Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 42

A Cho pa o “Bɛɛndiaŋ le Diikɔŋndo”?

A Cho pa o “Bɛɛndiaŋ le Diikɔŋndo”?

“Taasi chɛŋ o choo choo niŋndo tosa . . . [miŋ wa a] bɛɛndiaŋ le diikɔŋndo.”​—CHEMI. 3:17.

CHONDII 101 Wallo Tosaa o Diompilɔɔ Niŋ

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ a

1. Le yɛɛ i wa yɛ ikala naa o ba lepum le diikɔŋndo?

 BAA ma che ndi pa ikala le diikɔŋndo? Mi hei yɔŋnuŋ Masaa Deeve. Lelaŋ, mbo piɛi o Mɛlɛka lo aa: “Ke ya dialluŋ kalaŋ le mi tusiŋ o diom numndo bɛŋgu.” (Sam 51:12) Deeve ndoo kaala Chɛhowa tau. A koŋ kpou, lepum mi ndoo che ndi ikala le ndu diikɔŋndo. Naa bɛɛ lepum mi i waa nuaa yɔŋnuŋ naa. Le yɛɛ? Tofawɔ sabulaŋ layaa. O tasoo, a kaa nilakaloo nda velu naa ni. O diiŋ ndɔɔ, Setana cho kindiŋndo teleŋ o teleŋ le naa nyindɔɔ le miŋ wa wanaa bolii kala mɛɛ ndu tosa yɛ. (2 Kɔliŋ. 11:3) O yaa ndɔɔ, o chieeŋ toolu nilakalulaŋndo niŋ naŋ cho ni. Baabuiyo dimi maa, Masa nɔ kpaayaa chieeŋndo choo wo, ‘nyina ndɔɔ cho wallo a wanaa nilakaluaa ni.’ (Ɛfi. 2:2) Ŋ nɔ miŋ chɔulaba kalaŋ o cho ko le yeemɛi naŋ nɔ le hakioo tosaa ve chɔulabaa le, kɛ hali nyina wɔɔŋndo vɛlɛ a chieeŋ ndɔ cho naa nyindɔɔ le nilakalulaŋ tosaa wo bɛɛ. Ŋ nɔ miŋ kindiŋ kpoke le Chɛhowa diikɔŋndo vɛlɛ a wanaa o ke kpaayaa otiŋ nda.

2. Yɛɛ o sim yɛ le waa a “bɛɛndiaŋ le diikɔŋndo”? (Chemisi 3:17)

2 Nuawɔ Chemisi 3:17. A mala nyina diandaa Mɛlɛkaa, mi Chemisi poonyiaa maa, mi wanaa taasiaa wa a “bɛɛndiaŋ le diikɔŋndo.” Hei sim ni maa, ŋ nɔ miŋ nɔ yeemɛi, nduyɛ miŋ yɔŋguŋ a kɔllo kpou le wanaa Chɛhowa ke kpaayaa otiŋ nda diikɔŋndo. I cho tonya maa, o cho naa kɔl le miŋ diikuŋ wana dimul naa le sawala ndɔlaŋ tɛɛmbuuwo wo le.—Walta. 4:​18-20.

3. Le yɛɛ i cho yɛ suɛi sɔvɛ le wanaa Chɛhowa ke kpaayaa otiŋ nda diikɔŋndo?

3 Naapum, miŋ yiyaŋ maa i cho tɛtɛlɛ le Chɛhowa diikɔŋndo mbo hiau wanachioo. Nduyɛ o kpeekpei niŋ, teleŋ o teleŋ mi Chɛhowa ke naa nɛila chɔmala walaŋ ndaŋ. (Sam 19:7) Kɛ wanaa nɔ kpaayaa otiŋ o chieeŋndo choo wa cho walaŋ te. A koŋ kpou, Finya naa o choo choo niŋ ke kalaŋ chuauwa, masaa waa, a bɛnduaa kundaa kpaayaa otiŋ. (Pulɔ. 6:20; 1 Tɛsa. 5:12; 1 Pitɛ 2:​13, 14) Te ŋ diikuŋ nda pɛ, mɛɛ ndu naŋ cho koŋ diikɔŋndo ni. Ŋ pɛɛkuŋndɔ niko miŋ che mɛɛ naŋ diikuŋ nda yɛ, mi che bɛɛ lepum mi i wa ikala le nɛi chɔmaa nda ke naa wo chɛlɔɔ a le ndu diikɔŋndo.

