Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 25

Tosa mi “Chuaambuaa Pɔmbuaa Haa” Mi Opilɛ Bɛɛ Laasiaŋ Te

Tosa mi “Chuaambuaa Pɔmbuaa Haa” Mi Opilɛ Bɛɛ Laasiaŋ Te

“Mɛlɛka . . . hɛnaŋ mi chuaambuaa pɔmbuaa haa mi o pilɛ bɛɛ laasiaŋ te.”—MAA. 18:​14.

CHONDII 113 Kɔl Nyulu Naŋ Nɔ Wo

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1. Le yɛɛ naŋ dimi yɛ maa Chɛhowa nɔ yeemɛi o naa pilɛŋ pilɛŋnda niŋ?

CHƐHOWA hiŋ a naa kpou o kɔɔna ndɔɔ niŋ ni. (Chɔŋ 6:​44) Yiyaŋndɔ a nyɛ keŋ sim ndo okɔɔ. Mi che bɛɛ waŋnda miiliɔŋndaŋ o miiliɔŋndaŋ niŋ cho o chieeŋndo choo ni, kɛ mi Chɛhowa hɛli num nda tɛɛŋ kanifuule, o che nyɛ sɔvɛ sɔviɔɔ o num niŋ. Ndu cho ni, kaala ŋ nɔ le ndu wo. (1 Kolo. 28:​9) Chɛhowa sina num nyɛkɛndɛi nduyɛ mbo bii num bila. Le hei, o kaala num tau. Hei cho bɔɔ suɛi kɔl dɛɛniaa bɛndu!

2. Vɛɛ Chiisu chɔm yɛ mɛɛ Chɛhowa buulaŋ a naa pilɛŋ pilɛŋnda okɔɔ yɛ?

2 Chɛhowa buulaŋ tau a num okɔɔ. Nduyɛ, lende koni o buulaŋ vɛlɛ a puaapiliaa a ndepiliaa numnda ni. Le num malaa ma bii hei bila, mi Chiisu tuu Chɛhowa a wana mandaa lasaa. Mbo dimi maa, te wana mandaa lasaa nɔ pɛ saa 100 nduyɛ mi opilɛ laasiaŋ, “mɛiyo o mɛi a bele-ŋɔmahiɔɔlu a a ŋɔmahiɔɔluaa haa diolaŋ o fondaŋ nda manda chɔluaa wo ni mbo kɔ nuuviaa saa laasiaŋ ndo.” Te wana mandaa lasaa koŋ saaluŋ pɛ saa laasiaŋ koŋ ndo, o dounuŋ tumbe a ndu le. Kɛ mbo naŋ kɔl le mɛɛ o saaluŋ ndu yɛ. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o hei niŋ? Ŋ pɛɛku maa, naa kpou cho a sɔvɛ Chɛhowa o hɔl. Mi Chiisu dimi aa: ‘Mɛlɛka finya nya o cho hoo o fondaŋ ndɔɔ wo, o hɛnaŋ mi chuaambuaa pɔmbuaa haa mi o pilɛ bɛɛ laasiaŋ te.’—Maa. 18:​12-14.

3. Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ?

3 Fɛɛŋ bɛɛ ŋ nɔ miŋ tosa nyɛ, o tɛɛmbuu puaapiliaa a ndepiliaa naa kɔltaŋ ndo le. Vɛɛ naŋ fafaŋ yɛ hei tosaa? Nduyɛ yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa te waŋndo tɛɛmbuu naa pɛ kɔllo? Ŋ cho nyunalaŋ ndaŋ muli o buŋgɛi hei niŋ. Kɛ tuupa miŋ sɔla mulilaŋ le nyunalaŋ ndaŋ, ŋ yaasiaŋndɔ fɛŋ a “chuaambuaa pɔmbuaa” Maatiu 18 soo a nda okɔɔ wa.

NƐƐ WAA CHO YƐ “CHUAAMBUAA PƆMBUAA” CHIISU SOO A NDA OKƆƆ WA?

