Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 25

CHONDII 7 Chɛhowa Cho Kpaaya Naa Ni

Loonuŋ Maa Mɛlɛka Cho Yoomu Wo Chɛhowa Cho Ni

Loonuŋ Maa Mɛlɛka Cho Yoomu Wo Chɛhowa Cho Ni

“Mɛlɛka Yaawɛɛ, a cho yoomu”SAM 18:46.

NYƐ NAŊ CHO PƐƐKU WO

Ŋ cho pɛɛku miŋ che maa, miŋ sɔla tɔnɔɔ tau te ŋ loonuŋ pɛ maa, ‘Mɛlɛka naŋ cho piɛiyo wo cho yoomu.’

1. Yɛɛ mala yɛ wanaa Chɛhowaa le ma hiou lachi a ndu piɛiyo, mi che bɛɛ sɔɔŋ palaŋ cho nda komallo?

 MI BAABUIYO tɛɛsiaa a palɛi nɛi o kɔɔ maa, “nyɔɔ kiandu niŋ bɔɔ.” (2 Timo. 3:1) Mi che bɛɛ mi sɔɔŋ palaŋ komal wana o wana o chieeŋ dɛnɛ wɔɔŋndo hoo niŋ, kɛ mi simulta cheleŋ la komal vɛlɛ wanaa Chɛhowaa, nduyɛ ma tusi nda nyɛpalaa choo. Lelaŋ, yɛɛ mala yɛ naa miŋ hiou lachi a Chɛhowa piɛiyo mi che bɛɛ mi sɔɔŋ palaŋ muŋ komal naa? Nyɛ sɔviɔɔ o pilɛ o mala naa wo cho ni maa, ŋ nɔ miŋ sina maa Mɛlɛka cho yoomu wo Chɛhowa cho ni.—Chɛlui. 10:10; 2 Timo. 1:12.

2. Te ŋ che pɛ Chɛhowa maa Mɛlɛka cho yoomu wo o cho ni, vɛɛ keŋ mala yɛ naa?

2 Wana kpeekpeiyo Chɛhowa cho ni. Mbo che tɔɔndaŋ nda komal naa laŋ, nduyɛ mbo nuuviaa nɛilaŋ le naa mala naŋ yeema wo kioo. (2 Kolo. 16:9; Sam 23:4) Te ŋ che ndu pɛ maa Mɛlɛka cho yoomu wo o cho ni, mi keŋ mala naa miŋ biunuŋ tɔɔndaŋ kɛ kɛ komal naa pɛ. Ŋ tofaŋ ndɔ mɛɛ hei yɔŋnuŋ a Masaa Deeve yɛ.

3. Yɛɛ Deeve ndoo yiyaŋ yɛ mɛɛ o dimi aa, “Mɛlɛka Yaawɛɛ, a cho yoomu”?

3 Deeve ndoo sina Chɛhowa nyɛkɛndɛi, nduyɛ mbo duau tiindaŋ ndɔɔ o ndu niŋ. Mɛɛ Masaa Sɔl a yaamɔɔwaa nduaa cheleŋ wa ndu kiltaŋ kɔɔli, mbo piɛi o Chɛhowa lo le mbo mala ndu. (Sam 18:6) Mɛɛ Chɛhowa tuei piɛile ndɔleŋ, okoŋ mbo piŋi ndu, mbo dimi aa, “Mɛlɛka Yaawɛɛ, a cho yoomu.” (Sam 18:46) Yɛɛ Deeve ndoo yiyaŋ yɛ mɛɛ o dimi diomndaŋ ndaŋ? Mi yau pilɛ tɛɛsiaa sɔɔŋ ndoo dimi woŋ maa, Deeve ndoo nɔ tiindaŋndo o Chɛhowa niŋ maa Mɛlɛka mala buɛiyaa nduaa teleŋ o teleŋ ndo o cho ni. A tonya, mi Deeve sina o sɔɔŋ yɔŋnuŋ ndu woŋ niŋ maa, Mɛlɛka cho yoomu wo Chɛhowa cho ni. Nduyɛ mi keŋ mala ndu le mbo kɛɛsiaŋ o kɔl le hiouwɔ lachi a Chɛhowa saŋgalaa.—Sam 18:​28, 29, 49.

