Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUNDƐI A NDU OKƆƆ

Wali Ya Nɔ le Tosaa Wo Ndu Ya Tosa Ni

Wali Ya Nɔ le Tosaa Wo Ndu Ya Tosa Ni

A SAWAA okɔɔ Dɔnal Luidle pɛɛku ni. Le wɔsilaŋ 30 a nyɛ lechoo, ndu ndoo suaa le Seiyaa Chɛhowaa o chiɛi lasawaa niŋ ni. Mbo tosa ma ke wanaa lanaa dioo le ma dɔu nda danda a hivi nda koowaŋ o ŋdial te. A mala ndɔɔ, mi Seiyaa Chɛhowaa sɔla dioo o sɔɔŋ bɔɔbɔɔ niŋ o chiɛi lasawaa niŋ Amɛlika. Wallo pila Dɔnal ndoo tosa ni. O wa wana tusiaŋ, nduyɛ mi ndoo soliŋ ndupila sala le waŋnda malaa. Mi chaaŋaa nduaa ndaa veelu ndu aa Dɔn.

O wɔsi 2019 niŋ, mi wana chiɔuwaa saaluŋ Dɔn naa nɔ ma koŋgo le wo o ŋdial. Mi naa hoo hiau lachi tau nduyɛ, mbo sɔla piɔmndo a Naandɔɔ 16 wɔsi 2019. Bundɛi nduɛi cho hei ni.

A wɔsi 1954 nda velu ya ni nduyɛ, o yuŋgu leKatolikiiyo niŋ ya veluŋ ni. Chiee nda velu ya wo cho St. Paul, Minnesota ni, o lɛŋnde Amɛlika leŋ niŋ. Mi che bɛɛ wanaa velu ya wa ve wanaa sulaa le, kɛ ndaa bumba le nyɛm naŋ hau ba woŋ te. Naa ŋuɛɛnu nda velu ni nduyɛ ya cho chua diiŋ ndɔɔ ni. Teleŋ ya wa o pɔmbɔ wo, o sukuu Katolikiiya yaa kua ni. A teleŋ koŋ, ya ndaa soliŋ kpeku ni le wana bɛndoo malaa o kaaŋndeŋ. Kɛ yaa sina tau a Baabuiyo okɔɔ le. Yaa nɔ laalaŋndo maa Mɛlɛka toosiaa nyɔɔŋ kpou wo cho. Kɛ tiindaŋ ve ya maa kaaŋnde nileŋ le cho ya mala mi sina ndu le.

MƐƐ YA LOOKU HUNƆƆ O TONYAA NIŊ YƐ

Wɔsi ya kandu sawaa pɛɛkoo o sukuu bɛndu nda veelu aa William Mitchell wo Seiyaa Chɛhowaa komalla o bɛɛ ni. Pɔnɔɔ a lanɔɔ ndaa hiŋ ni nduyɛ a komalla nyɛlaŋ tɔɔ. Mɛɛ nda che mɛɛ ya wa o tuandaŋ yɛ, ma kɛɛsiaa le ma hiŋ a teleŋ cheleŋ. Mɛɛ nda hiŋ, mi nyuna nda nyunalaŋ latiɔɔŋ. “Le yɛɛ wanaa yɔŋ wɔɔŋnda sɔla yɛ batiuwaa o chieeŋndo niŋ mi wanaa kɛndiaa nda saŋga?” a “Yɛɛ kpeekpei tosa yɛ mi wana wa a nyaale?” Ma ke ya yauwo hoo The Truth That Leads to Eternal Life a Baabuiyo New World Translation of the Holy Scriptures nduyɛ, ndoo hɛnaŋ ya bɔɔ. Mi chɛl le ma pɛɛku ya Baabuiyo. Mi pɛɛkoo hoo mala ya mi bii sɔɔŋ bɔɔbɔɔ bila. Mi pɛɛku maa Masale Mɛlɛkaleŋ koni le cho hunɔɔ bahawɛila waŋchieeya chii ni, nduyɛ mi naŋ kɔl tau le hei. Mi hei tosa mi sina maa masale wanachioo le nɔla bahawɛila waŋchieeya chii le. Nyɛ le tosa kinɛiyo cho waŋchieeya nyɛ nɛiyaa lueiyo, saŋgaa, kafalaŋ a kpundɛlaŋ mɛlioo ni.

