Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUNDƐI A NDU OKƆƆ

Ŋ Wa a Bɛɛndiaŋ le Tosaa Nyɛ o Nyɛ Chɛhowa Ndoo Vem Naa Pɛ

Ŋ Wa a Bɛɛndiaŋ le Tosaa Nyɛ o Nyɛ Chɛhowa Ndoo Vem Naa Pɛ

MƐƐ hueiyii bɛnduei hɔŋ, mi piɔɔ sia tau. Nduyɛ mi mɛŋndaŋ ma huŋ ma hɔbɛi. Naŋ nɔ mi naŋ taŋ kpeŋgei pilɛi, kɛ mi mɛŋndaŋ ma tɛɛmbuu tiŋ tallo. Ya, pɔnɔ nuu Havi a puaapilɛnɔ ndoo hivul naa Amisiiye wo wa a siooŋnde tau. Nduyɛ, naŋ nɔ tiindaŋ o tiindaŋ te. Puaapiliaa wa leeloo wa bɛɛ wa buulaŋndo tau mɛɛ naŋ kandu taŋɔɔ. Miŋ wou mɔmbil pɔmbɔ naŋ nɔ wo o mɔmbil bɛndoo niŋ. Kɛ le mɛɛ ndaa nɔ iyoo o ŋyɔlɔ le ndu yii le yɛ, mɛɛ nda fuuluu o tindileŋ, mi mɔmbil bɛndoo yɛŋgbaŋ. Miŋ yiyaŋ maa, i ve wa bɛɛŋ bɛɛŋ le mi naŋ taŋ leeloo le. Le hei, ŋ lo piɛileŋ o Chɛhowa lo haaa miŋ taŋ. Nduyɛ, nyɛ o nyɛ yɔŋnuŋ naa le. Hei kpou yɔŋnuŋ a 1971. A teleŋ koŋ, ŋ wa o lɛŋnde Taiwaŋ ndeŋ niŋ. Lɛŋndeŋ ndeŋ le cho landaŋ a lɛŋnde naŋ fula leŋ. I dimullɔ nya a bundɛi nɛi okɔɔ.

MIŊ PƐƐKU LE CHƐHOWA KAALAA

Havi wa chua tasoo ni o yuŋgu ndaa niŋ. Yuŋgu ndaa wa Midland Junction, Ɔsiteeliaa Ba Paaleŋ le Dello, ma pɛɛku tonyaa. A teleŋ koŋ, bala fondolaŋ pila la wa o lɛŋnde leŋ niŋ ni. Havi pɔnɔ ni wa wɔsilaŋ 14 mbo sɔla yiŋɔɔ. Nduyɛ ndoo kaala Chɛhowa tau. O wa o bɛɛndiaŋ teleŋ o teleŋ le tosaa walta ndaa ke ndu le tosaa o kundaa niŋndaŋ. Kɛ teleŋ o wa o pɔmbɔ wo, paale pilɛ mɛɛ nda dimul ndu le mbo veelu diomndaŋ o Bandu Mɛŋgɛlaa niŋ o bɔŋaŋndo, mbo kɛɛ kanifuule ndoo yiyaŋ maa o suliŋ ndɔ le. Kɛ mi puaapilɛnɔ pilɛ dimul ndu aa: “Teleŋ o teleŋ waŋndo vem num pɛ le ma tosa nyɛ o kɔɔna Chɛhowaa niŋ, mɛɛ o yiyaŋ maa a suliŋ!”—2 Kɔliŋ. 3:​5.

