Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Tonyaa Hiŋ a Kɔl Nyulu le, Kɛ a Piɔuviaŋndo

Tonyaa Hiŋ a Kɔl Nyulu le, Kɛ a Piɔuviaŋndo

“La yiyaŋ maa kɔl nyulu le ya hiŋ luei o chieeŋndo niŋ te. O cho kɔl nyulu kposoŋ te ya hiŋ luei le. I hiŋ mahunaa le tosaa mi piɔuviaŋndo del waŋnda tɛɛŋ.”—MAATIU 10:​34.

CHONDOŊ: 123, 128

1, 2. (a) Kɔl nyulu kuɛɛ naŋ sɔla yɛ suŋ suŋ? (b) Le yɛɛ ŋ nɔla wɔ miŋ sɔla kɔl nyulu kpeekpeiyo le? (Tofa fotueiyo o peeleŋ ndeŋ choo.)

NAA kpou yeema kɔl nyuloo o yoomu naa niŋ le miŋ kpakpala kɔl landɛiyo. Lelaŋ, ŋ nɔ bɔɔ balika melaa le mɛɛ Chɛhowa ke naa “kɔl nyulu” ndɔɔ yɛ. Kɔl nyulu koŋ dɛɛniaa naa kɔltaŋ ni nduyɛ ŋ yiyaŋ a sɔɔŋ wɔɔŋ te. (Filipiaŋnda 4:​6, 7) Le mɛɛ naŋ yɔŋguŋ o Chɛhowa lo yɛ, lelaŋ o “hini kɔl . . . a naa” ni. Hoo sim ni maa ŋ nɔ chaŋyɛi kɛndɛi a ndu.—Luomaŋnda 5:​1.

2 Kɛ, o cho wɔ teleŋ Mɛlɛka cho hunɔɔ a kɔl nyulu kpeekpeiyo o chieeŋndo choo wo le cho hoo le. O palɛi mɛɛlɛi niŋ naŋ cho ni. Lelaŋ, mi bahawɛila bɔɔbɔɔ ke naa kɔl landɛiyo. Wanaa niilu latandaa cho naa a balaa silɔ. (Timoti Diiŋ Ndɔɔ 3:​1-4) Ŋ nɔ vɛlɛ miŋ chɔulaba Setana a pɛɛkula lachoowala o cho pɛŋgɛlaa laŋ. (Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 10:​4, 5) Kɛ nyɛ tosa miŋ luɛi o kɔl landɛi bɛndoo niŋndo cho simul naŋ sɔla wanayaŋ naŋ cho Chɛhowa piɛi le woŋ o ba wo ni. Mi apum wa laalaŋnda naalaŋ mamɔɔ, ɔɔ ma dimi maa ŋ piɔu yuŋgoo tɛɛŋ. Ma dimi pɛɛŋ maa te ŋ mel Chɛhowa piɛiyo le, ŋ cho lɛ wa o yuŋgoo choo le. Kɛ vɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ che simul yuŋgu naa cho naa wo? Nduyɛ vɛɛ naŋ manda yɛ kɔl nyulu naa te hei yɔŋnuŋ pɛ?

VƐƐ NAŊ NƆ YƐ MIŊ CHE SIMUL YUŊGU NAA CHO NAA WO?

3, 4. (a) Fulamakɔɔli yɛɛ pɛɛkula Chiisulaŋ la nɔ yɛ? (b) Teleŋ kuɛɛ i wa yɛ ikala le Chiisu tolɔɔ kɔɔli?

3 Mi Chiisu sina maa o cho waŋnda kpou le cho pɛɛkula ndɔlaŋ chɛlɔɔ le. Mbo sina vɛlɛ maa buɛiyaa nduaa yeema niŋ kɔl sikpaa kanifuule, waŋnda apum cho nda simul. Mi simul waa naa paaliaŋ kɔl nyuloo o yuŋgula ndalaŋ niŋ. Mi Chiisu dimi aa, “La yiyaŋ maa kɔl nyulu le ya hiŋ luei o chieeŋndo niŋ te. O cho kɔl nyulu kposoŋ te ya hiŋ luei le. I hiŋ mahunaa le tosaa mi piɔuviaŋndo del waŋnda tɛɛŋ. I hiŋ le mi tosa mi puaa a chiei finyaa ndaa, nduyɛ, mi chuauwaa laanduaa a chiei kalaa ndaa nduyɛ, mi laanduaa a chiei kala lɛiyaa ndaa. Nduyɛ, waŋndo o ndu pila lo chiɛi niŋ yaamɔɔwaa nduaa a chaŋ niŋ ni.”—Maatiu 10:​34-36.

