Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 25

Mi Chɛhowa Dɔu Wanaa Mal Acheleŋnda Haki Wa Sala

Mi Chɛhowa Dɔu Wanaa Mal Acheleŋnda Haki Wa Sala

“Mɛɛ Chɛhowa mal nya haki fasɛi yɛ, nya bɛɛ la nɔ mi la malnaŋ haki lende.”—KOLO. 3:​13.

CHONDII 130 Ŋ Waŋnuŋ Wanaa Malaa Haki

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1. Diomnde mɛyaale kuɛɛ Chɛhowa ke yɛ wanaa mal yɔŋnda ndala wɔɔŋndaŋ nda?

 MI CHE bɛɛ Chɛhowa cho Wana Naa Toosiaa, Wana Ke Naa Sawalaŋ Ndo, a Wana Kialaa Ŋyamaa ni, kɛ Finya naa kaalaa cho o choo choo niŋndo o cho vɛlɛ ni. (Sam 100:​3; Aisaya 33:​22) Lelaŋ te ŋ benduŋ pɛ a ndu nduyɛ miŋ mulul yɔŋ naa wɔɔŋndo kɔɔ, mbo nɔ yeemɛi tau le naa malɔɔ haki. (Sam 86:​5) Sanaa a Aisaya wana ndoo suaa le ndu wo, mi Chɛhowa mel naa lediom aa: “Mi che bɛɛ mi yɔŋnda nyala wɔɔŋndaŋ la diu maa muufu, kɛ I cho laŋ tɔɔ, mi la dendu maa feŋgbɛ.”—Aisaya 1:​18.

2. Te ŋ yeema pɛ miŋ tuei chaŋyɛi kɛndɛi yeela a acheleŋnda, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa?

2 Le mɛɛ naŋ cho wanaa lahakiaa yɛ, miŋ tosa sɔɔŋ ɔɔ miŋ dimi diomnda tɛɛmbuu acheleŋnda kɔllo laŋ. (Chemi. 3:​2) Kɛ keŋ chɔm naa maa ŋ tiuba miŋ tuei chaŋyɛi kɛndɛi yeela a nda le le. Hei tiuba mi i yɔŋnuŋ te ŋ wa pɛ malnaŋndo lahaki vellaa velle. (Pulɔ. 17:​9; 19:​11; Maa. 18:​21, 22) Te waŋndo tosa pɛ suɛi ɔɔ mbo dimi suɛi tɛɛmbuu naa kɔllo ve, Chɛhowa yeema naa miŋ mal ndu haki. (Kolo. 3:​13) Sabulaŋ la cho tau le hei tosaa. Nduyɛ pɛŋ, mi Chɛhowa mal naa haki fasɛi le ‘nyɛ o nyɛ naŋ tosa.’—Aisaya 55:​7.

3. Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ?

3 O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho yaasiaa mɛɛ naŋ tual tamasi Chɛhowaa kɔɔli le acheleŋnda malɔɔ haki yɛ. Hakila kuɛɛ waŋndo tosa yɛ miŋ dimul bɛnduaa kundaa a laŋ okɔɔ? Le yɛɛ Chɛhowa yeema yɛ naa miŋ mal acheleŋnda haki? Puaapiliaa a ndepiliaa naa bɔɔbɔɔ saŋga niŋ tau le hakila acheleŋnda. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ nda o ba?

TE KILISIƆŊNƆƆ TOSA PƐ HAKI WƆƆŊ WƆƆŊNDO

4. (a) Te Kilisiɔŋnɔɔ tosa pɛ haki wɔɔŋ wɔɔŋndo, yɛɛ o nɔ yɛ mbo tosa? (b) Kalaŋ kuɛɛ bɛnduaa kundaa nɔ yɛ te o yɔŋ pɛ ma chal o suɛi wana tosa hakioo wo choo?

