŋ ndaŋ nɔɔlɛiyoŋ. Te wanaa ndaa balu nda wa ndaa wa pɛ mɛlɛkaa lachoowaa sooluuwo, kaala nɔɔlɛilaŋ kposoŋ ndaa tosa ni. Le taamaseliiyo, le nyɛ sɔlaa chuuŋgiaa o maaŋnda ndalaŋ niŋ, maaŋ kɛ kɛ ndoo nɔ waŋlaanduaa a waŋpiaanduaa tiamaa. Te waŋndo ndoo kuɛ pɛ le sooluulaŋ, o hini a nda, okoŋ o mɛi nyɛsɔlaa pɔmbɔ. Mi poo a poo ɔɔ chuaa a chuaa ndaa tosa vɛlɛ hiniei, nduyɛ kaala nɔɔlɛila cheleŋ la waŋnuŋ vɛlɛ la hɔbɛi nda tɛɛŋ. Ndaa chi kaalaŋ ndaŋ tosaa nyɛ wɔɔŋ kposoŋ te. (Ditɔnɔ. 23:​17, 18; 1 Masaa. 14:​22-24) Waŋnda haa ndaa laalaŋ maa, kaalaŋ ndaŋ tosaa ndoo nyindu mɛlɛkaa ndaa ni le ma tosa mi tɔlɔɔla ndalaŋ la naŋ tau. Mi Isɔluɛiyaa bɔɔbɔɔ kandu hɛnaŋndo a kaala ihini nɔɔlɛila waŋnda haa wa tosaalaŋ. Nduyɛ, mi hei nyindu nda le mɛlɛkaa lachoowaa sooluuwo. Kɛ o kpeekpei niŋ, huiyo koni Setana wa nda ni.

9. A mɛɛ Hoosiaa 2:​16, 17 dimi yɛ, vɛɛ Setana tosa yɛ mi Isɔluɛiya puɛɛnuŋ a Chɛhowa o pɔmpɔmbɔ?

9 Mi Setana soliŋ vɛlɛ nɛi yaa ndɔɔ kpeku le Isɔluɛiya huiyo. Mbo tosa mi Isɔluɛiya puɛɛnuŋ a Chɛhowa o pɔmpɔmbɔ. O palɛi Chɛluimaya ve niŋ, mi Chɛhowa dimi maa wanaa lachoowaa o vim le suɛi a ndu okɔɔ le wa tosa mi wanaa nduaa puɛɛnuŋ a ndu le “Baal . . . sooluuwo.” (Chɛlui. 23:​27) O pɔmpɔmbɔ, mi wanaa Mɛlɛkaa pɛŋgi diola Chɛhowalaŋ soliŋndo kpeku. Diola mɛlɛka lachoowaa Baal, ndaa soliŋ niŋ kpeku ni. Nduyɛ diolaŋ ndaŋ Baal sim ni, “Wana Nyɔɔ” ɔɔ “Masanɔɔ.” Mi hei tosa ndi ikala kpoke le mi Isɔluɛiya sina teŋgeŋndo Chɛhowa tɛɛŋ a Baal. Nduyɛ, hau pa ma muuliaŋ kaala ndaa tosa le Baal sooluuwo laŋ a piɛile Chɛhowa leŋ.—Nuawɔ Hoosiaa 2:​16, 17.

NƐILA SETANA CHO HAU SOLIŊNDO KPEKU LAŊ

10. Nɛila kuɛɛ Setana cho yɛ hau soliŋndo kpeku le waŋnda huiyo?

10 Hau bɛɛ, nɛila pilɛlaŋ ndaŋ kpe Setana cho soliŋndo kpeku ni. Mbo vɛɛlu naa a yeemaŋ Mɛlɛka ke wana o wana woŋ. Mbo vɛɛlu vɛlɛ naa le balaŋ lueiyo o kaa ihini nɔɔlɛiyo niŋ, vɛlɛ a tosaa mi waŋnda puɛɛnuŋ a Chɛhowa o pɔmpɔmbɔ. Ŋ soonuŋndɔ fɛŋ a nɛi mɛɛlaa hoo, tosaa mi waŋnda puɛɛnuŋ a Chɛhowa o pɔmpɔmbɔ.

