Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 34

Pɛɛku o Huuluŋ Cho o Baabuiyo Niŋndoŋ Niŋ

Pɛɛku o Huuluŋ Cho o Baabuiyo Niŋndoŋ Niŋ

“Wanaa taasiaa koni a sina niŋ sɔɔŋ muŋ ni.”—DAAN. 12:​10.

CHONDII 98 Yau Mɛlɛka Poonyiaa Wo

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ a

1. Yɛɛ mala yɛ naa miŋ tuei huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ pɛɛkoo yeela?

 VƐƐ ŋ yiyaŋ yɛ a huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ pɛɛkoo okɔɔ? Mi puaapilɛnɔ feleŋgɔnɔ pilɛ diolaŋ Bɛŋ dimi aa: “I kaala bɔɔ huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ pɛɛkoo.” Baa num bɛɛ kaala pa muŋ pɛɛkoo? Ɔɔ, baa ma che muŋ pa ikala le biyɔɔ bila? Naapum ma yiyaŋ maa, i cho suɛi bɛɛŋ bɛɛŋ le huuloŋ muŋ pɛɛkoo le. Kɛ te a chɔɔlu pɛ pɛɛku le sabu Chɛhowa tosa ma poonyiaa muŋ o Diom ndɔɔ niŋndo, naapum keŋ cho num mala ma siŋga yiyaŋ numndo.

2. Yɛɛ buŋgɛi hei cho yɛ naa mala le sinaa?

2 O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho sina le sabu naŋ nɔ miŋ pɛɛku huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ, vɛlɛ a mɛɛ naŋ pɛɛku muŋ yɛ. Ŋ cho vɛlɛ pɛɛku a huuloŋ ŋmuuŋ okɔɔ, ŋ Daaniɛɛ poonyiaa woŋ, le sinaa tɔnɔ naŋ sɔla leniŋ suŋ suŋndo, te ŋ bii muŋ pɛ bila.

LE YƐƐ NAŊ NƆ YƐ MIŊ PƐƐKU HUULUŊ CHO O BAABUIYO NIŊNDOŊ?

3. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa te ŋ yeema pɛ huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ biyɔɔ bila?

3 Ŋ nɔ miŋ nyuna Chɛhowa le mbo mala naa te ŋ yeema pɛ huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ biyɔɔ bila. Ŋ tofaŋndɔ tamaseliiyo hoo. Ŋ dimi wɔ maa a kuɛ kelaa o fondaŋ ŋ sina le wo, kɛ chaaŋ num sina fondaŋ koŋ nyɛkɛndɛiyo cho a num latulu. Chaaŋ num koŋ sina naa kpeekpeiyaa ŋ cho wa vɛlɛ a naa nɛi o nɛi yaa wana wa. A tonya, i cho kpendekele maa, ma wa a kɔl kɛndɛ tau le mɛɛ chaaŋ num koŋ cho a num latulu yɛ. O nɛi pilɛ koŋ choo, Chɛhowa sina mɛɛ sɔɔŋ cho yɔŋnɔŋndo o chieeŋndo niŋ yɛ, nduyɛ a nyɛ cho hunɔɔ yɔŋnɔŋ o chilaŋ niŋndo. Lelaŋ, le miŋ bii huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ bila, ŋ nɔ miŋ tusiŋ vɛlɛ miŋ nyuna ndu le mbo mala naa.—Daan. 2:​28; 2 Pitɛ 1:​19, 20.

Huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ pɛɛkoo mala naa, miŋ bɛɛndiaŋ le sɔɔŋ cho hunɔɔ yɔŋnɔŋ o chilaŋ niŋndoŋ (Tofa pɛl 4)

4. Le yɛɛ Chɛhowa tosa yɛ ma poonyiaa huuloŋ o Diom ndɔɔ niŋ? (Chɛluimaya 29:​11) (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)

4 Maa kala chua kɛndɛ, Chɛhowa yeema mi chuauwaa nduaa kpou wa a kɔl kɛndɛ o chilaŋ niŋ. (Nuawɔ Chɛluimaya 29:​11.) Mi che bɛɛ kalaŋ chuauwa sina nyɛ cho yɔŋnɔŋ o chilaŋ niŋndo le, kɛ Chɛhowa sina nyɛ kpeekpei cho yɔŋnɔŋ o chilaŋ niŋndo. Mbo tosa ma poonyiaa huuloŋ o Diom ndɔɔ niŋ le naa malaa miŋ sina sɔɔŋ sɔvɛ sɔvɛŋ nɔ le hunɔɔ yɔŋnɔŋndo woŋ, tuupa miŋ yɔŋnuŋ. (Aisaya 46:​10) Huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ cho ke sɔviɔɔ opilɛ fulaa Finya naa o choo choo niŋ o ba. Kɛ yɛɛ ke yɛ naa tiindaŋndo maa, huuloŋ muŋ cho peelɔŋ?

5. Yɛɛ feleŋguaa pɛɛku yɛ o suɛi yɔŋnaŋii Masi ve niŋ?

5 O sukuu, teleŋnda bɔɔbɔɔ mi feleŋguaa naa wa wanaa nɔ bɛɛleŋ nyɛɛmbɔ ɔɔ nɔ lebɛɛ kposoŋ le Baabuiyo le wa tɛɛŋ. Mi sɔɔŋ nda dimi woŋ vɛlɛ a kaala ndalaŋ la tosa mi feleŋguaa wa Chɛhowa piɛiyo wa nɔ kiisaŋndo a laalaŋnda ndalaŋ okɔɔ. Ŋ tofaŋndɔ tamaseliiyo a puaapilɛnɔ feleŋgɔnɔ pilɛ diolaŋ Masi. Mbo dimi aa, “Teleŋ ya wa o pɔmbɔ wo, kiisaŋndo wa ya te piɛile tonyaleŋ wanaa velu ya wa wa ya pɛɛkoo ni, nduyɛ maa te yau Mɛlɛkaa Baabuiyo cho ni.” Yɛɛ wanaa velu ndu wa ndaa tosa yɛ? Mbo dimi aa, “Mi che bɛɛ a wa buulaŋndo, kɛ ma mulul la o nɛi lebɛɛ niŋ.” Mi wanaa velu Masi wa soliŋ Baabuiyo kpeku le nyunala ndɔlaŋ mulioo. Mi Masi bɛɛ tosa nyɛ. Mbo dimi aa, “Mi chua teleŋndo le huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ pɛɛkoo a ba ni. Nduyɛ mi yaa soo o feleŋguaa wa o kunda nuu niŋ nda lo a nyɛ ya wa pɛɛkoo wo okɔɔ.” Yɛɛ wa yɛ fulamakɔɔlioo? Mi Masi dimi aa, “Mɛɛ ya tosa keŋ, mi laalaŋ kɛsɛ maa Diom Mɛlɛkaa Baabuiyo cho ni.”

6. Yɛɛ ŋ nɔ yɛ ma tosa te kiisaŋndo wa num pɛ o kɔl, nduyɛ le yɛɛ?

6 Maa Masi, te o yɔŋ pɛ mi kiisaŋndo kandu num luɛiyɔɔ o kɔl a tonyala Baabuiyo okɔɔ, tambu kɔl te. Kɛ i cho suɛi sɔvɛ le ma keleŋa nyɛ tosa a ndi okɔɔ. Ŋ tuuwɔ ndi o nɛiyo hoo choo. Te chiliŋnde kandu pɛ sɔwaa, mɛɛ ma tosa nyɛ chɔ chɔ le sɔwa koŋ faŋaa, yɔŋii i tambu. O nɛi pilɛ koŋ choo, a nɔ ma keleŋa nyɛ tosa le kiisaŋ cho num o kɔllo soliŋndo o kɔl. Le hei tosaa, a nɔ ma nyunaŋ aa, ‘Baa I laalaŋ pa nyɛ Baabuiyo dimi a chilaŋ okɔɔ wo?’ Te a laalaŋ nyɛ Baabuiyo dimi a chilaŋ okɔɔ wo le, mɛɛ o bɛnda ma pɛɛku huuluŋ cho o Baabuiyo niŋ, miŋ peeluŋ niŋndoŋ. Vɛɛ ŋ tosa yɛ hei?