4 Te waŋndo tosa pɛ haki wɔɔŋ wɔɔŋndo, bɛnduaa kundaa nɔ ma sina a ndi okɔɔ. Hakila wɔɔŋ wɔɔŋnda waa nuaa lapum la cho o Kɔliŋtiaŋ Tasoo 6:​9, 10 niŋ. Nduyɛ mi hakilaŋ ndaŋ la tɛɛmbuu sawala Mɛlɛkalaŋ. Te Kilisiɔŋnɔɔ tosa pɛ haki wɔɔŋ wɔɔŋndo, o nɔ mbo piɛi o Chɛhowa lo nduyɛ mbo kuɛ o bɛnduaa kundaa lo le ma mala ndu. (Sam 32:​5; Chemi. 5:​14) Kalaŋ kuɛɛ bɛnduaa kundaa nɔ yɛ? Te waŋndo tosa pɛ haki wɔɔŋ wɔɔŋndo, Chɛhowa kinɛi nɔ kpaayaa ni le ndu malɔɔ haki fasɛi sanaa a sala baŋaa Kiliti wo. * Kɛ o ke bɛnduaa kundaa kalaŋndo le ma yaasiaa o Baabuiyo niŋ, le sinaa te wana koŋ nɔ pɛ mbo lo o kundaa niŋ ɔɔ te o nɔ pɛ mbo sɔla solioo. (1 Kɔliŋ. 5:​12) O sɔɔŋ nda yaasiaa woŋ tɛɛŋ, a nɔ ma kindiŋ le mulila nyunalaŋ ndaŋ saalɔŋndo. Laŋ la cho ni: Baa a siɛlɛi fuu waŋndo tosa hakioo ni? Baa mbo kindiŋ pa le haki ndɔɔ vioŋɔɔ? Baa le teleŋ vilɛi o wa haki koŋ tosaa ni? Nduyɛ i hiou kpou ve, baa sɔɔŋ o cho tosaa woŋ chɔm pa maa o mal haki ndɔɔ a kɔllo kpou? Baa nyɛ cho pa o chɔm maa Chɛhowa mal ndu haki wo?—Walta. 3:​19.

5. Tɔnɔla kuɛɛ naŋ sɔla yɛ o walta bɛnduaa kundaa tosa laŋ niŋ?

5 Te bɛnduaa kundaa chal pɛ a wana tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo wo, kpeleŋ ndaa cho ni, le ma tosa kɛɛsiaa chɛlaŋ a kɛɛsiaa Chɛhowa nda Chiisu tosa o choo choo niŋndo. (Maa. 18:​18) Vɛɛ kɛɛsiaa hoo chuu yɛ kundaa tɔnɔɔ? Mbo tosa mi wana kɛɛ le yɔŋ ndɔ wɔɔŋndo malɔɔ wo sɔla solioo. Nduyɛ o tɛɛmbuu chaŋyɛi acheleŋnda nɔ a Chɛhowa ve le. (1 Kɔliŋ. 5:​6, 7, 11-13; Tai. 3:​10, 11) O mala vɛlɛ wana tosa koŋ haki wɔɔŋndo wo le mbo mal yɔŋndɔ wɔɔŋndo okoŋ mi Chɛhowa mal ndu haki. (Luku 5:​32) Mi Bɛnduaa kundaa piɛi a wana mal yɔŋ ndɔ wɔɔŋndo wo, nduyɛ ma nyuna Chɛhowa le mbo mala ndu mbo miiŋgu o chaŋyɛi kɛndɛi niŋ a ndu.—Chemi. 5:​15.

