Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 30

Vɛɛ Naŋ Dimullɛ Wanaa Nɔ Lepiɛi le Wa Yooŋgu Kɛndɔɔ?

Vɛɛ Naŋ Dimullɛ Wanaa Nɔ Lepiɛi le Wa Yooŋgu Kɛndɔɔ?

“I kɛɛsiaa le mi I simnuŋ mɛɛ wana o wana cho yɛ, mɛɛ o mɛɛ nda wa, le hali kpeŋ mi I kindi o nɛi o nɛi niŋ, a yɔŋ bɛɛ aa a tiŋ ni mi I piŋi nda.”—1 KƆLIŊ. 9:​22.

CHONDII 82 “Paŋgele Numndo Diondu”

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1. O fondaŋ ndaŋ lapum, siŋgaŋ kuɛɛ yɔŋnuŋ yɛ o wɔsila laŋga hiou laŋ niŋ?

O PAANDOO niŋ, wanaa bɔɔbɔɔ o chieeŋndo niŋ ndaa nɔ piɛiye. Kɛ siŋgaŋndo yɔŋnuŋ tau o wɔsila laŋga hiou laŋ niŋ. Wanaa bɔɔbɔɔ nɔ lɛ hau lepiɛi kposoŋ te. Nduyɛ pɛŋ, o lɛŋnde ipum niŋ, wanaa nɔ lepiɛi o lepiɛi le wa * hiou a wanaa nɔ piɛiye wa.—Maa. 24:​12.

2. Ɔɔ sabula tosa mi wanaa bɔɔbɔɔ kɛɛ hau piɛiye laŋ latiŋ?

2 Le yɛɛ wanaa nɔ lɛ lepiɛi le wa * cho yɛ hau kuiyo tau? Waŋnda apum, yelelaŋ chieeŋndo hoo faŋa nda kɔllo o Mɛlɛka ni. Apum yɛ, bahawɛila ndalaŋ. (Luku 8:​14) Wanaa wa paandu o piɛiye niŋnda apum laalaŋ niŋ hau pɛŋ maa Mɛlɛka cho le. Apum laalaŋ o Mɛlɛka niŋ kɛ ma yiyaŋ maa teleŋ tɛɛmbaa i cho hau le waa o piɛileŋ niŋ ni, kanifuule, tɔnɔ o tɔnɔ cho o piɛiye niŋ te. Ma yiyaŋ maa nyɛ nda pɛɛku waŋnda o piɛiye niŋndo chɛlaŋ a nyɛ wanaa sinaa dɛniaa bɛnduaa dimi wo le. Teleŋnda bɔɔbɔɔ, yooŋgula kɛɛlu nda laalaŋndo o Mɛlɛka niŋndaŋ nda tuɛi ni. Ma tuei lepum o yooŋgulaŋ niŋ, wanaa ndaa pɛɛkaa vɛlɛ a chaaŋaa ndaa o sondo maa o cho Mɛlɛka le toosiaa nyɔɔŋ te. Apum yɛ, kaa simlachiaa lepiɛiya tɛɛmbuu nda kɔllo ni. Ma bii nda kanioŋ o laba nduyɛ ma chɔulaba le foofola bɛndulaŋ sɔlaa. O fondaŋ ndaŋ lapum yɛ, sawala masaa waa duau laŋ la tosa ni mi waŋnda soli balaŋ o piɛileŋ niŋ.