VƐƐ NAŊ PƐƐKU YƐ HUULUŊ CHO O BAABUIYO NIŊNDOŊ?

Le miŋ dɔu tiindaŋndo o Chɛhowa niŋ maa Daaniɛɛ, ŋ nɔ miŋ tusiŋ, miŋ chua teleŋndo le huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ pɛɛkoo nyɛkɛndɛi, nduyɛ miŋ nɔ yiyaŋ kɛndɔɔ o muŋ pɛɛkoo niŋ (Tofa pɛl 7)

7. Tamasi yɛɛ Daaniɛɛ kɛsi yɛ, te o hiŋ pɛ a mɛɛ naŋ nɔ miŋ pɛɛku huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ yɛ okɔɔ? (Daaniɛɛ 12:​10) (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)

7 Mi Daaniɛɛ kɛsi tamasi kɛndɛ kɛndɔɔ, te o hiŋ pɛ a mɛɛ naŋ nɔ miŋ pɛɛku huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ yɛ okɔɔ. Ndoo nɔ sabu kɛndɔɔ le huuloŋ muŋ pɛɛkoo. Ndu cho ni, ndoo yeema mbo sina tonyaa. Daaniɛɛ wa vɛlɛ wana tusiaŋ. Ndoo sina maa mi Chɛhowa ke wanaa sina ndu, vɛlɛ ma wa sawala ndɔlaŋ diikɔŋndo wa taasioo le huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ biyɔɔ bila. (Daan. 2:​27, 28; nuawɔ Daaniɛɛ 12:​10.) Mbo chɔm maa o wa wana tusiaŋ, mɛɛ o nyuna Chɛhowa le malaa. (Daan. 2:​18) Mi ndoo chua vɛlɛ teleŋndo, le huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ pɛɛkoo nyɛkɛndɛi. Mi ndoo tosa yaasiaa o yaula simbulaala wa o teleŋ koŋ niŋndaŋ niŋ. (Chɛlui. 25:​11, 12; Daan. 9:​2) Vɛɛ ŋ tuallɛ tamasi Daaniɛɛ wo kɔɔli?

8. Le yɛɛ waŋnda apum pɛɛku yɛ huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ, nduyɛ yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa?

8 Yiyaŋ a sabu ŋ pɛɛku huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ ndo okɔɔ. Baa le tonyaa sinaa ŋ nɔ yeemɛi ni le huuloŋ muŋ pɛɛkoo? Te lende i cho ni, mɛɛ Chɛhowa cho num mala. (Chɔŋ 4:​23, 24; 14:​16, 17) Le yɛɛ waŋnda apum pɛɛku yɛ huuloŋ muŋ? Mi apum tosa hei, le chɔmndo maa Baabuiyo cho Diom Mɛlɛka le. Mi waŋnda haa yiyaŋ maa, te a saaluŋ pɛ nyɛ chɔm maa Baabuiyo cho Diom Mɛlɛka le wo, keŋ tosa ma kɛsi sawalaŋ a ba nda le nyɛ cho o kɛndɔɔ a o wɔɔŋndo wo. Le hei, ŋ nɔ miŋ nɔ sabu kɛndɔɔ le huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ pɛɛkoo. Le handɔɔ lechoo, ŋ nɔ vɛlɛ miŋ nɔ suliŋ sɔvɛ sɔvɛ mala naa le muŋ biyɔɔ bila wo.