4 Yɛɛ Chiisu ndoo yiyaŋ yɛ mɛɛ o dimi aa “La yiyaŋ maa kɔl nyulu le ya hiŋ luei o chieeŋndo niŋ te”? Ndoo yeema mi waŋnda sina maa bahawɛilaŋ la cho nda komal te a simnuŋ pɛ buɛiyaa nduaa. A tonya, sabu Chiisoo wa ni, le waŋnda tonyaa pɛɛkoo a Mɛlɛka okɔɔ, kɛ o cho le yuŋgulaŋ piɔuwo tɛɛŋ te. (Chɔŋ 18:​37) Lelaŋ, buɛiyaa nduaa ndaa nɔ ma sina maa i cho wa suɛi bɛɛŋ le ndu tolɔɔ kɔɔli le, taama taama te chaaŋaa numaa nya chii baltaŋ nda ɔɔ waŋnda o yuŋgu numndo niŋ kɛɛ pɛ tonyaa.

5. Yɛɛ ndoo yɔŋnuŋ yɛ tol kɔɔliaa Chiisuaa?

5 Mi Chiisu dimi maa simullo sɔlaa yuŋgu numndo o ba cho nyɔɔ opilɛ, o tol kɔɔliaa nduaa nɔ ma biunuŋ ndo ni. (Maatiu 16:​24) Le ndu kɔllo nɛŋioo, mi buɛiyaa Chiisuaa biunuŋ mamɔɔ yuŋgula ndalaŋ o ba, ɔɔ ma kɛɛ nda. Kɛ nyɛ nda sɔla wo hiou poloŋ a nyɛ hɛluŋ nda wo.—Nuawɔ Maki 10:​29, 30.

6. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ loonuŋ te wanayaŋ naŋ simul naa pɛ?

6 O yɔŋ bɛɛ mi wanayaŋ naŋ simul naa le mɛɛ naŋ cho Chɛhowa piɛiyo yɛ, ŋ nɔ miŋ hiou lachi a nda kaalaa. Ŋ nɔ miŋ loonuŋ vɛlɛ maa kaala naa le Mɛlɛka a Chiisu Kiliti, nɔ mbo hiou kaala naŋ nɔ le wana o wana fee wo. (Maatiu 10:​37) Ŋ nɔ vɛlɛ miŋ sina maa Setana soliŋ kaala naŋ nɔ le yuŋgu naa wo kpeku le miŋ kɛɛ lo lechoo wo chɔmndo o Chɛhowa lo. Ŋ yaasiaŋndɔ sɔɔŋ pum ŋ tosa mbo wa ikala wo nduyɛ miŋ che mɛɛ naŋ biunuŋ yɛ.

WANA CHO WANA LAALAŊ O NƆƆ NIŊ TE WO

7. Vɛɛ ŋ nɔ yɛ ma che bahawɛi numndo te wana nya cho o nɔɔ niŋndo cho Chɛhowa piɛi le?

7 Baabuiyo sila maa wana o wana chua nɔɔ pɛ, o cho “sɔɔŋ palaŋ” ɔɔ bahawɛilaŋ sɔla. (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 7:​28) Te o yɔŋ pɛ ma chua wana cho Chɛhowa piɛi le wo o nɔɔ niŋ, mi hei chɔɔlu buulaŋndo ɔɔ kɔl landɛiyo lepum o nɔ numndo niŋ. Kɛ o wa bɛɛ lende, o cho i sɔvɛ le ma che bahawɛi numndo mɛɛ Chɛhowa che ndu yɛ. O dimi maa ŋ nɔ miŋ piɔuwaŋ ɔɔ miŋ kɛɛ wana naŋ cho o nɔɔ niŋndo le mɛɛ o cho Chɛhowa piɛi le yɛ le. (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 7:​12-16) Te pɔnɔ num cho Chɛhowa piɛi le nduyɛ o cho chila chua o piɛile tonyaleŋ niŋ te, a nɔ ma wa ndu diikɔŋndo le mɛɛ o cho yuŋgu numndo bolleŋ yɛ. Nduyɛ te laanum cho Chɛhowa piɛi le, a nɔ ma kaala ndu nduyɛ ma bii ndu ma pelte sɔɔ.—Ɛfisiaŋnda 5:​22, 23, 28, 29.