4. Nɛɛ waa cho yɛ “chuaambuaa pɔmbuaa” Chiisu soo a nda okɔɔ wa?

4 “Chuaambuaa pɔmbuaa” Chiisu soo a nda okɔɔ wa cho buɛiyaa nduaa ni. Mi Chiisu dimi maa “chuaambuaa pɔmbuaa” nda cho ni, mɛɛ mɛɛ nda nɔ wɔsilaŋ. Hei sim ni maa, buɛiyaa nduaa haa nɔ yeemɛi le ndu pɛɛkoo sɔlaa o ba. (Maa. 18:​3) Mi che bɛɛ a fula kɔɔlima pilɛ le nduyɛ a nɔ naamula pilɛ le, vɛlɛ ma nɔ yiyaŋnda teŋgeŋ teŋgeŋndaŋ a kaalaŋ yɛ yɛ, kɛ nda kpou cho tiindaŋ ndaa dɔwɔɔ o Kiliti niŋ. Le hei, ndu bɛɛ kaala nda tau.—Maa. 18:​6; Chɔŋ 1:​12.

5. Vɛɛ Chɛhowa sinaŋ yɛ te waŋndo tɛɛmbuu pɛ buɛi ndɔɔ kɔllo ɔɔ mbo tosa mbo mal ndu piɛiyo?

5 “Chuaambuaa pɔmbuaa” haa kpou cho a sɔvɛ Chɛhowa o hɔl. Le naa malaa miŋ bii hei bila, yiyaŋndɔ a mɛɛ naŋ che chuaambuaa yɛ okɔɔ. Ŋ che bɔɔ chuaambuaa a sɔvɛ. Miŋ suŋgu le chuaambuaa kanifuule, a nɔ yoomuma bɔɔ le, nduyɛ a nɔ taasi tau maa kaasoŋnda le. Nduyɛ pɛŋ, mi che bɛɛ miŋ tambu kɔl te a tosal pɛ kaasoŋnɔɔ dɛnɛwɔɔŋndo, kɛ te o yɔŋ pɛ maa chuaambɔɔ nda tosal ni, ndu naŋ hiau kɔl tambu. O nɛi pilɛ koŋ choo, mi Chɛhowa suŋgu le buɛiyaa nduaa nduyɛ mbo tambu kɔl tau te waŋndo tɛɛmbuu pɛ opilɛ kɔllo ɔɔ mbo tosa mbo mal ndu piɛiyo.—Aisaya 63:​9; Maki 9:​42.

6. A mɛɛ Kɔliŋtiaŋ Tasoo 1:​26-29 dimi yɛ, vɛɛ chieeŋndo che yɛ buɛiyaa Chiisuaa?

6 O nɛi cheleŋ kuɛɛ niŋ buɛiyaa Chiisuaa cho yɛ maa “chuaambuaa pɔmbuaa”? Yiyaŋndɔ a hei okɔɔ. Nɛɛ waa chieeŋndo che yɛ a sɔvɛ? Wanaa sulaa, wanaa pɛlnuŋ ladio wa a wanaa cho o masaleŋ choo wo. Kɛ o baa pilɔɔ choo, le mɛɛ buɛiyaa Chiisuaa cho lende le yɛ, waŋnda o chieeŋndo niŋ chi nda wanaa sɔvɛ le. (Nuawɔ Kɔliŋtiaŋ Tasoo 1:​26-29.) Kɛ Chɛhowa ndu chi nda lende le.

