Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 33

CHONDII 130 Ŋ Waŋnuŋ Wanaa Malaa Haki

Vɛɛ Chɛhowa Yeema yɛ mi Kunda leKilisiɔŋndo Bii Wanaa Tosa Haki Wɔɔŋ Wɔɔŋndo Wa?

Vɛɛ Chɛhowa Yeema yɛ mi Kunda leKilisiɔŋndo Bii Wanaa Tosa Haki Wɔɔŋ Wɔɔŋndo Wa?

“Kɛ o yɔŋ bɛɛ mi la tosa hakioo, ŋ nɔ wana suaa le naa . . . wo.”1 CHƆŊ 2:1.

NYƐ NAŊ CHO PƐƐKU WO

Ŋ cho pɛɛku mɛɛ ndaa bii wana tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo o Kɔliŋ niŋ, o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ yɛ.

1. Yɛɛ Chɛhowa yeema yɛ le wana o wana?

 MI CHƐHOWA ke waŋnda chieeya dioo le chuaŋ chuaa tosaa a ba nda. Miŋ soliŋ kioo hoo kpeku lepaa o lepaa le kɛɛsiaalaŋ tosaa. Kɛɛsiaa sɔviɔɔ o wana o wana nɔ mbo tosa o yoomu ndɔɔ niŋndo, cho yɔŋgɔŋndo o Chɛhowa lo ni, nduyɛ mbo luɛi o yuŋgu ndɔ cho ndu piɛiyo wo niŋ. Hei Chɛhowa yeema ni le mi wana o wana tosa. Le yɛɛ? Kanifuule o kaala waŋnda chieeya, nduyɛ nyɛ cho o kɛndɔɔ wo o yeema le nda ni. O yeema ma tuei chaŋyɛi kpɛɛluŋnde yeela a ndu, vɛlɛ ma wa achal lefafɛɛŋ.—Ditɔ. 30:​19, 20; Kale. 6:​7, 8.

2. Yɛɛ Chɛhowa yeema yɛ mi wanaa tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo wa tosa? (1 Chɔŋ 2:1)

2 A koŋ kpou, Chɛhowa beŋ wana o wana le ndu piɛiyo le. O yeema mi wana o wana kɛɛsiaa nyɛ o yeema mbo tosa wo. Kɛ te o yɔŋ yɛ mi Kilisiɔŋnɔ yiŋndo tɛɛmbuu sawa Mɛlɛkaa, mbo tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo? Te o wookuŋ te, o nɔ mbo sɔla solioo o kundaa niŋ. (1 Kɔl. 5:13) A koŋ kpou, Chɛhowa nɔ yeemɛi tau le mi wana tosa hakioo wo miiŋgu ndu o ibuŋ. O kpeekpei niŋ, sabu sɔviɔɔ opilɛ cho hoo ni, o Chɛhowa yɔŋgu sala baŋaa wo, le halikpeŋ mi wanaa tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo, ma wookuŋ nda sɔla malɔɔ hakioo. (Nuawɔ 1 Chɔŋ 2:1.) Mi Mɛlɛka naa kaalaa nyɔɔlu wanaa tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo wa, le ma wookuŋ.—Sɛka. 1:3; Luom. 2:4; Chemi. 4:8.

3. Yɛɛ naŋ cho yɛ pɛɛku o buŋgɛi hei niŋ?

3 Chɛhowa yeema naa miŋ nɔ yiyaŋ pilɔɔ maa ndu, a wanaa tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo wa okɔɔ. Buŋgɛi hei cho naa mala miŋ che nɛila naŋ nɔ miŋ tosa hei laŋ. Te a wa pɛ buŋgɛi hei pɛɛkoo, kindiŋ ma che (1) mɛɛ ndaa bii wana tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo o kundaa niŋ Kɔliŋ, o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ yɛ, (2) nɛi chɔmaa kiilanɔɔ Pɔɔl yɔŋgu a wana tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo mbo wookuŋndo okɔɔ, nduyɛ (3) nyɛ bundɛi Baabuiye hei pɛɛku naa wo, a mɛɛ Chɛhowa sinaŋ yɛ te Kilisiɔŋnɔɔ tosa pɛ haki wɔɔŋ wɔɔŋndo.