8. Nyunala kuɛɛ ŋ nɔ yɛ ma nyunaŋ te wana nya cho o nɔɔ niŋndo kindiŋ pɛ le teleŋ ŋ piɛi Chɛhowa wo dɔɔniaa?

8 Yɛɛ ŋ nɔ yɛ ma tosa te wana nya cho o nɔɔ niŋndo kindiŋ pɛ le teleŋ ŋ piɛi Chɛhowa wo dɔɔniaa? Mi pɔnɔɔ chɔm ndepilɛnɔ pilɛ palɛi o nɔ mbo soliŋ kpeku o lɔɔ bɛŋgu le kɔlaŋ o wali pollo niŋndo. Te num bɛɛ wa pɛ o bahawɛi waa lende niŋ, nyunaŋndɔ aa, ‘Baa dimullo pɔnɔ nuu cho ya ni maa I piɛi lɛ Chɛhowa kposoŋ te? Te o ve dɔɔ lende le, I nɔ pa mi tosa nyɛ pɔnɔ nuu dimul la wo?’ Te wana nɔ sinapɛŋgoo wo ŋ cho ni, nyɛɛmbɔ koni ŋ cho bahawɛilaŋ sɔla o nɔ numndo niŋ ni.—Filipiaŋnda 4:​5.

9. Vɛɛ Kilisiɔŋnda pɛɛku yɛ chuauwaa ndaa le ma diikuŋ wana velu nda kɛ o cho Chɛhowa piɛi le wo?

9 O wa bɔɔ ikala le chuauwaa numnda mandaa te wana nya cho o nɔɔ niŋndo cho Chɛhowa piɛi le. Le taamaseliiyo, a nɔ ma pɛɛku chuauwaa numnda le ma diikuŋ sawa Baabuiyo hoo. “Ke finya num bɛɛleŋ a kala num.” (Ɛfisiaŋnda 6:​1-3) Kɛ yɛɛ ŋ nɔ yɛ ma tosa te wana nya cho o nɔɔ niŋndo cho sawala Baabuiyo tolɔɔ kɔɔli le? Kɛsi taamasi kɛndɔɔ le chuauwaa numnda le diikɔŋndo wana nya cho o nɔɔ niŋndo. Yiyaŋ a suliŋnda kɛndɛla pɔnɔ num ɔɔ laanum ndaŋ okɔɔ. Nduyɛ, ma dimul ndu maa a nɔ bɔɔ balika melaa le sɔɔŋ kɛndɛŋ o cho tosaa woŋ. Dimi sɔɔŋ wɔɔŋndoŋ a wana nya cho o nɔɔ niŋndo chuauwaa numnda o hɔl te. Kɛ, tɛɛsial nda maa wana o wana nɔ mbo tosa chuaŋ chuaa le Chɛhowa piɛiyo. Te a pɛɛku pɛ chuauwaa numnda le ma diikuŋ wana velu nda kɛ o cho Chɛhowa piɛi le wo, taamasi nda kɛndɔɔ tosa mi wana nya cho o nɔɔ niŋndo yeema le pɛɛkoo a Chɛhowa okɔɔ.

