Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 25

Tiindaŋ Chɛhowa Te a Wa Pɛ o Nyɛpalaa Niŋ

Tiindaŋ Chɛhowa Te a Wa Pɛ o Nyɛpalaa Niŋ

“Nyɛ palaa cho ya choo wo o cho o bɔɔ.”—1 SAAM. 1:​15.

CHONDII 30 Kɛkɛ Nuu, Mɛlɛka Nuu a Chaaŋ Nuu

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ yaŋ sila Chiisu wo nilaŋ?

MƐƐ Chiisu wa suɛi a palɛi mɛɛlɛi okɔɔ, mbo dimi aa, “La mandaŋ. La yɔŋguŋ nya pila . . . o kɔl landaŋ nyɛ nuuwaa chieeŋndo hoo niŋ te.” (Luku 21:​34) Ŋ nɔ miŋ yaŋ silaa hoo nilaŋ. Le yɛɛ? Kanifuule, naa kpou nɔ bahawɛilaŋ la hɔbɛi o yoomoo niŋ.

2. Nyɛpalaa kuɛɛ cho yɛ hau puaapiliaa a ndepiliaa naa komallo?

2 Teleŋndaŋ lapum, mi sɔɔŋ palaŋ komal naa o lepula nduyɛ a teleŋ pilɔɔ kpe. Tofawɔ taamaseliilaŋ lapum. Mi sɔɔŋ palaŋ bɔɔbɔɔ komal puaapilɛnɔ pilɛ diolaŋ aa Chɔŋ. * O tasoo, mi naa mahullo mɛi ndu o yomiɛi nduyɛ, ndoo nɔla lɛ fulaa chiɛiniŋ kposoŋ te. Mi laandɔ nda chii wɔsilaŋ 19 o nɔɔ niŋndo bɛɛ kɛɛ ndu. Mi hei chɔɔlu ndu kɔllo tɛɛmbuu. Okoŋ kɔɔli, mi chuauwaa nduaa laanduaa ŋiɔɔŋaa ndaa yiŋ ndɔ le wa bɛɛ mal Chɛhowa piɛiyo. Mi sɔɔŋ palaŋ komal pɔnɔɔ a lanɔ pilɛ diolaŋ aa Bɔb nda Liŋnda, kɛ ŋ ve nyɛ pilɛ a ŋ komal Chɔŋ ndoŋ te. Ma soli nda o wallo niŋ nda ŋiɔɔŋ kpou, nduyɛ ma soli nda vɛlɛ chiɛiniŋ le paawa chiɛiyo. O faŋaŋ ndɔ o hei kɔɔli, mi wana chiɔuwaa dimul vɛlɛ Liŋnda maa o nɔ naa o kɔllo niŋ, nduyɛ maa o cho viouwɔɔ yoomu le. Okoŋ kɔɔli, ma dimul ndu maa naa cheleŋ cho ndu vɛlɛ o ŋdial.

3. A mɛɛ Filipiaŋnda 4:​6, 7 dimi yɛ, tiindaŋ yɛɛ naŋ nɔ yɛ?

3 Ŋ nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa, o cho Wana naa Toosiaa, nduyɛ mbo wa Finya naa kaalaa wo, sina nyɛpalaa cho naa choo wo. Nduyɛ, o nɔ yeemɛi le naa malaa miŋ biunuŋ sɔɔŋ palaŋ komal naa woŋ. (Nuawɔ Filipiaŋnda 4:​6, 7.) Baabuiyo nɔ taamaseliilaŋ tau a sɔɔŋ palaŋ wanaa Mɛlɛkaa biunuŋ o yoomoo niŋndoŋ okɔɔ. O chɔm vɛlɛ mɛɛ Chɛhowa mala nda le sɔɔŋ palaŋ muŋ biuwɔŋndo yɛ. Ŋ yaasiaŋndɔ taamaseliilaŋ lapum.