9. Suliŋ sɔvɛ sɔvɛ kuɛɛ mala yɛ naa le huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ biyɔɔ bila? Tɛɛsiaawɔ.

9 Wa wana tusiaŋ. Chɛhowa mɛi lediom maa o cho wanaa tusiaŋ nda mala. (Chemi. 4:​6) Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ piɛi o ndulo le mbo mala naa, miŋ bii huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ bila. Ŋ nɔ vɛlɛ miŋ chɛl mala buɛi cho sakpo wo ke naa wo kanifuule, ndu Chɛhowa cho soliŋndo kpeku ni, le naa nyɛm mala naa le pɛɛkoo a ndu okɔɔ woŋ kioo a teleŋndo kinɛi. (Luku 12:​42) Chɛhowa tosa sɔɔŋ laasi laasi le. Lelaŋ, i cho suɛi taasi le laalaŋndo maa, nɛiyo opilɛ kpe o cho soliŋndo kpeku ni le naa malaa miŋ bii tonyala cho o Diom ndɔɔ niŋndaŋ bila.—1 Kɔliŋ. 14:​33; Ɛfi. 4:​4-6.

10. Yɛɛ ŋ pɛɛku yɛ o suɛi yɔŋnaŋii Ɛsita ve niŋ?

10 Chua teleŋndo le huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ pɛɛkoo nyɛkɛndɛi. Hɛli huuluei ipilɛ, i ŋ hɛnaŋ tau ve, nduyɛ ma tosa yaasiaa a ndi okɔɔ. Hei ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Ɛsita tosa ni. Ndoo nɔ yeemɛi o huuluŋ soo a hunɔɔ Mɛsayanɔɔ okɔɔ woŋ niŋ. Mbo dimi aa, “Mɛɛ ya fuuluu wɔsilaŋ 15, mi kandu yaasiaa yiŋgoloŋndo tosaa le chɔɔ sɔɔŋ chɔm maa, a poonyiaa fɛŋ huuluŋ muŋ o Baabuiyo niŋ, malaŋ Chiisu huŋ o chieeŋndo choo wo.” Mɛɛ o pɛɛku yaula simbulaala nda saaluŋ o Pee Nyɛ Yoomaa Cho Leniŋ Te Wo niŋ, mbo laalaŋ kɛsɛ maa hei cho tonya. Mbo dimi aa, “Yaulaŋ ndaŋ lapum, a poonyiaa laŋ fɛŋ tuupa mi Kiliti huŋ o chieeŋndo choo. Lelaŋ huuluŋ cho o yaula laŋ niŋndoŋ, Mɛlɛka o ba ŋ fula ni. Mi veelu diomndaŋ o yaula laŋ niŋ teleŋnda bɔɔbɔɔ, le halikpeŋ mi bii nyɛ la dimi wo bila.” Kɛ o cho a kɔl kɛndɛ le sɛmbɛ o dɔu le keŋ tosaa wo. Mɛɛ o chua teleŋndo le huuluŋ bɔɔbɔɔ pɛɛkoo nyɛkɛndɛi, mbo dimi aa, “Mi cha kpendekele maa nyɛ Baabuiyo dimi wo cho tonya.”

11. Le yɛɛ i cho yɛ suɛi sɔvɛ, le laalaŋndo maa nyɛ Baabuiyo dimi wo cho tonya?

11 Te ŋ che pɛ mɛɛ huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ peeluŋ niŋ yɛ, mi keŋ tosa miŋ chɔɔlu tiindaŋndo nɔ o Chɛhowa niŋ, vɛlɛ a nɛila chɔmaala o ke naa laŋ. Le handɔɔ lechoo, mi huuloŋ muŋ mala naa, miŋ nɔ yiyaŋ kɛndɔɔ a chilaŋ okɔɔ, mɛɛ mɛɛ sɔɔŋ kindilaŋ komal naa. Ŋ pɛɛkuŋndɔ a huuloŋ ŋmuuŋ okɔɔ, ŋ Daaniɛɛ poonyiaa miŋ wa peelɔŋndo suŋ suŋndoŋ. Te ŋ bii huuloŋ muŋ bila pɛ, keŋ cho naa mala miŋ tosa kɛɛsiaalaŋ a taasi.

