Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 5

“Soliŋ Teleŋ [Numndo] Kpeku Nyɛkɛndɛi”

“Soliŋ Teleŋ [Numndo] Kpeku Nyɛkɛndɛi”

“La mandaŋ nyɛkɛndɛi a mɛɛ nya cho kelaa yɛ. Kelala nyalaŋ la wa maa ŋdiɔm te, kɛ la wa maa wanaa taasi. La soliŋ teleŋ nyaa kpeku nyɛkɛndɛi.”—ƐFI. 5:​15, 16.

CHONDII 8 Chɛhowa Manda Naa Ni

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1. Vɛɛ naŋ chua yɛ teleŋndo latulu a Chɛhowa?

Ŋ KAALA teleŋndo chuaa latulu a wanaa naŋ buulaŋ a nda okɔɔ wa. Mi wanaa cho o nɔlaŋ niŋnda wa a kɔl kɛndɛ le waa diompilɛ taama taama a paale delaaleŋ. Mi feleŋguaa naŋ kɔl tau te a wa pɛ a chaaŋaa ndaa latulu. Nduyɛ mi naa kpou naŋ kɔl te ŋ wa pɛ teleŋndo chuaa a chaaŋaa naa laalaŋnda latulu. Kɛ i hiou kpou ve, ŋ kaala teleŋndo chuaa latulu a Mɛlɛka naa. Ŋ tosa hei te ŋ wa pɛ piɛileŋ o ndu lo, diomndaŋ veeloo o Baabuiyo niŋ, a yiyaŋndo o tuula ndɔlaŋ vɛlɛ a o suliŋnda ndɔlaŋ choo. Teleŋ naŋ chua a Chɛhowa latulu wo cho bɔɔ nyɛ sɔvɛ.—Sam 139:​17.

2. Mi che bɛɛ miŋ wa a kɔl kɛndɛ le teleŋndo chuaa latulu a Chɛhowa, kɛ simulta kuɛɛ komallɛ naa?

2 Mi che bɛɛ miŋ wa a kɔl kɛndɛ le teleŋndo chuaa latulu a Chɛhowa, kɛ mi simultaŋ la komal naa. Naa kpou cho kpɔndi kpɔndi. Le hei, mii wa ikala le teleŋndo nuuviaa le sɔɔŋ cho a Chɛhowa okɔɔ woŋ tosaa. Nduyɛ mi walta yɛ yɛla naŋ tosalaŋ, kalaŋnda yuŋgoo a sɔɔŋ cheleŋ naŋ tosa woŋ chua naa teleŋndo o ba tau, okoŋ miŋ yiyaŋ maa ŋ tiuba miŋ piɛi, miŋ pɛɛku ɔɔ miŋ yiyaŋ o sɔɔŋ iMɛlɛkayaŋ choo le.

3. Ɔɔ nyɔɔ opilɛ o chua naa teleŋndo o ba tau wo?

3 Nyɛ cheleŋ cho vɛlɛ o chua naa teleŋndo o ba tau wo. Te ŋ ve yekeŋ te, ŋ cho chɛlɔɔ mi sɔɔŋ ŋpum chua teleŋ naŋ soliŋ kpeku le Chɛhowa sɔɔŋguuwo ikɛiyo, mi che bɛɛ ŋ cho sɔɔŋ wɔɔŋ te. Le tamaseliiyo, yiyaŋndɔ a yelelaŋndo okɔɔ. Naa kpou, miŋ wa a kɔl kɛndɛ tau te ŋ wa pɛ yelelaŋndo tosaa. Kɛ te ŋ mandaŋ te, mbo chua naa teleŋndo o ba tau. Okoŋ, ŋ nɔ lɛ teleŋ bɔɔ le sɔɔŋ cho a Mɛlɛka okɔɔ woŋ tosaa le. Ŋ nɔ miŋ loonuŋ maa, yelelaŋndo nɔ mbo wa nyɛ sɔvɛ sɔviɔɔ o yoomu naa niŋ te.—Pulɔ. 25:​27; 1 Timo. 4:​8.

4. Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ?