O wɔsi 1982 kandɔŋndo ya yɔŋguŋ o Chɛhowa lo ni nduyɛ, mi yiŋ o bɔŋaŋ bɛndu naŋ bii o wɔsi koŋ mɛɛlulaŋ ndo. Bɔŋaŋndo hoo ndoo nɔ suɛi lebolle aa “Kingdom Truth.” St. Paul naŋ bii ndu ni o chiɛi bɛndoo opum niŋ. Mɛɛ naŋ chii, mi miiŋgu vɛlɛ o chiɛi bɛndu koŋ lɔɔ opilɔɔ. Yaa kuɛ le tofa mɛɛlaa wanaa cho sawaa pɛɛkoo wa kua le bɛŋgu Minnesota wo. Ma dimulla a Saa kandɔŋndo maa I hiou nduyɛ maa I suliŋ le wallo tosaa o chiɛi lasawaa niŋ.

O bɔŋaŋ bɛndu koŋ naŋ chiikaŋ naa Maik Luichasiŋ ni nduyɛ, Bulukiliŋ o wa wallo o Bɛtɛɛl ni. Mbo dimulla maa a kila kunda sina a sawala lelɛŋndaŋ okɔɔ wo o fondaŋnda lebolta Seiyaa Chɛhowaa. Mi loonuŋ a nyɛ wana bɛndu Itoopiaanɔɔ dimi o Walta Wanaa Chiisuaa 8:​36 niŋndo okɔɔ. Okoŋ, mi nyunaŋ aa, ‘Yɛɛ kuuna yɛ ya nyunaa le kɔlaŋ wallo a Kunda Lasawaa hoo?’ Le hei, mi yɔŋgu yauwo le kɔlaŋ wallo o Bɛtɛɛl.

Wanaa velu ya wa ndaa niŋ kɔl le mɛɛ ya simnuŋ Sei Chɛhowaa yɛ le. Mi finya nuu nyuna ya te kɔlaŋ o Bɛtɛɛl chuu ya niŋ pɛ tɔnɔɔ o wali ya pɛɛku wo niŋ. Mi tɛɛsial ndu maa o cho wali paawaa le ya cho laŋ tosaa le. Kɛ maa a cho ya wa kioo kaniŋ mapuuloŋ dalalaŋ 75 o paŋgei niŋ. Wɔŋgu masɛŋ ndaa ke Bɛtɛlaitiiya o paŋgei niŋndo wa koŋ ni.

Mɛɛ ya chii wali wa ya kuee o chiɛi lasawa ya kandu wallo tosaa wo, mi kua Bulukiliŋ, Niu Yɔk a wɔsi 1984 le wallo o Bɛtɛɛl. Ma kɔ dimulla le wallo a Kunda Lasawaa latulu. Wali ya tosa o chiɛi lasawaa niŋ tuupa mi kua o Bɛtɛɛllo bɛɛndiaa ya ni le sɔɔŋ wa naa lachi woŋ.

MIŊ MIŊGI “STANLEY THEATER” BƐƐNDIAA

Naa chiɛi bɛndoo hoo “Stanley Theater” wa ni mi kɔɔnaa piandu ndu

A wɔsi 1983 kɔɔnaa pendu chiɛi bɛndu nda veelu aa “Stanley Theater” wo ni. O chiee bɛndoo niŋ Niu Chɛɛse chiɛiyo hoo cho ni. Puaapiliaa ndaa yeema ma miŋgi chiɛiyo hoo bɛɛndiaa le hei, ma kua le yau dioo chuaa o lemasa. Mi puaapiliaa dimul masaa waa maa a yeema ma soliŋ chiɛiyo hoo kpeku le waa bɔŋaŋnda bɛŋnda Seiyaa Chɛhowaa biyɔɔ. Mi hei huŋ a bahawɛiyo. Sawa ndaa dɔu a chiɛilaŋ okɔɔ o chioo hoo niŋndo ndoo dimi maa chiɛi lepiɛiyo nɔ mbo wa o lɔɔ ikɛi le. Nduyɛ, o lɔɔ ikɛi chiɛiyo hoo cho ni le hei, mi masaa waa kɛɛ le puaapiliaa yau dioo kioo. Mi puaapiliaa kɔ bii sei ndaa o chiɛi lasawaa niŋ kɛ a chɛl le suɛi ndɛi dimioo le.