ILAACHA BƐƐ “WANA CHIOO KONI O WA NI, MƐƐ NAA Ŋ CHO NUAA YƐ”

4. Simulta kuɛɛ komallɛ Ilaacha, nduyɛ vɛɛ Chɛhowa ndoo mala yɛ ndu?

4 Mi Ilaacha piɛi Chɛhowa o teleŋ wɔɔŋ wɔɔŋndo niŋ nduyɛ mi simulta kala kalalaŋ la komal ndu. O masaa Isɔluɛiyaa kɛɛ lo lechoo wo chɔmndo o Chɛhowa lo wa tɛɛŋ, Masaa Ehabi wa opilɛ. Mbo chua Chɛsibɛɛ o nɔɔ niŋ. Wana dɛnɛ wɔɔŋndo pila chuaa hoo wa ni, nduyɛ Baal ndoo sooluu ni. Nda laandɔ, ma tosa mi wanaa bɔɔbɔɔ muliŋ Baal sooluuwo o Isɔluɛi niŋ kpou, nduyɛ ma diu wanaa ndaa suaa le Chɛhowa wa tau. Kɛ mi Ilaacha ndu hialuŋ nda mbo nyaanuŋ. Mɛɛ yima bɛndaŋ ma del vɛlɛ o teleŋ koŋ niŋ, mbo tiindaŋ Chɛhowa nduyɛ, mi Chɛhowa piŋi ndu. (1 Masaa. 17:​2-4, 14-16) Le handɔɔ lechoo, mi Ilaacha tiindaŋ vɛlɛ Chɛhowa teleŋ o simul wanaa wa Baal sooluuwo wa. Mbo dɛɛniaa Isɔluɛiya le ma piɛi Chɛhowa. (1 Masaa. 18:​21-24, 36-38) Mi sɔɔŋ yɔŋnuŋ Ilaacha woŋ chɔm ndu kɛsɛ maa Chɛhowa mala ndu ni le batiuwaa sɔlaa o teleŋ kala kala koŋ niŋ.

Mi Chɛhowa viam Maalikɛinɔɔ le Ilaacha malaa mbo sɔla vɛlɛ yoomuaŋ (Tofa pɛlta 5-6) *

5-6. A mɛɛ Masaa Bɛnduaa Tasiaa 19:​1-4 dimi yɛ, vɛɛ Ilaacha ndoo yiyaŋ yɛ, nduyɛ vɛɛ Chɛhowa chɔm yɛ maa ndoo kaala ndu?

5 Nuawɔ Masaa Bɛnduaa Tasiaa 19:​1-4. Mɛɛ Chɛsibɛɛ, lanɔɔ Masaa Ehabi kɔŋgɔlaŋ Ilaacha le ndu diyɔɔ, mi siooŋnde bii ndu. Okoŋ, mbo nyaanuŋ Biɛɛsiɛba chiee. Mi kɔllo tambu ndu tau okoŋ mbo dimi aa, “Oo Mɛlɛka Yaawɛɛ, . . . o bɛnda niŋ ma chua yoomu nuu.” Le yɛɛ yiyaŋ waa naa hiŋ yɛ ndu o kɔl? Wana hakioo Ilaacha bɛɛ “wa ni, mɛɛ naa ŋ cho nuaa yɛ.” (Chemi. 5:​17) Naapum, tiŋ o kuɛ a ŋpelu wo tosa ni mbo saŋga yɔkɔɔ, nduyɛ nyɛ palaa wa ndu choo tau. Mi Ilaacha yiyaŋ dɔɔ maa kindi kindiŋ ndɔɔ kpou le piɛile tonyaleŋ hivioo lachi o Isɔluɛi niŋ simnuŋ nyɛ fondoo fuu. Nduyɛ maa ndupilɛ kpe cho niŋ Chɛhowa piɛiyo ni kanifuule wana o wana chɛl le siŋgaŋ te. (1 Masaa. 18:​3, 4, 13; 19:​10, 14) Naapum mi kɔndɔfillo bii naa le mɛɛ Ilaacha ndoo yiyaŋ lende yɛ, mi che bɛɛ wana laalaŋndo o wa ni. Kɛ mi Chɛhowa bii nyɛ Ilaacha ndoo yiyaŋndo bila.