11. Vɛɛ Setana tosa yɛ mi waŋnda puɛɛnuŋ a Chɛhowa o pɔmpɔmbɔ?

11 Mi Setana tosa mi waŋnda puɛɛnuŋ a Chɛhowa o pɔmpɔmbɔ. Mɛɛ wanaa Chiisu vem hɔlte ndɔ wa vi kpou, mi Kilisiɔŋnda apum nda tɛɛŋ kandu pɛɛkula lachoowalaŋ pɛŋgɛlaa. (Walta. 20:​29, 30; 2 Tɛsa. 2:​3) Mi Kilisiɔŋaa simul haa piɛile tonyaleŋ nda tosa mi waŋnda kandu puɛɛnɔŋndo a Mɛlɛka tonyaa o pɔmpɔmbɔ. Le taamaseliiyo, mɛɛ nda wa Baabuiyo hivioo, ma siŋga diola Mɛlɛkalaŋ a diomndo hoo, “Masanɔɔ.” Mɛɛ nda faŋa diola Mɛlɛkalaŋ ma miŋgi “Masanɔɔ” laŋ, mi hei tosa ndi ikala le mi wanaa veelu diomndaŋ o Baabuiyo niŋnda sina teŋgeŋndo Chɛhowa tɛɛŋ, a wanaa cheleŋ Baabuiyo veelu aa “masanɔɔ” wa. (1 Kɔliŋ. 8:​5) Ma soliŋ vɛlɛ diom pilɔɔ hoo “Masanɔɔ” kpeku le Chiisu a Chɛhowa. Mi hei tosa ndi vɛlɛ ikala kpoke le mi waŋnda sina maa Chɛhowa nda Chiisu, wanaa yɛ yiaa nda cho ni. (Chɔŋ 17:​3) Siŋgaŋ nda tosa hoo o Baabuiyo niŋndo tosa ni mi waŋnda kila pɛɛku lachoowaa maa mɛlɛkaa a yaa cho o Mɛlɛka pilɔɔ niŋ ni. Nduyɛ pesiŋ bɛɛ, Baabuiyo pɛɛku lende le. Le hei, wanaa bɔɔbɔɔ laalaŋ maa wana nɔla ma bii Mɛlɛka bila le. Nuawɔ se choola bɛndu!—Walta. 17:​27.

Vɛɛ Setana soliŋ yɛ piɛile lachoowaleŋ kpeku le mi waŋnda tosa kaa ihini nɔɔlɛiyo? (Tofa pɛl 12) *

12. Kaa kuɛɛ wanaa cho o piɛile lachoowaleŋ niŋnda cho yɛ hau tooloo, nduyɛ, yɛɛ cho yɛ fulamakɔɔlioo a mɛɛ Luomaŋnda 1:​28-31 tɛɛsiaa yɛ?

12 Mi Setana vɛɛlu waŋnda le yeemaŋ nɔɔlɛiyoŋ tosaa. O palɛi Isɔluɛiya niŋ sindɛ, piɛile lachoowaleŋ Setana soliŋ kpeku ni le kaa ihini nɔɔlɛiyo tooloo. Nduyɛ hau bɛɛ, nyɛ pilɛ koŋ kpe o cho tosaa ni. Wanaa cho o piɛile lachoowaleŋ niŋnda cho hau kaa ihini nɔɔlɛiyo tosaa, nduyɛ ma wa pɛŋ ndu tooloo. Le hei, wanaa bɔɔbɔɔ dimi maa a cho Mɛlɛka piɛiyo wa kɛɛ le sawala diandaala Mɛlɛkalaŋ tolɔɔ kɔɔli. O yau Pɔɔl, wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo poonyial Luomaŋnda wo niŋ, mbo tɛɛsiaa nyɛ cho fulamakɔɔlioo le kaa hoo wo. (Nuawɔ Luomaŋnda 1:​28-31.) Mbo suaa a “sɔɔŋ wana chiee tosa le woŋ” okɔɔ. Sɔɔŋ muŋ ŋtiŋ cho ni, kaa kɛ kɛ cho a hinii nɔɔlɛiye okɔɔ, mɛɛ poo a poo ɔɔ chuaa a chuaa hiniei tosaa cho naa yɛ. (Luomaŋ. 1:​24-27, 32; Sɔɔŋ. 2:​20) I cho bɔɔ suɛi sɔvɛ le miŋ diikuŋ sawala diandaala cho o Baabuiyo niŋndaŋ!