VƐƐ NDAA BII YƐ WANA TOSA HAKI WƆƆŊ WƆƆŊNDO WO, O WƆSIŊ KƐMƐ TASOŊ NIŊ?

4. O wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ, bahawɛi kuɛɛ wa yɛ o kundaa Kɔliŋ niŋ? (1 Kɔliŋtiaŋ 5:​1, 2)

4 Nuawɔ 1 Kɔliŋtiaŋ 5:​1, 2. Teleŋ Pɔɔl wa balɔɔ yaa ndɔ leMisiɔnalueiyo wo, mbo tuɛi yooŋgu wɔɔŋ wɔɔŋndo o kunda sɛnɛi kilaŋ Kɔliŋ ndo niŋ. Puaapilɛnɔɔ o kunda koŋ niŋ, wa kaa ihini nɔɔlɛiyo tosaa a lanɔɔ finya ndɔ. Suɛi wɔɔŋ wɔɔŋnde pila wa hei ni. Nduyɛ wanaa cho bɛɛ Mɛlɛka piɛi le wa, a tosa suɛi wɔɔŋ waa nuaa le. Mi kundaa Kɔliŋ yiyaŋ maa o cho suɛi wɔɔŋ te o wa tosaa le, nduyɛ ma chɛl le mbo wa o kundaa niŋ. Naapum mi apum yiyaŋ maa, nyiɛɛyii Chɛhowa nɔ le wanaa lahakiaa ve, nda cho tolɔɔ kɔɔli ni. Kɛ kposoŋ bɛɛ Chɛhowa chɛl le mi kaa wɔɔŋndo wa wanaa nduaa tɛɛŋ te. Mi kaa ndɔ wɔɔŋ wɔɔŋndo hoo tosa mi kunda leKilisiɔŋndo sɔla tɔɔ wɔɔŋndo. Te ndoo lo pɛ o kunda leKilisiɔŋndo niŋ, wanaa cheleŋaa ndaa holnuŋ ndu wa bɛɛ wa kaa ndɔ wɔɔŋ koŋ tolɔɔ kɔɔli. Lelaŋ, yɛɛ Pɔɔl ndoo dimullɛ kundaa le ma tosa?

5. Yɛɛ Pɔɔl ndoo dimullɛ kundaa le ma tosa, nduyɛ yɛɛ ndoo yiyaŋ yɛ? (1 Kɔliŋtiaŋ 5:13) (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)

5 Nuawɔ 1 Kɔliŋtiaŋ 5:13. Sanaa a mala nyina diandaa Mɛlɛkaa, mi Pɔɔl poonyiaa yauwo, mbo chɔm maa wana tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo mbo kɛɛ le wookɔŋndo wo, a nɔ ma soli ndu o kunda leKilisiɔŋndo niŋ. Vɛɛ Kilisiɔŋaa laalaŋnda ndaa nɔ yɛ ma bii wana koŋ? Mi Pɔɔl dimul nda le ma “pɛŋgi holiaŋndo” a ndu. Yɛɛ hei ndii sim yɛ? Mi Pɔɔl tɛɛsial nda maa, ndaa ‘nɔ pɛŋ ma de nyɛdiaa nda ndaa le.’ (1 Kɔl. 5:11) Te ŋ wa pɛ nyɛdiaa dioo a waŋndo, mi i wa tɛtɛlɛ le miŋ dɔu baltaŋ naa ndaa, vɛlɛ miŋ chua teleŋndo a ndu. Hei chɔm kpendekele maa, dimioo Pɔɔl wa ni maa kundaa nɔ mbo holnuŋ wana koŋ kposoŋ te. Hei wa kunda leKilisiɔŋndo mala, kaa ndɔ nɔɔlɛiyo ndoo piiliaŋ acheleŋnda le. (1 Kɔl. 5:​5-7) Le handɔɔ lechoo, naapum fafaŋndo holiaŋndo a ndu wa ndu mala, mbo sina mɛɛ kpɛ o tɛɛmbuu Chɛhowa kɔllo yɛ. Okoŋ, mbo kel suei nduyɛ mbo wookuŋ.