O lɛŋnde Iŋkilaŋ ndeŋ niŋ ya pɛɛku tonyaa ni. Nduyɛ loŋ kala nuu a bɛ nuu bɛɛ pɛɛku tonyaa ni. Mi finya naa simul naa tau o kandɔŋndo, kɛ o mɛɛlulaŋ mbo chua tonyaa. Mɛɛ ya wa wɔsilaŋ la ŋɔmahiɔɔlu, mi sɔla yiŋɔɔ mi che bɛɛ finya nuu ve a kɔl kɛndɛ le. Okoŋ, mi kɛsi kpeleŋndo le mi kandu kɔɔfaleŋ nduyɛ mi simnuŋ misiɔnalueinɔɔ. Kɛ mi finya nuu dimulla maa mɛɛ mi fuuluu wɔsila 21 malaŋ ya kandu kɔɔfaleŋ. Yaa yeema mi chum haaa a teleŋ koŋ te. Lelaŋ mɛɛ ya fuuluu wɔsilaŋ 16, mi dimul ndu le mi kuɛ o bɛ nuu lo o lɛŋnde Ɔsiteeliaa leŋ niŋ. Nduyɛ mbo chɛl le mi kuɛ. Okoŋ, mɛɛ ya fuuluu wɔsilaŋ 18, mi kandu kɔɔfaleŋ.

O paale naŋ chal o nɔɔ niŋndeŋ choo, a wɔsi 1951

O lɛŋnde Ɔsiteeliaa leŋ niŋ naŋ chiikaŋ naa Havi ni. Nduyɛ, ndu bɛɛ ndoo nɔ kpeleŋndo le mbo simnuŋ misiɔnalueinɔɔ. Lelaŋ, miŋ chal o nɔɔ niŋ a wɔsi 1951. Mɛɛ naŋ tosa kɔɔfaleŋ le wɔsilaŋ la tiɔɔŋ, ma dimul naa le miŋ kandu buɛile ibuŋgaleŋ tosaa. Ɔsiteeliaa Ba Paaleŋ le Dello naŋ kua yilɔɔ ni. Nduyɛ buŋgɛi nɛi wa tau. Mi naŋ buli tiŋnda levil taŋ o nyɛ nyaanaŋndo niŋ, le kɔlaŋ o fondaŋnda yololɛlaŋ.

MI YEEMƐI NAŊ NƆ LE SIMNƆŊNDO MISIƆNALUEIYA VE PEELUŊ

O sukuu chiyaa Kiliadi o Yankee Stadium a wɔsi 1955

O wɔsi 1954 niŋ, ma veelu naa le kɔlaŋ o sukuuwo Kiliaadi, nduyɛ toŋgo 25 wa koŋ ni. Miŋ cha maa yeemɛi naŋ nɔ le miŋ simnuŋ misiɔnalueiya ve hiŋ peelɔŋ. O dɛndɛ mamɛŋndo niŋ naŋ kuɛ Niu Yɔk ni. Nduyɛ mɛɛ naŋ fuuluu, miŋ kandu pɛɛku yiŋgoloŋndo sɔlaa o Baabuiyo niŋ. Mi ndaa pɛɛku naa vɛlɛ mɛɛ wana dimi Spanisiiye yɛ. Hei wa simullo le Havi kanifuule, ndoo chiee diomndaŋ lapum veelu o Spanisiiye niŋ nyɛkɛndɛi le.

Mi wanaa naa pɛɛkaa dimul naa maa, wana o wana yeema pɛ le ma yɔŋ ndu Chepaŋ, mɛɛ o nɔ mbo poonyiaa diola ndɔlaŋ le halikpeŋ ma pɛɛku ndu Chepanisiiye. Kɛ miŋ kɛɛsiaa naa Havi maa, Chɛhowa pila hɛli naa o cho naa viomɔɔ wa. Okoŋ kɔɔli, mi Ŋgɔɔ Albert Schroeder wana pilɛ o ndoo pɛɛku o sukuuwo Kiliaadi wo cha maa ŋ poonyiaa diola naalaŋ te. Le hei, mbo dimul naa aa: “La chɔɔlu wɔ yiyaŋ o ndi choo.” Kɛ ŋ poonyiaa vɛlɛ diola naalaŋ te. Okoŋ mbo chɔɔlu dimi aa: “Ya a wanaa pɛɛkaa cheleŋ chii diola nyalaŋ poonyiaa. Lelaŋ, la nɔ mi la kandu Chepanisiiye pɛɛkoo.” I wa tɛtɛlɛ le mi Havi ndoo veelu diomndaŋ o Chepanisiiye niŋ mbo hiau Spanisiiye.