6. Te waŋndo sɔla pɛ solioo o kundaa niŋ, baa mi Chɛhowa mal ndu vɛlɛ pa haki? Tɛɛsiaawɔ.

6 Te o yɔŋ yɛ mi bɛnduaa soo o wana tosa hakioo wo lo, kɛ mbo kɛɛ le yɔŋ ndɔ wɔɔŋndo malɔɔ? O sɔɔŋ waa nuaa niŋ, wana koŋ nɔ mbo sɔla solioo o kundaa niŋ. Te o yɔŋ pɛ maa sawa lelɛŋndo o tɛɛmbuu ni, bɛnduaa kundaa nɔ ma viŋi viŋi ndu le. Chɛhowa ke masaa waa kpaayaa le ma kilul wana o wana tɛɛmbuu pɛ sawa lelɛŋndo yamɛi. Nduyɛ, a nɔ di ma tusi ndu nyɛpalaa choo o yɔŋ bɛɛ mbo mal yɔŋ ndɔ wɔɔŋndo ɔɔ mbo mel ndu le. (Luomaŋ. 13:​4) Kɛ, te wana koŋ sina pɛ maa suɛi wɔɔŋnde o wa tosaa ni, nduyɛ mbo mal yɔŋ ndɔ wɔɔŋndo a kɔllo kpou, Chɛhowa cho o bɛɛndiaŋ le ndu malɔɔ haki. (Luku 15:​17-24) O yɔŋ bɛɛ aa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo o tosa ni, Chɛhowa tiuba mbo mal ndu haki.—2 Kolo. 33:​9, 12, 13; 1 Timo. 1:​15.

7. O nɛi kuɛɛ choo naŋ mal lɛ wana benduŋ a naa wo haki?

7 O cho naa le nɔ kalaŋndo le kɛɛsiaa tosaa te Chɛhowa mal niŋ pɛ wana tosa yɔŋ wɔɔŋndo wo haki ɔɔ o mel ndu niŋ te le. Nduyɛ, hei cho bɔɔ suɛi kɔl kɛndɛ le sinaa! Kɛ naa kpou nɔ kɛɛsiaa le tosaa. Kɛɛsiaa kuɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa? Lepum, mi waŋndo benduŋ a naa nduyɛ mi keŋ tɛɛmbuu naa kɔllo tau. Kɛ mbo nyɔɔlu naa le miŋ mal ndu haki. Ɔɔ lepum, mi wana koŋ kɛɛ le naa nyɔɔloo. Ŋ nɔ miŋ kɛɛsiaa le wana koŋ malɔɔ haki, miŋ soliŋ suɛi nɛiyaŋ keŋ o kɔl, nduyɛ miŋ kɛɛ le tumboo dɔɔnɔŋndo a ndu. O kpeekpei niŋ, mi hei wa ikala le tosaa, taama taama te wana koŋ tɛɛmbuu naa pɛ kɔllo tau. Mi Bandu Mɛŋgɛlaa le Tapioo 15, 1994 dimi aa: “Te a mal pɛ waŋndo haki, keŋ sim naa maa a chɛl suɛi wɔɔŋ o tosal numnde le. Le Kilisiɔŋnda, malɔɔ waŋndo haki sim ni, malɔɔ Chɛhowa nyɛ o nyɛ o ba. Wana Kialu Yamaŋ o nɛi sakpoo choo wo o cho ni. Nduyɛ mbo siɛɛnduu sɔɔŋ a teleŋ bɛnda wo.” Le yɛɛ Chɛhowa cho yɛ naa dɛɛniaa le miŋ wa wanaa malaa haki, nduyɛ miŋ mal ndu sɔɔŋ o ba?

LE YƐƐ CHƐHOWA CHO YƐ NAA DƐƐNIAA LE MIŊ WA WANAA MALAA HAKI?