Sanaa a mala nyina diandaa Mɛlɛkaa, mi Pɔɔl poonyial kundaa yauwo, le nda chɔmndo maa, a nɔ ma soli wana tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo, nduyɛ mbo kɛɛ le wookɔŋndo wo o kundaa niŋ (Tofa pɛl 5)


6. Yɛɛ yau Pɔɔl yɔŋndo nyindu yɛ kundaa Kɔliŋ a wana ndoo tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo wo le tosaa?

6 Mɛɛ Pɔɔl yɔŋ Kilisiɔŋnda o Kɔliŋ niŋ yauwo, mbo kandu yiyaŋndo a mɛɛ kundaa cho yiyaŋ a nyɛ o poonyiaa wo okɔɔ yɛ. Kɛ o mɛɛlulaŋ, mi Taitɔɔ chuu ndu yooŋgu nɛŋi ndu kɔllo wo. Mi kundaa tual nɛi chɔmaa Pɔɔl ke nda o yau ndɔɔ niŋndo kɔɔli, okoŋ ma soli po tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo wo o kundaa niŋ. (2 Kɔl. 7:​6, 7) Mɛɛ paŋguŋ tiŋ hiou chɔŋ a teleŋ Pɔɔl yɔŋ nda yauwo wo, mi po tosa koŋ suɛi wɔɔŋ wɔɔŋnde wo wookuŋ, nduyɛ mbo mulul yɔŋndɔ wɔɔŋndo kɔɔ. Mbo siŋga yiyaŋnda ndɔlaŋ, nduyɛ mbo kandu sɔɔŋ tosaa mɛɛ Chɛhowa hɛnaŋ yɛ. (2 Kɔl. 7:​8-11) Yɛɛ cheleŋ Pɔɔl ndoo dimullɛ kundaa le ma tosa?

VƐƐ KUNDAA NDOO NƆ YƐ MBO BII WANA TOSA HAKI WƆƆŊ WƆƆŊNDO, MBO WOOKUŊNDO?

7. Mɛɛ nda soli wana tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo wo o kundaa niŋ, tɔnɔ yɛɛ o sɔla yɛ? (2 Kɔliŋtiaŋ 2:​5-8)

7 Nauwɔ 2 Kɔliŋtiaŋ 2:​5-8. Mi Pɔɔl chɔm maa “sila wana koŋ sɔla wanaa bɔɔbɔɔ o ba wo [wa] letuu le ndu.” O dimi niŋ, mi silaa hoo mala ndu le nyɛ ndoo yeemaŋndo tosaa. Yɛɛnɛ koŋ? Le mi ndoo wookuŋ.—Hibu. 12:11.

8. Yɛɛ cheleŋ Pɔɔl ndoo dimullɛ kundaa le ma tosa?

8 Mi Pɔɔl yɔŋgu kundaa nɛi chɔmaa aa: “Puaapilɛnɔ tosa koŋ hakioo wo, la mal ndu haki fasɛi, mi la dɛɛniaa ndu, nduyɛ mi la chɔm maa la kaala ndu.” Kɛsiŋ o kɔl maa Pɔɔl ndoo yeema kundaa mi ndoo tosa tau, mbo hiou wana tosa hakioo wo chɛlɔɔ le mbo miiŋgu wanaa Chɛhowaa tɛɛŋ. Ndoo yeema mi ndaa chɔm o nyɛ nda dimi wo niŋ vɛlɛ a o kaala ndalaŋ niŋ maa, a mal wana wookuŋ ndo haki fasɛi, nduyɛ maa a kaala ndu. Ndaa nɔ ma chɔm kpendekele maa a cho a kɔl kɛndɛ, le mɛɛ o miiŋgu o kundaa niŋ yɛ.