7. Vɛɛ Chɛhowa yeema yɛ miŋ che puaapiliaa a ndepiliaa naa?

7 Chɛhowa kaala buɛiyaa nduaa, o yɔŋ bɛɛ maa a viou niŋ ndu piɛiyo ɔɔ a laŋga huŋ o tonyaa niŋ. Puaapiliaa a ndepiliaa naa kpou cho a sɔvɛ Chɛhowa o hɔl. Nduyɛ naa bɛɛ nɔ miŋ che nda a sɔvɛ. Ŋ nɔ miŋ kaala chaaŋaa naa wanaa laalaŋnda chieeŋndo balɔɔ silɔ. (1 Pitɛ 2:​17) Ŋ nɔ miŋ wa a yɔŋgaŋ wulee le miŋ suŋgu le nda nduyɛ miŋ buulaŋ le nda. Te ŋ sina pɛ maa ŋ tɛɛmbuu opilɛ kɔllo, ŋ nɔ miŋ mal ndi lende okoŋ miŋ yiyaŋ maa o cho naa malɔɔ haki le. Le yɛɛ nyɛ naŋ dimi wo a sɔɔŋ naŋ tosa woŋ tɛɛmbuu yɛ apum kɔltaŋ? Kanifuule, ŋ fula kɔɔlima pilɛ le. Nduyɛ mi puaapiliaa a ndepiliaa apum cheŋnuŋ maa a cho a sɔvɛ le. Apum laŋga huŋ o tonyaa niŋ. Le hei, a sina wɔ maa i cho suɛi sɔvɛ le acheleŋnda malɔɔ haki le. O yɔŋ bɛɛ aa naa nda tɛɛmbuu kɔl ni ɔɔ naŋ tɛɛmbuu acheleŋnda kɔl ni, ŋ nɔ miŋ kindiŋ le mi kɔl nyuloo miiŋgu naa tɛɛŋ. Te o yɔŋ pɛ maa teleŋnda bɔɔbɔɔ miŋ tambu kɔllo te acheleŋnda pilaŋ naa pɛ tana, mɛɛ ŋ nɔ miŋ siŋga kaa naa. Ŋ nɔ miŋ tosa hei le halikpeŋ miŋ wa a kɔl kɛndɛ, nduyɛ miŋ nɔ chaŋyɛi kɛndɛi a puaapiliaa a ndepiliaa naa.

CHUA ACHELEŊNDA MAA NDA HIOU WA A SƆVƐ

8. Kaa yɛɛ wanaa bɔɔbɔɔ ndaa nɔ yɛ o palɛi Chiisu ve niŋ, nduyɛ vɛɛ hei ndii piiliaŋ yɛ buɛiyaa nduaa?

8 Le yɛɛ Chiisu soo yɛ a “chuaambuaa pɔmbuaa” okɔɔ? Mbo suaa a nda okɔɔ kanifuule, buɛiyaa nduaa ndaa nyuna ndu ni aa: “O nɛɛnɛ cho yɛ wana banaa kpou o masale Mɛlɛkaleŋ niŋ?” (Maa. 18:​1) O teleŋ ndaa niŋ, Chuuwa ndaa che bɔɔ foofola bɛndulaŋ la sɔvɛ. Mi wana sinaa dɛnɛ pilɛ dimi aa: “Waŋnda ndaa yeema ma fula tɔɔ, ma sina nda nduyɛ ma ke nda bɛɛleŋ.”

9. Yɛɛ buɛiyaa Chiisuaa ndaa nɔ yɛ ma tosa?

9 Chiisu ndoo sina maa buɛiyaa nduaa ndaa nɔ ma tosa wallo kalaŋ, le kaa wa hoo Chuuwa tɛɛŋndo soliŋndo o kɔl. Le hei mbo dimul nda aa: “Wana cho wana bɛndoo nya tɛɛŋ ndo o simnuŋ wana pɔmbuiinaa le haa kpou. Nduyɛ, wana cho waŋnda lachi wo o wa wana viamaa le haa.” (Luku 22:​26) Ŋ chɔm maa ŋ cho a “pɔmbuiinaa,” te ŋ chua pɛ acheleŋnda maa nda “hiou bɛnda” a naa. (Filipi. 2:​3) Te ŋ nɔ pɛ kaa tusiaŋndo, keŋ tosa ŋ tɛɛmbuu acheleŋnda kɔltaŋ ɔɔ miŋ tosa ma mal laalaŋ ndaa le.

