Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Taamasi Chɔŋ Wana Yiŋaa Mala Naa le Hiouwɔɔ Lachi a Waa a Nyaale

Taamasi Chɔŋ Wana Yiŋaa Mala Naa le Hiouwɔɔ Lachi a Waa a Nyaale

BAA a yeema pa le wallo opum tosaa suŋ suŋ o kundaa niŋ o ŋ suliŋ ndɔ le ndu le wo? Kɛlɛŋgaa wana cheleŋ cho wali ŋ yeema koŋ tosaa wo tueiyɔɔ yeela suŋ suŋ. Ɔɔ naapum dikeŋnaŋ num oo nɔ paandu wo ɔɔ wali ŋ tosa niŋndo o cho ni. Kɛ le mɛɛ ŋ yuuwa niŋ nduyɛ a nɔ lɛ kɛndiaa bɔɔ le yɛ, a nɔla lɛ ndu tosa le. Kɛlɛŋgaa kalaŋnda yuŋgoo ɔɔ bahawɛila cheleŋ la chɛllɛ num ma tosa tau maa paandu le. Ɔɔ naapum siŋgaŋnda yɔŋnuŋ o kɔɔna Chɛhowaa niŋndaŋ la tosa ni ma mal wali ŋ wa tosaa le wɔsila bɔɔbɔɔ wo. O yɔŋ bɛɛ aa le sabulaŋ ndaŋ ɔɔ la cheleŋ, te o yɔŋ pɛ ma ve tosa wali ŋ yeema o kundaa niŋndo le, ma yiyaŋ maa a cho nyɛ o nyɛ tosa o wali Mɛlɛkaa niŋ te. O hei niŋ, i cho kpendekele maa ma tambu lepum kɔl tau. Yɛɛ mala yɛ num ma pɛŋgi kɔl tambɛiyo nduyɛ ma soliŋ yiyaŋnda wɔŋndaŋ o kɔl mɛɛ paŋalaa a nɛyɔŋndo cho naa yɛ? Yɛɛ mala yɛ num ma hiou lachi a waa a nyaale?

Ŋ yaasiaŋndɔ taamasi Chɔŋ Wana Yiŋaa le sinaa nyɛ mala naa miŋ hiou lachi a waa a nyaale wo. Dilakeŋnaŋnda sɔvɛlaŋ pila Chɔŋ tuei yeela o wali Chɛhowaa niŋ ni. Kɛ mi siŋgaŋ o ve kɔl kposoŋ te wo komal ndu. Paale pilɛ bɛɛ o sɔl ndi malɔ maa teleŋ o cho chua o chiɛi manyumndo niŋndo, cho hiouwɔɔ teleŋ o chua o wali ndɔ pollo niŋndo le. Kɛ haaa mi Chɔŋ sɔla piɔmndo, o wa lɔɔlɔɔ a nyaale. Yɛɛ ndoo mala yɛ ndu? Nduyɛ, vɛɛ naŋ hiau yɛ lachi a waa a nyaale, o yɔŋ bɛɛ mi siŋgaŋnda wɔɔŋndaŋ la komal naa?