4. Tɔnɔ yɛɛ naŋ sɔla yɛ, te ŋ che pɛ Chɛhowa maa Mɛlɛka cho yoomu wo o cho ni?

4 Naa bɛɛ te ŋ nɔ pɛ tiindaŋndo maa Mɛlɛka cho yoomu wo Chɛhowa cho ni, mi keŋ mala naa miŋ piɛi ndu a dialuŋ fulaa. Mi hei mala naa vɛlɛ miŋ nɔ yoomuaŋ le tɔɔndaŋnda komal naa laŋ biuwɔŋndo, nduyɛ miŋ nɔ yeemɛi le hiouwɔ lachi a tosaa tau o wali ndɔɔ niŋ. Mi i mala naa vɛlɛ miŋ kɛɛsiaŋ o kɔl, le hiouwɔ lachi a Chɛhowa sɔɔŋguuwo ikɛi kpɛɛluŋ.

MƐLƐKA CHO YOOMU WO CHO NUM YOOMUAŊ LUEI

5. Yɛɛ ke naa tiindaŋndo le tɔɔndaŋnda komal naa laŋ biuwɔŋndo? (Filipiaŋnda 4:13)

5 Le miŋ sɔla yoomuaŋ le tɔɔndaŋ kɛ kɛ biuwɔŋndo, ŋ nɔ miŋ loonuŋ maa Chɛhowa cho yoomu, nduyɛ maa o tiuba le naa malaa teleŋ o teleŋ. O nɔla mbo mala naa a bahawɛi kɛ kɛ naŋ nɔ kanifuule, bahawɛi kɛ kɛ cho o kala ndu o ba le ndu solioo le. Ndu cho Mɛlɛka Kpou Kpou Wo ni. Lelaŋ o tiuba mbo ke naa kpaayaa le miŋ biunuŋ. (Nuawɔ Filipiaŋnda 4:13) A tonya, ŋ nɔ sabulaŋ tau le tiindaŋndo dɔwɔɔ o ndu niŋ. Nduyɛ, keŋ mala naa miŋ nɔ tiindaŋndo le tɔɔndaŋnda komal naa laŋ biuwɔŋndo. Te ŋ che pɛ mɛɛ o mala naa o tɔɔndaŋnda pɔmbɔla komal naa laŋ niŋ yɛ, mi keŋ kindi tiindaŋ naa maa, o cho naa mala o yɔŋ bɛɛ mi tɔɔndaŋnda kala kalalaŋ la komal naa.

6. Sɔɔŋ kuɛɛ yɔŋnuŋ yɛ o yoomu Deeve wo niŋ teleŋ o wa feleŋgɔnɔ wo, ŋ chɔɔlu tiindaŋ ndɔɔ kindi o Chɛhowa niŋndo?

6 Ŋ tofaŋndɔ sɔɔŋ ŋmuuŋ o yoomu Deeve wo niŋ, ŋ mala ndu mbo chɔɔlu tiindaŋ ndɔɔ kindi o Chɛhowa niŋndo. Teleŋ o wa feleŋgɔnɔ mbo wa saa mandaa wo, mi kpɔkuŋndo huŋ bii saa finya ndɔ wo le kɔŋndaŋ a ndu. Nduyɛ a teleŋ cheleŋ vɛlɛ, mi sulukoo huŋ bii saa finya ndɔ wo mbo wa kɔŋndaŋ a ndu. A teleŋnda tiɔɔŋndaŋ kpou, mi Deeve chɔm kɔl simulaa le visiaa haa kiltaŋ kɔɔli le saa finya ndɔ wa piŋioo. Kɛ, kposoŋ bɛɛ Deeve yiyaŋ nuaa maa a ba ndɔ le o tosa sɔɔŋ muŋ te. Ndoo sina maa Chɛhowa wa ndu malaa ni. (1 Saam. 17:​34-37) Pesiŋ bɛɛ Deeve puɛɛnuŋ a sɔɔŋ yɔŋnuŋ muŋ o yoomu ndɔɔ niŋndoŋ te. Nduyɛ mɛɛ o wa yiyaŋndo a sɔɔŋ muŋ okɔɔ, mi keŋ mala ndu mbo chɔɔlu tiindaŋndo nɔ o Mɛlɛka cho yoomu wo niŋ maa, o cho ndu yoomuaŋ luei o chilaŋ niŋ.