Lɔɔ tase ya kandu wallo o Bɛtɛɛllo kɔɔnaa kuɛ a suɛi hei naa bɛnduaa ni. Yaa tosa niŋ wallo o chiɛi lasawaa niŋ St. Paul, Minnesota le wɔsilaŋ latiɔɔŋ. Nduyɛ, yaa sina mɛɛ wana kɔɔsa o sɔɔŋ waa lende niŋ yɛ. Mi wanaa wa kɔɔsaa o kumbu naa choo wa opilɛ dimi maa a soliŋ niŋ “Stanley Theater” kpeku le chuuŋgiaŋnda bɔɔbɔɔ. Le taamaseliiyo, mbo dimi maa mi faŋga bɛndoo hiŋ ndoŋ le vidueilaŋ tofaa, nyɛchaa lɔɔ a yolaŋ. Le yɛɛ niko mi sawaa dimi maa a nɔ ma bii bɔŋaŋnda Mɛlɛkalaŋ leniŋ te? Mi wanaa kelu yamɛi o naa bɛnduaa naŋ kuɛ haa a suɛi ya dimi maa masaa cho Chɛɛse chiee wa tɛɛmbuu sawa dimi maa waŋndo nɔ di mbo piɛi Mɛlɛka ndɔɔ wo. Ma dimul masaa waa le ma ke puaapiliaa yau dioo. Nduyɛ, mi kandu chɔɔ maa te kɔɔna Chɛhowaa soliŋ pɛ sawala lelɛŋndaŋ kpeku le wali ndɔɔ hivioo lachi, mi Chɛhowa dɔu ndu sala. Mi naŋ kɔl tau le mɛɛ ya tosa wallo a kɔɔna Chɛhowaa latulu yɛ.

Dimioo naa puaapiliaa sɔla yau dioo, ma kandu bɛɛ chiɛiyo hoo bɛɛndiaa. O wɔsioo opilɛ bɛŋgu chiɛiyo hoo chuu bɛɛndiaa ni. Nduyɛ mɛɛ nda chii, ma bii bɔŋaŋndo leniŋ a Tapioo 8, 1985 le wanaa kuɛ o toŋgo 79 o Sukuuwo Kiiliadi wa choŋgɔŋndo. I naŋ bɔɔ kɔl le wallo tosaa o kunda lasawaa choo o kɔɔna Chɛhowaa niŋ. Kɔl nyulu ya sɔla o wallo hoo niŋ o kɔɔna Chɛhowaa niŋndo hiou a kɔl nyulu yaa nɔ teleŋ ya wa wallo o chiɛi lasawaa niŋ tuupa mi huŋ o Bɛtɛɛllo. Sɔɔŋ cheleŋ wa lachi nduyɛ I ve kɔl maa Chɛhowa cho ya soliŋ kpeku le muŋ dimioo le.

MIŊ SUŊGU LE DI PUAAPILIAA NƆ LE KOOMA HIVIAŊ KIƆƆ WO

O wɔsiŋ 1980 woŋ niŋ, Sei Chɛhowaa ndoo kɛɛ bɛɛ maa a hivi ndu koowaŋ o ŋdial te, wanaa chiɔuwaa ndaa yeŋ ndu lani le. Hei wa bahawɛiyo tau le wanaa la foliaa kanifuule, mi wanaa sawaa dimi maa wanalanɔɔ nɔ di le mbo kɛɛ kooma hiviaŋ te. Yiyaŋ ndaa wa ni maa te o kɛɛ kooma hiviaŋ pɛ, naapum o cho wu mi chɛlɛkpɛ ndɔɔ koma lo viiyo.

A Yindimiiyo 29, 1988 nda sɔɔŋguu Yema Denise Nicolaa ikɛi ni mbo vialu po ndɔɔ. Mɛɛ o velu, mi kɔmɔɔ bii ndu nduyɛ mi kooma nduaŋ ma tual tau. Le hei, mi wana ndɔ chiɔuwaa dimul ndu maa o yeema mbo hivi ndu koowaŋ o ŋdial. Kɛ mi Yema Nicolaa kɛɛ. Diimandɔɔ, mi wanaa chiɔuwaa kua o chiɛi lasawaa niŋ le ma ke nda yau dioo le ndu koowaŋ hivioo o ŋdial. Wana wa chiɛi lasawa koŋ bolleŋndo nyuna suɛi hei le. Nduyɛ, o nyuna vɛlɛ Yema Nicolaa nda pɔnɔ ndɔ le mbo ke nda dioo le ma kɔ hivi ndu koowaŋ o ŋdial.