8. Vɛɛ naŋ chɔm yɛ maa ŋ nɔ balika melaa le nyiɛɛyii Chɛhowa tuiinuŋ naa ve?

8 Te ŋ mal pɛ acheleŋnda haki, mi keŋ chɔm maa ŋ nɔ balika melaa le nyiɛɛyii Chɛhowa tuiinuŋ naa ve. O tale pilɛ niŋ, mi Chiisu tuu Chɛhowa a masanɔ pilɛ ndoo mal buɛi ndɔɔ haki wo, mi che bɛɛ ndoo nɔ kuoo tau le ndu. Kɛ mi buɛi nda mal koŋ haki wo kɛɛ chaaŋ ndɔ buɛiyo malɔɔ haki mi che bɛɛ ndoo nɔ kuee bɔɔ le ndu le. (Maa. 18:​23-35) Yɛɛ Chiisu ndoo yeema yɛ naa pɛɛkoo? Te ŋ nɔ pɛ balika melaa le nyɛiyii Chɛhowa tuiinuŋ naa ve, mi keŋ nyindu naa le acheleŋnda malɔɔ haki. (Sam 103:​9) O wɔsiŋ hiou woŋ niŋ, mi Bandu Mɛŋgɛlaa pilɛ dimi aa: “Mɛɛ mɛɛ naŋ mal chaaŋ naa haki, o sulaŋ a mɛɛ Mɛlɛka mal naa haki vɛlɛ a nyiɛɛyii o tuiinuŋ naa sanaa a Kiliti ve le.”

9. Nɛɛ waa Chɛhowa tuiinuŋ yɛ inyiɛɛ? (Maatiu 6:​14, 15)

9 Mi Chɛhowa mal naa haki te ŋ mal pɛ acheleŋnda haki. Nduyɛ mbo tuiinuŋ naa inyiɛɛ te ŋ tuiinuŋ pɛ acheleŋnda inyiɛɛ. (Maa. 5:​7; Chemi. 2:​13) Mi Chiisu chɔm hei kpendekele mɛɛ o wa buɛiyaa nduaa pɛɛkoo mɛɛ nda nɔ ma piɛi yɛ. (Nuawɔ Maatiu 6:​14, 15.) O sindɔɔ niŋ, mi Chɛhowa suaa a nyɛpilɔɔ hoo kpe okɔɔ o nyɛ o dimul Choobu wo niŋ. Mi Choobu tambu kɔllo tau a diomnda wɔɔŋnda puaa yaa wa haa Ɛlifaasi, Bilidaa, a Sofaa dimul ndu laŋ. Kɛ, mi Chɛhowa dimul ndu le mbo piɛi le nda. Nduyɛ, mbo duau Choobu sala mɛɛ o tosa nyɛ o dimul ndu wo.—Choobu 42:​8-10.

10. Le yɛɛ naŋ wa yɛ a kɔl tambɛiyo te ŋ kɛsiŋ pɛ sɔɔŋ nɛiyaŋ ndoŋ o kɔl? (Ɛfisiaŋnda 4:​31, 32)

10 Te ŋ kɛsiŋ pɛ sɔɔŋ nɛiyaŋ ndoŋ o kɔl, mi keŋ tosa ŋ ve a kɔl kɛndɛ le. Suɛi nɛiyaŋ nde kɛsiŋndo o kɔl cho ko maa wolɔɔla lusulɛi. Le hei, Chɛhowa yeema naa miŋ soliŋ sɔɔŋ nɛiyaŋ ndoŋ o kɔl, okoŋ miŋ wa o kɔl nyulu niŋ. (Nuawɔ Ɛfisiaŋnda 4:​31, 32.) Mbo dɛɛniaa naa maa ŋ nɔ miŋ ‘wa wanaa kɔl tuu le, nduyɛ ŋ nɔ miŋ nɔ kɔl tambɛi wana le.’ (Sam 37:​8) Silaa hoo tolɔɔ kɔɔli mala naa tau. Suɛi nɛiyaŋ nde kɛsiŋndo o kɔl paaliaŋ kɛndiaa naa. (Pulɔ. 14:​30) Nduyɛ, o yɔŋ bɛɛ miŋ kɛsiŋ suɛi nɛiyaŋ nde o kɔl, naapum i paaliaŋ wana tosal naa suɛi keŋ ndo le. O cho ko mɛɛ waŋndo kol nuaa pɔsɔnioo le suɛi waŋndo tosal ndu ve yɛ. O kpeekpei niŋ, te ŋ mal pɛ acheleŋnda haki, mɛɛ suɛi kɛndɛi pila naŋ cho keŋ tosalaŋndo ni. (Pulɔ. 11:​17) Mi hei tosa miŋ wa o kɔl nyulu niŋ, miŋ nɔ kɛndiaa sɔviɔɔ, nduyɛ miŋ hiou lachi a Chɛhowa piɛiyo.