4 O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho yaasiaa le sabu naŋ nɔ miŋ hɛli nyɛ hiou wa o sɔvɛ o yoomu naa niŋndo. Ŋ cho vɛlɛ yaasiaa mɛɛ naŋ soliŋ teleŋ naa kpeku nyɛkɛndɛi yɛ, nduyɛ miŋ che tɔnɔ naŋ sɔla leniŋndo.

TOSA KƐƐSIAALA SƆVƐLAŊ, NDUYƐ MA HƐLI SƆƆŊ HIOU WA Ŋ SƆVƐ WOŊ

5. Vɛɛ sila cho o Ɛfisiaŋnda 5:​15-17 niŋndo mala yɛ feleŋgɔnɔɔ mbo tosa kɛɛsiaa kɛndɔɔ?

5Hɛli nyɛ hiou wa o sɔvɛ o yoomoo niŋndo. Mi feleŋguaa buulaŋ tau a nɛi sɔvɛ nda nɔ ma soliŋ yoomu ndaa kpeku wo okɔɔ. Nduyɛ, mi wanaa ndaa pɛɛkaa a wanayaŋ ndaŋ cho Chɛhowa piɛi le woŋ nyindu nda, le ma kuɛ o sukuula bɛndulaŋ niŋ, le halikpeŋ ma fula tɔɔ, nduyɛ ma sɔla walta nda ke nda kanioŋ tau laŋ. Mi feleŋguaa chɛl waŋnda haa diom nda soliŋ teleŋ ndaa kpou kpeku o pɛɛkula bɛndulaŋ niŋ. O baa pilɔɔ choo, mi kalaŋ chuauwa a chaŋyaŋ o kundaa niŋ dɛɛniaa feleŋguaa le ma soliŋ yoomula ndalaŋ kpeku o Chɛhowa piɛiyo niŋ. Yɛɛ mala yɛ feleŋgɔnɔ kaala Chɛhowa wo le mbo tosa kɛɛsiaa kɛndɔɔ? O cho tɔnɔɔ sɔla tau te o veelu pɛ diomndaŋ o Ɛfisiaŋnda 5:​15-17 niŋ, nduyɛ mbo yiyaŋ lechoo. (Nuawɔ.) Te o chii pɛ diomndaŋ veelu o bolii Baabuiye hei niŋ, o nɔ mbo nyunaŋ aa: ‘Yɛɛ “Chɛhowa hɛnaŋ” yɛ ya mi tosa? Kɛɛsiaa kuɛɛ nɛŋi yɛ niŋ ndu kɔllo? Yɛɛ ya nɔ yɛ mi tosa le mi soliŋ teleŋ nuu kpeku nyɛkɛndɛi?’ O nɔ vɛlɛ mbo loonuŋ maa “palɛi naŋ cho hei niŋnde [i] wɔu bɔɔ.” Nduyɛ maa chieeŋ wɔɔŋ Setanaa hoo cho suŋ fuuluu o mɛɛlulaŋ. Lelaŋ, i cho suɛi taasi te o soliŋ pɛ teleŋ ndɔɔ kpeku o nɛi o tiuba mbo sɔɔŋguu Chɛhowa ikɛi kpɛɛluŋndo choo.