DIIKUŊ WANAA VELU NUMNDA

4. Le sabu yɛɛ feleŋguaa bɔɔbɔɔ kɛɛ yɛ wanaa velu nda wa diikɔŋndo?

4 Wanaa “tuii . . . wanaa velu nda wa diom te” wa cho feleŋguaa a balaa silɔ. (2 Timo. 3:​1, 2) Le sabu yɛɛ wanaa bɔɔbɔɔ kɛɛ yɛ wanaa velu nda wa diikɔŋndo? Kanifuule, kalaŋ chuauwa apum tosa nyɛ nda dimul chuauwaa ndaa wo le. Le hei, mi chuauwaa ndaa yiyaŋ maa a cho nda chaa biyɔɔ le. Mi apum yiyaŋ maa sila wanaa velu nda wa ke nda wo cho sila sɔvɛ le ɔɔ maa sila koŋ cho tosa a cho wa hɛnɛkɛ le. Te feleŋgɔnɔɔ ŋ cho ni, baa a yiyaŋ niŋ pa paandu lende? Mi feleŋguaa bɔɔbɔɔ che ndi ikala le sawa Chɛhowa dɔu hoo wo diikɔŋndo. Ndu cho ni aa: “Nya chuauwa, la diikuŋ wanaa velu nya wa mɛɛ Masanɔɔ hɛnaŋ yɛ. Kanifuule, hei cho sakpo le tosaa ni.” (Ɛfi. 6:1) Yɛɛ mala yɛ num le sawaa hoo diikɔŋndo?

5. A mɛɛ Luku 2:​46-52 dimi yɛ, le yɛɛ i cho yɛ suɛi sɔvɛ le mi feleŋguaa tol tamasi Chiisu wo kɔɔli le wanaa velu nda wa diikɔŋndo?

5 A tiuba ma pɛɛku o tamasi Chiisu wo niŋ le kaa diikaŋndo nɔɔ. (1 Pitɛ 2:​21-24) Wana walaŋndo o wa ni. Kɛ wanaa velu ndu wa ve walaŋ te. Mi che bɛɛ lepum ndaa bii ndu bila le, nduyɛ mi ndaa tosa biondɔŋndaŋ, kɛ mi ndoo diikuŋ nda. (Ɛsɔ. 20:12) Yiyaŋndɔ a nyɛ yɔŋnuŋndo okɔɔ, teleŋ o wa wɔsilaŋ 12 ndo. (Nuawɔ Luku 2:​46-52.) Mɛɛ o kuɛ Chulusalɛm a wanaa velu ndu wa latulu, ma mɛi ndu loŋ teleŋ nda wa miiŋgɔŋndo wo kanifuule, a sina maa o ve a nda latulu le le. Mɛɛ bɔŋaŋndo chuu, Choosɛ nda Meele ndaa nɔ ma tosa a sabu le mi chuauwaa ndaa kpou wa a nda latulu. Kɛ mɛɛ nda saaluŋ Chiisu o mɛɛlulaŋ kpɔŋ, ma bii ndu tɔɔyaŋ le mɛɛ o loŋnuŋ Chulusalɛm yɛ. Chiisu ndoo tiuba mbo dimul nda maa a nɔ ma bii ndu tɔɔyaŋ le nyɛ yɔŋnuŋndo le. Kɛ o tosa keŋ kposoŋ te. Mbo mulul nda o nɛi lebɛɛ niŋ, nduyɛ mi che bɛɛ “a bii nyɛ o wa nda dimullo wo bila le,” kɛ “mbo hiau lachi a nda diikɔŋndo.”

6-7. Yɛɛ mala yɛ feleŋguaa le wanaa velu nda wa diikɔŋndo?