3. Yɛɛ buŋgɛi hei cho yɛ naa chɔm?

3 Mi Chiisu dimul naa aa, “la kɔ o ŋwaŋnda chiee lo ba o ba fee mi la siiŋguu nda buɛiyaa ni.” (Maa. 28:​19) Vɛɛ naŋ mala yɛ wanaa nɔ lepiɛi le wa ma pɛɛku le Mɛlɛka kaalaa, okoŋ ma simnuŋ buɛiyaa Kilitiaa? Ŋ nɔ miŋ sina maa fondaŋ waŋndo mandaŋndo tosa mbo yaŋ nilaŋ o yooŋgu kɛndɔɔ ɔɔ mbo kɛɛ nilaŋ yaŋɔɔ. Le taamaseliiyo, wanaa mandaŋ o Yulopi niŋnda yeŋ lepum nilaŋ o yooŋgu kɛndɛ naŋ dimi wo mɛɛ wanaa fula Eesiaa wa yaŋ nilaŋ yɛ le. Le yɛɛ? O Yulopi niŋ, wanaa bɔɔbɔɔ sina tiŋ a Baabuiyo okɔɔ nduyɛ a tuei niŋ maa Mɛlɛka toosiaa nyɔɔŋ kpou ni. Kɛ o Eesiaa niŋ yɛ, nyɛɛmbɔ koni waŋnda apum sina a Baabuiyo okɔɔ ni. A bɔɔbɔɔ sina pɛŋ nyɛ o nyɛ a Baabuiyo okɔɔ le, nduyɛ a laalaŋ pɛŋ maa Mɛlɛka cho le. Buŋgɛi hei cho naa chɔm nɛila naŋ dimul wana o wana yooŋgu kɛndɔɔ miŋ pilaŋ nda kɔltaŋ ndo, o yɔŋ bɛɛ aa o fondaŋ cheleŋ nda fula ni ɔɔ miŋ nɔ laalaŋ pilɛ naa ndaa le.

HIOU LACHI A YIYAŊ KƐNDƆƆ NƆƆ

4. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ hiou lachi a yiyaŋ kɛndɔɔ nɔɔ?

4 Nɔ Yiyaŋ kɛndɔɔ. Wɔsi o wɔsi, mi wanaa nɔ lepiɛi le wa simnuŋ Seiyaa Chɛhowaa. Mi a bɔɔbɔɔ ndaa bii sawala Mɛlɛkalaŋ mi che bɛɛ ndaa simnuŋ ndɔ Seiyaa Chɛhowaa le. Nduyɛ, ndaa niŋ kɔl kposoŋ a kaala wɔɔŋnda waŋnda o piɛiye niŋ ndaa tosalaŋ te. Apum yɛ, ndaa bii sawala Mɛlɛkalaŋ kposoŋ te nduyɛ mɛɛ ma mal fɛŋ kaala ndala wɔɔŋndaŋ malaŋ nda simnuŋ Seiyaa Chɛhowaa. A mala Chɛhowaa, ŋ nɔ tiindaŋndo maa ŋ cho saalɔŋ “wanaa Mɛlɛka hɛli le ma sɔla yoomu kpeekpeiyo o nɔ lamɛɛlu le wo wa.”—Walta. 13:​48; 1 Timo. 2:​3, 4.

Soliŋ nɛila yɛ yɛlaŋ kpeku le wanaa laalaŋ o Baabuiyo niŋ te wa yooŋgu kɛndɔɔ dimullo (Tofa pɛlta 5-6) *

5. Yɛɛ tosa yɛ mi waŋnda yaŋ nilaŋ nyɛkɛndɛi o yooŋgu naa?

5 Wa Wana Ikɛndɛ nduyɛ Ma Chaa Isɔɔ o Waŋnda lo. Te ŋ kuɛ pɛ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo lepum, o cho nyɛ naŋ dimul waŋnda wo le tosa ma yaŋ nilaŋ te, kɛ mɛɛ naŋ suaa o nda lo yɛ. Ma naŋ kɔl tau te ŋ bii nda pɛ nyɛkɛndɛi, miŋ chaa suɛi o nda lo, nduyɛ miŋ nɔ yeemɛi o nda niŋ. Ŋ nɔ miŋ baŋ nda le ma yaŋ naa nilaŋ te. Kɛ, ŋ nɔ miŋ kindiŋ le miŋ sina nyɛ cho yiyaŋ ndaa a piɛiye okɔɔ wo. Le taamaseliiyo, waŋnda apum yeema mi wana nda sina le wo soo o nda lo a piɛiye okɔɔ le. Apum yiyaŋ vɛlɛ maa waŋndo nyunaa le yiyaŋ ndɔɔ sinaa a Mɛlɛka okɔɔ, chɔm lebɛɛ kposoŋ te. Mi siɔmbulaŋ la bii vɛlɛ apum te waŋndo che nda pɛ diomndaŋ veeloo o Baabuiyo niŋ, taama taama a Sei Chɛhowaa. O nɛilaŋ ndaŋ niŋ kpou, ŋ nɔ miŋ chɔm sinapɛŋgoo a mɛɛ yiyaŋnda ndalaŋ la cho yɛ.—2 Timo. 2:​24.