6 Chɛhowa pɛɛsa Ilaacha le mɛɛ ndoo yiyaŋ lende yɛ le. Kɛ, mbo mala ndu mbo sɔla vɛlɛ yoomuaŋ. (1 Masaa. 19:​5-7) O mɛɛlulaŋ kpɔŋ, mi Chɛhowa chɔm Ilaacha kpaaya ndɔ bɛndoo o nɛi kaalaa niŋ, nduyɛ mi hei mala ndu le yiyaŋ ndɔɔ siŋgaa. Mi Chɛhowa mala ndu le sinaa maa o nɔ wɔ waŋnda 7,000 o Isɔluɛi niŋ a kɛɛ le Baal sooluuwo wa. (1 Masaa. 19:​11-18) O nɛilaŋ ndaŋ niŋ, mi Chɛhowa chɔm Ilaacha maa o kaala ndu.

MƐƐ CHƐHOWA CHO NAA MALA YƐ

7. Kɔl dɛɛniaa yɛɛ naŋ sɔla yɛ a mɛɛ Chɛhowa ndoo mala Ilaacha yɛ?

7 Baa sɔɔŋ palaŋ cho num choo? I cho bɔɔ suɛi kɔl dɛɛniaa le sinaa maa mi Chɛhowa bii nyɛ Ilaacha ndoo yiyaŋndo bila! Hei ke naa kɔl dɛɛniaa maa Chɛhowa sina nyɛpalaa naŋ cho niŋndo. O sina nyɛ naŋ tiuba le tosaa wo a o naŋ tiuba le wo, nduyɛ o sina vɛlɛ pɛŋ yiyaŋ naa a kɔl naa tambɛiyo. (Sam 103:​14; 139:​3, 4) Te ŋ tol pɛ taamasi Ilaacha wo kɔɔli le tiindaŋndo dɔwɔɔ o Chɛhowa niŋ, o cho naa mala miŋ biunuŋ sɔɔŋ palaŋ chuu naa kɔl tambɛiyo woŋ.—Sam 55:​22.

8. Vɛɛ Chɛhowa cho yɛ num mala le ma biunuŋ nyɛpalaa?

8 Nyɛpalaa tosa mi yiyaŋ wɔɔŋndo hiŋ naa o lakɔl, nduyɛ miŋ tambu kɔl tau. Te keŋ yɔŋnuŋ pɛ, loonuŋ maa Chɛhowa cho num mala ma biunuŋ. Vɛɛ o cho yɛ num mala? Chɛhowa dimul num le ma chɔm ndu bahawɛila numndaŋ o piɛileŋ niŋ. Mbo tuei chaŋ ŋ cho o ndu lo le malaa wo, nduyɛ o cho num mala. (Sam 5:​3; 1 Pitɛ 5:​7) Lelaŋ, wa piɛileŋ teleŋ o teleŋ o Chɛhowa lo a bahawɛila numndaŋ okɔɔ. Chɛhowa cho isɔɔ naa num cha mɛɛ o soo o Ilaacha lo yɛ le, kɛ o cho Diom ndɔɔ Baabuiyo, vɛlɛ a kɔɔna ndɔɔ soliŋ kpeku le suɛi o num ndo. Sɔɔŋ ŋ cho wa pɛɛkoo o Baabuiyo niŋndoŋ cho num kɔllo dɛɛniaa, nduyɛ miŋ ke num tiindaŋndo. Puaapiliaa a ndepiliaa numnda bɛɛ nɔla ma ke num kɔl dɛɛniaa.—Luomaŋ. 15:​4; Hibu. 10:​24, 25.

9. Vɛɛ chaaŋaa naa naŋ chii baltaŋ nda mala yɛ naa?

9 Mi Chɛhowa dimul Ilaacha le mbo ke Ilaasia waltaŋ latiŋ le ndu malaa. O nɛiyo hoo choo, mi chaaŋ ndɔ kɛndɛ kɛndɔɔ hoo mala ndu tau le biuwɔŋndo sɔɔŋ wa ndu kɔllo tɛɛmboo woŋ. Naa bɛɛ, te o yɔŋ pɛ miŋ dimul chaaŋ naa naŋ chii baltaŋ ndo a bahawɛi naa okɔɔ, o nɔla mbo ke naa kɔl dɛɛniaa miŋ biunuŋ. (2 Masaa. 2:​2; Pulɔ. 17:​17) Kɛ te o wa pɛ maa a nɔ wana nya chii baltaŋ ndo le, mɛɛ piɛi o Chɛhowa lo le mbo mala num ma saaluŋ Kilisiɔŋnɔ nɔ taasi Mɛlɛkaa wo. Kilisiɔŋnɔ waa naa nɔla mbo ke num kɔl dɛɛniaa le ma biunuŋ.