6 Feleŋguaa, te wanaa velu nya wa tosa pɛ biondɔŋndo ɔɔ ma bii nya bila le, baa mi la che ndi pa ikala le nda diikɔŋndo? Yɛɛ mala yɛ nya o hei niŋ? O tasoo, yiyaŋndɔ mɛɛ Chɛhowa sinaŋ yɛ te a diikuŋ pɛ wanaa velu numnda. Baabuiyo dimi maa, te a diikuŋ pɛ wanaa velu numnda, mi keŋ ‘nɛŋi ndu kɔllo.’ (Kolo. 3:20) Chɛhowa sina maa lepum, wanaa velu numnda bii num bila le, ɔɔ sawala nda kɛsi lepum ndaŋ, i ve bɛɛŋ bɛɛŋ le laŋ diikɔŋndo le. Kɛ te a kindiŋ pɛ kpoke le nda diikɔŋndo, mi keŋ tosa mbo wa a kɔl kɛndɛ tau.

7 O diiŋ ndɔɔ, yiyaŋndɔ a mɛɛ wanaa velu numnda cho sinaŋ yɛ, te a diikuŋ nda pɛ. Mi hei tosa ma wa a kɔl kɛndɛ, nduyɛ ma chɔɔlu tiindaŋndo dɔwɔɔ o num niŋ. (Pulɔ. 23:​22-25) Hei tosa vɛlɛ ma sɔɔŋguu nda ikɛi kpɛɛluŋ. Mi puaapilɛnɔ pilɛ o Bɛchɔŋ niŋ diolaŋ Alɛkisaŋnda dimi aa, “Mɛɛ ya kandu sawala wanaa velu ya wa kɛsi laŋ diikɔŋndo teleŋ o teleŋ, mi chaŋyɛi kpɛɛluŋnde luɛi naa tɛɛŋ, nduyɛ mi keŋ tosa miŋ wa a kɔl kɛndɛ tau.” b O yaa ndɔɔ, yiyaŋndɔ a mɛɛ wanaa velu numnda diikɔŋndo suŋ suŋ cho num mala o chilaŋ niŋ yɛ okɔɔ. Mi Pawulo cho niŋ wɔsilaŋ 23, mbo wa o Bilasil niŋndo dimi aa, “Mɛɛ ya pɛɛku le wanaa velu ya wa diikɔŋndo, mi keŋ mala ya le Chɛhowa a wanaa nɔ kpaayaa otiŋ nda diikɔŋndo.” Diom Mɛlɛkaa ke naa sabu kɛndɛ kɛndɔɔ le wanaa velu naa wa diikɔŋndo. O dimi aa: “Nyɛ o nyɛ cho wa o kɛndɛ a num, nduyɛ ma viou achal o chieeŋndo choo.”—Ɛfi. 6:​2, 3.

8. Le yɛɛ feleŋguaa bɔɔbɔɔ kɛɛsiaa yɛ le wanaa velu nda wa diikɔŋndo?

8 Feleŋguaa bɔɔbɔɔ che niŋ fulamakɔɔli nda sɔla wo, te a diikuŋ pɛ wanaa velu nda wa. Mi Luisa fulaa o Bilasil niŋ cha ndi ikala o tasela ndɔ, le biyɔɔ bila sabu wanaa velu ndu wa kɛɛlu ndu foŋndo soliŋndo kpeku wo. Mbo yiyaŋ maa, le mɛɛ sulaŋaa nduaa bɔɔbɔɔ nɔ foŋndaŋ yɛ, ndu bɛɛ o bɛnda mbo nɔ foŋndo. Kɛ mɛɛ o chɔɔlu yiyaŋ a ndi okɔɔ, mbo sina maa o kpeekpei niŋ, mandaa wanaa velu ndu wa wa ndu ni. Mbo dimi aa, “I che niŋ kɛsɛ maa, te I diikuŋ pɛ wanaa velu ya wa, mi keŋ tosa mi wa hɛnɛkɛ kanifuule, silala nda ke ya laŋ kpeekpei ya nɔ ni mi sɔla.” Lepum, mi ndepilɛnɔ feleŋgɔnɔ pilɛ fulaa Amɛlika diolaŋ Elisabɛɛ, che wɔ ndi ikala le wanaa velu ndu wa diikɔŋndo. Mbo dimi aa, “Te I bii sawa wanaa velu ya wa kɛsi wo bila le, mi I yiyaŋ a mɛɛ sawala nda kɛsi o paandoo niŋndaŋ la manda ya yɛ okɔɔ.” Mi ndepilɛnɔ pilɛ o Alimeenia niŋ diolaŋ Mɔnika dimi maa, teleŋ o diikuŋ wanaa velu ndu wa wo sɔɔŋ hiau wa ŋ kɛndɛ a ndu, a teleŋ o kɛɛ nda diikɔŋndo wo.