LE YƐƐ NAŊ NƆ YƐ MIŊ SINA A PELUŊ CHO Ŋ TOOSIAA A PUULOO VƐLƐ A CHILIŊNDE VELLAA VELLE WOŊ OKƆƆ?

12. Yɛɛ peluŋ cho ŋ ‘toosiaa a puuloo vɛlɛ a chiliŋnde vellaa velle’ woŋ, sim yɛ lewundu? (Daaniɛɛ 2:​41-43)

12 Nuawɔ Daaniɛɛ 2:​41-43. O lɔma Daaniɛɛ tɛɛsial Masaa Nɛbukanɛɛsa waŋ niŋ, mi Masaa cha nyɔɔ o bɛndu bɛndu isisi ndu lachi. Nyɔɔ hoo peluŋ ndɔŋ, a ‘puuloo vɛlɛ a chiliŋnde vellaa velle’ ŋ wa ŋ toosiaa ni. Te ŋ tuu pɛ huuluei hei a ŋ cheleŋ o yau Daaniɛɛ a Sɔɔŋ Chɔɔmaŋndoŋ niŋ, ŋ tiuba miŋ dimi maa peluŋ nyɔɔ hoo sim le Amɛlika nda Bilitiŋ. Lɛŋii ŋiiŋnde hei kpaaya lemasaa cho suŋ suŋ o ba ni. A kpaaya lemasaa hoo okɔɔ, mi Daaniɛɛ dimi aa: ‘masaleŋ ndeŋ, le cho tiŋ kpaaya ŋchiliŋndo nɔ, . . . i muuliaŋ a puuloo.’ Le yɛɛ le cho yɛ le muuliaŋ a puuloo? Kanifuule wanaa cho o masaleŋ ndeŋ bɛŋgu wa sim le puuloo ni. Nduyɛ, a cho tosaa mi kpaaya ndaa wa tolɔɔ toolo. b

13. Tonyala sɔvɛ sɔvɛ kuɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o huuluei hei niŋ?

13 Mi Daaniɛɛ tɛɛsiaa nyɛ bɛndu Masaa Nɛbukanɛɛsa che o lɔma sɔlaŋ niŋndo. Nduyɛ nyɛ o dimi taama taama a peluŋ nyɛ koŋ okɔɔ wo, pɛɛku naa tonyala sɔvɛ sɔvɛ laŋ tau. O tasoo, Amɛlika nda Bilitiŋ nɔ hau kpaaya lemasaa o ba ni. Lɛŋii ŋiiŋnde hei chɔm niŋ o nɛila bɔɔbɔɔ niŋ maa i nɔ kpaayaa. Le tamaseliiyo, a teleŋ Chɔu Chieeŋ Tasoo vɛlɛ a o Diiŋ Ndɔɔ, mi lɛŋii ŋiiŋnde hei vɛlɛ a lɛŋii cheleŋnde sɔla batiuwaa o chɔu koŋ niŋ. Kɛ kpaaya lɛŋii ŋiiŋnde hei nɔ wo cho tolɔɔ toolo kanifuule, wanaa cho o ndi niŋ nda, nɔ diompilɛ ndapila tɛɛŋ te. O diiŋ ndɔɔ, kpaaya lemasaa hoo cho kpaaya lemasa mɛɛlaa ni, le mi Masale Mɛlɛkaleŋ le huŋ tɛɛmbuu masɛi kpou o chieeŋndo choo. Mi che bɛɛ lepum mi lɛŋii cheleŋnde simul Amɛlika nda Bilitiŋ, kɛ pesiŋ bɛɛ i tiu niŋ ba le lɛŋnde hei kpaaya lemasaa puuwo o ba le. Ŋ sina hei kanifuule, “pou” sim le Masale Mɛlɛkaleŋndo, cho peluŋ nyɛ koŋ pesi pesi ni. Nduyɛ peluŋ muŋ sim le Amɛlika nda Bilitiŋ.—Daan. 2:​34, 35, 44, 45.

14. Vɛɛ huului dimiŋ hei a peluŋ cho ŋ toosiaa a puuloo vɛlɛ a chiliŋnde vellaa velle woŋ, mala yɛ naa miŋ tosa kɛɛsiaalaŋ a taasi?