6. Yɛɛ chɔm yɛ maa mi Pɔɔl ndoo siŋga lepum mɛɛ ndoo suaa o waŋnda lo yɛ, nduyɛ vɛɛ naŋ tuallɛ taamasi ndɔɔ kɔɔli?

6 Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa te ŋ sina pɛ maa waŋndo yeema miŋ soliŋ diomndaŋ ndaŋ, “Baabuiyo,” “nyɛm Mɛlɛka toosiaa woŋ,” “Mɛlɛka,” ɔɔ “piɛiye” kpeku le suɛi o ndu lo le? O bɛnda miŋ tol taamasi Pɔɔllo kɔɔli nduyɛ miŋ soliŋ diomnda cheleŋ kpeku le suɛi o ndu lo. Te Pɔɔl ndoo wa pɛ suɛi o Chuuwa lo, mi ndoo soliŋ Diom Mɛlɛkaa kpeku. Kɛ mɛɛ o wa suɛi o Kilikiiyaa chuuŋgiaŋ Aliɔɔpakɔɔ wa lo, a ndaa laalaŋ o Mɛlɛka niŋ te wa, o pel Diom Mɛlɛkaa ladio le. (Walta. 17:​2, 3, 22-31) Vɛɛ naŋ tuallɛ taamasi Pɔɔllo kɔɔli? Te a komal wana laalaŋ a Baabuiyo kposoŋ te wo pɛ, o bɛnda ma pɛl Baabuiyo ladio le suɛi o ndu lo le. Te a sina pɛ maa wana ŋ komallo hɛnaŋ mi waŋnda che ndu diomndaŋ veeloo o Baabuiyo niŋ a num te, mɛɛ chɔm ndu bolle Baabuileŋ o nyɛ mapuuloo choo. Koŋ tosa waŋnda sina maa diomndaŋ te o cho veeloo o Baabuiyo niŋ te.

7. A mɛɛ Kɔliŋtiaŋ Tasoo 9:​20-23 dimi yɛ, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa le taamasi Pɔɔllo tolɔɔ kɔɔli?

7 Yaŋ Nilaŋ Nyɛkɛndɛi nduyɛ Ma Bii Yiyaŋ Ndaa Bila. O bɛnda miŋ kindiŋ kpoke le yiyaŋnda wanaa naŋ cho komalla sinaa, vɛlɛ a mɛɛ nda tosa sɔɔŋ yɛ. (Pulɔ. 20:​5) Ŋ yaasiaŋndɔ vɛlɛ taamasi Pɔɔllo. Chuuwa tɛɛŋ o mandaŋ ni. Le hei, ndoo nɔ mbo siŋga mɛɛ ndoo dimi yooŋgu kɛndɔɔ o wanaa ve ŋChuu le wa lo yɛ. O dimi niŋ, waŋnda haa ndaa sina nyɛ o nyɛ a Diom Mɛlɛkaa vɛlɛ a Chɛhowa okɔɔ le. Lepum, o bɛnda miŋ tosa yaasiaa pɔmbɔ ɔɔ miŋ nyuna wanaa nɔ taasi dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ wa o kunda naa niŋ le naa malaa miŋ sina yiyaŋnda waŋnda o tanda naa niŋ.—Nuawɔ Kɔliŋtiaŋ Tasoo 9:​20-23.

8. Ɔɔ nɛiyo opilɛ le suukaŋndo kandɔɔ a Baabuiyo okɔɔ?