Mɛɛ naŋ fuuluu Chepaŋ o wɔsi 1955 niŋ, wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa 500 kinɛi wa o lɛŋnde leŋ niŋ ni. A teleŋ koŋ Havi wa wɔsilaŋ 26, nduyɛ ya wa wɔsilaŋ 24. O chiee bɛndoo Kobe niŋ ndaa yɔŋ naa ni, nduyɛ miŋ chii wɔsilaŋ la hiɔɔlu o chiee koŋ niŋ. Okoŋ kɔɔli, ŋ wa a kɔl kɛndɛ tau mɛɛ nda dimul naa le miŋ kandu vɛlɛ wali buɛile ibuŋgaleŋ tosaa. Tanda naŋ kua yilɔɔ wo ve levil a chiee bɛndoo Nagoya le. Naŋ kaala nyɛ o nyɛ a wali naa okɔɔ, mɛɛ nyɛdiaa ndaa ke naa wo, a fondaŋnda naŋ kela laŋ la cho naa yɛ. Nduyɛ naŋ kaala vɛlɛ puaapiliaa a ndepiliaa naa tau. O chue bɛɛ teleŋ vilɛi le, miŋ sɔla vɛlɛ fondaa le nyɛ cheleŋ Chɛhowa dimul naa wo tosaa. Nduyɛ, ŋ wa vɛlɛ a bɛɛndiaŋ le ndu tosaa.

MIŊ SƆLA SIMULTAŊ O WALI SƐNƐI CHƐHOWA NDOO KE NAA WO NIŊ

Havi, ya, a misiɔnalueiyaa cheleŋ o chioo Kobe o lɛŋnde Chepaŋndeŋ niŋ, a wɔsi 1957

Mɛɛ naŋ chii wɔsilaŋ la yaa Chepaŋ o wali buɛile ibuŋgaleŋ niŋ, mi lɛuve dimul naa le miŋ kuɛ Taiwaŋ, le wanaa dimi suɛi maŋgalɛi Amisiiye wa yooŋgu kɛndɔɔ dimullo. A teleŋ koŋ, mi puaapiliaa apum Taiwaŋ mal tonyaa nduyɛ ma kandu kɔɔnaa simullo. Le hei, puaapilɛnɔ ndoo dimi Chepanisiiye nyɛkɛndɛiyo ndoo yeemaŋ le kɔlaŋ bahawɛi koŋ solioo. * Naŋ kaala wali naŋ wa tosaa Chepaŋndo tau. Lelaŋ, kɛɛsiaa kala kalaa pila wa hoo ni. Kɛ Havi wa o bɛɛndiaŋ teleŋ o teleŋ le nyɛ Chɛhowa dimul ndu wo tosaa. Le hei miŋ chɛl le kɔlaŋ.

A Bɛŋgufɔnɔɔ wɔsi 1962 naŋ fuuluu Taiwaŋ ni. Wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa 2,271 wa Taiwaŋ ni. Nduyɛ a bɔɔbɔɔ Amisiiye ndaa dimi ni. Naŋ nɔ mi naŋ pɛɛku fɛŋ Chainisiiye. Naŋ nɔ yauwo opilɛ o naŋ soliŋ kpeku le Chainisiiye pɛɛkoo wo. Nduyɛ, wana wa naa pɛɛkoo wo ndoo chiee Iŋkilisiiye le. Kɛ a koŋ kpou, mbo mala naa miŋ pɛɛku Chainisiiye.