10. Sila kuɛɛ Pɔɔl ndoo ke yɛ Kɔliŋtiaŋnda, nduyɛ le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ dɔu ndu o wali niŋ?

10 Puaapiliaa a ndepiliaa naa chaa sɔɔŋ pum tosa mbo hiau naa. Ŋ nɔla miŋ che hei kpendekele, te ŋ kɛsi pɛ kɔllo o suliŋnda ndala kɛndɛlaŋ choo. Naa kpou nɔ miŋ kɛsiŋ sila Pɔɔl ke Kɔliŋtiaŋnda wo o kɔl. Mbo nyuna nda aa: “Chuanɔŋ yɛɛ nya chuanuŋ yɛ niŋ koŋ o bɛndu mi la hiau niŋ chaaŋnda nɛ? Nyɛ o nyɛ nya nɔ, baa o cho kioo le Mɛlɛka ke nya le? Te o wa yɛ pɛ kioo o ke nya ni, mɛɛ ɔɔ le sabu nya kialu niŋ yoŋgaa a muŋ ndo, mɛɛ nda yɔŋ ko aa, a ba nya nya sɔla muŋ ni?” (1 Kɔliŋ. 4:​7) Ŋ nɔ miŋ tosa isɔɔ o isɔɔ, le mi waŋnda muli naa hɔlla kɔɔli le. Nduyɛ, ŋ nɔ miŋ chuaŋnuŋ a bɛndu mbo hiou acheleŋnda le. Le taamaseliiyo, te puaapilɛnɔɔ chaa pɛ sɔɔŋ yɔŋgoo ɔɔ mi ndepilɛnɔɔ nɔ kioo le pɛɛkula Baabuilaŋ kandɔɔ a waŋnda, o nɔ mbo saŋgala Chɛhowa le mɛɛ o ke ndu taasi koŋ yɛ.

MAL ACHELEŊNDA HAKI ‘A KƆLLO KPOU’

11. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o tale Chiisu dimi a masaa nda buɛi ndɔɔ okɔɔ wo niŋ?

11 Mɛɛ Chiisu chii buɛiyaa nduaa sila maa a nɔ ma tosa mi acheleŋnda mal laalaŋ ndaa le, mbo dimul nda taloo a masaa nda buɛi ndɔɔ okɔɔ. O taloo hoo niŋ, mi masaa mal buɛi ndɔ ndoo nɔ kuoo tau le ndu wo haki. Kɛ okoŋ kɔɔli, mi buɛi nda mal koŋ haki wo kɛɛ le chaaŋ ndɔ buɛiyo malɔɔ haki, mi che bɛɛ ndoo nɔ kuee bɔɔ le ndu le. Le hei, mi masaa bii buɛi dɛnɛwɔɔŋ koŋ mbo duau ndu o chiɛi manyumndo niŋ. Yɛɛ hei pɛɛku yɛ naa? Mi Chiisu dimi aa: “Wana o wana te a mel chaaŋ num wana chioo a kɔl kpou le yɔŋ wɔɔŋ o tosal numndo le, Finya nuu o cho hoo o fondaŋ ndɔɔ wo cho tosa a num mɛɛ masaa hoo tosa nuaa a wana ndɔ wallo yɛ.”—Maa. 18:​21-35.

12. Yɛɛ yɔŋnuŋ yɛ te ŋ kɛɛ pɛ acheleŋnda malɔɔ haki?

12 Mi nyɛ buɛiyo hoo tosa wo tɛɛmbuu acheleŋnda kɔltaŋ, nduyɛ ndupila bɛɛ mbo tambu kɔl. O tasoo, mbo tosa ma duau chaaŋ ndɔ buɛiyo “o chiɛi manyumndo niŋ le mbo lo o koŋ mbo paawa nyɛ ndɔ sɔlaa.” O diiŋ ndɔɔ, ‘mɛɛ chaaŋaa nduaa buɛiya tuei nyɛ o tosa wo, ma tambu kɔl a ndu tau. O nɛi pilɛ koŋ choo, mi sɔɔŋ naŋ tosa woŋ piiliaŋ acheleŋnda. Le taamaseliiyo, yɛɛ yɔŋnuŋ yɛ te waŋndo tɛɛmbuu naa pɛ kɔl miŋ kɛɛ ndu malɔɔ haki? O tasoo, miŋ tɛɛmbuu ndu kɔl kanifuule, ŋ kɛɛ ndu malɔɔ haki nduyɛ miŋ kɛɛ ndu kaalaa chɔmndo. O diiŋ ndɔɔ, te acheleŋnda che pɛ maa ŋ cho lɛ o kɔl nyulu niŋ a wana koŋ te, ma tambu kɔl tau.