8 Kpeleŋ naa cho le wanaa nɔ “kaa kɛndɔɔ” wa nuuviaa ni. (Maa. 10:​11) Le miŋ sɔla batiuwaa o hei niŋ, ŋ nɔ miŋ nyuna wanaa naŋ komalla le sinaa yiyaŋ ndaa, nduyɛ miŋ yaŋ nda nilaŋ nyɛkɛndɛi te a wa suɛi pɛ. Le taamaseliiyo, mi puaapilɛnɔ pilɛ o Iŋgilaŋ niŋ nyuna waŋnda nyɛ nda yiyaŋ maa o tosa mi kɔl kɛndɔɔ wa o nɔɔ niŋndo, mɛɛ wana manda chuauwa yɛ, ɔɔ nyɛ mala wana ma biunuŋ ndo te a tosal num pɛ kafalaŋ. Te o yaŋ pɛ nilaŋ o mulila ndalaŋ, o chɔm nda bolle Baabuile o hɛli leŋ o foŋ ndɔɔ choo, okoŋ o nyuna nda vɛlɛ aa, “Vɛɛ ŋ yiyaŋ yɛ a sila nda poonyiaa hoo le suɛi wɔsila 2,000 ndo okɔɔ?” Kɛ o dimul nda maa o “Baabuiyo” niŋ te sila koŋ fula le.

KINDIŊ LE WAŊNDA KƆLTAŊ FUULUUWO A YOOŊGU KƐNDƆƆ

9. Vɛɛ naŋ mala yɛ wanaa yeema miŋ soo o nda lo a Mɛlɛka okɔɔ kposoŋ te wa?

9 Ŋ fuuluu wanaa yeema miŋ soo o nda lo a Mɛlɛka okɔɔ le wa kɔltaŋ a yooŋgu kɛndɔɔ, te ŋ soo pɛ a nyɛm nda hɛnaŋ ndoŋ okɔɔ. Le taamaseliiyo, mi kɔndɔfillo bii a bɔɔbɔɔ te a che pɛ nyɛm cho o chieeŋndo choo woŋ. Le hei, ŋ dimi aa, “Naapum a sina maa nyɛm cho o chieeŋndo choo woŋ wanaa toosiaa nyɛm mapuuloŋ nda tuula ni le muŋ toosiaa. Le taamaseliiyo, nila wanachioo fɛŋ wanaa toosiaa bulu suaa wa pɛɛku le sinaa mɛɛ nda toosiaa ndu yɛ. Wanaa toosiaa nyɛ chuaa lafotueiyo wa bɛɛ, hɔlta wanachioo fɛŋ nda pɛɛku le sinaa mɛɛ nda toosiaa ndu yɛ. Yɛɛ huŋ yɛ num o kɔl te a che pɛ nyɛm cho o chieeŋndo choo woŋ? A yiyaŋ pa maa a bandɔ ŋ hiŋ ni, waŋndo toosiaa muŋ ni ɔɔ a sina le?” Te a yaŋ pɛ nilaŋ o muli ndɔɔ, a dimi vɛlɛ aa, “Te o yɔŋ pɛ aa nilaŋ a hɔltaŋ wanaa toosiaa nyɔɔŋ muŋ nda pɛɛku ni le muŋ toosiaa, mɛɛ nɛɛnɛ nda cho yɛ pɛɛkoo o ba? I hɛnaŋ bɔɔ a nyɛ wana poonyiaa pilɛ o sindɔɔ niŋ poonyiaa hoo wo, ‘Baa wana toosiaa nileŋ ndo, o nɔla mbo tuei le? Baa wana toosiaa hɔlteŋ ndo, o nɔla mbo che le? . . . Ndu . . . ke waŋnda kɔl kaloo . . . ni!’ Wanaa sinaa dɛniaa bɛnduaa apum chɛl nyɛ o dimi hoo wo, nduyɛ a laalaŋ maa Mɛlɛka toosiaa nyɔɔŋ ni.” (Sam 94:​9, 10) Naapum ŋ chɔm vidueiyo o jw.org® o suɛi lebolle hei bɛŋgu, “Nyuuniaalaŋ a Sɔɔŋ Yɔŋnaŋndoŋ.” A saaluŋ vidueila waa naa o “Viewpoints on the Origin of Life.” (Kɔ YAULAŊ A NYƆƆŊ > VIDUEILAŊ.) Ɔɔ ŋ ke nda buluchiɔɔ laŋ ndaŋ opilɛ Was Life Created? ɔɔ The Origin of Life—Five Questions Worth Asking.