14 A laalaŋ pa kɛsɛ maa, huului Daaniɛɛ dimi a peluŋ cho ŋ toosiaa a puuloo vɛlɛ a chiliŋnde vellaa velle ve cho tonya? Te lende i cho ni, mɛɛ i cho kpendekele maa, keŋ cho piiliaŋ mɛɛ ŋ cho yoomu numndo biyɔɔ yɛ. I cho tosa a hendu kɔllo o nyɛsɔlaa ɔɔ o nyɛm kiɔɔŋ nuuviaa choo tau le kanifuule, a sina maa chieeŋndo hoo cho suŋ tambei sɔla. (Luku 12:​16-21; 1 Chɔŋ 2:​15-17) Huuluei hei biyɔɔ bila cho naa vɛlɛ mala, miŋ che mɛɛ i cho suɛi sɔvɛ le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo, a waŋnda pɛɛkoo yɛ. (Maa. 6:​33; 28:​18-20) Mɛɛ naŋ pɛɛku niŋ nyɛɛmbɔ a huuluei hei okɔɔ yɛ, o bɛnda ma nyunaŋ aa, ‘Baa kɛɛsiaala ya tosalaŋ la chɔm pa maa, I laalaŋ kɛsɛ maa Masale Mɛlɛkaleŋ le cho suŋ hunɔɔ masɛi waŋnda chieeya kpou tɛɛmbuu?’

VƐƐ HUULUEI A ‘MASA BƐNDOO BALUAŊNDO’ VƐLƐ A ‘MASA BƐNDOO BATOUWO’ OKƆƆ PIILIAŊ YƐ NUM?

15. Nɛɛ cho yɛ hau ‘masa bɛndoo baluaŋndo’ a ‘masa bɛndoo batouwo’? (Daaniɛɛ 11:​40)

15 Nuawɔ Daaniɛɛ 11:​40. c Daaniɛɛ bolle 11 soo a masaa a ŋiɔɔŋ ɔɔ kpaayala lemasalaŋ latiɔɔŋ okɔɔ la cho kilulaŋndo o kpaaya lemasaa choo wo. Te ŋ tuu pɛ huuluei hei a ŋ cheleŋ o Baabuiyo niŋ, ŋ cho chɔ kpendekele maa ‘masa bɛndoo baluaŋndo’ cho Lɔɔsiaa a lɛŋii cho ndu tooloo ve ni. Nduyɛ Amɛlika nda Bilitiŋ cho ‘masa bɛndoo batouwo’ ni. d

Te ŋ sina pɛ maa chɔulaba cho ‘masa bɛndoo baluaŋndo’ tɛɛŋ nda ‘masa bɛndoo batouwo’ wo peelu huului cho o Baabuiyo niŋnde, keŋ tiuba mi i kindi laalaŋ naa poŋ, nduyɛ miŋ fafaŋ buulaŋ bɛndoo (Tofa pɛl 16-18)

16. Simulta kuɛɛ komallɛ wanaa cho ‘masa bɛndoo baluaŋndo’ ba bɛŋgu wa?

16 Wanaa Mɛlɛkaa cho ‘masa bɛndoo baluaŋndo’ ba bɛŋgu wa, cho nyɛpalaa masaa hoo cho nda tusioo choo wo biuwɔŋndo. A bii niŋ apum ma luaa nda, vɛlɛ ma wou nda o chiɛila manyumndaŋ niŋ le laalaŋ ndaa. Siooŋii cho puaapiliaa a ndepiliaa haa le. Nduyɛ pɛŋ, nyɛ masaa hoo cho tosaa wo cho laalaŋ ndaa kindioo poŋ. Le yɛɛ? Kanifuule puaapiliaa haa sina maa, nyɛpalaa nda cho nda tusioo choo wo cho huului Daaniɛɛ dimi ve peeloo. e (Daan. 11:​41) Hei sinaa mala naa mi laalaŋ naa wa o kala poŋ, vɛlɛ miŋ lo o pimbi naa simiaa choo.