Baa a cho pa nyɛ nda tosal numndo kɛsiŋ o kɔl ɔɔ baa a cho malɔɔ haki? (Tofa pɛl 13-14) *

13. Yɛɛ ŋ pɛɛku yɛ o suɛi yɔŋnaŋii ndepilɛnɔ kɔɔfanɔ pilɛ niŋ?

13 Te ŋ mal pɛ puaapiliaa a ndepiliaa naa haki, mi keŋ chuu naa a acheleŋnda tɔnɔɔ. Mi hei yɔŋnuŋ ndepilɛnɔ kɔɔfanɔ pilɛ diolaŋ Kilistal. A teleŋ pilɛ, mi ndepilɛnɔ cheleŋ o kundaa niŋ pilaŋ ndu tana. Mɛɛ o loonuŋ a nyɛ yɔŋnuŋ teleŋ koŋ ndo, mbo dimi aa: “Diomnda ndepilɛnɔ koŋ ndoo dimulla laŋ, la wa ko mɛɛ muɛi i boli naa waŋndo yɛ. Te naŋ wa pɛ kɔlaŋ o wali pollo niŋ, yaa yeema miŋ wa o mɔmbil pilɔɔ niŋ naa ndu le. Mi sɛmbɛ yaa nɔ le wali pollo wo kandu tolɔɔ toolo, nduyɛ i ve lɛ a kɔl kɛndɛ le.” Mi Kilistal yiyaŋ maa ndoo nɔ sabu kɛndɔɔ le mbo dɔɔnuŋ tumbe. Kɛ o kɛsiŋ suɛi keŋ o kɔl te, nduyɛ o tosa nyɛ ndoo yiyaŋ ndo le. Mɛɛ o veelu diomndaŋ o buŋgɛi hei niŋ, “Forgive From Your Heart,” o Bandu Mɛŋgɛlaa le Saa 15, 1999, mbo saaluŋ sawa mandaa Baabui mala ndu le ndepilɛnɔ koŋ malɔɔ haki wo. Mbo dimi aa: “Mi sina maa naa kpou cho kindiŋndo le wana chieeyɛi sɛnɛiye wounɔŋndo. Nduyɛ maa, lepaa o lepaa mi Chɛhowa mal naa haki fasɛi. Mɛɛ ya mal ndepilɛnɔ koŋ haki, mi sinaŋ naŋ chaa wolɔɔla lusulɛilaŋ la faŋaŋ ya o lebol ni. Nduyɛ mi keŋ ke ya vɛlɛ nyaaloo tau.”

14. (a) A mɛɛ Maatiu 18:​21, 22 dimi yɛ, yɛɛ Pitɛ ndoo che yɛ ikala le tosaa? (b) Yɛɛ mala yɛ naa te ŋ che ndi pɛ ikala le acheleŋnda malɔɔ haki?