9. Le yɛɛ waŋnda apum ndaa kiisaŋ yɛ, le wana tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo mbo wookuŋ ndo malɔɔ haki?

9 Baa mi waŋnda apum o kunda koŋ niŋ ndaa tambu pa kɔl, le mɛɛ wana wookuŋ koŋ ndo ndoo miiŋgu nda tɛɛŋ o kundaa niŋ yɛ? Baabuiyo dimul naa a ndi okɔɔ le, kɛ naapum mi i yɔŋnuŋ. O kpeekpei niŋ, mi nyɛ ndoo tosa koŋ ndo huŋ a bahawɛiyo o kundaa niŋ kpou, naapum mi siɔmbulaŋ la bii apum. Mi apum tosa wallo kalaŋ le kiɔɔ balaŋ lueiyo o kaala nɔɔlɛilaŋ niŋ. Le hei, ma yiyaŋ maa, te a chɛl pɛ wana tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo wo mbo miiŋgu o kundaa niŋ, i ve suɛi kɛndɛ le. (Tuuwɔ Luku 15:​28-30.) Le yɛɛnɛ i wa yɛ niko suɛi sɔvɛ le mi kundaa chɔm puaapilɛnɔ miiŋgu wo kaala kpeekpeiyo?

10-11. Yɛɛ wa yɛ yɔŋnɔŋ te bɛnduaa kundaa ndaa kɛɛ pɛ le wana tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo mbo wookuŋ ndo malɔɔ haki?

10 Yɛɛ wa yɛ yɔŋnɔŋ te bɛnduaa kundaa ndaa kɛɛ pɛ le wana wookuŋ ndo miŋgioo o kundaa niŋ? Nduyɛ te ndoo miiŋgu pɛ o kundaa niŋ, mi ndaa kɛɛ le ndu kaalaa chɔmndo, vɛɛ o wa yɛ sinaŋ? O wa “hiu kɔllo tambu,” mi ndoo vi ŋdial. O wa yiyaŋ maa o nɔ lɛ tiindaŋ kɛ kɛ le. O wa dialloŋ wu, nduyɛ mi ndoo pɛŋgi kindi kindiŋ o wa le miiŋgoo o chaŋyɛi niŋ nda Mɛlɛka wo.

11 I hiou lewɔu kpou ve, te puaapiliaa a ndepiliaa o kundaa niŋ ndaa kɛɛ pɛ le wana tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo, mbo wookuŋ ndo malɔɔ haki, a wa chaŋyɛi ndaa nɔ a Chɛhowa ve luei o kpundɔɔ niŋ. Le yɛɛ? Kanifuule a ve tamasi Chɛhowa wo tolɔɔ kɔɔli, le wanaa tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo, ma wookuŋ nda malɔɔ haki le. Kɛ kaa Setana wo nda wa tolɔɔ kɔɔli ni, o nɔ inyiɛɛ le wo, nduyɛ mbo wa ŋuasu ŋuasu a waŋnda wo. O dimi niŋ, a wa simnɔŋ maa wolɔɔ wali Setana wa soliŋndo kpeku, le po koŋ faŋaa Mɛlɛka o ibuŋ ndo.—2 Kɔl. 2:​10, 11; Ɛfi. 4:27.