Mɛɛ naŋ fuuluu dɔɔ Taiwaŋ, ma yulu Havi iso le mbo wa lɛuve chilaŋ. Lɛuve hei ve i bɔɔ le. Nduyɛ le mɛɛ wali ve tau le tosa loŋ te yɛ, lɔɔ o pilɛ kinɛi Havi ndoo chua o paŋgei niŋ ni le ndu tosaa. Okoŋ mbo soliŋ lɔɔla yaalaŋ kpeku le puaapiliaa dimi Amisiiye wa yilɔɔ. Nduyɛ mi Havi ndoo yɔŋgu vɛlɛ sɔɔŋ tau o bɔŋaŋnda ibuŋgalaŋ. Ndoo tiuba mi ndoo yɔŋgu sɔɔŋ ndɔŋ o Chepanisiiye niŋ, mi puaapiliaa Amisiiya ndaa bii bila. Kɛ a teleŋ koŋ, o Chainisiiye niŋ kinɛi masaleŋ lee chɛl ni mi waŋnda o piɛiye niŋ ndaa bii bɔŋaŋndaŋ. Mi che bɛɛ Havi ndoo chiee Chainisiiye lapi le, kɛ mi ndoo kindi kindiŋ le sɔɔŋ yɔŋgoo, okoŋ mi puaapilɛnɔɔ hivul puaapiliaa dimi Amisiiye wa.

Le mɛɛ sovɛiya wa o masaleŋ choo yɛ, mɛɛ mi naŋ sɔla polisiiya yau dioo o ba le bɔŋaŋnda ibuŋgalaŋ biyɔɔ. I ve bɛɛŋ bɛɛŋ le nda yau koŋ sɔlaa o ba le. Nduyɛ, teleŋnda bɔɔbɔɔ ndaa keleŋa naa ndu ke le. Te lɔɔ naŋ nɔ le bɔŋaŋndo biyɔɔ wo ndoo fuuluu pɛ, nduyɛ mi polisiiya ndaa ke wɔ naa yau dioo le, mi Havi ndoo lo ichali o polisiiyo haaa mɛɛ mi ndaa ke ndu yau koŋ. Polisiiya ndaa chɛl mi wana nda sina le wo niilu ichali kpɛŋ o fondaŋ ndaa le. Le hei, mi ndaa keleŋa Havi yau dioo ke.

TELEŊ TASE YA HEL PEMBII VILƐI VILƐIYE WO

Pioo taŋɔɔ o lɛŋnde Taiwaŋ ndeŋ niŋ le kɔlaŋ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo

O lɔɔla yaala naŋ chua a puaapiliaa laŋ niŋ, mi naŋ kuɛ o tiŋnda levil taŋ niŋ le hawɛila bɔɔbɔɔ. Nduyɛ mi naŋ hel pembuŋ vilɛi vilɛiyoŋ vɛlɛ mi naŋ taŋ peelaŋ o talta wɔɔŋ wɔɔŋndaŋ choo. I loonuŋ teleŋ tase ya hel pembii vilɛi vilɛiye wo. Idii pilɛ mɛɛ naŋ chii nyɛdiaa dio, miŋ chua mɔmbillo le kɔlaŋ o sɔndɔkɔlɔ pilɛ. Nduyɛ tiŋndo ndoo bandu tau. Mɛɛ naŋ fuuluu naa mɔmbillo mɛɛlu wa, miŋ kandu kɔlaŋ a ŋpelu. Miŋ taŋ pee bɛndu bɛndoo nduyɛ miŋ hel pembii vilɛi vilɛiye. Pembei hei wa feke feke bɛndu.

Idii koŋ, mɛɛ Havi kuɛ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo nda puaapiliaa pilachieeya, mi ya kua o sɔndɔkɔlɔ waŋnda dimi Chepanisiiye wo le nda yooŋgu kɛndɔɔ dimullo. A lɔɔ lepilɔɔ, yaa nɔ lɛ yoomuma bɔɔ le kanifuule, yiaaŋ ma wa ya niŋ nɛiyo tau. Mɛɛ naŋ kɔ chiikaŋ naa Havi, puaapiliaa ve lɛ latulu a ndu le. Mɛɛ Havi waa wa yooŋgu kɛndɔɔ dimioo, ma ke waŋnda yaulaŋ. Nduyɛ, mi wanaa kaŋ ke nda pelta sɔɔla kiyɛɛlaŋ la yaa. Mi Havi chɔm ya mɛɛ wana buli pelte sɔɔleŋ le kolɔɔ yɛ. Mi che bɛɛ i ve leŋ tueiyɔɔ yeela le, kɛ mi kindiŋ le leŋ kolɔɔ. Nduyɛ mi Havi bɛɛ kol lepilɛ. Kɛ nɛɛ wa yɛ le yaa ndɔleŋ kolɔɔ? Le mɛɛ Havi sina maa I nɔ lɛ yoomuma bɔɔ le yɛ, mbo ke ya leŋ le mi kol le halikpeŋ mi nɔla pembei tolɔɔ.