Pɛɛku chuauwaa numnda a Baabuiyo okɔɔ teleŋ o bɛnda wo (Tofa pɛl 10)

10. Vɛɛ kalaŋ chuauwaa Kilisiɔŋnda pɛɛku yɛ chuauwaa ndaa le Chɛhowa kaalaa?

10 Mi wanaa cho Chɛhowa piɛi o nɔɔ niŋ te wa apum yeema chuauwaa ndaa le ma biilu dunyaŋ wanaa piɛi Mɛlɛka le wa ɔɔ le ma pɛɛku pɛɛkula piɛiyii lachoowɛi. Mi piaanduaa apum kuuna vɛlɛ lanɔ Kilisiɔŋnɔɔ maa o pɛɛku chuauwaa nduaa Baabuiyo le. Kɛ o boondii waa naa niŋ bɛɛ, lanɔɔ nɔ mbo tosa nyɛ o tiuba wo le chuauwaa nduaa tonyaa pɛɛkoo. (Walta Wanaa Chiisuaa 16:​1; Timoti Diiŋ Ndɔɔ 3:​14, 15) Le taamaseliiyo, naapum mi pɔnɔ cho Chɛhowa piɛi le wo kuuna laa ndɔ le pɛɛku Baabuiyo tosaa a chuauwaa nduaa ɔɔ le kɔlaŋ a nda o bɔŋaŋndaŋ. O nɔ mbo chɔm bɛɛleŋ le kɛɛsiaa pɔnɔ ndɔ wo. Kɛ, o nɔ vɛlɛ mbo wa suɛi o chuauwaa nduaa lo a laalaŋ ndɔɔ okɔɔ teleŋ o bɛnda wo. O nɛi koŋ choo, chuauwa nɔla ma pɛɛku a Chɛhowa okɔɔ a sawala ndɔlaŋ, nduyɛ ma sina o kɛndɔɔ a o wɔɔŋndo. (Walta Wanaa Chiisuaa 4:​19, 20) O mɛɛlulaŋ, chuauwa pila cho kɛɛsiaa tosa le Chɛhowa piɛiyo. * (Tofa tɛɛsiaa amatou.)—Ditɔnɔmii 30:​19, 20.

WANAYAŊ SIMUL PIƐLE TONYALEŊ NDO

11. Bahawɛi kuɛɛ ŋ sɔla yɛ lepum nya wanayaŋ num cho Chɛhowa piɛi le woŋ?

11 Kɛlɛŋgaa ŋ dimul yuŋgu naa teleŋ naŋ kandu pɛɛkoo a Seiyaa Chɛhowaa wo le. Kɛ mɛɛ naŋ hiou lachi a tiindaŋndo nɔɔ, miŋ sina maa ŋ nɔ miŋ dimul nda maa ŋ yeema le Chɛhowa piɛiyo. (Maki 8:​38) Kɛlɛŋgaa mi lo lechoo numndo o Chɛhowa lo hiŋ a bahawɛiyo nya yuŋgu numndo tɛɛŋ. Ŋ yaasiaŋndɔ sɔɔŋ pum ŋ nɔ ma tosa le mi kɔl nyuloo wa num tɛɛŋ nya yuŋgu numndo wo nduyɛ ma hiou lachi a tiindaŋndo dɔuwɔɔ o Chɛhowa niŋ.

Te ŋ bii pɛ bila yiyaŋ wanaa cho o yuŋgu naa niŋnda, o wa tɛtɛlɛ le nda tonyaa pɛɛkoo

12. Le yɛɛ wanayaŋ naŋ simullɛ naa? Kɛ vɛɛ naŋ chɔm yɛ maa ŋ buulaŋ a yiyaŋnda ndalaŋ okɔɔ?

12 Kindiŋ ma bii bila mɛɛ wanayaŋ num cho Chɛhowa piɛi le woŋ yiyaŋ yɛ. Ŋ cho bɔɔ a nyaale le mɛɛ naŋ sina tonya Baabuiyo yɛ. Kɛ o wa bɛɛ lende, mi wanayaŋ naŋ yiyaŋ lepum maa huinɔŋndo koni naŋ cho ni ɔɔ kunda naŋ sina piɛile ndaleŋ kposoŋ te leŋ naŋ luɛi leniŋ ni. Ma yiyaŋ lepum maa ŋ kaala lɛ nda kposoŋ te kanifuule, ŋ bii lɛ dunyaŋ pum a nda latulu le. Naapum mi siooŋnde wa nda maa nyɛ wɔɔŋndo cho naa yɔŋnɔŋ te ŋ vi pɛ. Ŋ nɔ miŋ kindiŋ le biyɔɔ bila mɛɛ nda yiyaŋ yɛ. Nduyɛ, ŋ nɔ miŋ yaŋ nilaŋ yekeŋ o nyɛ nda cho dimioo wo le sinaa sabu nda cho buuluaŋndo a naa okɔɔ wo. (Pulɔwaa 20:​5) Mi Pɔɔl, wana Chiisu vem hɔlte ndɔ wo kindiŋ le biyɔɔ bila “mɛɛ wana o wana cho yɛ” le halikpeŋ mbo dimul waŋnda yooŋgu kɛndɔɔ. Te ŋ kindiŋ pɛ le wanaa cho o yuŋgu naa niŋnda biiyɔɔ bila, hei mala naa le sinaa mɛɛ naŋ nɔ miŋ pɛɛku nda tonyaa yɛ.—Kɔliŋtiaŋ Tasoo 9:​19-23.

13. Vɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ suukaŋ a wanayaŋ naŋ cho Chɛhowa piɛi le woŋ?

13 Soo diomnda mɔɔsɔlɔɔlaŋ. Baabuiyo dimi maa ŋ nɔ miŋ soo “mɛɛ wana chɔm waŋndo suɛi mbo hini kɔl” lɛ. (Kolosiaŋnda 4:​6) Lepum keŋ ve suɛi bɛɛŋ te. Ŋ nyuna Chɛhowa le nyina ndɔ diandaa le naa malaa miŋ soo diomnda mɔɔsɔlɔɔlaŋ a waa wanaa ikɛndɛ o wanayaŋ naŋndo. Ŋ nɔ miŋ hiŋaŋ ladiom a nda le laalaŋnda ndala lachoowalaŋ te. Te a pilaŋ naa pɛ tana a nyɛ nda dimi ɔɔ tosal naa wo, ŋ nɔla miŋ tol taamasi wanaa Chiisu vem hɔlte ndɔ wa kɔɔli. Mi Pɔɔl dimi aa, “Waŋnda a wa naa yioulaŋ, kɛ mi ŋ duau nda sala. Nyɛ palaa naa tusioo choo, kɛ o koŋ niŋ kpou, ŋ cho pa biuwɔŋndo. Ma dimi diomnda wɔɔŋndaŋ a naa okɔɔ, kɛ, mi ŋ suaa diomnda kɛndɛlaŋ naa nda chua.”—Kɔliŋtiaŋ Tasoo 4:​12, 13.

14. Tɔnɔla yɛɛ kaa kɛndɔɔ chuu yɛ naa?

14 Hiou lachi a kaa kɛndɔɔ chɔmndo. Le yɛɛ keŋ cho yɛ i sɔvɛ? Mi che bɛɛ diomnda mɔɔsɔlɔɔleŋ dimioo huŋ a kɔl nyuloo naa wanayaŋ naŋ tɛɛŋ, kɛ kaa naa kɛndɔɔ hiou wa o sɔvɛ poloŋ. (Nuawɔ Pitɛ Tasoo 3:​1, 2, 16.) Tosa mi wanayaŋ numndoŋ che o taamasi numndo niŋ maa Seiyaa Chɛhowaa nɔ nyaaloo o nɔla ndalaŋ niŋ, a chaa chuauwaa ndaa biyɔɔ, a cho sawala Baabuiyo tolɔɔɔ kɔɔli, nduyɛ ma wa yoomu ndaa tueiyɔɔ yeela. O yɔŋ bɛɛ mi wanayaŋ naŋ chue tonyaa le, miŋ naŋ kɔl kanifuule, ŋ sina maa kaa naa kɛndɔɔ cho Chɛhowa kɔllo nɛŋioo.