10. Vɛɛ nyɛ yɔŋnuŋ Ilaacha wo ke yɛ naa tiindaŋndo, nduyɛ vɛɛ nyɛ dimiŋ o Aisaya 40:​28, 29 niŋndo mala yɛ naa?

10 Mi Chɛhowa mala Ilaacha mbo biunuŋ nyɛpalaa o wa niŋndo, nduyɛ mbo hiau lachi a ndu piɛiyo le wɔsiŋ bɔɔbɔɔ. Nyɛ yɔŋnuŋ hoo Ilaacha wo ke naa tiindaŋndo. Lepum, mi nyɛpalaa tosa mi kɔllo tambu naa tau, nduyɛ miŋ nyau sɛɛŋ. Kɛ, te ŋ tiindaŋ pɛ Chɛhowa, o cho naa yoomuaŋ luei le miŋ hiou lachi a ndu piɛiyo.—Nuawɔ Aisaya 40:​28, 29.

MI HANA, DEEVE VƐLƐ A “ASAFI” DUAU TIINDAŊNDO O CHƐHOWA NIŊ

11-13. Nyɛpalaa kuɛɛ komallɛ buɛiyaa Mɛlɛkaa a yaa o paandoo niŋ?

11 Wanaa cheleŋ Baabuiyo soo okɔɔ wa bɛɛ mi nyɛpalaa komal nda tau. Le taamaseliiyo, siɔmbulaŋ la wa Hana tau le mɛɛ ndoo vilu chua le yɛ, nduyɛ mbo biunuŋ vɛlɛ mamɔɔ diɔɔmu ndɔ wa ndu wo. (1 Saam. 1:​2, 6) Mi nyɛpalaa wa hoo Hana choo wo tɛɛmbuu ndu kɔllo tau nduyɛ ndoo chɛl pɛŋ le nyɛdiaa dioo le.—1 Saam. 1:​7, 10.

12 Masaa Deeve bɛɛ, mi nyɛpalaa komal ndu teleŋnda bɔɔbɔɔ. Yiyaŋndɔ a simulta komal ndu laŋ. Mbo kial suei le biondɔŋnda o tosa o yoomu ndɔɔ niŋndaŋ. (Sam 40:​12) Mi po ndɔ kaalaa Abisalɔm, simul ndu. Okoŋ kɔɔli mi Abisalɔm sɔla piɔmndo le simul o simul koŋ finya ndɔ wo. (2 Saam. 15:​13, 14; 18:​33) Mi Deeve chaaŋ ndɔ nda chii baltaŋ ndo pisi ndu. (2 Saam. 16:​23–17:​2; Sam 55:​12-14) Chonduŋ Deeve poonyiaa woŋ ŋ bɔɔbɔɔ chɔm mɛɛ kpɛ ndoo tambu kɔllɛ, vɛlɛ a tiindaŋ ndɔ kala kalaa o Chɛhowa niŋ.—Sam 38:​5-10; 94:​17-19.

Yɛɛ mala yɛ wana ŋchondoo mbo miiŋgu vɛlɛ Chɛhowa piɛiyo a nyaale? (Tofa pɛlta 13-15) *

13 Mi wana ŋchondu pilɛ kandu wanaa dɛnɛ wɔɔŋnda paŋalaa le mɛɛ nda wa yoomoo tueiyɔɔ yeela yɛ. Naapum Asafi Livainɔɔ ndoo velu wana ŋchondoo hoo ni. Nduyɛ, o wa wallo tosaa o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ. Mi wana ŋchondoo hoo tambu kɔl tau, nduyɛ o ve lɛ a kɔl hiniaa le. Mbo kandu pɛŋ kiisaŋndo maa tɔnɔ o tɔnɔ cho o Chɛhowa piɛiyo niŋ te.—Sam 73:​2-5, 7, 12-14, 16, 17, 21.

14-15. A mɛɛ naŋ che o taamaseliila yaalaŋ ndaŋ niŋ yɛ, le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ muliŋ o Chɛhowa lo te nyɛpalaa komal naa pɛ?