10. Vɛɛ naŋ kandu yɛ suukaŋndo a wanaa yeema miŋ soo o nda lo a Mɛlɛka okɔɔ le wa?

10 Wanaa bɔɔbɔɔ yeema a chila kɛndɛlaŋ. Kɛ, a bɔɔbɔɔ cho a siooŋnde maa chieeŋndo hoo cho tambei sɔla ɔɔ wana o wana cho wa lechoo le. Mi buɛi kelaa choo pilɛ o lɛŋnde Nɔɔweeleŋ niŋ dimi maa, wanaa yeema miŋ soo o nda lo a Mɛlɛka okɔɔ le wa naŋ kɔl tau, te a soo pɛ a nyɛ cho hau yɔŋnɔŋndo o chieeŋndo niŋndo okɔɔ. Te o yil dɔɔ pɛ waŋnda, o nyuna aa, “Nɛɛ ŋ yiyaŋ yɛ maa o chuu naa niŋ chila kɛndɛlaŋ? Baa ŋ nɔ pa miŋ tiindaŋ masaa chieeŋnda, wanaa sinaa dɛniaa bɛnduaa, ɔɔ wana cheleŋ?” Te o yaŋ pɛ nilaŋ nyɛkɛndɛi o mulila ndalaŋ, o chɔm ɔɔ, o veelu diomndaŋ o bolle Baabuile soo a chila kɛndɛlaŋ okɔɔ leŋ niŋ. Mi nyɔɔ hɛnaŋ apum te a tuei pɛ diomnde Baabuiyo mɛi maa chieeŋndo cho wa lefafɛɛŋndo, nduyɛ maa wanaa kɛndiaa cho wa lechoo lefafɛɛŋ.—Sam 37:​29; Ikili. 1:​4.

11. Le yɛɛ naŋ soliŋ yɛ nɛila yɛ yɛlaŋ kpeku le kandɔɔ suukaŋndo a waŋnda, nduyɛ a mɛɛ Luomaŋnda 1:​14-16 dimi yɛ, vɛɛ naŋ tuallɛ taamasi Pɔɔllo kɔɔli?

11 O bɛnda bɔɔ miŋ soliŋ nɛila yɛ yɛlaŋ kpeku le suɛi o wanaa naŋ komalla lo. Le yɛɛ? Kanifuule, wana o wana cho teŋgeŋ. Nyɛ hɛnaŋ waŋndo opum ndo, o hɛnaŋ wana cheleŋ te. Mi apum naŋ kɔl tau te a soo pɛ o nda lo sakpo a Mɛlɛka ɔɔ a Baabuiyo okɔɔ. Kɛ waŋnda apum, mɛɛ ma soo fɛŋ a nyɛm cheleŋndoŋ okɔɔ malaŋ nda chɛl le nilaŋ yaŋɔɔ. Mɛɛ o mɛɛ waŋnda wa, ŋ nɔ miŋ soliŋ nɛila yɛ yɛlaŋ kpeku le nda yooŋgu kɛndɔɔ dimullo. (Nuawɔ Luomaŋnda 1:​14-16.) Kɛ o wa bɛɛ lende, ŋ nɔ miŋ loonuŋ maa Chɛhowa tosa ni mi waŋndo kaala tonya o cho pɛɛkoo o Baabuiyo niŋndo.—1 Kɔliŋ. 3:​6, 7.

MƐƐ NAŊ DIMUL WANAA FULA EESIA WA YOOŊGU KƐNDƆƆ YƐ

Wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa bɔɔbɔɔ cho kindiŋndo le wanaa fula o lɛŋii Kilisiɔŋaa cho le wa yooŋgu kɛndɔɔ dimullo, nduyɛ ma chɔm nda mɛɛ taasi cho o Baabuiyo niŋndo mala nda yɛ (Tofa pɛlta 12-13)

12. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa le wanaa fula o lɛŋii Eesiaa ve niŋnda malaa a sina a Wana Toosiaa okɔɔ le wa?