17. Simulta kuɛɛ komallɛ niŋ wanaa Mɛlɛkaa cho ‘masa bɛndoo batouwo’ ba bɛŋgu wa?

17 ‘Masa bɛndoo batouwo’ bɛɛ tusi niŋ wanaa Chɛhowaa nyɛpalaa choo o paandoo niŋ. Le tamaseliiyo, a teleŋ Chɔu Chieeŋ Tasoo a o Diiŋ Ndɔɔ, ma bii puaapiliaa bɔɔbɔɔ ma duau nda o chiɛila manyumndaŋ niŋ, vɛlɛ ma soli chuauwaa Seiyaa Chɛhowaa o sukuu, le mɛɛ nda wa loo yuŋyeŋ yɛ. O wɔsila laŋga hiou laŋ niŋ, mi lo lechoo Seiyaa Chɛhowaa cho masaa hoo ba bɛŋgu wa luɛi o tofaa bɛŋgu o nɛilaŋ lapum choo. Le tamaseliiyo, te teleŋ votioo fuuluu pɛ, naapum mi Kilisiɔŋnɔɔ wa o tɔɔndaŋndo bɛŋgu le kunda lemasaa ɔɔ wana yeema mbo wa o masaleŋ choo wo tooloo. I cho tonya maa, o kue le votioo le, kɛ o kɔl ndɔɔ a o yiyaŋ ndɔɔ niŋ, mbo wa kunda lemasaa ɔɔ waŋndo opilɛ tooloo. Lelaŋ, i cho bɔɔ suɛi sɔvɛ le miŋ loŋnuŋ yuŋyeŋ o sɔɔŋ lemasaŋ choo, o cho ko a sɔɔŋ naŋ tosa woŋ te, kɛ hali a yiyaŋnda naalaŋ bɛɛ.—Chɔŋ 15:​18, 19; 18:​36.

18. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa a chɔulaba cho ‘masa bɛndoo baluaŋndo’ a ‘masa bɛndoo batouwo’ tɛɛŋndo? (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)

18 Lepum, mi wanaa nɔ laalaŋ o huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ niŋ te wa, buulaŋ tau te a che pɛ ‘masa bɛndoo batouwo’ chɔulabaa a ‘masa bɛndoo baluaŋndo.’ (Daan. 11:​40) Masaa ŋiɔɔŋ nda haa kpou nɔ nyɛm chɔuwoŋ le wana o wana diyɔɔ o chieeŋndo choo. Kɛ ŋ sina maa Chɛhowa chɛl niŋ mi keŋ yɔŋnuŋ te. (Aisaya 45:​18) Lelaŋ, siooŋii nɔ mi i bii naa le. Chɔulaba cho ‘masa bɛndoo baluaŋndo’ tɛɛŋ nda ‘masa bɛndoo batouwo’ wo nɔ mbo kindi laalaŋ naa. Hei chɔm kpendekele maa, mɛɛlula chieeŋndo hoo la cho niŋ kpɛɛluŋ.

HIOU LACHI A HUULUŊ CHO O BAABUIYO NIŊNDOŊ PƐƐKOO

19. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ kɛsiŋ o kɔl a huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ okɔɔ?

19 Ŋ nɔ miŋ kɛsiŋ o kɔl maa, huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ ŋpum, ŋ sina mɛɛ ŋ peeluŋ niŋ yɛ le. Daaniɛɛ wana ndoo suaa le Mɛlɛka wo bɛɛ, o cho sɔɔŋ o poonyiaa woŋ kpou le ndoo bii bila le. (Daan. 12:​8, 9) Mi che bɛɛ ŋ sina mɛɛ kpeekpei huuloŋ ŋpum cho peelɔŋ yɛ le, kɛ keŋ sim nuaa maa ŋ peeluŋ niŋ te le. Ŋ nɔ miŋ nɔ tiindaŋndo maa, Chɛhowa cho naa mala miŋ bii sɔɔŋ o yeema naa miŋ sina woŋ bila a teleŋ bɛnda wo, mɛɛ o tosa o paandoo niŋ yɛ.—Emɔɔ. 3:​7.