6. Kɛɛsiaa yɛɛ Meele ndoo tosa yɛ, nduyɛ le yɛɛ kɛɛsiaa ndɔ koŋ wa yɛ o sɔvɛ?

6Hɛli sɔɔŋ hiou wa ŋ sɔvɛ woŋ. Mi che bɛɛ sɔɔŋ naŋ tosa woŋ ve sɔɔŋ wɔɔŋ te, kɛ ŋ nɔ miŋ hɛli ŋ hiou wa ŋ sɔvɛ woŋ, le halikpeŋ miŋ soliŋ teleŋ naa kpeku nyɛkɛndɛi. Bundɛi cho a teleŋ Chiisu kuɛ o Mata a Meele lo wo chɔm mɛɛ hei cho tonya yɛ. I cho kpendekele maa, mi Mata tuanduŋ o kpekulaŋ niŋ le nyɛdiaa toosiaa kanifuule, o wa a kɔl kɛndɛ le yilɔɔ Chiisu kuɛ nda wo. O baa pilɔɔ choo, mi Meele soliŋ teleŋ koŋ kpeku le challe Masanɔ ndɔɔ ikɛi, le pɛɛkula ndɔlaŋ nilaŋ yaŋɔɔ. Mi che bɛɛ nyɛ Mata wa tosaa wo ve suɛi wɔɔŋ te, kɛ mi Chiisu dimul ndu maa “suɛi sɔvɛi Meele hɛli ni.” (Luku 10:​38-42) Mɛɛ teleŋ tiŋ hiou, Meele ndoo sina lɛ pɛŋ nyɛdiaa ndaa de paaleleŋ ndo le. Kɛ ŋ nɔ tiindaŋndo maa, mbo loonuŋ nyɛ o pɛɛku Chiisu o ba paaleleŋ ndo. Mɛɛ Meele ndoo chua teleŋ biŋgi ndoo nɔ koŋ a Chiisu wo o sɔvɛ yɛ, lende naa bɛɛ nɔ hau miŋ chua teleŋ naŋ nɔ a Chɛhowa wo o sɔvɛ ni. Vɛɛ naŋ soliŋ yɛ teleŋ naa kpeku nyɛkɛndɛi?

SOLIŊ TELEŊ NUMNDO KPEKU NYƐKƐNDƐI LE WAA A CHƐHOWA LATULU

7. Le yɛɛ i cho yɛ suɛi sɔvɛ le miŋ wa piɛileŋ, pɛɛkoo a yiyaŋndo o nyɛ naŋ pɛɛku wo choo?

7Sina maa piɛileŋ, pɛɛkoo a yiyaŋndo o nyɛ naŋ pɛɛku wo choo, cho sɔɔŋ ŋtiŋ ŋ naŋ tosa o Chɛhowa piɛiyo niŋndo. Te ŋ wa pɛ piɛileŋ, mɛɛ suɛi naŋ wa keŋ o Finya naa kaalaa cho o choo choo niŋndo lo ni. (Sam 5:​7) Te ŋ wa pɛ Baabuiyo pɛɛkoo, mɛɛ ‘taasioo’ naŋ wa koŋ sɔlaa wana nɔ taasioo mbo hiau wana o wana wo o ba ni. (Pulɔ. 2:​1-5) Nduyɛ te ŋ wa pɛ yiyaŋndo o sɔɔŋ naŋ pɛɛku woŋ choo, mɛɛ kɛsiŋndo naŋ wa koŋ suliŋnda Chɛhowalaŋ a sɔɔŋ o tosal naa vɛlɛ a waŋnda chieeya kpou woŋ o kɔl ni. Baa a yiyaŋ pa a nɛi cheleŋ okɔɔ o ŋ tiuba ma soliŋ teleŋ numndo kpeku nyɛkɛndɛiyo? Nduyɛ vɛɛ naŋ soliŋ yɛ teleŋ pɔmbɔ naŋ nɔ hoo wo kpeku nyɛkɛndɛi?

A tiuba pa ma nuuviaa fondaŋ doŋdoŋndo le pɛɛkɔŋ ipilayaa tosaa? (Tofa pɛl 8-9)

8. Mi Chiisu kua o pollo niŋ tuupa mbo kandu wali pollo tosaa. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o keŋ niŋ?