11. Yɛɛ Baabuiyo dimi yɛ a maa miŋgiaa okɔɔ? (Luomaŋnda 12:​19-21)

11 Chɛhowa cho wana miŋgiaa maa ni. Kposoŋ bɛɛ o ke naa di le miŋ miŋgul wana tosal naa suɛi wɔɔŋnde wo maa le. (Nuawɔ Luomaŋnda 12:​19-21.) Le mɛɛ naŋ cho wanaa lahakiaa yɛ, ŋ tiuba miŋ kelu yamɛi o nɛi sakpoo choo mɛɛ Chɛhowa kialu yɛ le. (Hibu. 4:​13) Lepum, mi yeemaŋ naŋ tosa mi i wa ikala le yamɛi kiolɔɔ o nɛi tonyaa choo. Sanaa a nyina diandaa Chɛhowaa, mi Chemisi poonyiaa aa: “Te wana chioo dɔɔnuŋ pɛ tumbe, o ve o nɛi Mɛlɛkaa choo le.” (Chemi. 1:​20) Ŋ nɔ miŋ nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa cho sɔɔŋ siɛɛnduu a teleŋ bɛnda wo nduyɛ maa o cho yamɛi kiolɔɔ o nɛi tonyaa choo.

Mal kɔl tuuwo ma soliŋ suɛi nɛiyaŋ nde o kɔl, nduyɛ ma mal Mɛlɛka nyɛ o nyɛ o ba. O cho hunɔɔ nyɛ o nyɛ hakioo cho tosaa faŋa lefafɛɛŋ (Tofa pɛl 12)

12. Vɛɛ naŋ chɔm yɛ maa ŋ nɔ tiindaŋndo o sakpoyɛi Chɛhowɛi niŋ?

12 Te ŋ mal pɛ acheleŋnda haki, mi keŋ chɔm maa ŋ nɔ tiindaŋndo o sakpoyɛi Chɛhowɛi niŋ. Nduyɛ te ŋ mal pɛ Chɛhowa nyɛ o nyɛ o ba, mi keŋ chɔm maa ŋ nɔ tiindaŋndo o ndu niŋ, le nyɛ o nyɛ hakioo cho hau tosaa tɛɛmbuu wo. O mɛi lediom maa o chieeŋ sɛnɛiyo niŋ, kɔl tambɛiyo a nyɛ nɛiyaa kpou “waŋnda cho hunɔɔ puɛɛnɔŋ a muŋ okɔɔ, wana o wana yiyaŋ ndɛ niŋ a muŋ okɔɔ le.” (Aisaya 65:​17) Kɛ te waŋndo tosal naa pɛ suɛi tɛɛmbuu naa kɔllo tau ve, baa ŋ tiu pa ba kpeekpei miŋ kɛɛ tumboo dɔɔnɔŋndo nduyɛ miŋ soliŋ suɛi nɛiyaŋ keŋ o kɔl? Ŋ tofaŋndɔ mɛɛ waŋnda apum tosa niŋ hei yɛ.

SALALAŊ LA CHO TAU LE WANAA MAL ACHELEŊNDA HAKI WA

13-14. Yɛɛ ŋ pɛɛku yɛ a malɔɔ hakioo okɔɔ o suɛi yɔŋnaŋii Tooni nda Choose ve niŋ?

13 Puaapiliaa a ndepiliaa naa bɔɔbɔɔ mal niŋ waŋnda haki, mi che bɛɛ mi sɔɔŋ nda tosal nda woŋ tɛɛmbuu nda kɔllo tau. Salala kuɛɛ nda tuei yɛ niŋ yeela le mɛɛ nda tosa hei yɛ?