7. O nɛɛnɛ choo Deeve ndoo handu yɛ kɔllo, nduyɛ le yɛɛ keŋ mala yɛ ndu le Koolaya chɔulabaa?

7 A teleŋ cheleŋ, naapum Deeve wa wɔ feleŋgɔnɔ, mbo kua o dɔɔŋgɔ puaa chɔuwaa Isɔluɛiya. Nduyɛ mbo saaluŋ maa, puaa chɔuwaa Isɔluɛiya wa a siooŋnde le mɛɛ kuubanɔ chɔuwo le Filitiaŋnda, Koolaya, simul nda yɛ. (1 Saam. 17:​10, 11) Mi puaa chɔuwaa Isɔluɛiya yɔŋ siooŋnde kanifuule, ma handu kɔllo o Koolaya a kɔŋgɔliaŋnda o kɔŋgɔliaŋ nda laŋ choo. (1 Saam. 17:​24, 25) Kɛ o nyɛ cheleŋ choo Deeve ndoo handu kɔl ndɔɔ ni. Mbo cha nyɛ Koolaya dimi wo maa, o cho puaa chɔuwaa Isɔluɛiya le o simul te, kɛ maa Mɛlɛka cho yoomu wo o simul ni. (1 Saam. 17:26) O Chɛhowa choo Deeve ndoo kɛsi kɔllo ni. Ndoo sina maa mi Chɛhowa mala ndu o paandoo niŋ, a teleŋ o wa saa mandaa wo, nduyɛ maa o cho ndu vɛlɛ manda o hei niŋ. Le mɛɛ Deeve ndoo nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa cho ndu mala yɛ, mbo kɔ chiŋalaŋ Koolaya nduyɛ mbo yam ndu!—1 Saam. 17:​45-51.

8. Yɛɛ kindi yɛɛ tiindaŋ naa o Chɛhowa niŋ te tɔɔndaŋndaŋ la komal naa pɛ? (Tofa vɛlɛ fotueiyo)

8 Naa bɛɛ ŋ tiuba miŋ biunuŋ tɔɔndaŋnda komal naa laŋ, te loonuŋ pɛ maa Mɛlɛka cho yoomu wo, cho o bɛɛndiaŋ teleŋ o teleŋ le naa malaa. (Sam 118:6) Ŋ nɔla miŋ nɔ tiindaŋndo o hei niŋ, te ŋ loonuŋ pɛ a nyɛ o tosal niŋ naa o paandoo niŋndo okɔɔ. Wa diomndaŋ veeloo o Baabuiyo niŋ a wanaa wa Chɛhowa piɛiyo mbo piŋi nda wa okɔɔ. (Aisaya 37:​17, 33-37) A tofa vɛlɛ konalaŋ o jw.org choo le chɔɔ mɛɛ Chɛhowa cho puaapiliaa a ndepiliaa naa o palɛi nɛi niŋ malaa yɛ. Le handɔɔ lechoo, loonuŋ a teleŋnda Chɛhowa mala num niŋndaŋ okɔɔ. Naapum ma yiyaŋ maa Chɛhowa tosallɔ num suɛi kɔndɔfille, mɛɛ o mala Deeve le kpɔkuŋndo a sulukoo chɔulaba yɛ le. O wa bɛɛ lende, kɛsiŋ o kɔl maa, Chɛhowa tosal num niŋ sɔɔŋ bɔɔbɔɔ o yoomu numndo niŋ. O tosa ma nɔ chaŋyɛi kɛndɛi a ndu. (Chɔŋ 6:44) Suŋ suŋ bɛɛ, o cho num malaa ma wa o tonyaa niŋ. Lelaŋ, nyuna ndu le mbo mala num ma loonuŋ mɛɛ o muli niŋ piɛile numnde yɛ, mɛɛ o ke num niŋ nyɛ num oo yeema a teleŋndo kinɛi yɛ, ɔɔ a mɛɛ o mala num o teleŋ kala kalaa niŋ yɛ okɔɔ. Yiyaŋndo o sɔɔŋ waa nuaa choo mala num ma kindi tiindaŋ numndo o Chɛhowa niŋ maa, o cho hiouwɔ lachi a num mala ŋ yeema wo kioo.