DIIKUŊ “WANAA CHO NAA MASALEŊ CHOO WA”

9. Vɛɛ wanaa bɔɔbɔɔ yiyaŋ yɛ a sawalaŋ diikɔŋndo okɔɔ?

9 Wanaa bɔɔbɔɔ chɛl maa o bɛnda miŋ nɔ “wanaa cho naa masaleŋ choo wa” vɛlɛ miŋ diikuŋ sawala ndalaŋ lapum. (Luomaŋ. 13:1) Kɛ te masaa waa dɔu pɛ sawalaŋ ma hɛnaŋ a laŋ te, ɔɔ ma yiyaŋ maa o cho sawala kɛndɛ le, ma kiisaŋ le laŋ diikɔŋndo. Le tamaseliiyo, yiyaŋndɔ a paawaa malɔɔ okɔɔ. Mɛɛ nda nyuna wanaa bɔɔbɔɔ o lɛŋnde pilɛ niŋ Yulopi a hei okɔɔ, ma dimi maa, “te o yɔŋ pɛ ma yiyaŋ maa paawa nda dimi le yɔŋgoo wo cho bɔɔ, mɛɛ o bɛnda ma yɔŋgu le.” Le hei, wanaa cho o lɛŋnde leŋ niŋnda chɛl le paawala masaleŋ le dimul nda laŋ kpou yɔŋgoo le.

Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ Choosɛ nda Meele o ba, te o hiŋ pɛ a kaa diikaŋndo nɔɔ okɔɔ? (Tofa pɛl 10-12) c

10. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ diikuŋ sawala masaa waa duau laŋ, o yɔŋ bɛɛ miŋ hɛnaŋ a laŋ te?

10 Baabuiyo chɔm kpendekele maa, mi masɛi waŋnda chieeya chuu naa saŋgaa, nduyɛ maa o kpaaya Setanaa bɛŋgu i cho ni. O chɔm vɛlɛ maa, masɛi hei cho suŋ tambei sɔla. (Sam 110:​5, 6; Ikili. 8:9; Luku 4:​5, 6) O dimul naa maa “te ŋ simul [wanaa cho naa masaleŋ cho wa] pɛ, mɛɛ kɛɛsiaa Mɛlɛkaa naŋ simul koŋ ni.” Le suŋ suŋndɔ, Chɛhowa chɛl ni le mi masaa waa wa o fondaŋnda ndalaŋ, le halikpeŋ mi sɔɔŋ kuɛ kpɛ kpɛ. Lelaŋ, o yeema naa miŋ diikuŋ nda. Ŋ nɔ miŋ “ke wana o wana nyɛ o nɔ le sɔlaa wo.” Koŋ cho ni maa, ŋ nɔ miŋ mal paawaa, miŋ yɔŋgu chuuŋgiaa, miŋ nɔ siooŋnde le masaa waa, vɛlɛ miŋ diikuŋ nda. (Luomaŋ. 13:​1-7) Lepum, ŋ hɛnaŋ sawala masaa waa duau laŋ te, nduyɛ miŋ che maa o cho sawala kɛndɛ le nda dɔu le, vɛlɛ maa la kendu bɔɔ diikɔŋ. Kɛ ŋ nɔ miŋ diikuŋ ndaŋ kanifuule, Chɛhowa dimul naa le miŋ diikuŋ nda, te a dimul naa le miŋ tɛɛmbuu sawala ndɔlaŋ te.—Walta. 5:29.