14 Naa kpou sina maa ŋ nɔ miŋ mal acheleŋnda haki. Nyɛ bɛnda le tosaa wo cho koŋ ni. Kɛ hei ve bɛɛŋ bɛɛŋ le tosaa le. Naapum Pitɛ bɛɛ, mi ndoo che ndi ikala le acheleŋnda malɔɔ haki teleŋndaŋ lapum. (Nuawɔ Maatiu 18:​21, 22.) Kɛ yɛɛ mala yɛ naa? O tasoo, ŋ nɔ miŋ yiyaŋ a mɛɛ Chɛhowa mal naa haki yɛ okɔɔ. (Maa. 18:​32, 33) Mi che bɛɛ ŋ cho a sɔvɛ le mi Chɛhowa mal naa haki le, kɛ mbo mal naa haki fasɛi. (Sam 103:​8-10) O nɛi pilɛ koŋ choo, “naa bɛɛ ŋ nɔ mi ŋ kaaliaŋ vellaa velle.” Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ yɔŋgu lakafɛi le puaapiliaa a ndepiliaa naa malɔɔ haki le. I cho naa kuee le miŋ mal nda haki. (1 Chɔŋ 4:​11) O diiŋ ndɔɔ, yiyaŋ a nyɛ yɔŋnuŋndo te ŋ mal pɛ acheleŋnda haki. Ŋ cho wana tɛɛmbuu a naa wo mala tau, mi diompilɔɔ wa o kundaa niŋ, miŋ nɔ chaŋyɛi kɛndɛi a Chɛhowa, nduyɛ miŋ faŋaŋ wolɔɔla lusulɛilaŋ o lebol. (2 Kɔliŋ. 2:​7; Kolo. 3:​14) O yaa ndɔɔ, ŋ nɔ miŋ piɛi o Chɛhowa lo le mbo mala naa miŋ mal acheleŋnda haki. Chɛl mi Setana paaliaŋ kɔl nyulu nya cho tueiyɔɔ yeela nya puaapiliaa a ndepiliaa numnda wo le. (Ɛfi. 4:​26, 27) Le miŋ fafaŋ yaŋɔɔle Setana leŋ ndeŋ, mɛɛ mi Chɛhowa mala naa.

CHƐL MI NYƐ O NYƐ TOSA MA MAL LAALAŊ NUMNDO LE

15. A mɛɛ Koloosiaŋnda 3:​13 dimi yɛ, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa, te puaapilɛnɔɔ ɔɔ ndepilɛnɔ naa pilaŋ naa pɛ tana?

15 Te o wa yɛ mi chaaŋ num laalaŋndo tosal num nyɛ tɛɛmbuu num kɔllo wo? Yɛɛ ŋ nɔ yɛ ma tosa? Kindiŋ kpoke le ma miiŋgu o kɔl nyulu niŋ a wana koŋ. Piɛi o Chɛhowa lo a kɔllo kpou. Nyuna ndu le mbo dɔu wana koŋ sala, nduyɛ mbo mala num ma che suliŋnda kɛndɛla o che wana koŋ o ŋdial, mbo huŋ a ndu o kɔɔna ndɔɔ niŋndo. (Luku 6:​28) Te a tiuba ma puɛɛnuŋ a nyɛ wana koŋ o tosal numndo le, mɛɛ yiyaŋ a nɛi sɔvɛ ŋ soliŋ kpeku le suɛi o ndu lo wo. O bɛnda miŋ yiyaŋ maa, o cho a siɛlɛi fuu le puaapiliaa naa tosal naa sɔɔŋ tɛɛmbuu naa kɔllo woŋ te. (Maa. 5:​23, 24; 1 Kɔliŋ. 13:​7) Te a kuɛ pɛ suɛi o ndu lo, kɛsiŋ o kɔl maa o nɔ yiyaŋ wɔɔŋ a num te. Kɛ te o wa yɛ mi waŋndo kɛɛ le mi la toosiaŋ tɛɛŋ? Baabuiyo dimi aa: “La biuwaŋ vellaa velle.” Wu ŋdial le puaapilɛnɔ numndo malɔɔ haki le. (Nuawɔ Koloosiaŋnda 3:​13.) I hiou kpou ve, kɛsiŋ suɛi keŋ o kɔl te. Kanifuule, keŋ tiuba mii tɛɛmbuu chaŋyɛi ŋ nɔ a Chɛhowa ve. Chɛl mi nyɛ o nyɛ tosa ma tambu kɔl ɔɔ ma mal laalaŋ numndo le. Te a tosa pɛ keŋ, mɛɛ a cho chɔm maa a kaala Chɛhowa mbo hiau nyɛ o nyɛ cheleŋ.—Sam 119:​165.