WALI KE CHƆŊ NYAALOO WO

Wali Chɛhowa ndoo ke Chɔŋ ndo wa malaa waŋnda ma bɛɛndiaŋ le hunɔɔ Mɛsayanɔɔ ni. Chɔŋ kandu wallo hoo tosaa a kandɔŋ Nyaakuɛiyo wɔsi 29 C.E. Mbo kandu waŋnda dimullo aa, “La mal yɔŋnda nyala wɔɔŋndaŋ. Kani fuule, teleŋ Mɛlɛka cho wa masaa waŋnda choo wo cho niŋ kpɛɛluŋ.” (Maa. 3:​2; Luku 1:​12-17) Mi wanaa bɔɔbɔɔ yaŋ ndu nilaŋ. Mi apum mal pɛŋ o fondaŋ nda leviltaŋ le hunɔɔ yooŋgu ndɔɔ tueiyɔɔ. Nduyɛ mɛɛ a bɔɔbɔɔ tuei nyɛ o wa dimioo wo, ma mulul yɔŋnda ndala wɔŋndaŋ kɔɔ okoŋ ma sɔla yiŋɔɔ. Mi Chɔŋ sila vɛlɛ simlachiaa lepiɛiyaa ndaa chuaŋnuŋ maa a sandu ma hiau wana o wana wa. Mbo dimul nda maa te a mel kaŋgala nda cho choo wo le, Mɛlɛka cho nda hunɔɔ nyɛpalaa tusi choo. (Maa. 3:​5-12) Dikeŋnaŋ sɔvɛ bɛndu Chɔŋ sɔla o wali ndɔɔ niŋ o wɔsi 29 C.E. mɛɛlulaŋ ndo wa yiŋɔɔ o yiŋ Chiisu wo ni. Mi Chɔŋ dimul waŋnda le ma tol Chiisu kɔɔli kanduŋ niŋ a teleŋ koŋ mbo kuɛ kɛ kanifuule, ndu wa Mɛsayanɔɔ ni.—Chɔŋ 1:​32-37.

A wali teŋgeŋ Chɔŋ tuei hoo yeela wo okɔɔ Chiisu wa suɛi ni mɛɛ o dimi aa, “Wana o wana fula wana lanɔɔ o ipulu, Chɔŋ hiou kpou.” (Maa. 11:​11) Hei chɔm kpendekele maa mi Chɔŋ naŋ kɔl tau a salala o sɔla laŋ ndaŋ. Mɛlɛka dɔu niŋ hau wanaa bɔɔbɔɔ sala maa Chɔŋ. Ŋ yaasiaŋndɔ taamasi puaapilɛnɔ pilɛ diolaŋ aa Tɛlli le sinaa mɛɛ hei cho tonya yɛ. Tɛlli nda Sandula laa ndɔ chii niŋ wɔsilaŋ hiouwɔɔ 50 o wali lɔɔlɔɔ Mɛlɛkaa niŋ. Mi Tɛlli dimi aa, “I sɔla niŋ dilakeŋnaŋnda sɔvɛlaŋ tau. I tosa niŋ wali lekɔɔfaa, wallo o Bɛtɛɛl, kɔɔfale teŋgeŋndeŋ, buɛile ibuŋgaleŋ, buɛile kelaa chooleŋ, nduyɛ, kɔɔfanɔ teŋgeŋndo ya cho vɛlɛ suŋ suŋ ni.” Miŋ naŋ kɔl tau te ŋ sɔla pɛ dilakeŋnaŋndaŋ o wali mɛlɛkaa niŋ. Kɛ a mɛɛ naŋ cho hunɔɔ chɔ o taamasi Chɔŋ ndo niŋ yɛ, mɛɛ miŋ tosa wallo kalaŋ malaŋ naŋ hiau lachi a waa a nyaale, te sɔɔŋ siŋgaŋ pɛ o yoomu naa niŋ.

HIOU LACHI A BALIKA MELAA CHƆMNDO

Nyɛ kpeekpei mala Chɔŋ le hiouwɔɔ lachi a waa a nyaale wo cho balika melaa ndoo nɔ le dilakeŋnaŋnda ndoo sɔla laŋ ni. Tofawɔ taamaseliiyo. Mɛɛ Chiisu sɔla yiŋɔɔ mbo kandu wali pollo, wanaa ndaa tol ndu kɔɔli wa ndaa hiou poloŋ a wanaa wa niŋ Chɔŋ kɔɔli wa. Buɛiyaa Chɔŋ nda ndaa niŋ kɔl kposoŋ a hei le. Lelaŋ, ma nyuna Chɔŋ aa, “A loonuŋ pa po pilɛ mi la wa Chɔɔdaŋ leeloo nya ndu, ma dimi bɛɛ a ndu okɔɔ? Po koŋ, o cho waŋnda yiŋɔɔ. Nduyɛ, wanaa faŋga faŋga a cho kɔlaŋ naa ndu chua.” (Chɔŋ 3:​26) Mi Chɔŋ mulul nda aa, “Wana cho lanɔɔ chuaa wo, ndu nɔ lanɔɔ ni. Ndiaamɔɔ wana cho lanɔɔ chuaa wo, ndu ndu, sisilaŋ koni o sim ni mbo yaŋ nilaŋ. Te o tuei wana cho lanɔɔ chuaa wo suɛi pɛ, o naŋ kɔl. Mɛɛ lende koni, kɔl kɛndɛ bɛndoo cho ya niŋ ni.” (Chɔŋ 3:​29) Chɔŋ ndoo paŋala Chiisu le mɛɛ waŋnda wa ndu tolɔɔ kɔɔli tau yɛ le. Nduyɛ o yiyaŋ naa maa wali Chiisu wo tosa mi wali ndɔɔ simnuŋ nyɛ fondoo fuu le. Kɛ mbo hiau lachi a waa a nyaale, kanifuule ndoo nɔ balika melaa le waa “ndiaamɔɔ wana cho lanɔɔ chuaa wo.”