15. Vɛɛ naŋ tuu yɛ le kpakpalaa sɛɛŋgiaŋndaŋ a wanayaŋ naŋ o chilaŋ niŋ?

15 Tuu le chilaŋ. Yiyaŋ a sɔɔŋ huŋ a sɛɛŋgiaŋndaŋ nya wanayaŋ numndoŋ tɛɛŋ ndoŋ. Okoŋ, ma kɛɛsiaa nyɛ ŋ cho tosa wo. (Pulɔwaa 12:​16, 23) Keŋ ndepilɛnɔ pilɛ o Ɔsiteliaa niŋ ndoo tosa ni. Mi finyaa pɔnɔ ndɔ simul tonyaa kpele kpele, nduyɛ mi ndoo tuulu kɔl teleŋndaŋ lapum. Lelaŋ tuupa mi ndaa veelu ndu, mi ndu nda pɔnɔ ndɔ nyuna Chɛhowa le mbo mala nda ma kpakpala ndu mulullo a kɔl tuuwo. Mi ndaa yiyaŋ le suukaŋndo o sɔɔŋ nɛŋi ndu kɔllo woŋ choo. Nduyɛ le ma kpakpala teleŋndo chuaa tau le suukaŋndo a sɔɔŋ huŋ a sɛɛŋgiaŋndaŋ a kaaŋndeŋ okɔɔ woŋ. Nduyɛ ma kɛsi kpeleŋndo le veelula ndalaŋ tosaa.

Lo lechoo numndo o Chɛhowa lo nɔ mbo wa o kala poŋ mbo hiou kaala ŋ nɔ le yuŋgu numndo wo

16. Vɛɛ ŋ chɔulaba yɛ numpila tɔɔyaŋndo biyɔɔ le wanayaŋ numndoŋ kiɔɔ kɔllo nɛŋioo?

16 A tonya, a nɔla ma kpakpala kɛɛ sinapɛŋgoo kpou a wanayaŋ num cho Chɛhowa piɛi le woŋ te. Lelaŋ, te kɛɛ sinapɛŋgoo yɔŋnuŋ pɛ, ma bii numpila tɔɔyaŋ kanifuule, a kaala wanayaŋ numndoŋ nduyɛ a yeema ma nɛŋi nda kɔl. Kɛ loonuŋ maa lo lechoo numndo o Chɛhowa lo nɔ mbo wa o kala poŋ mbo hiou kaala ŋ nɔ le yuŋgu numndo wo. Te wanayaŋ numndoŋ sina pɛ hei, lepum, ma bii bila mɛɛ i cho suɛi sɔvɛ le Chɛhowa piɛiyo yɛ. A nɔ ma baŋ wana o wana le tonyaa chɛlɔɔ le. Kɛ, a nɔ ma chɔm acheleŋnda mɛɛ nɛila Chɛhowalaŋ tolɔɔ kɔɔli mala num yɛ. Nduyɛ o kpeekpei niŋ, Chɛhowa ke nda di pilɛ kpe o ke naa wo, le ma hɛli le ndu piɛiyo.—Aisaya 48:​17, 18, NW.

TE WAŊNDO O YUŊGOO NIŊ MAL PƐ CHƐHOWA

17, 18. Yɛɛ mala yɛ num te waŋndo o yuŋgoo niŋ mal pɛ Chɛhowa piɛiyo?

17 Te waŋndo o yuŋgoo niŋ sɔla pɛ solioo o kundaa niŋ, ɔɔ mbo dimi maa o cho lɛ Chɛhowɛinɔ le, hei wa bɔɔ ikala. Ma sinaŋ nyɛ nɛiyaa tau naŋ chaa waŋndo cho num chukɔɔ a muɛi ni. Vɛɛ ŋ biunuŋ yɛ nyɛ nɛiyaa hoo?

18 Kɛsi kɔllo o Chɛhowa piɛiyo choo. Te a nɔ pɛ nyɛ nɛiyaa waa lende, a nɔ ma kindi tiindaŋ numndo. Veelu diomndaŋ o Baabuiyo niŋ lɔɔlɔɔ, bɛɛndiaŋ le bɔŋaŋndaŋ nduyɛ ma kuɛ o laŋ, hiou lachi a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo, nduyɛ ma piɛi Chɛhowa le mbo ke num yoomuaŋ le biuwɔŋndo. (Ɛfisiaŋnda 6:​18) Kɛ te o wa yɛ ma wa muŋ kpou tosaa mi nyɛ nɛiyaa wa hiouwɔɔ lachi? Wu ŋdial te! Kɛsi kɔllo o Chɛhowa piɛiyo choo. Teleŋ wa niŋ, mi hei mala num ma bii kɔllo. Keŋ ndii yɔŋnuŋ wana poonyiaa Sam 73 ni. Teleŋndo pum o yoomu ndɔɔ niŋ, o wa o nyɛ kindilaa bɛŋgu nduyɛ o wa ikala le mi ndoo bii kɔllo. Kɛ Chɛhowa piɛiyo mala ndu ni mbo cha sɔɔŋ vɛlɛ o nɛi bɛnda wo choo. (Sam 73:​16, 17) Nyɛ pilɛ koŋ kpe nɔla mbo yɔŋnuŋ a num.