Mɛɛ naŋ bii tɔɔndaŋnda komal naa laŋ yɛ, piiliaŋ mɛɛ Chɛhowa sinaŋ yɛ (Tofa pɛl 8-9)


9. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ loonuŋ te tɔɔndaŋndaŋ la komal naa pɛ? (Pulɔwaa 27:11)

9 Te ŋ che pɛ Chɛhowa maa wana kpeekpeiyo o cho ni, keŋ cho naa mala miŋ nɔ yiyaŋ kɛndɔɔ a tɔɔndaŋnda komal naa laŋ okɔɔ. O nɛi kuɛɛ choo? Mi hei tosa miŋ kandu tɔɔndaŋ komal naa wo chɔɔ maa, Chɛhowa nda Setana tɛɛŋ i cho ni. Nyina wɔɔŋndo dimi maa te tɔɔndaŋndaŋ la komal naa pɛ, ŋ cho Chɛhowa malɔɔ piɛiyo. (Choobu 1:​10, 11; nuawɔ Pulɔwaa 27:11) Kɛ te ŋ biunuŋ pɛ o tɔɔndaŋnda komal naa laŋ niŋ, miŋ chɔm maa ŋ kaala Chɛhowa, nduyɛ maa wana lachoowa Nyina Wɔɔŋndo cho ni. Naapum masaleŋ le cho num nyɛpalaa tusioo choo suŋ suŋ, bahawɛi nyɛsɔlaa cho num choo, wanaa ŋ cho yooŋgu kɛndɔɔ dimullo wa cho iyeema chɔm te, ɔɔ sɔɔŋ palaŋ cheleŋ cho num choo. Te lende i cho ni, mɛɛ loonuŋ maa bahawɛi cho num koŋ choo wo tiuba mbo ke num fondaa le ma tosa mi Chɛhowa naŋ kɔl. Loonuŋ vɛlɛ maa, kposoŋ bɛɛ Chɛhowa chɛl niŋ mi tɔɔndaŋ ŋ tiuba biuwɔŋ te wo komal num te. (1 Kɔliŋ. 10:13) O cho num yoomuaŋ luei le tɔɔndaŋnda komal numndaŋ biuwɔŋndo.

MƐLƐKA CHO YOOMU WO CHO NUM FANDA

10. Yɛɛ Mɛlɛka cho yoomu wo cho yɛ tosa le wanaa cho ndu piɛiyo wa?

10 Mi Chɛhowa fanda wanaa cho ndu piɛiyo wa. (Hibu. 11:6) O tosa miŋ wa o kɔl nyulu niŋ, nduyɛ miŋ nɔ kɔl hiniaa. O faŋaŋ o koŋ kɔɔli, o cho naa yoomu fafɛɛŋndo ke o chilaŋ niŋ. Ŋ nɔ miŋ nɔ tiindaŋndo o ndu niŋ maa, o nɔ yeemɛi a kpaayaa le naa fandaa. Te ŋ nɔ pɛ tiindaŋ waa nuaa o ndu niŋ, keŋ mala naa miŋ wa kpɔndi kpɔndi o ndu piɛiyo niŋ, mɛɛ mɛɛ buɛiyaa nduaa o paandoo niŋ tosa yɛ. I waa nuaa Timoti ndoo tosa ni.—Hibu. 6:​10-12.