Kaa kɛndɛ Chɔŋ ndoo nɔ wo mala ndu ni le kɔl hiniaa nɔɔ mi che bɛɛ wali ndɔɔ ndoo nɔ simultaŋ lapum. Le taamaseliiyo, chɔŋ a violɔŋ ndɔɔ, Naasaluɛinɔɔ Chɔŋ wa ni. Le hei ndoo nɔ mbo kol mamuɛi le. (Luku 1:​15) Mi Chiisu suaa a mɛɛ Chɔŋ ndoo bii yoomu ndɔɔ tɛtɛlɛ yɛ okɔɔ. Mbo dimi aa, “Hunɔɔ Chɔŋ hiŋ ndo, o wa sumndo biyɔɔ, nduyɛ, ndu oo kol mamuɛi le.” O baa pilɔɔ choo, Chiisu a buɛiyaa nduaa ve o sawa leNaasaluɛi bɛŋgu le. Le hei, mi ndaa de nyɛdiaa nduyɛ mi ndaa kol vɛlɛ muɛiyaŋ maa wanaa cheleŋ. (Maa. 11:​18, 19) Teŋgeŋ cheleŋ wa vɛlɛ wali Chɔŋ ndo tɛɛŋ a o Chiisu wo. Mi buɛiyaa Chiisuaa tosa kaamaalaŋ tau, hali a ndaa wa paandu Chɔŋ kɔɔli kɛ ma huŋ mɛɛlu niŋ tolɔɔ Chiisu kɔɔli wa bɛɛ. Kɛ kaamaa opilɛ bɛɛ Chɔŋ tosa le. (Maa. 10:​1; Chɔŋ 10:​41) Chɔŋ ndoo kɛsi kɔllo o teŋgeŋnda wa laŋ tiŋ wali ndɔɔ tɛɛŋ a wali Chiisu wo choo le. Nduyɛ o chɛl mi la tɛɛmbuu ndu kɔllo le. Kɛ mbo kɛsi kɔllo o wali Chɛhowa ke ndu wo choo.

Naa bɛɛ nɔla miŋ wa a nyaale te o yɔŋ pɛ miŋ kɛsi kɔllo o wali naŋ cho tosaa suŋ suŋ o kɔɔna Chɛhowaa niŋndo choo. Mi Tɛlli naŋ soo suŋ a ndu okɔɔ wo dimi aa, “Wali o wali ndaa ke ya pɛ, kɔllo yaa kɛsi lechoo ni.” Mɛɛ o yiyaŋ a mɛɛ o cho yoomu ndɔɔ soliŋndo kpeku o wali lɔɔlɔɔ Mɛlɛkaa niŋ yɛ, mbo dimi aa, “I kil iso kposoŋ te, nduyɛ, l cho wɔ loonuŋndɔ a sɔɔŋ kɛndɛŋ yɔŋnuŋ ya woŋ okɔɔ.”