16. Yɛɛ naa kpou nɔ yɛ miŋ tosa?

16 Ŋ cho bɔɔ a kɔl kɛndɛ le mɛɛ naŋ cho Chɛhowa piɛiyo miŋ wa ‘kundaa opilɛ,’ mi “wana mandaa o pilɛ” wa naa mandaa yɛ! (Chɔŋ 10:​16) Mi yauwo hoo, “Organized to Do Jehovah’s Will,” peele 165 le dimi aa: “Te ŋ yeema pɛ mi diompilɔɔ hiou lachi a naa waa tɛɛŋ, mɛɛ naa bɛɛ nɔ miŋ tosa nyɛ.” Le hei tosaa, “ŋ nɔ miŋ pɛɛku le puaapiliaa naa chɔɔ mɛɛ Chɛhowa che nda yɛ.” Chɛhowa che naa kpou a sɔvɛ. Baa lende num bɛɛ che puaapiliaa a ndepiliaa numnda ni? Mi Chɛhowa che nyɛ o nyɛ naŋ tosa le nda malaa a le chɔmndo maa ŋ buulaŋ le nda. Nduyɛ o nɔ balika melaa tau le hei.—Maa. 10:​42.

17. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ nɔ o kɔl le tosaa?

17 Ŋ kaala puaapiliaa a ndepiliaa naa tau. Lelaŋ, “ŋ nɔŋnuŋ o lakɔl maa sɔɔŋ naa ŋ tosa woŋ ŋ wa sɔɔŋ tosa mi chaaŋ naa wana laalaŋndo tosa yɔŋ wɔɔŋndo woŋ te.” (Luomaŋ. 14:​13) Ŋ nɔ miŋ che puaapiliaa a ndepiliaa maa nda hiou wa a sɔvɛ a naa. Nduyɛ ŋ nɔ miŋ mal nda haki a kɔllo kpou. Maa ŋ chɛlnuŋ mi nyɛ acheleŋnda tosa wo tɛɛmbuu naa kɔllo ɔɔ mbo tosa miŋ mal laalaŋ naa le. Maa ŋ hiounuŋ lachi a ‘sɔɔŋ huŋ a kɔl nyuloo, nduyɛ miŋ luei chaaŋaa naa kpaayaa woŋ tosaa.’—Luomaŋ. 14:​19.

CHONDII 130 Ŋ Waŋnuŋ Wanaa Malaa Haki

^ pɛl. 5 Le mɛɛ naŋ cho wanaa lahakiaa yɛ, lepum miŋ dimi ɔɔ tosa nyɛ tɛɛmbuu puaapiliaa a ndepiliaa naa kɔltaŋ ndo. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa te hei yɔŋnuŋ pɛ? Baa miŋ kindiŋ pa le mi kɔl nyuloo miiŋgu naa tɛɛŋ? Baa ŋ cho pa chɔ chɔ le wana koŋ nyɔɔloo? Ɔɔ te ŋ tɛɛmbuu pɛ waŋndo kɔl, baa miŋ dimi pa maa sina ndɔɔ cho koŋ ni? Te o yɔŋ yɛ mi waŋndo dimi ɔɔ tosa suɛi tɛɛmbuu num kɔllo ve? Baa ma kɛɛ ndu pa malɔɔ haki, nduyɛ ma dimi maa lende ŋ cho ni? Ɔɔ baa a nɔ pa ma siŋga kaa numndo?

^ pɛl. 53 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Ndepilɛnɔɔ tambu kɔl a nyɛ ndepilɛnɔ cheleŋ o kundaa niŋ tosal ndu wo. Mɛɛ nda suukaŋ a ndi okɔɔ, ma puɛɛnuŋ a ndi, nduyɛ ma hiau lachi a Chɛhowa piɛiyo a kɔl kɛndɛ.