11-12. A mɛɛ Luku 2:​1-6 dimi yɛ, yɛɛ Choosɛ nda Meele tosa yɛ le sawa masaa ndoo dɔu wo diikɔŋndo, nduyɛ yɛɛ wa yɛ fulamakɔɔlioo? (Tofa vɛlɛ fotueilaŋ.)

11 Ŋ tiuba miŋ pɛɛku tau o tamasi Choosɛ nda Meele wo niŋ. A wa a bɛɛndiaŋ le masaleŋ diikɔŋndo, mi che bɛɛ i ve bɛɛŋ bɛɛŋ nda o ba le. (Nuawɔ Luku 2:​1-6.) Teleŋ Meele wa a foli miaa wo, mi masaleŋ le dimul nda le ma tosa nyɛ wa nda ikala o ba le tosaa wo. A teleŋ koŋ, Ɔkɔɔstɔɔ wa masaa le Luom ni. Nduyɛ mbo dimul wana o wana le ma kɔ poonyiaa diola ndalaŋ o chiee nda fula wo niŋ. Le hei, Choosɛ nda Meele ndaa nɔ ma buli tiŋ vilɛiyo le kɔlaŋ Bɛtilɛhɛm. Tiŋ nda buli le kɔlaŋ loŋ ndo wa le mɛɛliilaŋ 93, nduyɛ pemboŋ a kpoloŋndaŋ la wa o nɛi koŋ choo. A tonya, hei wa wa ikala nda o ba taama taama Meele. Naapum ma buulaŋ a kɛndiaa ndɔɔ vɛlɛ a chɛlɛkpɛ wa ndu o dembe wo okɔɔ. Te ndoo wa yɛ mi pulii vialɛi ndii kandu ndu nɛiyo nɛi tɛɛŋ? Loonuŋ maa, wana wa hunɔɔ simnɔŋ Mɛsayanɔɔ wo wa ndu o dembe ni. Lelaŋ, baa a wa pa sawa masaa ndoo dɔu wo diikɔŋ?

12 Kposoŋ bɛɛ Choosɛ nda Meele chɛl mi kpɔkɔsilaŋ ndaŋ la kuuna nda sawaa diikɔŋndo le. Mi Chɛhowa duau nda sala mɛɛ nda diikuŋ sawa koŋ. Mi Meele fuuluu Bɛtilɛhɛm kɛndiaa, mbo vialu hɔɔ ndɔɔ kɛndiaa, nduyɛ pɛŋ, ma peelu huului cho o Baabuiyo niŋnde.—Makal 5:2.

13. Te ŋ diikuŋ pɛ sawala masaa waa duau laŋ, vɛɛ keŋ piiliaŋ yɛ puaapiliaa naa?

13 Te ŋ diikuŋ pɛ masaa waa, mi naa a acheleŋnda sɔla tɔnɔɔ. O nɛi kuɛɛ choo? Masaa waa diikɔŋndo tosa kpundɛ komal wanaa nilakaluaa wo komal naa le. (Luomaŋ. 13:4) Hei tosa vɛlɛ mi masaa waa nɔ yiyaŋ kɛndɔɔ a Seiyaa Chɛhowaa okɔɔ kpou. Le tamaseliiyo, o wɔsiŋ bɔɔbɔɔ hiou woŋ bɛŋgu, mi sovɛiya Naŋchiiliaa kɔ luɛi o Toŋgo naa leMasaa niŋ paale pilɛ, mɛɛ puaapiliaa wa bɔŋaŋndo biyɔɔ. Nduyɛ wanaa ve paawaa malɔɔ le wa nda wa nuuviaa ni. Kɛ mi wana bɛndu wa nda lachi wo dimi aa: “Mi Seiyaa Chɛhowaa yɔŋgu paawa ndaa teleŋ o teleŋ.” Lelaŋ, teleŋ o teleŋ te ŋ diikuŋ pɛ sawa masaa waa duau wo, mi keŋ tosa mi wanaa Chɛhowaa chɔɔlu tɔɔ kɛndɔɔ sɔla. Nduyɛ tɔɔ kɛndɛ koŋ tiuba mbo mala chaaŋaa naa laalaŋnda paale pilɛ.—Maa. 5:16.