Ŋ nɔla miŋ hiou lachi a waa a nyaale te o yɔŋ pɛ miŋ kɛsi kɔllo o nyɛ hiou wa o sɔvɛ o wali kɛ kɛ naŋ sɔla o wali Mɛlɛkaa niŋndo choo. Ndu cho dikeŋnaŋndo le waa “wanaa walla . . . latulu a Mɛlɛka ni.” (1 Kɔliŋ. 3:​9, NW) Le mi yɔlɔŋ baa kalaŋ viou waŋndo o ba, mɛɛ mbo kɛsi muŋ naa ŋ sɔva le wa. Mɛɛ lende ko i cho a bɛɛle naŋ sɔla le Mɛlɛka piɛiyo wo ni. Te ŋ wa pɛ yiyaŋndo lɔɔlɔɔ o keŋ choo, fɛŋ bɛɛ ŋ chɛl mi yiyaŋnda wɔɔŋndaŋ la tɛɛmbuu nyaale naa le. Nduyɛ, ŋ chue vɛlɛ dilakeŋnaŋnda acheleŋnda nɔlaŋ la sɔvɛ mbo hiou la naŋ nɔ laŋ te.—Kalee. 6:​4.

HANDU KƆLLO O SƆƆŊ MƐLƐKAŊ CHOO

Naapum Chɔŋ ndoo sina maa le teleŋ biŋgi koni wali ndɔɔ cho wa ni. Kɛ, kɛlɛŋgaa o ve kɔl maa o cho ndu hiɔlɔŋ lende o lepilɛ niŋ kpe le. (Chɔŋ 3:​30) Mi Masaa Hɛlɔɔ duau Chɔŋ o chiɛi manyumndo niŋ a wɔsi 30 C.E., mɛɛ paŋguŋ ŋɔmpum hiou chɔŋ a teleŋ o yiŋ Chiisu wo. Kɛ keŋ kuunaa Chɔŋ tonyaa dimioo a Mɛlɛka okɔɔ le. (Maki 6:​17-20) Yɛɛ mala yɛ ndu le hiouwɔɔ lachi a waa a nyaale o simul kala kalaa hoo bɛŋgu? Mbo kɛsi kɔllo o sɔɔŋ Mɛlɛkaŋ choo.

Chɔŋ wa o chiɛi manyumndo niŋ mbo tuɛi a mɛɛ wali Chiisu wo wa hiouwɔɔ lachi yɛ. (Maa. 11:​2; Luku 7:​18) Chɔŋ ndoo laalaŋ kɛsɛ maa Chiisu wa Mɛsayanɔɔ ni. Kɛ naapum kɔndɔfillo wa ndu le sinaa mɛɛ Chiisu looku niŋ sɔɔŋ Baabuiyo dimi a Mɛsayanɔɔ okɔɔ woŋ peelu kpede yɛ. Naapum mbo chal dɔɔ yiyaŋndo aa, ‘Mɛsayanɔɔ nɔ mbo huŋ wa masaa, baa masale Chiisuleŋ le cho suŋ kandɔŋ? Baa te Chiisu kandu masale ndɔleŋ pɛ, o cho ya soli o chiɛi manyumndo hoo niŋ?’ Chɔŋ ndoo yeema le sinaa tau a sɔɔŋ Chiisu ndoo nɔ le hunɔɔ tosaa woŋ okɔɔ. Le hei, mbo viam buɛiyaa nduaa a ŋiɔɔŋ naa Chiisu cha le ndu nyunaa aa, “Num cho wana waŋnda cho lehɔl o nɛi le ndu wo ni? Baa ŋ chum wana cheleŋ?” (Luku 7:​19) Mi Chɔŋ yaŋ dɔɔ puaa haa nilaŋ nyɛkɛndɛi mɛɛ Chiisu miŋgi nda le ma kɔ dimul ndu a walta kaamaala o wa tosaa laŋ okɔɔ maa, “Wanaa sumɛiya cho niŋ chɔɔ, mi wanaa bɛvɛiya wa kɔlaŋ. Wanaa naa wɔɔŋndo wa lekɔɔ wa a sɔla sioŋgɔɔ mi wanaa nila baŋulɛiya wa niŋ tueiyɔɔ. Wanaa vilɛiya cho miiŋgoo yoomu. Yooŋgu kɛndɛ Mɛlɛkaa cho dimiŋndo naa wanaa tambɛiya chua.”—Luku 7:​20-22.