BAHAWƐI WA A NAA PULAŊNDA OKƆƆ WO

Mɛɛ naŋ kuɛ o bɔŋaŋ ibuŋga pilɛ, mi sɔla simullo opum. Ma yiya naa o chiɛi puaapilɛnɔ pilɛ o Toŋgo leMasaa ikɛi. O naamu Amisiiya niŋ, pulɔŋndo cho bɔɔ suɛi sɔvɛ. Lelaŋ mɛɛ naŋ fuuluu dɔɔ, mi lanɔɔ buɛi ibuŋgaa solul naa mɛŋndaŋ le pulɔŋndo. Le mɛɛ Havi wa kpɔndi kpɔndi yɛ, mbo dimul la maa ya kɔ puluŋ pɔɔ. Baawalaŋ la yaa ndaa soliŋ kpeku le pulɔŋndo ni. Te ndaa dɔu pɛ mɛŋma tuuwaŋ o opilɛ niŋ, a dɔu ma nyuluaŋ o opilɔɔ niŋ nduyɛ a kɛsul num o yaa ndɔɔ le ma kɔ muuliaŋ. Mi kɔndɔfillo bii ya tau, mɛɛ ya che naa lanɔɔ buɛi ibuŋgaa kɔ kɛsul la mɛŋndaŋ le pulɔŋndo wa. Kanifuule, puaapiliaa wa wallo o fondaŋ bɔŋaŋndo wa ndaa tiuba ma che ya. Le sabu koŋ mi nyuna ndu le kolaa, le halikpeŋ mi landu yɔŋii nda chɔ ya. Kɛ mbo chuu ya kola waaŋgaa wo. Mi kɛɛsiaa le kɔlaŋ o chiɛiyo kɔɔli mi kɔ puluŋ ndoŋ. Kɛ nyaa biaŋaa wa loŋ. Lelaŋ mi dimi aa: ‘Mbɔ I puluŋ ndɔ, puaapiliaa cho wali nda tosa. Lelaŋ a cho ya hɔlteŋ handɔɔ choo le. Te I puluŋ vɛlɛ le, a cho kɔllo tambu.’ Le sabu koŋ mi puluŋ.

Chuɛiyɔŋ Amisiiya

YAULAŊ LE AMISIIYA

Mi Havi sina maa i wa ikala le mi puaapiliaa Amisiiya ndaa tosa hiouwɔɔ lachioo kanifuule, a bɔɔbɔɔ ndaa chiee diomndaŋ veelu le. Nduyɛ yaula ve o suɛi ndɛi maŋgalɛi niŋ te. Chomulta maLuomaŋndaŋ nda soliŋ kpeku ni le Amisiiye poonyiaa. Lelaŋ, i wa bɔɔ suɛi kɛndɛ le puaapiliaa pɛɛkoo mɛɛ nda veelu diomndaŋ o suɛi ndɛi maŋgalɛi niŋ yɛ. Kɛ hei ve bɛɛŋ bɛɛŋ te. O pɔmpɔmbɔ, mi puaapiliaa kandu pɛɛkɔŋndo. O wɔsiŋ 1960 niŋ, mi yaulaŋ la kandu fulaa o Amisiiye niŋ. Nduyɛ o wɔsi 1968 niŋ, mi Bandu Mɛŋgɛlaa bɛɛ kandu fulaa.