14 Mi Buɛiyaa Mɛlɛkaa yaa waa naŋ laŋga soo haa okɔɔ wa kpou tiindaŋ Chɛhowa le malaa. Ma chɔm ndu buulaŋnda ndalaŋ sanaa o piɛileŋ niŋ. A wa fɛɛsɛŋ le Chɛhowa chɔmndo nyɛ tosa ma tambu kɔllo. Nduyɛ ma hiau lachi a kɔlaŋ o maaŋ Chɛhowaa niŋ le ndu piɛiyo.—1 Saam. 1:​9, 10; Sam 55:​22; 73:​17; 122:​1.

15 Mi Chɛhowa tuiinuŋ nda inyiɛɛ, nduyɛ o kɛ kɛ fee mbo muli piɛile ndɔ leŋ. Mi Hana sɔla kɔl nyuloo. (1 Saam. 1:​18) Mi Deeve poonyiaa aa, “Mi che bɛɛ wana cho sakpo Mɛlɛka o hɔl lo bɛɛ mi sɔɔŋ dɛnɛ palaŋ ŋ komal ndu tau ni, kɛ nduyɛ, solioo Mɛlɛka Yaawɛɛ o soli ndu o muŋ niŋ kpou ni.” (Sam 34:​19) Mi wana ŋchondoo mɛɛlu dimi maa Chɛhowa “wa [ndu] mandaa” ni, nduyɛ mbo wa ndu sila chɔm ndu nɛiyo wo kioo a kaalaa. Mbo dimi o chondei niŋ aa, “Kɛ ya ya I che ndi bɔɔ suɛi kɛndɛ le waa Mɛlɛka o ibuŋ. Mɛlɛka Yaawɛɛ Kpuluŋguma bɛndoo ndu ya I tiindaŋ ni maa o nɔla mbo manda ya.” (Sam 73:​23, 24, 28) Yɛɛ taamaseliilaŋ la pɛɛku yɛ naa? Lepum, mi nyɛpalaa deŋgeliaŋ naa choo nduyɛ mbo tosa miŋ saŋga tau. Kɛ ŋ nɔla miŋ biunuŋ te o yɔŋ pɛ miŋ yiyaŋ a mɛɛ Chɛhowa mala niŋ acheleŋnda yɛ, miŋ tiindaŋ ndu sanaa o piɛileŋ niŋ, nduyɛ miŋ diikuŋ ndu le nyɛ o dimul naa wo tosaa.—Sam 143:​1, 4-8.

TIINDAŊ CHƐHOWA LE BATIUWAA SƆLAA

Mi ndepilɛnɔ pilɛ kɛɛ waŋnda sɔɔŋguu wo ikɛi o tasela ndɔ, kɛ mbo sɔla kɔl dɛɛniaa tau mɛɛ o nuuviaa nɛilaŋ le wanaa cheleŋ wa o nyɛpalaa niŋnda malaa (Tofa pɛlta 16-17)

16-17. (a) Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ kɛɛ Chɛhowa vɛlɛ a puaapiliaa sɔɔŋguu wo ikɛi le? (b) Vɛɛ naŋ sɔla yɛ vɛlɛ yoomuaŋ?

16 Taamaseliila yaalaŋ ndaŋ la pɛɛku naa vɛlɛ nyɛ sɔvɛ cheleŋ. Ndu cho ni, ŋ nɔ kposoŋ miŋ kɛɛ Chɛhowa vɛlɛ a puaapiliaa sɔɔŋguu wo ikɛi le. (Pulɔ. 18:​1) Mi nyɛpalaa komal Naŋci tau mɛɛ pɔnɔ ndɔ kɛɛ ndu. Mbo dimi aa, “Le palɛi bɔɔbɔɔ yaa yeema kposoŋ mi che ɔɔ mi soo o wana o wana lo le. Kɛ mɛɛ yaa kɛɛ waŋnda sɔɔŋguu wo ikɛi fau, lende koni yaa chɔɔlu kɔl tambɛiyo sɔla ni.” Kɛ mi Naŋci sɔla kɔl dɛɛniaa tau mɛɛ o nuuviaa nɛilaŋ le wanaa cheleŋ wa o nyɛpalaa niŋnda malaa. Mbo dimi aa, “Te acheleŋnda ndaa wa ya pɛ bahawɛila ndalaŋ chɔmndo, mi yaa yaŋ nda nilaŋ. Mɛɛ yaa bii mɔnɛi le nda fau, mi saaluŋ maa I ve lɛ kɔllo handɔɔ o bahawɛi nuu choo le.”