12. Vɛɛ kundaa Kɔliŋ ndoo nɔ yɛ mbo tol tamasi Chɛhowa wo kɔɔli?

12 Vɛɛ kundaa Kɔliŋ ndoo nɔ yɛ mbo fafaŋ tamasi Setana wo tolɔɔ kɔɔli, kɛ mbo tol tamasi Chɛhowa wo kɔɔli? Ndaa nɔ ma bii wanaa tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo kɛ ma wookuŋ nda, mɛɛ Chɛhowa bii nda yɛ. Tofawɔ nyɛ wanaa poonyiaa Baabuiyo wa apum dimi a Chɛhowa okɔɔ wo. Mi Deeve dimi a ndu okɔɔ aa: “A cho bɔɔ wana kɛndɛ, nduyɛ a cho o bɛɛndiaŋ teleŋ o teleŋ le ma mal haki.” (Sam 86:5) Mi Makal poonyiaa aa: “Mɛlɛka kuɛɛ cho yɛ maa num? Ma mal wanaa numnda le yɔŋnda ndala wɔɔŋndaŋ.” (Makal 7:18) Mi Aisaya dimi aa: “Wanaa dɛnɛ wɔɔŋnda, a pɛŋgi sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ tosaa, nduyɛ ma pɛŋgi yiyaŋnda dɛnɛ wɔɔŋndaŋ nɔɔ. A miiŋgu naa Mɛlɛka Yaawɛɛ chua, o nɔla mbo tuiinuŋ nda inyiɛɛ. A huŋ naa Mɛlɛka naa chua, o nɔla mbo mal nda le nyɛ o nyɛ nda tosa.”—Aisaya. 55:7.

13. Le yɛɛ i wa yɛ suɛi sɔvɛ le wana tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo, nduyɛ mbo wookuŋ ndo miŋgioo o kundaa niŋ? (Tofa kɔfoo hoo, “ A Teleŋ Kuɛɛ Nda Miŋgi yɛ Po Sɔla Solioo o Kundaa Kɔliŋ Niŋndo?”)

13 Le tamasi Chɛhowa wo tolɔɔ kɔɔli, puaapiliaa Kɔliŋ ndaa nɔ mi ndaa chɔm wana wookuŋ nduyɛ mbo mal yɔŋndɔ wɔɔŋndo wo maa, a kaala ndu, nduyɛ a naŋ kɔl le mɛɛ o miiŋgu o kundaa niŋ yɛ. Mi Pɔɔl dimi maa, te ndaa mal po ndoo wookuŋ koŋ ndo haki pɛ, a wa chɔm maa a cho “wanaa diikuŋ o isɔɔ o isɔɔ niŋ.” (2 Kɔl. 2:9) I cho tonya maa, paŋgoŋ nyɛɛmbɔ koni hiou ni, chɔŋ a teleŋ o sɔla solioo wo. Kɛ mi sila o sɔla koŋ ndo mala ndu mbo wookuŋ. Lelaŋ, sabu kɛ kɛ ve, le mi ndaa viou chumndo le ndu miŋgioo o kundaa niŋ te.

TOL TAMASI CHƐHOWA WO KƆƆLI LE SANDEI A NYIƐƐYE CHƆMNDO

14-15. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o suɛi ndii yɔŋnuŋ o kundaa Kɔliŋ niŋndo niŋ? (2 Pit. 3:9) (Tofa vɛlɛ fotueiyo.)

14 Ma poonyiaa o Baabuiyo niŋ nyɛ yɔŋnuŋ sindɛ o Kɔliŋ niŋndo, “le naa pɛɛkoo.” (Luom. 15:4) Ŋ pɛɛku o suɛi yɔŋnuŋ hei ve niŋ maa, Chɛhowa chɛl mi sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ wa yɔŋnɔŋndo wanaa nduaa tɛɛŋ te. O tuiinuŋ wanaa tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo, nduyɛ ma kɛɛ wookɔŋndo wa “inyiɛɛ” le. Nduyɛ, o chɛl nda le ma hiou lachi a waa wanaa cho ndu piɛiyo o laalaŋndo choo wa tɛɛŋ te. I cho tonya maa wana inyiɛɛyo Chɛhowa cho ni, kɛ o toolu yɔŋ wɔɔŋndo le. Nduyɛ pesiŋ bɛɛ o siŋga sawala ndɔla diandaa laŋ te. (Chudi 4) A tonya, te ndoo tosa pɛ hei, i ve wa inyiɛɛ kposoŋ te. Kɛ i wa simnɔŋ suɛi kpundɛ le kundaa kpou.—Polo. 13:20; 1 Kɔl. 15:33.