8Te o bɛnda pɛ, hɛli fondaŋ doŋdoŋndo. Yiyaŋndɔ a tamasi Chiisu wo okɔɔ. Tuupa mbo kandu wali pollo tosaa, mbo kɔ chii palɛi 40 o pollo niŋ. (Luku 4:​1, 2) O fondaŋ doŋdoŋ koŋ, ndoo nɔla mbo piɛi o Finya ndɔ lo nduyɛ mbo yiyaŋ a nyɛ ndoo yeema ndu mbo tosa wo okɔɔ. Nduyɛ mi keŋ bɛɛndiaa ndu le simulta wa ndu suŋ komaltaŋ. Tɔnɔ yɛɛ naŋ sɔla yɛ o tamasi ndɔɔ niŋ? Te la cho pɛ tau o chiɛi pilɔɔ niŋ, naapum mbo wa ikala le mi bɛɛ nyaa wa doŋdoŋ. Te lende i cho ni, naapum mɛɛ ma faŋaŋ loŋ, okoŋ ma nuuviaa fondaŋ doŋdoŋndo naa cheleŋ. Hei ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Chuli tosa ni te o yeema pɛ teleŋndo chuaa tau le suɛi o Chɛhowa lo. O lɛŋnde Filaŋsileŋ niŋ ndu nda pɔnɔ ndɔ cho ni. Nduyɛ o kendu le mi fondaŋ nda cho wo wa doŋdoŋ. Mbo dimi aa: “Lepaa o lepaa, mi kuɛ naa doŋdoŋ nda le halikpeŋ mi wa ya pilɛ, okoŋ mi handu kɔllo o nyɛ ya wa pɛɛkoo wo choo, nduyɛ mi soo tau o Chɛhowa lo.”

9. Mi che bɛɛ Chiisu wa kpɔndi kpɔndi, kɛ vɛɛ o chɔm yɛ maa ndoo che chaŋyɛi o nɔ Chɛhowa ve isɔvɛ?

9 Yoomu Chiisu wo wa kpɔndi kpɔndi. Teleŋ o wa wali pollo tosaa wo, mi faŋgaa ndoo kuɛ ndu kɔɔli ba o ba ndoo kuɛ pɛ. Nduyɛ nda kpou ndaa yeema mbo tosal nda nyɛ. A teleŋ pilɛ, “mi chioo kpou huŋ chuuŋgiaŋ o dio,” le halikpeŋ ma che ndu. A koŋ kpou, mi Chiisu ndoo nuuviaa teleŋndo le chaŋyɛi nduɛi kindioo a Chɛhowa. Baabuiyo dimi aa: “Idiiyo puŋ,” mbo kɔ nuuviaa fondaŋ doŋdoŋndo le halikpeŋ mbo wa kpeele, okoŋ mbo soo o Finya ndɔ lo.—Maki 1:​32-35.

10-11. A mɛɛ Maatiu 26:​40, 41 dimi yɛ, sila sɔvɛ sɔvɛ kuɛɛ Chiisu ndoo ke yɛ buɛiyaa nduaa o kpeloo Kɛsɛmani niŋ, nduyɛ yɛɛ yɔŋnuŋ yɛ okoŋ kɔɔli?

10 Chiisu ndoo sina maa te ndoo sɔla pɛ piɔmndo, o ve lɛ wali pollo tosa le. Le hei o nyumma ndɔma mɛɛlaŋ choo, mbo nuuviaa vɛlɛ fondaŋ doŋdoŋndo le yiyaŋndo, nduyɛ mbo piɛi o Finya ndɔ lo. Mbo saaluŋ fondaŋ waa lende o kpeloo Kɛsɛmani niŋ. (Maa. 26:​36) O fondaŋ koŋ o ke buɛiyaa nduaa sila sɔvɛ sɔviɔɔ ni a piɛileŋ okɔɔ.

11 Tofawɔ nyɛ yɔŋnuŋndo. Naapum a nyumndaŋ kpiŋgbi nda fuuluu o kpeloo Kɛsɛmani niŋ ni. Nduyɛ mbo dimul buɛiyaa nduaa aa: “La wa lahɔl.” Okoŋ mbo kua tiŋ lachi mbo kandu piɛileŋ. (Maa. 26:​37-39) Kɛ mɛɛ o wa piɛileŋ, mi buɛiyaa nduaa hiaunuŋ o luaŋ. Mɛɛ o miiŋgu mbo komal nda o luaŋ, mbo dimul nda vɛlɛ aa: “La wa lahɔl, mi la hiou lachi a piɛileŋ.” (Nuawɔ Maatiu 26:​40, 41.) Mi Chiisu sina kpendekele maa buɛiyaa nduaa wa o nyɛkindilaa bɛŋgu, nduyɛ maa a wa a saŋgɛiya. Le hei, mbo tuiinuŋ nda inyiɛɛ, okoŋ mbo dimul nda aa: “Dialloŋ nya ŋ vilɛi pɛ.” A koŋ kpou, mbo miiŋgu vɛlɛ bɛmbɔɔ lediiŋ le piɛileŋ, kɛ o bɛmbɛ lediiŋ koŋ niŋ kpou, o wa nda komallo o luaŋ.—Maa. 26:​42-45.