14 O lɛŋnde Filipiŋndeŋ niŋ Tooni * cho ni. Tuupa mbo pɛɛku tonyaa, mbo tuɛi maa laŋunɔ pilɛ diolaŋ Choose dii bɛ ndɔ ni. A teleŋ koŋ, wana latandaa, a wana kɔl tuu wɔɔŋ wɔɔŋndo Tooni wa ni. Nduyɛ ndoo yeema mbo miŋgul Choose maa le mɛɛ o dii bɛ ndɔ yɛ. Kɛ ma bii Choose, ma wou ndu o chiɛi manyumndo niŋ. Okoŋ kɔɔli, ma mal ndu. Mi Tooni mɛnaŋ po maa mɛɛ mbo nuuviaa Choose nduyɛ mbo dii ndu. Le hei, mbo piandu yekpandioo. Kɛ mbo kandu Baabuiyo pɛɛkoo a Seiyaa Chɛhowaa. Mbo dimi aa: “Mɛɛ ya kandu Baabuiyo pɛɛkoo, mi cha maa I nɔ mi siŋga kaala nilaŋ nduyɛ mi mal kɔl tuu wo.” Mɛɛ teleŋ tiŋ hiou, mi Tooni sɔla yiŋɔɔ, nduyɛ okoŋ kɔɔli mbo simnuŋ bɛndu kundaa. Yiyaŋndɔ mɛɛ kɔndɔfillo wa ndu yɛ mɛɛ o tuei maa Choose bɛɛ sɔla yiŋɔɔ nduyɛ mbo simnuŋ Sei Chɛhowaa. Mɛɛ nda chiikaŋ paale pilɛ, ma demulaŋ a dialuŋ fulaa, nduyɛ mi Tooni dimul Choose maa o mal ndu haki. Mbo dimi maa o wa a kɔl kɛndɛ le mɛɛ o mal Choose haki yɛ. Nduyɛ maa, o nɔla pɛŋ mbo soo a mɛɛ o wa sinaŋndo yɛ okɔɔ le. A tonya, mi Chɛhowa duau Tooni sala le mɛɛ o wa o bɛɛndiaŋ le Choose malɔɔ haki yɛ.

Tamaselii Pitɛ nda Suu wo chɔm maa, ŋ tiuba miŋ mal kɔl tuuwo nduyɛ miŋ soliŋ suɛi nɛiyaŋ nde o kɔl (Tofa pɛl 15-16)

15-16. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ a malɔɔ hakioo okɔɔ o suɛi yɔŋnaŋii Pitɛ nda Suu ve niŋ?

15 A wɔsii 1985, Pitɛ nda Suu wa o bɔŋaŋndo o Toŋgo leMasaa, mi bɔm bɛndu bɛndoo piɔl. Waŋndo ndoo kɔ kɛsi bɔm koŋ o Toŋgo leMasaa ni. Nduyɛ mɛɛ bɔm koŋ piɔl paaleleŋ, mi Suu yɔŋuluŋ tau. Mi keŋ tosa ndoo chi lɛ le, ndoo tui lɛ le, nduyɛ pɛŋ, ndoo tui lɛ nyɛ chuŋ te. * Teleŋ o teleŋ, mi Pitɛ nda Suu nyunaŋ aa: ‘Wana suu maa vɛɛ tosa yɛ suɛi wɔɔŋ waa nuaa?’ Mɛɛ wɔsiŋ bɔɔbɔɔ hiou, ma bii wana tosa suɛi wɔɔŋii keŋ ndo, ma duau ndu o chiɛi manyumndo niŋ. Nduyɛ, po tosa suɛi keŋ ndo ve Sei Chɛhowa le. Mɛɛ nda nyuna Pitɛ nda Suu te a mal pɛ po koŋ haki, ma dimi aa: “Chɛhowa pɛɛku naa maa te ŋ wa pɛ wanaa kɔl tuu, nduyɛ miŋ kɛsiŋ suɛi nɛiyaŋ nde o kɔl, mi keŋ paaliaŋ kɛndiaa naa a yiyaŋnda naalaŋ tau. Lelaŋ, mɛɛ suɛi hei yɔŋnuŋ dɔɔ, miŋ nyuna Chɛhowa le mbo mala naa miŋ fafaŋ waa a kɔl tuu, miŋ soliŋ suɛi nɛiyaŋ keŋ o kɔl, nduyɛ miŋ hiou lachi a ndu piɛiyo.”