15 A koŋ kpou, ŋ pɛɛku maa Chɛhowa yeema mi wana o wana sɔla tambei le. O yeema mbo kei o nɛi o nɛi niŋ, le wanaa chɛl le siŋgaŋndo wa piŋioo. Mbo tuiinuŋ wanaa siŋgaŋ a kɔllo kpou, nduyɛ ma yeema le chaŋyɛi ndɛi bɛɛndiaa a ndu wa inyiɛɛ. (Isi. 33:11; nuawɔ 2 Pitɛ 3:9.) Lelaŋ, mɛɛ poo o Kɔliŋ niŋ wookuŋ, mbo mulul yɔŋndɔ wɔɔŋndo kɔɔ, mi Chɛhowa soliŋ Pɔɔl kpeku le kundaa tɛɛsiallo maa, a nɔ ma mal po koŋ haki, nduyɛ ma chɛl ndu o kundaa niŋ.

Tamasi Chɛhowa wo tolɔɔ kɔɔli le kaalaa a nyiɛɛye chɔmndo tosa ni, mi kundaa wa a kɔl kɛndɛ te waŋndo sɔla pɛ miŋgioo o kundaa niŋ (Tofa pɛl 14-15)


16. Vɛɛ ŋ yiyaŋ yɛ a Chɛhowa okɔɔ a mɛɛ ndaa bii suɛi ndii yɔŋnuŋ o Kɔliŋ niŋnde yɛ?

16 Mɛɛ ndaa bii suɛi yɔŋnuŋ o kundaa Kɔliŋ niŋnde yɛ mala naa le chɔɔ mɛɛ Chɛhowa cho Mɛlɛka kaalaa, mbo wa sakpo, nduyɛ mbo wa Mɛlɛka tosa lakafa le wo yɛ. (Sam 33:5) Baa hei nyindu num le ma chɔɔlu Mɛlɛka saŋgala le? Naa kpou wana lahakiaa naŋ cho ni. Nduyɛ ŋ hauba a malɔɔ lahaki ndɔɔ. Naa kpou nɔ sabu naŋ chɔm Chɛhowa balika melaa le sala baŋaa wo kanifuule, ndu tosa ni miŋ sɔla malɔɔ hakioo. Nuawɔ se mɛɛ i cho suɛi kɔl dɛɛniaa yɛ, le sinaa maa Chɛhowa kaala wanaa nduaa tau, nduyɛ o yeema nyɛ cho o kɛndɔɔ wo le nda!

17. Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgaŋ cho lachi woŋ niŋ?

17 Hau, te waŋndo tosa pɛ haki wɔɔŋ wɔɔŋndo o kundaa niŋ, vɛɛ bɛnduaa kundaa tuallɛ tamasi Chɛhowa wo kɔɔli, le ndu kaalaa chɔmndo a ndu malaa le mbo wookuŋ? Te o yɔŋ pɛ mi bɛnduaa kundaa kɛɛsiaa le ma soli ɔɔ ma miŋgi waŋndo o kundaa niŋ, vɛɛ puaapiliaa a ndepiliaa nɔ yɛ ma yiyaŋ a ndi okɔɔ? Ŋ cho nyunalaŋ ndaŋ yaasiaa o buŋgaŋ cho lachi woŋ niŋ.

CHONDII 109 Kaala Chɛŋ o Kɔllo Niŋndo