12 Chieeŋndo balɔɔ silɔ, mi wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa bɔɔbɔɔ komal wanaa fula o lɛŋii Eesiaa ve niŋnda, a wanaa fula o lɛŋii nda kɛɛlu sɔɔŋ Mɛlɛkaŋ ŋtiŋ nde niŋ. O lɛŋii Eesiaa ve ipum niŋ, wanaa bɔɔbɔɔ kindiŋ ndɔ le sinaa te Wana Toosiaa cho ɔɔ o cho le le. Mi apum yeema le sinaa nduyɛ ma chɛl le Baabuiyo pɛɛkoo, kɛ apum chɔm iyeema kposoŋ o tasela ndɔ le. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa le nda malaa? Nyɛ wanaa nɔ taasioo le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo wa apum tosa ma sɔla batiuwaa wo cho balta ichaŋya laŋ kandɔɔ a nda ni. Ma chɔm yeemɛi o nda niŋ, nduyɛ te o bɛnda pɛ, ma chɔm nda mɛɛ sawala mandaala Baabuiyo dɔwɔɔ o wali niŋ mala nda o yoomu ndaa niŋ yɛ.

13. Yɛɛ nyindu yɛ wanaa bɔɔbɔɔ le Baabuiyo pɛɛkoo? (Tofa fotueiyo o kɔɔ.)

13 Sawala mandaala cho o Baabuiyo niŋndaŋ la nyindu wanaa bɔɔbɔɔ ni le Baabuiyo pɛɛkoo. (Ikili. 7:​12) Mi ndepilɛnɔ pilɛ Niu Yɔk o dimul wanaa dimi Mandaliŋnde wa yooŋgu kɛndɔɔ wo dimi aa, “Mi kindiŋ le yeemɛi chɔmndo o waŋnda niŋ, nduyɛ mi yaŋ nda nilaŋ. Te I saaluŋ pɛ maa a laŋga fula o lɛŋnde cheleŋ niŋ, I nyuna nda aa, ‘Vɛɛ ŋ che yɛ fondaŋ sɛnɛiyo hoo? A sɔla niŋ pa wallo? Baa wanaa ŋ komalla cho num pa chaa biyɔɔ?’” Lepum, mi hei tosa ma kandu suukaŋndo a Baabuiyo okɔɔ. Te o bɛnda pɛ, mi ndepilɛnɔɔ nyuna vɛlɛ aa, “Yɛɛ mala yɛ naa le waa o chaŋyɛi kɛndɛi niŋ a waŋnda? Yandii I chɔm num tale pum o Baabuiyo niŋ? O dimi aa, ‘Sɛɛŋgiaŋndo kandɔɔ, o cho machuaa mɛɛ mɛŋma kandaŋ ma buli nuaa sɛnɛi yɛ. O bɛnda mi wana keleŋa ndu kpaa, yɔŋi o simnuŋ sɔŋgɔ bɛndu.’ A yiyaŋ pa maa sila hoo mala naa le waa o chaŋyɛi niŋ a waŋnda?” (Pulɔ. 17:​14) Suukaŋnda waa naa mala naa miŋ sina wanaa yeema Baabuiyo pɛɛkoo wa.