14. Yɛɛ mala yɛ ndepilɛnɔ pilɛ le mbo wa o “bɛɛndiaŋ” le masaa waa diikɔŋndo?

14 A koŋ kpou, lepum ŋ yeema kposoŋ le masaa waa diikɔŋndo le. Mi ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Chowana dimi aa, “I wa ikala ya o ba le masaa waa diikɔŋndo kanifuule, a tosal niŋ wanaa bɔɔbɔɔ o yuŋgu nuu niŋ kafalaŋ, nduyɛ ma saaŋgiaa nda tau.” Kɛ mi Chowana kindiŋ kpoke le yiyaŋ ndɔɔ siŋgaa. O tasoo, mbo pɛŋgi diomndaŋ veeloo o intanɛitiiyo choo a sɔɔŋ muŋ tosa mbo nɔ yiyaŋnda wɔɔŋndaŋ a masaa waa okɔɔ woŋ. (Pulɔ. 20:3) O diiŋ ndɔɔ, mbo piɛi o Chɛhowa lo le mbo mala ndu mbo nɔ tiindaŋndo o masale ndɔleŋ niŋ. (Sam 9:​9, 10) O yaa ndɔɔ, mbo veelu diomdaŋ o yaula naalaŋ niŋ a loo yuŋyeŋ okɔɔ. (Chɔŋ 17:16) Suŋ suŋ niŋ, Chowana dimi maa, le mɛɛ o nɔ bɛɛleŋ le masaa waa, nduyɛ mbo wa nda diikɔŋndo yɛ, o cho niŋ “hɛnɛkɛ.”

DIIKUŊ NƐI CHƆMAA NAŊ SƆLA KƆƆNA CHƐHOWAA O BA WO

15. Le yɛɛ i wa yɛ lepum ikala naa o ba le nɛi chɔmaa kɔɔna Chɛhowaa ke naa wo diikɔŋndo?

15 Chɛhowa yeema naa miŋ “diikuŋ wanaa cho chilaŋ chuaa” o kunda leKilisiɔŋndo niŋnda. (Hibu. 13:17) Mi che bɛɛ Chiisu wa walaŋ, kɛ puaapiliaa o yulu isu le chilaŋ chuaa o chieeŋndo choo wa cho walaŋ te. Miŋ che ndi ikala le nda diikɔŋnndo, te o yɔŋ pɛ ma dimul naa le nyɛ tosa, o naŋ yeema tosa kposoŋ te wo. Mi i waa nuaa yɔŋnuŋ kiilanɔɔ Pitɛ. Mɛɛ maalikɛinɔ Chɛhowaa dimul ndu le mbo de visiaa sawala Mɛlɛka ndoo ke Muuse laŋ la dimi maa a cho a nɔɔlɛiya, mbo kɛɛ bɛmbɔɔ leyaa kpulukuu. (Walta. 10:​9-16) Le yɛɛ ndoo kɛɛ yɛ? Kanifuule, o chi taasi o taasi o nɛi chɔmaa koŋ niŋ te. Nduyɛ ndoo dɛli nyɛ waa lende tosa le. Te Pitɛ che ndi pɛ ikala le nɛi chɔmaa maalikɛinɔ walaŋndo diikɔŋndo, ɔɔ niŋ naa? Mi i wa ikala le nɛila chɔmaala naŋ sɔla puaapiliaa naa o ba laŋ diikɔŋndo.