Kɛ, mi masaleŋ le kuuna naa yaulaŋ piɔuwo o sɔɔŋ maŋgalaŋ cheleŋndo niŋ, mɛɛ Chainisiiye kinɛi. Le bahawɛi koŋ solioo, mi ndaa toosiaa Bandu Mɛŋgɛlaa le Amisiiya o nɛi teŋgeŋndo niŋ. Le taamaseliiyo, miŋ chua paŋgoŋ 17, sɔɔŋ maŋgalaŋ ŋmuuŋ ndaa poonyiaa o Bandu Mɛŋgɛlaa pilɔɔ niŋ ni. Chainisiiye, a Amisiiye. Te kɔndɔfillo ndoo bii pɛ waŋnda le sabu naŋ poonyiaa sɔɔŋ maŋgalaŋ ŋmuuŋ o Bandu Mɛŋgɛlaa pilɔɔ niŋndo, lepum mi ndaa yiyaŋ maa le waŋnda Chainisiiye pɛɛkoo naŋ tosa keŋ ni. Chɔŋ a teleŋ koŋ, kɔɔna Chɛhowaa cho niŋ yaulaŋ solioo o Amisiiye niŋ le wanaa dimi Amisiiye wa malaa ma pɛɛku tonyaa.—Walta. 10:​34, 35.

MI PUAAPILIAA AMISIIYA SƆLA MALAA LE KAALA WƆƆŊNDAŊ MALƆƆ

Chɔŋ a wɔsiŋ 1960 tei wɔsiŋ 1970, puaapiliaa Amisiiya wa balaŋ o kaala nɔɔlɛilaŋ niŋ. Le mɛɛ ndaa bii sawala mandaala Baabuiyo bila nyɛkɛndɛi le yɛ, apum wa balaŋ o kaa ihini nɔɔlɛiyo niŋ a muɛiyaŋ kolɔɔ bɛndoo. Nduyɛ apum wa pɛŋ taaŋ bɛndoo kolɔɔ. Mi Havi kua o kundala bɔɔbɔɔ niŋ, le puaapiliaa malaa ma bii yiyaŋ Chɛhowaa bila o sɔɔŋ muŋ choo. O yilɔɔ koŋ niŋ nyɛ ya dimi o buŋgɛi hei kandɔŋndo wo yɔŋnuŋ ni.

Mi puaapiliaa tusiaŋnda chɛl le siŋgaŋndaŋ tosaa. Kɛ mi a bɔɔbɔɔ kɛɛ le siŋgaŋndaŋ tosaa. Le hei, mi che bɛɛ wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa ndaa hiou 2,450, kɛ o wɔsilaŋ 20 bɛŋgu, 900 kinɛi ndaa lo niŋ ni. Hei wa bɔɔ suɛi kɔl tambɛi bɛndu. Kɛ naŋ sina maa Chɛhowa dou wanaa nduaa sala le, te a wa pɛ balaŋ o kaala nɔɔlɛilaŋ niŋ. (2 Kɔliŋ. 7:​1) Mɛɛ teleŋ tiŋ hiou, mi puaapiliaa soli balaŋ o kaala nɔɔlɛilaŋ niŋ. Nduyɛ mi Chɛhowa kandu kundalaŋ dɔwɔɔ sala. Suŋ suŋ niŋ, Taiwaŋ nɔ wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa hiouwɔɔ 11,000.

Chɔŋ o wɔsiŋ 1980 niŋ, miŋ cha mi kundala Amisiiya kandu hiouwɔɔ lachioo tosaa kpeekpei. Nduyɛ, mi Havi ndoo chua teleŋndo tau nda puaapiliaa dimi Chainisiiye wa. Ndepiliaa bɔɔbɔɔ, piaandaa ndaa ve o tonyaa niŋ te. Le hei, Havi wa a kɔl kɛndɛ tau le nda malaa ma hiŋ o tonyaa niŋ. I loonuŋ mbo dimulla maa o wa a kɔl kɛndɛ tau, mɛɛ o che mi pɔnɔɔ ndepilɛnɔ pilɛ piɛi o Chɛhowa lo le teleŋ tasoo. Ya bɛɛ I cho a kɔl kɛndɛ tau le mɛɛ ya mala niŋ wanaa bɔɔbɔɔ ma sɔɔŋguu Chɛhowa ikɛi kpɛɛluŋ yɛ. I cho bɔɔ vɛlɛ a kɔl kɛndɛ le mɛɛ ya tosa wallo latulu a chuauwaa wana ya pɛɛku Baabuiyo wo o lɛuve Taiwaŋ yɛ.