16 Baa i wa pa bɛɛŋ bɛɛŋ le po tosa koŋ suɛi wɔɔŋnde wo malɔɔ haki, okoŋ ma soliŋ suɛi nɛiyaŋ keŋ o kɔl? Sako. Lepum i ve bɛɛŋ bɛɛŋ te. Mi Pitɛ nda Suu chɔɔlu dimi aa: “Teleŋ o teleŋ Suu wa pɛ o nyɛ nɛiyaa kala kalaa niŋ, miŋ tuulu kɔl tau. Kɛ ŋ hiu lachi a yiyaŋndo a ndi okɔɔ le, haupa miŋ faŋa kɔllo lechoo. Nduyɛ pɛŋ, miŋ dimuluŋ teleŋ o teleŋ maa, te o wa pɛ mi po koŋ simnuŋ puaapilɛnɔ naa, ŋ cho wa a kɔl kɛndɛ le ndu demullo a dialuŋ fulaa. Suɛi yɔŋnaŋnde hei pɛɛku naa maa sawala mandaala Baabuiyo la mala naa tau. La mala naa o nɛila bɔɔbɔɔ niŋ la naŋ ve bɛɛ kɔ te laŋ. Miŋ sɔla kɔl dɛɛniaa kanifuule ŋ sina maa Chɛhowa cho suŋ hunɔɔ sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ muŋ faŋa.”

17. Yɛɛ ŋ pɛɛku yɛ a malɔɔ hakioo okɔɔ, o suɛi yɔŋnaŋii Miila ve niŋ?

17 Miila wa niŋ o nɔɔ tuupa mbo pɛɛku tonyaa. Nduyɛ, ndoo nɔ niŋ chuauwa a ŋiɔɔŋ. Kɛ mi pɔnɔ ndɔ kɛɛ le tonyaa chuaa. Mɛɛ teleŋ tiŋ hiou, mi pɔnɔ ndɔ suunda nduyɛ mbo kɛɛ yuŋgoo. Mbo dimi aa: “Mɛɛ pɔnɔ nuu malla a chuauwaa naa ŋiɔɔŋnda, mi sinaŋ mɛɛ wanaa bɔɔbɔɔ sinaŋ yɛ te wana nda cho o nɔɔ niŋndo kɛɛ nda pɛ. Yaa laalaŋ pɛŋ nyɛ wa yɔŋnɔŋndo wo le. Mi tambu kɔl, mi bii mɔnɛi, mi kial suei, mi bii yapila tɔɔyaŋ, nduyɛ mi tuulu kɔl.” Mi che bɛɛ mi nɔ ndaa piɔl, kɛ Miila wa wɔ nyɛ nɛiyaa sinaŋndo. Mbo chɔɔlu dimi aa: “Le paŋguŋ bɔɔbɔɔ, yiyaŋndaŋ ndaŋ la wa ya paaliaŋndo. Nduyɛ mi sina maa i wa chaŋyɛi nii a acheleŋnda vɛlɛ a Chɛhowa paaliaŋndo.” Suŋ suŋ niŋ, Miila dimi maa, o cho lɛ a kɔl tuu le. O soliŋ suɛi nɛiyaŋ pɔnɔ ndɔ paandoo o kɔl, nduyɛ maa o cho piɛi le mi suɛi wɔɔŋ yɔŋnuŋ ndu le. O nɔ tiindaŋndo maa paale wa niŋ mi po koŋ sɔɔŋguu Chɛhowa ikɛi kpɛɛluŋ. Mbo kɛsi kɔllo o sɔɔŋ kɛndɛŋ Chɛhowa mɛi lediom le tosaa o chilaŋ niŋndo choo, nduyɛ mbo mala chuauwaa ndaa ŋiɔɔŋnda le ma piɛi Chɛhowa. Suŋ suŋ niŋ, Miila cho Chɛhowa piɛiyo a kɔl kɛndɛ a chuauwaa nduaa latulu, vɛlɛ a yuŋgula ndalaŋ.