16. Mi che bɛɛ kiilanɔɔ Pɔɔl ndoo tiuba mbo dimi maa taasi cho o nɛi chɔmaa nda ke ndu wo niŋ te, kɛ yɛɛ o tosa yɛ? (Walta Kiilaa 21:​23, 24, 26)

16 Kiilanɔɔ Pɔɔl wa o “bɛɛndiaŋ le diikɔŋndo,” mi che bɛɛ ma ke ndu nɛi chɔmaa ndoo yiyaŋ maa taasi ve leniŋ te wo. Mi Kilisiɔŋaa Chuuwa tuɛi nyiimu nyiimoo a ndu okɔɔ maa, o wa Chuuwaa wa kaala cheleŋndaŋ tɛɛŋnda pɛɛkoo maa, “a bii Sawala Mɛlɛka ke Muuse laŋ te.” (Walta. 21:21) Le hei, mi bɛnduaa o Chulusalɛm niŋ ke ndu nɛi chɔmaa maa o chua puaa a hiɔɔlu, ma kɔ dindi ndapila o chiɛi Mɛlɛkaa niŋ a mɛɛ sawaa ndoo dimi yɛ, le chɔmndo kpendekele maa o cho sawaa diikɔŋndo. Kɛ Pɔɔl ndoo sina maa Kilisiɔŋnda ve lɛ o sawa koŋ bɛŋgu le. Nduyɛ ndoo sina vɛlɛ maa o tosa nyɛ o nyɛ wɔɔŋ te. A koŋ kpou, o doonuŋ tamala le nɛi chɔmaa koŋ tolɔɔ kɔɔli le. Mbo “kua diimandɔɔ nda puaa hiɔɔluaa [kaŋ] ma sɔla dindioo latulu a mɛɛ Sawaa dimi yɛ.” (Nuawɔ Walta Kiilaa 21:​23, 24, 26.) Mi kaa diikaŋ Pɔɔl chɔm koŋ ndo huŋ a diompilɔɔ o kunda leKilisiɔŋndo niŋ.—Luomaŋ. 14:​19, 21.

17. Yɛɛ ŋ pɛɛku yɛ o suɛi yɔŋnaŋii Sitɛfani ve niŋ?

17 Mi ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Sitɛfani cha ndi ikala le nɛi chɔmaa puaapiliaa wa chilaŋ chuaa o lɛŋnde ndaleŋ niŋ ndo diikɔŋndo. A teleŋ pilɛ, ndu nda pɔnɔ ndɔ wa a kɔl kɛndɛ tau le malaa yɔŋgoo o kunda dimi suɛi maŋgalɛi cheleŋnde wo niŋ. Kɛ mi lɛuvɛ puusiaa kunda koŋ. Okoŋ ma miŋgi nda o kunda dimi suɛi ndɛi maŋgalɛiyo niŋ. Mi Sitɛfani dimi aa, “I ve a kɔl kɛndɛ kposoŋ le kɛɛsiaa nda tosa koŋ ndo le. Mi yiyaŋ maa yeemɛi cho tau o kunda dimi suɛi nɛi maŋgalɛiyo niŋ te.” A koŋ kpou, mbo chɛl le kɛɛsiaa sɛnɛi koŋ tooloo. Mbo chɔɔlu dimi aa, “Mɛɛ teleŋ tiŋ hiou, mi cha taasioo o kɛɛsiaa koŋ niŋ. Wanaa bɔɔbɔɔ o kunda naa niŋ, yuŋgula ndalaŋ la cho Chɛhowa piɛi le. Lelaŋ, naŋ simnuŋ niŋ yuŋgula ndalaŋ o Chɛhowa piɛiyo niŋ ni. Miŋ dɛɛniaa nda kɔllo tau. Suŋ suŋ, I cho wana ndoo mal Chɛhowa piɛiyo wo Baabuiyo pɛɛkoo. Nduyɛ I nɔ niŋ teleŋndo tau le pɛɛkɔŋ ipilayaa tosaa.” Mbo chɔɔlu vɛlɛ dimi aa, “Suŋ suŋ niŋ, kɔl ni iyamaa cho walaŋ kanifuule, I sina maa mi tosa nyɛ o nyɛ ya tiuba le nɛi chɔmaa koŋ diikɔŋndo.”