Mi wanaa chiɔuwaa hivi Yema Nicolaa koowaŋ o ŋdial o Chimɛiyo choo Yindimiiyo 30. Mi che bɛɛ mi pɔnɔ ndɔ a wanayaŋ ndɔŋ wa ndu ikɛiyoŋ kɛɛ maa a hivi ndu makoŋgo o ŋdial te, kɛ a yeŋ nda lani le. A paale yɔŋgaŋnde leŋ, mi polisiiya huŋ bii pɛŋ wanayaŋ ndɔŋ a bɛnduaa kundaa apum. Ma hol nda suɛi maa nda sim wanaa chiɔuwaa lachi ni le ma kɛɛlu nda Yema Nicolaa koowaŋ hivioo o ŋdial. O Ndaamaa choo idiiyo, a Yindimiiyo 31, mi yooŋgoo hoo tiu Niu Yɔk chiee silɔ a chieeŋ balu ndu woŋ.

Teleŋ naŋ wa ŋchua piaandu naa Filip Blumley wo

O Koondoo choo idiiyo, mi dimul Milton Mollen, wana wa chiɛi lasawa diiŋ ndɔɔ bolleŋndo a suɛi hei okɔɔ. Mi tɛɛsial ndu nyɛ yɔŋnuŋndo nduyɛ mi dimul ndu maa wana ke wanaa chiɔuwaa dioo le koowaŋ hivioo wo nyuna suɛi hei le. Okoŋ, mbo dimulla maa ya komal ndu o naa nduaa walla ipalaa le miŋ suukaŋ o nyɛ sawaa dimi a suɛi hei okɔɔ wo choo. Mi puaapilɛnɔ wa ya chilaŋndo Filip Blumley liila ya o Fallo Mollen ndo a paale yɔŋgaŋnde leŋ. Mi Fallo veelu vɛlɛ wana suaa le wanaa chiɔuwaa o chiɛi lasawaa niŋndo. Mɛɛ naŋ kandu suɛi hei timbioo, mi nyɔɔ tuulu kpɛi. Mɛɛ Ŋgɔɔ Blumley che mɛɛ suɛi hei wa kɔlaŋ yɛ, mbo poonyiaala o yau ndɔ sawaa choo maa ya “pɔlul tiŋ kɔllo.” Mi cha maa sila kɛndɔɔ pila o ke ya koŋ ni kanifuule, kɔllo ndoo pɛ ya bɔɔ a wana suaa le wanaa chiɔuwaa wo.

Naŋ kuɛ suɛi yaandiaa teleŋ pilɛ o chiɛi lasawa bɛndoo niŋ Amɛlika wa cho haa ni. Chɔŋ o ba miallo choo kɔ o ba kɛndɔɔ: Luichad Moake, Gilegoli Olds, Pɔɔl Polidolo, Filip Blumley, ya, a Malio Moleno. Suɛi ndii yɔŋnuŋ Seiyaa Chɛhowaa o sɔndɔkɔlɔ pilɛ ma veelu ndu aa Stratton nde naŋ kuɛ yaandiaa ni.—Tofa o yau “Tiondoo!” niŋ Tɛɛkpaa 8, 2003

Mɛɛ naŋ hiŋaŋ diomndaŋ le suɛi havɛi pilɛ, mi Fallo Mollen miŋgi suɛi diimandɔɔ. Mbo dimi maa ndi fɛŋ o cho dimi idiiyo. Mɛɛ naŋ wa malɔɔ fondaŋ Fallo Mollen tosa wallo wo, mbo dimi maa wana suaa le wanaa chiɔuwaa wo “kɔnduŋ suɛi.” Hei sim ni maa, i cho wa ikala le mbo chɔm naa sawaa dimi maa wanaa chiɔuwaa nɔ di le ma hivi Yema Nicolaa koowaŋ o ŋdial a kaka wo. Mi yiyaŋ sakpo maa tiindaŋndo Chɛhowa wa ya hoo kioo ni maa ŋ cho dioo sɔla. Mi kɔndɔfillo bii ya a mɛɛ Chɛhowa wa naa soliŋndo kpeku le hɛnaŋ ndɔɔ tosaa yɛ.