WANA KIALAA ŊYAMA WALAŊNDO CHƐHOWA CHO NI

18. Tiindaŋ kuɛɛ naŋ nɔ yɛ o Chɛhowa niŋ Wana Kialaa Ŋyama Kpou Kpou Wo?

18 Ŋ cho a kɔl kɛndɛ le sinaa maa o cho naa le nɔ kalaŋndo le kɛɛsiaa tosaa mɛɛ nda nɔ ma kilul waŋndo yamɛi yɛ le. Chɛhowa cho Wana Kialaa Ŋyama Kpou Kpou Wo ni nduyɛ, ndupila nɔ wallo hoo ni. (Luomaŋ. 14:​10-12) Ŋ nɔ miŋ nɔ tiindaŋndo maa, teleŋ o teleŋ o nɛi sakpoo choo o kialu yamɛi ni. (Chɛ. 18:​25; 1 Masaa. 8:​32) Fɛɛŋ bɛɛ Chɛhowa kilu yamɛi o nɛi lakafaa choo le.

19. Yɛɛ Chɛhowa cho yɛ suŋ hunɔɔ tosa?

19 Chɛhowa cho suŋ hunɔɔ nyɛ o nyɛ wanaa lahakiaa a hakioo cho tosaa tɛɛmbuu lefafɛɛŋ. A tonya, ŋ cho a yeemɛi kpeekpei le mi teleŋndo hoo fuuluu. A teleŋ koŋ, sɔɔŋ palaŋ cho naa hau choo woŋ, vɛlɛ a nyɛ kindilaa naŋ cho biuwɔŋndo wo cho faŋaŋ lefafɛɛŋ. (Sam 72:​12-14; Sɔɔŋ. 21:​3, 4) Wana o wana yiyaŋ lɛ niŋ a sɔɔŋ muŋ kpou okɔɔ le. Ŋ cho chumndo kpeekpei le mi teleŋ koŋ fuuluu. Lelaŋ, maa ŋ nɔŋnuŋ balika melaa le mɛɛ Chɛhowa cho naa malaa, le tamasi ndɔɔ tolɔɔ kɔɔli le acheleŋnda malɔɔ haki yɛ fɔ!

CHONDII 18 Balika Melaa le Sala Baŋaa

^ Chɛhowa cho o bɛɛndiaŋ le wanaa mal yɔŋnda ndala wɔɔŋndaŋ nda malɔɔ haki. Nduyɛ le mɛɛ naŋ cho Kilisiɔŋnda yɛ, ŋ nɔ miŋ tol tamasi ndɔɔ kɔɔli le acheleŋnda malɔɔ haki te a tɛɛmbuu naa pɛ kɔl. O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho yaasiaa biondɔŋnda waŋndo tosal naa miŋ mal haki laŋ, a la waŋndo tosa miŋ dimul bɛnduaa kundaa a laŋ okɔɔ wo. Ŋ cho vɛlɛ yaasiaa le sabu Chɛhowa yeema naa miŋ mal acheleŋnda haki wo vɛlɛ a salala naŋ sɔla laŋ te ŋ tosa pɛ keŋ.

^ Tofa buŋgɛi hei, “Nyunala Wanaa Nua o Yaula Naalaŋ Niŋndao Bandu Mɛŋgɛlaa hoo niŋ, Nyaakuɛiyo 15, 1996. O puuluei niŋ.

^ Diolaŋ lapum la siŋgaŋ.

^ Tofa Tiondoo! hoo Tɛɛkpaa 8, 1992, peele 9-13. Tofa vɛlɛ vidueiyo hoo o Tɛlivisiɔŋ Seiyaa Chɛhowaa choo a suɛi lebolle aa: Pitɛ nda Suu Shus: A Tiuba Ma Biunuŋ Suɛi Kɔl Tambɛiye. O puuluei niŋ.