11. Yɛɛ nyindu yɛ Timoti le waltaŋ tosaa tau o kundaa niŋ? (1 Timoti 4:10)

11 Nuawɔ 1 Timoti 4:10. Timoti ndoo nɔ tiindaŋndo o Mɛlɛka cho yoomu wo niŋ. Le sabu koŋ o tosa tau o wali Chɛhowaa niŋ ni, nduyɛ mbo mala acheleŋnda. O nɛila kuɛɛ choo o tosa yɛ hei? Mi Kiilanɔɔ Pɔɔl dɛɛniaa ndu le mbo tosa hiouwɔɔ lachioo le waŋnda chaa pɛɛkoo a sɔɔŋ yɔŋgoo. Timoti ndoo nɔ vɛlɛ mbo kɛsi tamasi kɛndɔɔ le chaaŋaa nduaa laalaŋnda, o wa feleŋguaa ɔɔ bɛnduaa yuuwa. Mbo sɔla vɛlɛ walta kendu le tosaa laŋ, mɛɛ wanaa ndaa yeema sila kala kalaa wa sila o nɛi kaalaa niŋ cho nuaa yɛ. (1 Timo. 4:​11-16; 2 Timo. 4:​1-5) Timoti ndoo nɔ tiindaŋndo maa, o yɔŋ bɛɛ mi waŋnda chi wali o cho tosaa wo le, ɔɔ ma chɔm balika melaa le ndu le, Chɛhowa cho ndu fanda.—Luomaŋ. 2:​6, 7.

12. Yɛɛ nyindu yɛ bɛnduaa kundaa le ma yɔŋguŋ a kɔllo kpou le waltaŋ tosaa o kundaa niŋ? (Tofa vɛlɛ fotueiyo)

12 Bɛnduaa kundaa hau bɛɛ nɔ ma nɔ tiindaŋndo maa, mi Chɛhowa che wali nda cho tosaa wo, nduyɛ mbo chɔm balika melaa le ndu. Mi che bɛɛ mi bɛnduaa kundaa ke waŋnda kɔl dɛɛniaa, ma pɛɛku nda, nduyɛ ma dimi yooŋgu kɛndɔɔ, kɛ mi a bɔɔbɔɔ yɔŋguŋ vɛlɛ le wali taŋgulaa tosaa a wanaa kpundɔɔ komalla malaa. Mi apum tosa wallo a Kunda Kua Wanaa Lanaawa Yilɔɔ Wo, ɔɔ Kunda Suaa o Wanaa Chiɔuwaa lo Wo. Mi bɛnduaa kundaa yɔŋguŋ le walta waa nuaa tosaa wa che kundaa maa Chɛhowa nɔ ndu ni, o cho wanachiee le. Le hei, ma yɔŋguŋ a kɔllo kpou le waltaŋ tosaa o kundaa niŋ, nduyɛ ma nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa cho nda fanda le nyɛ nda cho tosaa wo.—Kolo. 3:​23, 24.

Mɛlɛka cho yoomu wo cho num fanda, le wali kala kala ŋ cho tosaa o kundaa niŋndo (Tofa pɛl 12-13)