13. Nɛi cheleŋ kuɛɛ Setana cho yɛ hau soliŋndo kpeku le waŋnda huiyo?

13 Mi Setana vɛɛlu naa a yeemaŋ Mɛlɛka ke naa woŋ. Naa kpou nɔ yeemɛi le waltaŋ pɛɛkoo le halikpeŋ miŋ sɔla nyɛm naŋ hauba le naapila vɛlɛ a yuŋgu naa woŋ. (1 Timo. 5:​8) Lepum, mɛɛ miŋ kuɛ o sukuu nduyɛ miŋ pɛɛku tau le waltaŋ ndaŋ sinaa. Kɛ ŋ nɔ miŋ wa yekeŋ. O lɛŋii bɔɔbɔɔ niŋ, o cho ko waltaŋ te nda pɛɛku sukuuwa le, kɛ ma pɛɛku nda vɛlɛ kɔl kalu iwanachieeyaa. Ma pɛɛku sukuuwa maa Mɛlɛka cho le, nduyɛ ma kɛɛ bɛɛleŋ chɔmndo le Baabuiyo. Ma dimul sukuuwa maa o cho Mɛlɛka le toosiaa nyɔɔŋ te, a ba ndɔ ŋ hiŋ ni, nduyɛ maa mɛɛ ma wa diɔm malaŋ ŋ kɛɛ le pɛɛkoo hoo laalaŋndo. (Luomaŋ. 1:​21-23) Pɛɛkula waa naa simul “kɔl kalu” Mɛlɛkaa.—1 Kɔliŋ. 1:​19-21; 3:​18-20.

14. Yɛɛ kɔl kalu iwanachieeyaa dɛɛniaa yɛ naa le tosaa?

14 Pesiŋ bɛɛ kɔl kalu iwanachieeyaa chɛlaŋ a sawala diandaala Chɛhowalaŋ te. O cho nyɛm nyina Mɛlɛkaa yeema naa miŋ tosa woŋ te kɔl kalu iwanachieeyaa dɛɛniaa naa le tosaa le, kɛ, “nyɛm wana chieeyɛi nɛi” yeema naa le tosaa woŋ. (Kalee. 5:​19-23) Mbo tosa mi waŋnda simnuŋ wanaa yoŋga nduyɛ ma heeluŋ. Fulamakɔɔlioo cho ni, waŋnda nɔ lɛ “yiyaŋ le chaaŋaa ndaa waŋndachieeya le, mɛɛ le nda pila.” (2 Timo. 3:​2-4) Kaalaŋ ndaŋ la chɛlaŋ kposoŋ a kaa tusiaŋ Mɛlɛka yeema buɛiyaa nduaa ma nɔ wo le. (2 Saam. 22:​28) Kilisiɔŋaa kuɛ o dɛnɛ sinaa bɛndoo niŋnda apum kɛɛ niŋ hau yiyaŋ Mɛlɛkaa, ma tual yiyaŋ iwanachieeyaa kɔɔli. Ŋ yaasiaŋndɔ taamaseliiyo opilɛ le sinaa nyɛ yɔŋnuŋndo, te ŋ kɛɛ pɛ yiyaŋ Mɛlɛkaa.

Vɛɛ kɔl kalu iwanachieeyaa siŋga yɛ yiyaŋ naa? (Tofa pɛlta 14-16) *

15-16. Yɛɛ ŋ pɛɛku yɛ o nyɛ yɔŋnuŋ ndepilɛnɔ pilɛ wo niŋ?

15 Mi ndepilɛnɔ chii niŋ wɔsilaŋ hiouwɔɔ 15 o wali lɔɔlɔɔ Mɛlɛkaa niŋndo dimi aa, “Sei Chɛhowaa ya cho ni. Mi yaa pɛɛku o yaula naalaŋ niŋ nduyɛ mi yaa tuei vɛlɛ maa kpundɔɔ cho le dɛnɛ sinaa bɛndoo tolɔɔ kɔɔli, kɛ I chi ndi isɔɔ le. Mi yiyaŋ maa sila koŋ ve le ya le.” Simulta kuɛɛ ndoo sɔla yɛ? Mbo dimi aa, “Mi pɛɛku ya wa wo chua ya teleŋndo vɛlɛ a yoomuaŋ o ba tau, nduyɛ i wa ikala le mi yaa viou piɛileŋ o Chɛhowa lo maa paandu. Yaa wa bɔɔ o saŋgɛi le baltaŋ a sɔɔŋ Baabuiyo okɔɔ naa acheleŋnda, vɛlɛ a bɛɛndiaŋndo nyɛkɛndɛi le bɔŋaŋndaŋ. Mɛɛ ya che maa dɛnɛ sinaa bɛndoo tolɔɔ kɔɔli wa chaŋyɛi nii a Chɛhowa tɛɛmbuuwo, mi mal. Nduyɛ, I naŋ bɔɔ kɔl le mɛɛ ya mallɛ.”