14. Vɛɛ puaapilɛnɔ pilɛ cho Ba Paaleŋ le Chaŋndo mala yɛ wanaa dimi maa a laalaŋ o Mɛlɛka niŋ te wa?

14 Vɛɛ naŋ mala yɛ wanaa dimul naa maa a laalaŋ o Mɛlɛka niŋ te wa? Mi puaapilɛnɔ pilɛ Ba Paaleŋ le Chaŋndo o dimul niŋ wanaa laalaŋ o Mɛlɛka niŋ te wa yooŋgu kɛndɔɔ le teleŋ vilɛiyo dimi aa, “Te waŋndo dimi pɛ o lɛŋndeŋ niŋ aa, ‘I laalaŋ o Mɛlɛka niŋ te,’ nyɛ o yiyaŋndo cho ni maa, o laalaŋ a mɛlɛkaa wanaa bɔɔbɔɔ sooluu wa le. Mi chɛl maa mɛlɛkaa bɔɔbɔɔ waŋchieeya toosiaa nda ni, nduyɛ a cho mɛlɛkaa kpeekpei le. Bolle Baabuile ya veelu diomndaŋ lepum ndeŋ le cho Chɛluimaya 16:​20 ni. Le dimi aa, ‘Vɛɛnɛ wana chioo o toosiaa yɛ nyɔɔ a ba ndɔ mbo chua ndu maa mɛlɛka nyɛ koŋ cho ni? Nyɛ o nyɛ wana chioo o toosiaa a ba ndɔ nyɛ fondoo fuu o cho ni.’ Okoŋ kɔɔli mi nyuna aa, ‘Vɛɛ naŋ sina yɛ teŋgeŋndo mɛlɛka kpeekpeiyo tɛɛŋ a mɛlɛkaa waŋnda toosiaa wa?’ Mi yaŋ nilaŋ nyɛkɛndɛi o muli ndaa. Nduyɛ mi veelu vɛlɛ diomndaŋ o Aisaya 41:​23. Le dimi aa, ‘La chɔm ndɔ naa nyɛ nɔ le hunɔɔ yɔnɔŋndo o siɔdii lachioo niŋndo. Te o yɔnuŋ dɔɔ pɛ mɛɛ nya dimi yɛ, ŋ sina dɔɔ maa mɛlɛkaa lekɛndɛi nya cho ni.’ Okoŋ mi chɔm nda taamaseliiyo a sɔɔŋ Chɛhowa dimi niŋ miŋ yɔŋnuŋndoŋ.”

15. Yɛɛ taamasi puaapilɛnɔ pilɛ cho Eesiaa Ba Paaleŋ le Chaŋndo pɛɛku yɛ naa?

15 Mi puaapilɛnɔ pilɛ cho Eesiaa Ba Paaleŋ le Chaŋndo chɔm nɛi o soliŋ kpeku le miiŋgula makɔɔlaŋ tosaa wo. Mbo dimi aa, “Mi chɔm nda taamaseliilaŋ a taasi Baabuiyo okɔɔ, nyɛ Baabuiyo dimi mbo peeluŋndo, vɛlɛ a sawala saa chieeŋndo laŋ. Okoŋ, mi tɛɛsial nda mɛɛ sɔɔŋ muŋ kpou chɔm maa Wana Toosiaa cho yɛ. Te waŋndo chɛl pɛ maa Mɛlɛka cho, I chɔm ndu niko nyɛ Baabuiyo dimi a Chɛhowa okɔɔ wo.”

16. A mɛɛ Hibuluiya 11:​6 dimi yɛ, le yɛɛ wanaa naŋ pɛɛku Baabuiyo wa nɔ yɛ ma nɔ tiindaŋndo o Mɛlɛka niŋ a Baabuiyo, nduyɛ, vɛɛ naŋ mala yɛ nda ma taŋgul tiindaŋ koŋ?

16 Te ŋ wa pɛ wanaa fula o fondaŋnda waŋnda laalaŋ o Mɛlɛka niŋ te laŋ Baabuiyo pɛɛkoo, ŋ nɔ miŋ hiou lachi a nda malaa ma laalaŋ o Mɛlɛka niŋ. (Nuawɔ Hibuluiya 11:​6.) Nduyɛ, ŋ nɔ miŋ mala nda ma nɔ tiindaŋndo o Baabuiyo niŋ. Le hei tosaa, teleŋnda bɔɔbɔɔ mɛɛ miŋ miŋgi sondoo o sɔɔŋ kulloŋ ŋpum choo. Teleŋ o teleŋ naŋ wa nda pɛ pɛɛkoo, ŋ nɔ miŋ yaasiaa sɔɔŋ chɔm maa Diom Mɛlɛkaa kpeekpei Baabuiyo cho ni. Sɔɔŋ muŋ ŋpum cho sɔɔŋ Baabuiyo dimi miŋ peeluŋndoŋ ni. Ŋ chɔm nda vɛlɛ mɛɛ Baabuiyo nɔ biondɔŋ te yɛ, te o hiŋ pɛ a sɔɔŋ wanaa sinaa dɛniaa bɛnduaa yaasiaa woŋ vɛlɛ a sɔɔŋ paandoŋ okɔɔ. Nduyɛ, ŋ yaasiaa vɛlɛ mɛɛ sila Baabuiyo mala naa lepaa o lepaa yɛ.