13. Vɛɛ Chɛhowa che yɛ nyɛ ŋ cho tosaa o ndu piɛiyo niŋndo?

13 I cho tonya maa o cho naa kpou le tiuba miŋ simnuŋ bɛnduaa kundaa le. Kɛ naa kpou tiuba miŋ ke Chɛhowa nyɛ. Mbo chɔm balika melaa tau te ŋ tosa pɛ nyɛ naŋ tiuba wo o ndu piɛiyo niŋ. Mbo che toolu naŋ yɔŋgu le wali dimiaa yooŋgu kɛndɛ cho tosaŋndo chieeŋndo balɔɔ silɔ wo, o yɔŋ bɛɛ mbo ve o bɔɔ le. Mbo naŋ kɔl tau te ŋ tosa pɛ wallo kalaŋ le siɔmbula wa naa laŋ malɔɔ, okoŋ miŋ heelu baa le mulioo yɔŋgoo o bɔŋaŋndo, vɛlɛ miŋ mal puaapiliaa a ndepiliaa naa haki. O yɔŋ bɛɛ ma yiyaŋ maa a tiuba tosaa tau mɛɛ ŋ yeema yɛ le, nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa che nyɛ ŋ nɔla tosaa wo o sɔvɛ. O kaala num tau le nyɛ ŋ cho tosaa le ndu wo, nduyɛ o cho num fanda.—Luku 21:​1-4.

HIOU LACHI A MƐLƐKA CHO YOOMU WO SƆƆŊGUUWO IKƐI KPƐƐLUŊ

14. Te ŋ nɔ pɛ chaŋyɛi kpɛɛluŋnde a Chɛhowa, vɛɛ keŋ mala yɛ naa miŋ hiou lachi a ndu piɛiyo? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)

14 Te ŋ che pɛ Chɛhowa maa wana kpeekpeiyo o cho ni, i cho wa tɛtɛlɛ naa o ba le miŋ hiou lachi a ndu piɛiyo o laalaŋndo choo. Nyɛ waa nuaa Choosɛ ndoo tosa ni. Mbo kɛɛ le balaŋ lueiyo o kaa ihini nɔɔlɛiyo niŋ kanifuule, ndoo sina maa wana kpeekpeiyo Chɛhowa cho ni, nduyɛ kposoŋ bɛɛ ndoo yeema mbo tɛɛmbuu ndu kɔl te. (Chɛ. 39:9) Le miŋ che maa wana kpeekpeiyo Chɛhowa cho ni, ŋ nɔ miŋ wa teleŋndo chuaa le piɛileŋ o ndu lo a Diom ndɔɔ pɛɛkoo. Hei cho naa mala mi chaŋyɛi naŋ nɔ a ndu ve hindu. Te ŋ nɔ pɛ chaŋyɛi kpɛɛluŋnde a ndu maa Choosɛ, pesiŋ bɛɛ ŋ nɔ iyeema le nyɛ tɛɛmbuu Ndu kɔllo wo tosaa le.—Chemi. 4:8.

Mi sɔɔŋguuwo Mɛlɛka cho yoomu wo ikɛi kpɛɛluŋ mala num ma lo o laalaŋndo choo (Tofa pɛl 14-15)


15. Yɛɛ nyɛ yɔŋnuŋ Isɔluɛiya o lɛŋnde polteŋ niŋndo, pɛɛku yɛ naa? (Hibuluiya 3:12)

15 Mi i wa tɛtɛlɛ le wanaa pɛŋgi tiindaŋndo dɔwɔɔ o Chɛhowa niŋnda o ba, le ndu kiɔɔ diikɔŋndo. Tofawɔ nyɛ yɔŋnuŋ Isɔluɛiya teleŋ nda wa o lɛŋnde polteŋ niŋndo. Mi che bɛɛ ndaa sina ndi kpendekele maa Chɛhowa wa achal, kɛ ma kandu kiisaŋndo nɔɔ te o nɔla niŋ pɛ mbo ke nda nyɛm nda hauba woŋ. Ma nyuna pɛŋ aa: “Baa Chɛhowa cho pa naa tɛɛŋ, ɔɔ o cho naa tɛɛŋ te?” (Ɛsɔ. 17:​2, 7) Mi hei nyindu nda ma simul Mɛlɛka. Ŋ yeema kposoŋ miŋ tol tamasi nda wɔɔŋ koŋ kɔɔli le.—Nuawɔ Hibuluiya 3:12.