16 Vɛɛ dɛnɛ sinaa bɛndoo paaliaŋ yɛ yiyaŋ ndɔɔ? Mbo dimi aa, “Siɔmbulaŋ la cho ya le dimioo maa, dɛnɛ sinaa bɛndu ya wa tolɔɔ kɔɔli wo tosa mi simnuŋ wana la ŋgɛbɛ ŋgɛbɛ, taama taama a puaapiliaa vɛlɛ a ndepiliaa niaa. Mɛɛ mɛɛ ndaa kindiŋ, yaa hini kɔl a nyɛ ndaa tosa wo le, nduyɛ yaa yeema mi holnuŋ wana le. Mbo chua ya teleŋ vilɛi le kaa hoo malɔɔ. Mi nyɛ yɔŋnuŋ ya hoo wo pɛɛku ya maa, Finya naa cho o choo choo niŋndo cho kɔɔnaa ndɔɔ soliŋndo kpeku le naa nɛi chɔmaa kioo. Te ŋ kɛɛ pɛ nɛi chɔmaa hoo tolɔɔ kɔɔli, kpundɔɔ o chuu naa ni. Chɛhowa sina ya mbo hiau mɛɛ ya sina yapila yɛ. Yaa nɔ mi yaa yaŋ ndu nilaŋ!”

17. (a) Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ kɛɛsiaŋ o kɔl le tosaa? (b) Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi cho lachi ve niŋ?

17 Kɛɛsiaŋ o kɔl maa fɛŋ bɛɛ a chɛl niŋ mi kɔl kalu chieeŋndo hoo tosa ‘ma simnuŋ wana waa o kpɛɛ’ o chieeŋ Setanaa niŋ te. Hiou lachi a waa yekeŋ yɔŋi Setana hui num a nɛila ndɔlaŋ. (1 Kɔliŋ. 3:​18; 2 Kɔliŋ. 2:​11) Fɛŋ bɛɛ chɛl mbo tosa ma puɛɛnuŋ a Chɛhowa le. Tol sawala diandaala Chɛhowalaŋ kɔɔli. Nduyɛ, chɛl mi Setana hui num ma kɛɛ silala Chɛhowalaŋ te. Kɛ yɛɛ ŋ nɔ yɛ ma tosa te a sina pɛ maa yiyaŋnda wɔɔŋnda chieeŋndo hoo la chuu num niŋ luɛiyɔɔ o kɔl? Buŋgɛi cho lachi ve cho naa chɔm mɛɛ Diom Mɛlɛkaa nɔ “kpaayaa” le naa malaa miŋ chɔulaba yiyaŋndaŋ vɛlɛ a kaala wɔɔŋndaŋ yɛ.—2 Kɔliŋ. 10:​4, 5.

CHONDII 49 Chɛhowa Kɔllo Nɛŋioo

^ pɛl. 5 Setana chaa bɔɔ waŋnda huiyo. Wanaa bɔɔbɔɔ cho o chɛleŋ niŋ ndu o ba kɛ a cho o sina choo le. Buŋgɛi hei cho naa chɔm nɛila Setana soliŋ kpeku le waŋnda huiyo laŋ.

^ pɛl. 48 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Kenanaitiiya cho Isɔluɛiyaa nda bii ichaŋya wa veeloo le ma kɔ sooluu Baal, nduyɛ ma wou baa o kaa ihini nɔɔlɛiyo niŋ.

^ pɛl. 51 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: A cho waŋnda veeloo o kaŋnde chɛl le mi poo a poo vɛlɛ chuaa a chuaa ma tosa hiniei wo.

^ pɛl. 53 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Ndepilɛnɔ feleŋgɔnɔ kandu dɛnɛ sinaa bɛndoo wo cho o toŋgo pɛɛkaa niŋ. Mi wana nda pɛɛkaa wa ndu a chaaŋaa nduaa nda cho o toŋgo pilɔɔ niŋnda dimullo maa, dɛnɛ sinaa bɛndoo a nyɛm mapuuloŋ nɔla miŋ soli bahawɛila waŋchieeya. Nduyɛ ma laalaŋ. Okoŋ kɔɔli, mɛɛ o kuɛ o Toŋgo leMasaa, mbo kandu ŋgɛbɛ ŋgɛbɛ laŋ, nduyɛ o nɔ lɛ kɔl hiniaa wana o wana le.