A tonya, mi kona puaa haa chuu Chɔŋ ndo dɛɛniaa ndu kɔllo tau. Mi kona koŋ kindi tiindaŋ ndɔɔ maa Chiisu cho Mɛsayanɔɔ ni. Kanifuule, sɔɔŋ dimiŋ a Mɛsayanɔɔ okɔɔ woŋ o wa muŋ tosaa ni. Mi che bɛɛ Chiisu wa Mɛsayanɔɔ ni kɛ o tosa ma soli Chɔŋ o chiɛi manyumndo niŋ te. Chɔŋ ndoo sina maa wali o tosa Chiisu lachi wo wa o sɔvɛ. A simulta kala kala komal ndu laŋ kpou, o wa lɔɔlɔɔ a kɔl kɛndɛ.

Nyɛ mala naa miŋ wa a nyaale wo cho kɔllo kɛsioo o batiuwaa cho sɔlaŋ ndo o wali Chɛhowaa niŋ chieeŋndo balɔɔ silɔ wo choo ni.

Te o yɔŋ pɛ miŋ kɛsi kɔllo o sɔɔŋ Mɛlɛkaŋ choo maa Chɔŋ, ŋ nɔla miŋ biuŋ simulta komal naalaŋ, nduyɛ miŋ wa lɔɔlɔɔ a nyaale. (Kolo. 1:​9-11) Diomndaŋ veeloo o Baabuiyo niŋ a yiyaŋndo lechoo cho nyɔɔ opilɛ o mala naa le biuwɔŋndo wo ni. Baabuiyo mala naa ni le sinaa maa Mɛlɛka puɛɛŋ a wali naŋ tosal ndu wo le. (1 Kɔliŋ. 15:​58) Mi Sandula dimi aa, “Diomndaŋ veeloo o bolle Baabuileŋ lepilɛ niŋ lepaa o lepaa mala ya niŋ mi sɔɔŋguu Chɛhowa ikɛi kpɛɛluŋ. Keŋ mala ya ni mi kɛsi kɔllo o hɛnaŋ ndɔɔ choo nduyɛ mi faŋa kɔllo o bahawɛila nilaŋ choo.” Ŋ nɔ vɛlɛ miŋ kɛsi kɔllo o batiuwaa cho sɔlaŋ ndo o wali Chɛhowaa niŋ chieeŋndo balɔɔ silɔ wo choo. Te ŋ tosa keŋ pɛ, ŋ cho pɛŋgi yiyaŋndo a naapila okɔɔ suee nduyɛ miŋ kɛsi kɔllo o sɔɔŋ puaapiliaa a ndepiliaa cho muŋ tosaa woŋ choo. Mi Sandula hiau lachi a dimioo aa, “Buŋgaŋ fula o Tɛlivisiɔŋ Seiyaa Chɛhowaa® ipaŋgu o ipaŋgu woŋ mala naa miŋ sɔɔŋguu puaapiliaa a ndepiliaa naa ikɛi chieeŋndo balɔɔ silɔ. Nduyɛ ŋ mala naa niŋ vɛlɛ le hiouwɔɔ lachi a nyaaloo nɔɔ o wali naa niŋ.”

“Mɛɛ Nyina Mɛlɛkaa wa Ilaacha kɔɔli, nduyɛ, mbo nɔ kpaayaa yɛ” koni o ke Chɔŋ Wana Yiŋaa kpaayaa o wali ndɔ pollo niŋ ni, mi che bɛɛ le teleŋ biŋgi ko o tosa ndu ni. Nduyɛ maa Ilaacha, “ndu bɛɛ wana chioo koni o wa ni, mɛɛ naa ŋ cho nuaa yɛ.” (Luku 1:​17; Chemi. 5:​17) Te ŋ tol pɛ taamasi ndɔɔ kɔɔli le balika melaa chɔmndo a kɔllo kɛsioo o sɔɔŋ Mɛlɛkaŋ choo, naa bɛɛ cho hiouwɔɔ lachi a waa a nyaale o wali leMasa Mɛlɛkaa niŋ mɛɛ mɛɛ simultaŋ la komal naa.