19. Vɛɛ ŋ ke yɛ nɛi Chɛhowa sila wanaa nduaa wo bɛɛleŋ?

19 Ke sila Chɛhowaa bɛɛleŋ. Mɛlɛka sina maa sila ndɔɔ ke wana o wana tɔnɔɔ, nduyɛ wana sɔla solioo wo bɛɛ. Mi che bɛɛ mi suɛi pala naa tau te wana naŋ kaala wo sɔla pɛ silaa, kɛ mi hei mala wana koŋ le miiŋgoo Chɛhowa o ibuŋ o chilaŋ niŋ. (Nuawɔ Hibuluiya 12:​11.) Kɛ haaa mbo miiŋgu, ŋ nɔ miŋ ke nɛi chɔmaa Chɛhowaa bɛɛleŋ le kiɔɔ ‘muuliaŋndo’ a wanaa sɔla solioo wa. (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 5:​11-13) Hei cho suɛi kpɛdɛ le. Kɛ ŋ nɔ miŋ kpakpala nda veeloo o foŋndo choo, yooŋgulaŋ nda yɔŋndo, yaulaŋ nda poonyiallo, a suukaŋndo a nda o Intanɛtiiyo choo.

Ŋ nɔ tiindaŋndo maa wanaa naŋ kaala wa cho miiŋgu Chɛhowa o ibuŋ

20. Tiindaŋ yɛɛ naŋ nɔ yɛ?

20 Wu ŋdial o tiindaŋ numndo niŋ te! Wana kaala wo, “o isɔɔ o isɔɔ niŋ tiindaŋndo o nɔ ni.” Lelaŋ, ŋ nɔ tiindaŋndo maa wanaa naŋ kaala wa cho miiŋgu Chɛhowa o ibuŋ. (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 13:​7) Te a che pɛ maa wana nya cho o yuŋgu pilɔɔ niŋndo cho siŋgaŋndaŋ tosaa, a nɔla ma piɛi le ndu le mbo sɔla yoomuaŋ o Baabuiyo niŋ nduyɛ mbo chɛl veelu Chɛhowaa aa, “Miiŋgu ya o ibuŋ.”—Aisaya 44:​22.

21. Yɛɛ ŋ nɔ yɛ ma tosa te yuŋgu numndo simul num pɛ le mɛɛ ŋ cho Chiisu tolɔɔ kɔɔli yɛ?

21 Chiisu dimi maa ŋ nɔ miŋ kaala ndu mbo hiou wana o wana. Nduyɛ Chiisu ndoo nɔ tiindaŋndo maa buɛiyaa nduaa cho kɔl sikpaa nɔ le lo lechoo wo chɔmndo o ndu lo o yɔŋ bɛɛ mi yuŋgu ndaa simul nda. Lelaŋ, te o yɔŋ pɛ mi yuŋgu numndo simul num le mɛɛ ŋ cho Chiisu tolɔɔ kɔɔli yɛ, tiindaŋ o Chɛhowa niŋ. Nyuna ndu le mbo mala num ma sɔla batiuwaa le biuwɔŋndo. (Aisaya 41:​10, 13) Dɔunuŋ nyaale le sinaa maa Chɛhowa nda Chiisu hini kɔl a num, nduyɛ maa a cho num fanda le tiindaŋ numndo.

^ pɛl. 10 Le chɔɔloo sinaa mɛɛ kala chua cho Chɛhowa piɛiyo ndupilɛ wo manda chuauwaa nduaa yɛ, tofa “Nyunala Wanaa Nua o Yaula Naalaŋ Niŋnda” o Bandu Mɛŋgɛlaa hoo niŋ, Naandɔɔ 15, 2002.