17 Ŋ nɔla miŋ sɔla vɛlɛ yoomuaŋ te ŋ wa pɛ kɔlaŋ o bɔŋaŋnda leKilisiɔŋndaŋ. Te ŋ kuɛ pɛ o bɔŋaŋndaŋ, mɛɛ fondaa naŋ chɔɔlu koŋ Chɛhowa ke ni le mbo “mala” naa nduyɛ mbo “nyɔɔlu” naa kɔltaŋ. (Sam 86:​17) O bɔŋaŋndaŋ o luei naa yoomuaŋ ni sanaa a nyina ndɔ diandaa, Diom ndɔɔ, vɛlɛ a puaapiliaa naa. Bɔŋaŋndaŋ la ke naa vɛlɛ fondaa le “mi ŋ maaliaŋ vellaa velle.” (Luomaŋ. 1:​11, 12) Mi ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ aa Sofiaa dimi aa, “Chɛhowa vɛlɛ a puaapiliaa naa kpou mala ya ni mi biunuŋ. I hiou kpou ve, kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ wa bɔɔ nyɛ sɔvɛ le ya. Mi saaluŋ maa mɛɛ yaa kua o wali pollo niŋ vɛlɛ a o bɔŋaŋndaŋ fau, lende koni yaa sɔla kɔl dɛɛniaa le nyɛpalaa biuwɔŋndo ni.”

18. Te kɔllo tambu naa pɛ, yɛɛ Chɛhowa ke yɛ naa?

18 Te kɔllo tambu naa pɛ, ŋ nɔ miŋ loonuŋ maa o cho ko lediom te Chɛhowa mɛi le hunɔɔ nyɛpalaa faŋaa o chilaŋ niŋ te. Suŋ suŋ bɛɛ, o mala naa miŋ biunuŋ. Mbo ke naa kpaayaa vɛlɛ a “yeemɛi” le miŋ tiu kɔl tambɛi naa ba, nduyɛ miŋ hiou lachi a tiindaŋndo nɔɔ.—Filipi. 2:​13.

19. Kɔl dɛɛniaa yɛɛ Luomaŋnda 8:​37-39 ke yɛ naa?

19 Nuawɔ Luomaŋnda 8:​37-39. Mi Pɔɔl, wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo ke naa kɔl dɛɛniaa maa nyɛ o nyɛ nɔla mbo faŋa naa o kaala Mɛlɛkaa bɛŋgu le. Vɛɛ naŋ mala yɛ puaapiliaa a ndepiliaa naa cho o nyɛpalaa niŋnda? Buŋgɛi cho lachi ve cho yaasiaa mɛɛ maŋ tuula Chɛhowa le puaapiliaa a ndepiliaa naa cho o nyɛpalaa niŋnda nyiɛɛye chɔmndo, vɛlɛ a nda malaa yɛ.

CHONDII 44 Piɛile Wana Kɔl Tambɛiyo

^ pɛl. 5 Te nyɛpalaa hiu naa ŋɔwɔɔ pɛ, mi kɔllo tambu naa tau, nduyɛ miŋ nyau sɛɛŋ. Kɛ vɛɛ Chɛhowa mala yɛ naa? Ŋ cho yaasiaa mɛɛ Chɛhowa ndoo mala Ilaacha mbo biunuŋ nyɛpalaa yɛ. Taamaseliila cheleŋ o Baabuiyo niŋ cho naa chɔm mɛɛ naŋ muliŋ o Chɛhowa lo yɛ, te ŋ wa pɛ o nyɛpalaa niŋ.

^ pɛl. 2 Diolaŋ o buŋgɛi hei niŋ la siŋgaŋ.

^ pɛl. 53 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Maalikɛinɔ Chɛhowaa tindi Ilaacha o luaŋ le mbo de nyɛdiaa o chuu ndu wo vɛlɛ mbo kol mɛŋndaŋ.

^ pɛl. 55 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Wana ŋchondoo o fula o pulale Asafi leŋ choo wo cho chondoŋ poonyiaa nduyɛ mbo wa muŋ solioo a nyaale nda chaaŋaa nduaa Livaiya.