16. Yɛɛnɛ tosa ndi lepum ikala le loo o laalaŋ naa choo?

16 Mi Chieeŋ naŋ cho hau niŋndo tosa ndi ikala le miŋ lo Chɛhowa ikɛi kpɛɛluŋ. Wanaa bɔɔbɔɔ laalaŋ maa Mɛlɛka cho le. Nduyɛ teleŋnda bɔɔbɔɔ, mi i wa maa wanaa kɛɛ le sawala Mɛlɛkalaŋ diikɔŋndo wa cho yoomoo tueiyɔɔ yeela. Te ŋ wa pɛ keŋ chɔɔ yɔŋnɔŋndo, mi i luei laalaŋ naa o tofaa bɛŋgu. Mi che bɛɛ miŋ sina maa Mɛlɛka cho, kɛ miŋ kandu kiisaŋndo te o tiuba pɛ mbo mala naa. Wana poonyiaa yau Sam 73 wo bɛɛ ndoo nɔ kiisaŋ waa nuaa. Mbo cha wanaa balu ndu wa kiɔɔ sawala Mɛlɛkalaŋ diikɔŋndo, kɛ a koŋ kpou ma wa yoomoo tueiyɔɔ yeela. Mi keŋ tosa mbo kandu kiisaŋndo maa tɔnɔ o tɔnɔ cho o Mɛlɛka piɛiyo niŋ te.—Sam 73:​11-13.

17. Yɛɛ mala yɛ naa le miŋ lo o laalaŋ naa choo?

17 Yɛɛ mala yɛ wana ŋchondoo le mbo siŋga yiyaŋ ndɔɔ? Mbo yiyaŋ a nyɛ yɔŋnuŋ a wanaa kɛɛ tiindaŋndo dɔwɔɔ o Chɛhowa niŋnda okɔɔ. (Sam 73:​18, 19, 27) Mbo yiyaŋ vɛlɛ a tɔnɔla wana sɔla o Mɛlɛka piɛiyo niŋndaŋ. (Sam 73:24) Naa bɛɛ tiuba miŋ yiyaŋ a salala Chɛhowa dɔu niŋ naa laŋ okɔɔ. Yiyaŋndɔ a mɛɛ yoomu naa ndoo wa niŋ teŋgeŋ yɛ, te naŋ ve Chɛhowa piɛi le. Lelaŋ te ŋ loonuŋ pɛ le sabu i cho i sɔvɛ le Chɛhowa piɛiyo wo, keŋ cho naa mala miŋ lo o laalaŋ naa choo. Nduyɛ maa wana ŋchondoo, ŋ nɔla miŋ dimi aa: “Kɛ ya ya I che ndi bɔɔ suɛi kɛndɛ le waa Mɛlɛka o ibuŋ.”—Sam 73:28.

18. Le sabu yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ nɔ isiooŋ, le nyɛ yɔŋnuŋ niŋ o chilaŋ niŋndo le?

18 Le mɛɛ naŋ cho “chiaa le Mɛlɛka tonya cho yoomu wo” yɛ, tɔɔndaŋ kɛ kɛ komal naa pɛ o palɛi mɛɛlɛi hei niŋ, ŋ nɔla miŋ biunuŋ ndu. (1 Tɛsa. 1:9) Mɛlɛka naŋ cho piɛiyo wo buulaŋ le naa, nduyɛ o cho o bɛɛndiaŋ teleŋ o teleŋ le naa malaa. Mbo tosa hei le buɛiyaa nduaa o paandoo niŋ, nduyɛ o cho nyɛ pilɛ koŋ kpe tosa le naa hau. Nyɛpalaa bɛndu komallɔ waŋnda chieeya paale pilɛ bɛɛ le wo cho niŋ kpɛɛluŋ. Kɛ ŋ ve niŋ naa pilɛ kpeele le, Chɛhowa cho wa a naa latulu. (Aisaya 41:10) Maa naa kpou “simul kɔl miŋ dimi aa: ‘Chɛhowa mala ya ni. Lelaŋ siooŋii bii ya le.’”—Hibu. 13:​5, 6.

CHONDII 3 Kpaaya Naa, Tiindaŋ Naa, a Kɔl Sikpa Naa