18. Tɔnɔ yɛɛ naŋ sɔla yɛ te ŋ diikuŋ pɛ nɛila chɔmaala naŋ sɔla laŋ?

18 Ŋ tiuba miŋ pɛɛku le kaa diikaŋndo nɔɔ. Mi Chiisu “pɛɛku le Mɛlɛka diikɔŋndo,” o cho ko teleŋ sɔɔŋ wa bɛɛŋ bɛɛŋndo le, kɛ hali teleŋ ‘saŋgaa wa ndu choo wo’ bɛɛ. (Hibu. 5:8) Maa Chiisu, naa bɛɛ teleŋnda bɔɔbɔɔ, miŋ pɛɛku le kaa diikaŋndo nɔɔ, te sɔɔŋ kindilaŋ wa naa pɛ choo. Le tamaseliiyo, mɛɛ Naa Kolonaa kanduŋ, miŋ sɔla nɛi chɔmaa le miŋ kelu kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ o Toŋgo leMasaa, vɛlɛ a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo chiɛiyo a chiɛiyo. Baa i wa pa ikala num o ba le nɛi chɔmaa koŋ diikɔŋndo? Te lende i cho ni, mɛɛ loonuŋ maa, mi diikɔŋ numndo manda num, mbo tosa ma wa o diompilɔɔ niŋ a chaaŋaa num aa laalaŋnda, vɛlɛ ma nɛŋi Chɛhowa kɔllo. Nduyɛ, hei bɛɛndiaa naa le nɛila chɔmaala naŋ sɔla niŋ a teleŋ nyɛpalaaa bɛndoo laŋ diikɔŋndo. Nɛila chɔmaala naŋ sɔla niŋ ndaŋ diikɔŋndo mala niŋ naa tau.—Choobu 36:11.

19. Ɔɔ sabu kpeekpei naŋ nɔ le Chɛhowa diikɔŋndo wo?

19 O buŋgɛi hei niŋ, ŋ pɛɛku maa, mi diikɔŋ naa chuu naa salalaŋ tau. Kɛ sabu kpeekpei naŋ diikuŋ Chɛhowa wo cho le mɛɛ naŋ kaala ndu, vɛlɛ miŋ nɔ yeemɛi le ndu kɔllo nɛŋioo yɛ ni. (1 Chɔŋ 5:3) Fɛɛŋ bɛɛ ŋ tiuba miŋ paawa Chɛhowa le sɔɔŋ kɛndɛŋ o tosal niŋ naa kpou woŋ te. (Sam 116:12) Kɛ ŋ nɔla miŋ diikuŋ ndu, a wanaa o ke kpaayaa otiŋ nda. Te ŋ nɔ pɛ kaa diikaŋndo, keŋ cho chɔm maa wanaa taasiaa naŋ cho ni. Nduyɛ, wanaa taasiaa nɛŋi ndu kɔllo ni.—Pulɔ. 27:11.

CHONDII 89 Yaŋ Nilaŋ, Diikuŋ, Ma Wa Achal

a Le mɛɛ naŋ cho wanaa lahakiaa yɛ, lepum mi i wa ikala naa kpou o ba le diikɔŋndo, o yɔŋ bɛɛ mi wana cho naa nɛi chɔmaa kioo wo nɔ dioo le ndi tosaa. O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho chɔ tɔnɔla naŋ sɔla laŋ te ŋ diikuŋ pɛ wanaa velu naa wa, “wanaa cho naa masaleŋ choo wa,” a puaapiliaa chua chilaŋ o kunda leKilisiɔŋndo niŋnda.

b Te o yɔŋ pɛ mi wanaa velu numnda kɛsi sawalaŋ, nduyɛ ma che ndi ikala le laŋ diikɔŋndo, tofawɔ sɔɔŋ mala num le suɛi o nda lo woŋ o jw.org choo, o suɛi lebolle hei bɛŋgu, “How Can I Talk to My Parents About Their Rules?” O puuluei niŋ.

c TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Mɛɛ masaa dimul Choosɛ nda Meele le ma kɔ poonyiaa diola ndalaŋ Bɛtilɛhɛm, ma diikuŋ ndu. Kilisiɔŋnda hau bɛɛ nɔ ma diikuŋ sawala masaa waa dɔu a kɔlaŋ a nyɛ nyaanaŋndo okɔɔ laŋ, paawaa malɔɔ, vɛlɛ a kɛndiaa.