MI DƐNƐPALAA BƐNDOO KOMAL LA

Ŋ wa niŋ chiiyo wɔsilaŋ 59 o nɔ naa niŋ, mi naa kaŋsɛiyo dii pɔnɔ ni kaalaa. O sɔla piɔmndo a Tɛɛkpaa 1, 2010. Wɔsilaŋ sɔŋgɔ bele ŋɔmpum o chua o wali lɔɔlɔɔ Mɛlɛkaa niŋ ni. Suŋ suŋ niŋ, le mɛɛ ya cho ya pilɛ yɛ, mi yeema ndu tau. I cho bɔɔ a kɔl kɛndɛ le mɛɛ ya toolu ndu le wali Mɛlɛkaa tosaa o lɛŋnde i ŋiiŋ niŋ yɛ. O wali naŋ wa tosaa wo niŋ, miŋ pɛɛku le sɔɔŋ maŋgalaŋ ŋmuuŋ dimioo. Mi Havi kindiŋ kpoke le mbo chaa muŋ poonyiaa.

Wɔsilaŋ latiŋ hiouwɔɔ okoŋ kɔɔli, mi Dialii Kuumbaŋ Choo Ve kɛɛsiaa maa le mɛɛ ya yuuwa niŋ yɛ, o bɛnda mi miiŋgu Ɔsiteeliaa. Nyɛ tase hiŋ ya o kɔllo wa ni maa, ‘O bɛnda bɔɔ mi lolnuŋ Taiwaŋ.’ Kɛ mi loonuŋ nyɛ Havi pɛɛku ya wo maa, I nɔ mi wa o bɛɛndiaŋ teleŋ o teleŋ le viomɔɔ Chɛhowaa chɛlɔɔ. Lelaŋ mi chɛl le kɔlaŋ. Nduyɛ, I che niŋ maa i cho bɔɔ suɛi taasi le mɛɛ ya miiŋgu Ɔsiteeliaa yɛ.

I cho a kɔl kɛndɛ le Chepanisiiye a Chainisii ya pɛɛku ve soliŋndo kpeku, le wanaa huŋ yilɔɔ o Bɛtɛɛl la fondaŋndaŋ chɔmndo

Suŋ suŋ niŋ, o lɛuve Ɔsiteleesiaa ya cho wallo ni. Nduyɛ o lɔɔ mɛɛlulaŋ, mi kuɛ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a kundaa latulu. I cho a kɔl kɛndɛ le Chepanisiiye a Chainisii ya pɛɛku ve soliŋndo kpeku, le wanaa huŋ yilɔɔ o Bɛtɛɛlla fondaŋndaŋ chɔmndo. I cho lehɔl o nɛi kpeekpei, le teleŋ Chɛhowa cho hunɔɔ waŋnda miŋgi yoomu wo. I sina maa o cho loonɔŋ a pɔnɔ nuu Havi okɔɔ. A tonya, Havi wa o bɛɛndiaŋ le tosaa nyɛ o nyɛ Chɛhowa ndoo vem ndu pɛ.—Chɔŋ 5:​28, 29.

^ pɛl. 14 Mi che bɛɛ Chainisiiye wanaa bɔɔbɔɔ dimi niŋ Taiwaŋ ni, kɛ a teleŋ koŋ Chepanisiiye wanaa bɔɔbɔɔ ndaa dimi ni. Lelaŋ, wanaa ndaa dimi sɔɔŋ maŋgalaŋ cheleŋndoŋ nda bɛɛ, mi ndaa dimi Chepanisiiye.