Miŋ piu bɛɛndiaŋndo ichɔl koŋ le kɔlaŋ kɔɔsaa diimandɔɔ. Chɔŋ o Bulukiliŋ Bɛtɛɛl kɔ o chiɛi lasawaa, tiŋndo bendu le. Le hei, a ŋpelu wanaa naŋ cho o Kunda Lasawaa choo wa a bɔɔbɔɔ kuɛ o chiɛi lasawaa idii koŋ ni. Mɛɛ naŋ chii suɛi hei timbi wanaa kialaa ŋyamaa hiɔɔluaa lachi, mi Yema Nicolaa sɔla di. Ma dimi maa ndaa nɔ ma hivi ndu koowaŋ o ŋdial a kaka kposoŋ te. Mi chiɛi lasawa diiŋ ndɔɔ hoo dimi maa wanaa sawaa nɔ di le ma ke lapitaa yau dioo le wana naa koowaŋ hivioo o ŋdial ma kɛɛ fɛŋ wana naa koŋ nyuna le.

Okoŋ kɔɔli, mi chiɛi lasawa bɛndu cho le Niu Yɔk kpou wo bɛɛ dimi maa Yema Nicolaa nɔ di le mbo kɛɛ kooma hiviaŋ. Suɛi tasei naŋ sɔla dioo a kooma hiviaŋ okɔɔ o Amɛlika niŋnde wa hei ni. O ndi kɔɔli, miŋ dimi vɛlɛ sɔɔŋ waa naa ŋgaa o fondaŋ nda yɛ yɛlaŋ nduyɛ, miŋ sɔla vɛlɛ dioo. (Tofa Kɔfoo hoo “ Sɔɔŋ Naŋ Sɔla Dioo o Chiɛi Lasawa Bɛndoo Niŋ Amɛlika Woŋ.”) Mi mala vɛlɛ wanaa cho o kunda lasawaa choo Bɛtɛɛlla le sɔɔŋ cheleŋ dimioo. Miŋ dimi sɔɔŋ cho a lɛŋndeŋ vɛlɛ a chiɛilaŋ okɔɔ woŋ, yau nɔɔ sɛɛsiaa pɔnɔɔ a lanɔɔ tɛɛŋ nduyɛ a wana nɔ dioo le chuauwa mandaa wo.

TELEŊ YA CHUA LANƆƆ MI KILA YUŊGU NUU WO

Naa Dan laa ni

Dan laa ni ndaa kɛyaŋ niŋ fɛŋ nda pɔnɔ ndɔ malaŋ naŋ chiikaŋ naa ndu nduyɛ, ndoo nɔ chuauwa a yaa. O wa wallo le o diaa sɔlaa nduyɛ kɔɔfanɔɔ o wa vɛlɛ ni. Sɔɔŋ palaŋ muŋ keeku ndu niŋ choo tau kɛ a koŋ kpou, mbo kɛɛsiaŋ o kɔl le hiouwɔɔ lachi a Chɛhowa piɛiyo. Le hei, mi nyɔɔ hɛnaŋ ya tau a ndu. A wɔsi 1992, miŋ bii Bɔŋaŋ Bɛndu ndoo nɔ suɛi lebolle aa, “Light Bearers” wo Niu Yɔk chiee. O bɔŋaŋndo hoo ya dimul ndu ni maa I yeema ndu. Mɛɛ wɔsioo hiou opilɛ okoŋ kɔɔli, miŋ chal o nɔɔ niŋ. Chɛhowa ke ya bɔɔ lanɔ kɛndɛ kanifuule, Dan handu bɔɔ kɔllo o sɔɔŋ Mɛlɛkaŋ choo nduyɛ, mamɔɔlaŋ pila o nɔ ni. Chɔŋ a teleŋ naŋ chal o nɔɔ niŋ naa ndu wo, mi ndoo tosalla sɔɔŋ kɛndɔŋ teleŋ o teleŋ.—Pulɔ. 31:​12.