20. Huului kuɛɛ cho yɛ suŋ hunɔɔ peelɔŋ, nduyɛ yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ hiou lachi a tosaa?

20 Lɛŋnde cho hunɔɔ dimi aa, “kɔl nyuloo cho niŋ ba o ba fee. Mbɔ wana yɔŋnuŋ niŋ isiooŋ fuu!” (1 Tɛsa. 5:​3) Okoŋ, masaa waa cho piɛiyii lachoowɛi chiŋalaŋ, nduyɛ ma tɛɛmbuu ndi. (Sɔɔŋ. 17:​16, 17) Okoŋ kɔɔli, a cho wanaa Mɛlɛkaa chiŋalaŋ. (Isi. 38:​18, 19) Sɔɔŋ muŋ cho tosa ni mi chɔu Amakɛdɔŋndo kanduŋ. (Sɔɔŋ. 16:​14, 16) Ŋ nɔ miŋ nɔ tiindaŋndo maa sɔɔŋ muŋ cho suŋ yɔŋnɔŋ. Kɛ haaa mi teleŋ koŋ fuuluu, maa ŋ hiounuŋ lachi a balika melaa chɔmndo o Finya naa cho o choo choo niŋndo lo, sanaa a huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ pɛɛkoo, vɛlɛ a acheleŋnda malaa ma tosa nyɛ pilɛ koŋ.

CHONDII 95 Paŋgeloo Cho Hiouwɔɔ Lachi a Diondɔɔ

a Mɛɛ mɛɛ sɔɔŋ hiu lewɔu o chieeŋndo niŋ, ŋ nɔ miŋ nɔ tiindaŋndo maa, sɔɔŋ kɛndɔŋ cho hunɔɔ yɔŋnɔŋ o chilaŋ niŋ. Ŋ tiuba miŋ nɔ tiindaŋndo hoo, te ŋ pɛɛku pɛ huuluŋ cho o Baabuiyo niŋndoŋ. O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho chɔ sabula kpeekpeila naŋ nɔ miŋ pɛɛku huuloŋ muŋ ndo. Ŋ cho vɛlɛ pɛɛku a huuloŋ ŋmuuŋ okɔɔ, ŋ Daaniɛɛ poonyiaa woŋ, nduyɛ miŋ che mɛɛ naa a pilɛŋ pilɛŋnda sɔla tɔnɔɔ yɛ, te ŋ bii muŋ pɛ bila.

b Tofa buŋgɛi hei, “Masaleŋ le Kanduŋ,” o Bandu Mɛŋgɛlaa hoo niŋ, Suɛɛsɔɔ wɔsi 2022, pɛl 10.

c Daaniɛɛ 11:​40 (NWT): O teleŋ mɛɛlaa niŋ, masa bɛndoo batouwo cho chɔulaba a masa bɛndoo baluaŋndo. Nduyɛ masa bɛndoo baluaŋndo cho lasisi, mbo soliŋ nyɛm nyaanaŋ suaa a naŋndoŋ, suaa, a dɛndɛla mamɛŋndaŋ kpeku le luɛiyɔɔ o lɛŋnde niŋ, mbo tɛɛmbuu ndi mɛɛ mɛŋma koŋgi bɛnduaŋ ma tɛɛmbuu nuaa nyɔɔ yɛ.

d Tofa buŋgɛi hei, “Nɛɛ Cho yɛ Hau ‘Masa Bɛndoo Baluaŋndo’?” o Bandu Mɛŋgɛlaa hoo niŋ, Bukuloo wɔsi 2020, pɛl 3-4.

e Tofa buŋgɛi hei, “Nɛɛ Cho yɛ Hau ‘Masa Bɛndoo Baluaŋndo’?” o Bandu Mɛŋgɛlaa hoo niŋ, Bukuloo wɔsi 2020, pɛl 7-9.