17. Yɛɛ yɔŋnuŋ yɛ te ŋ chɔm pɛ waŋnda kaalaa?

17 Ŋ mala waŋnda ma simnuŋ buɛiyaa Kilitiaa te ŋ chɔm nda pɛ kaalaa, o yɔŋ bɛɛ ma nɔ laalaŋndo o Mɛlɛka niŋ ɔɔ ma nɔ le. (1 Kɔliŋ. 13:​1) Te ŋ wa nda pɛɛkoo pɛ ŋ nɔ miŋ chɔm nda maa Mɛlɛka kaala naa, nduyɛ maa o yeema mi naa bɛɛ kaala ndu. Iwɔsi o iwɔsi, mi wanaa ndaa nɔ iyeema kposoŋ ɔɔ a ndaa nɔ yeemɛi bɔɔ o piɛiye niŋ te wa sɔla yiŋɔɔ o waalaŋ niŋ. Pɛɛku nda sɔla a Mɛlɛka okɔɔ wo tosa ni ma kaala ndu. Lelaŋ, hiou lachi a yiyaŋ kɛndɔɔ nɔɔ le waŋnda haa. Chɔm nda kaalaa, nduyɛ ma nɔ yeemɛi o nda niŋ. Yaŋ nda nilaŋ, ma kindiŋ le nda biyɔɔ bila. Mala nda a taamasi num kɛndɔɔ ma simnuŋ buɛiyaa Kilitiaa.

CHONDII 76 Vɛɛ Kɔllo Wa yɛ Num?

^ pɛl. 5 Hau, miŋ komal wanaa nɔ lepiɛi le wa tau o wali pollo niŋ mbo hiau maa paandu. Buŋgɛi hei cho naa chɔm mɛɛ naŋ pɛɛku nda tonya cho o Baabuiyo niŋndo yɛ. I cho naa vɛlɛ chɔm mɛɛ naŋ mala nda ma laalaŋ nyɛ Baabuiyo dimi wo nduyɛ ma nɔ tiindaŋndo o Chɛhowa Mɛlɛka niŋ yɛ.

^ pɛl. 1 A mɛɛ yaasiaala nda tosalaŋ la chɔm yɛ, lɛŋii keŋ i tiŋ cho hei ni. Alibeniaa, Ɔsiteeliaa, Ɔsitiaa, Asabaichaŋ, Kanada, Chaina, Lɛŋnde Chɛkileŋ, Dɛŋmaki, Filaŋsi, Chamani, Hɔŋ Kɔŋ, Aililaŋ, Isɔluɛi, Chepaŋ, Nɛdɛlaŋ, Nɔɔwee, Saut Kooliaa, Speŋ, Suidiŋ, Suiisalaŋ, Unaitɛd Kiŋdɔm, vɛlɛ a Viɛtnam.

^ pɛl. 2 TƐƐSIAA LE DIOMNDO: O buŋgɛi hei niŋ, wanaa nɔ lepiɛi le wa cho wanaa kue o piɛile kɛ kɛ niŋ te wa, a wanaa laalaŋ pɛŋ maa Mɛlɛka cho le wa ni.

^ pɛl. 54 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Puaapilɛnɔɔ cho chaaŋ ndɔ nda tosa wallo o lapita wo yooŋgu kɛndɔɔ dimullo. Mi chaaŋ ndɔ koŋ wa foŋ ndɔɔ soliŋndo kpeku le nuuviaa fonda cho o tɛɛŋgii nɛi le Pɛɛku Baabuiyo Tosaa o Intanɛtiiyo Choo wo.