Teleŋ naŋ chal o nɔɔ niŋndo, chuauwaa nduaa o mɛɛlaa ndoo nɔ niŋ wɔsilaŋ 11, o diiŋ ndɔɔ 13, nduyɛ o tasoo 16. Yaula naalaŋ la soo tau a mɛɛ wana nɔ ma bii chuauwaa ŋ komal laa num ɔɔ pɔnɔ num o ba wa yɛ. Le hei, mi yaa chua teleŋndo le buŋgaŋ waa lende pɛɛkoo kanifuule, yaa yeema mi simnuŋ finya kɛndɛ le nda. Simultaŋ la wa tau. Kɛ I naŋ kɔl kanifuule, mi chuaambuaa haa chua ya maa chaaŋ nda nduyɛ maa finya nda kaalaa ya cho ni. Chiɛi naa wa lɔɔlɔɔ o kumbiaa le chaaŋaa ndaa. Le hei, mi feleŋguaa ndaa hiŋ teleŋ o teleŋ o naa lo bɛɛ nduyɛ mi naŋ pisul tau naa ndaa.

A wɔsi 2013, miŋ kua Wiskɔnsiŋ naa Dan le wanaa velu naa wa mandaa. Yaa che ko maa a cho lɛ ya wa soliŋ kpeku le wallo o Bɛtɛɛl te. Kɛ, a wa wɔ ya soliŋndo kpeku o pɔmpɔmbɔ le kɔɔnaa malaa le sɔɔŋ cho a sawaa okɔɔ woŋ.

MI SIŊGAŊ YA VE KƆL TE WO KOMALLA

A Tapioo wɔsi 2018, mi sinaŋ maa bololaŋ la wa ya niŋ bɔɔ kakau. Mi wana chiɔuwaa wa naa ikɛiyo tofa ya kɛ o seeluŋ nyɛ kpeekpei tosa mi la wa ya lende wo le. Okoŋ kɔɔli, mi wana chiɔuwaa cheleŋ dimulla maa ya kɔ o wana pɛɛku a hullaŋ vɛlɛ a nyɛsuaŋ okɔɔ wo lo le tofaa. Mi kua le tofaa hoo a Tɛɛkpaa wɔsi 2019. Mɛɛ nda tofa ya, mi wana chiɔuwaa dimulla maa naa yeema ya biyɔɔ wo cho ya dialloŋ paaliaŋ kpou.

Mɛɛ palɛi hiou iyaa okoŋ kɔɔli, mi yam baa mɛɛ ya wa pisultaŋ o samtala ŋpinɛlaŋ choo. O ichuaambɔya di ya chaa pisultaŋ ndaŋ ni nduyɛ, paale pilɛ bɛɛ I yim ba le kanifuule yaa chaa laŋ bɔɔ. Lelaŋ mɛɛ ya del, mi sina dɔɔ sakpo maa nyɛ cho yɔŋnɔŋndo o dialuŋ nuŋ niŋ. Mi siooŋnde bii ya tau a mɛɛ naa nda saaluŋ ya hoo o ŋdiallo wa ya heelaŋndo yɛ. Yaa suu lɛ nyɛkɛndɛi le, yaa nɔla kelaa le nduyɛ yaa nɔla nyɛdiaa miolɔɔ lapi le.

I naŋ bɔɔ kɔl le mɛɛ ya soliŋ pɛɛku ya sɔla a sawaa okɔɔ wo kpeku le kɔɔna Chɛhowaa malaa yɛ. Mi sɔla vɛlɛ dioo le yaulaŋ poonyiaa le wanaa chiɔuwaa a wanaa cho wallo o chiɛi lasawaa niŋ nda. Lepum mi masaa waa ndaa veelu bɔŋaŋndo le wanaa chiɔuwaa a wanaa lasawaa o lɛŋnde ipum niŋ. Mi kɔɔnaa ndoo yɔŋ ya o bɔŋaŋnda waa naa le mi soo le di wanaa Chɛhowaa nɔ le kooma hiviaŋ kiɔɔ wo. Kɛ a mɛɛ Luku 17:​10 dimi yɛ, ‘Chiɔɔ ya cho ni. I nɔ le niwali sɔla le. Wali ya nɔ le tosaa wo ndu ya tosa ni.’