A tiuba pa ma piɛi o Chɛhowa lo teleŋ ŋ ve o saŋgɛi tau le wo? (Tofa pɛl 12)

12. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa te ŋ wa pɛ o nyɛkindilaa bɛŋgu ɔɔ miŋ wa a saŋgɛiya le piɛileŋ?

12Hɛli teleŋ bɛnda wo. Lepum, miŋ wa o nyɛkindilaa bɛŋgu ɔɔ miŋ wa a saŋgɛi yɔkɔɔ le piɛileŋ. Baa keŋ yɔŋnuŋ num niŋ pa? Te lende i cho ni, mɛɛ sina maa o cho ko num te i waa lende yɔŋnuŋ te. Yɛɛ ŋ nɔ yɛ ma tosa? Waŋnda apum, a chua teleŋndo le suɛi o Chɛhowa lo a paale delaaleŋ nda dimi maa, i wa bɔɔ suɛi kɛndɛ bɛndu le hei tosaa te a ve o saŋgɛi tau le. Apum yiyaŋ maa, te a baŋ pɛ wulaŋ ɔɔ ma chal, keŋ mala nda ma wa fɛɛsɛŋ le suɛi o Chɛhowa lo. Te o yɔŋ yɛ ma wa buulaŋndo tau ɔɔ mi kɔllo hiu num tambei le piɛileŋ? Dimul Chɛhowa mɛɛ ŋ cho sinaŋndo yɛ, nduyɛ kɛsiŋ o kɔl maa Finya naa inyiɛɛyo cho num bila biyɔɔ.—Sam 139:​4.

A tiuba pa ma fafaŋ yooŋgulaŋ yɔŋndo te a wa pɛ o bɔŋaŋndo? (Tofa pɛl 13-14)

13. Te ŋ wa pɛ o bɔŋaŋndaŋ, pɛɛkoo ɔɔ piɛileŋ o Chɛhowa lo, vɛɛ nyɛm mapuuloŋ paaliaŋ yɛ naa?

13Fafaŋ sɔɔŋ faŋa num kɔllo o pɛɛkoo choo woŋ. O cho ko piɛileŋ te le mala naa le miŋ kindi chaŋyɛi naŋ nɔ a Chɛhowa ve le. Kɛ ŋ sɔɔŋguu ndu vɛlɛ ikɛi kpɛɛluŋ te ŋ wa pɛ Diom ndɔɔ pɛɛkoo, nduyɛ miŋ wa kɔlaŋ o bɔŋaŋnda leKilisiɔŋndaŋ. Baa a nɔ pa ma tosa yɛlɛmiaalaŋ a mɛɛ ŋ soliŋ teleŋ num pɛɛkaa a teleŋ ŋ kua o bɔŋaŋndaŋ ndo kpeku nyɛkɛndɛi yɛ? Nyunaŋndɔ aa: ‘Yɛɛ paaliaŋ yɛ ya I hendu kɔllo o bɔŋaŋndo ɔɔ te I wa pɛ pɛɛkɔŋ ipilayaa tosaa le?’ Baa veelulaŋ ɔɔ yooŋgula ya sɔla o nyɛ ni mapuuloo choo laŋ la paaliaŋ ya ni? Hau, waŋnda o biiliɔŋndaŋ niŋ cho nyɛm mapuuloŋ soliŋndo kpeku. Mi wana sinaa dɛnɛ pilɛ dimi aa: “Te ŋ nɔ pɛ nyɛm mapuuloŋ naa ikɛi, ŋ tiuba miŋ paaliaŋ naa. Miŋ tosa ŋ hendu kɔllo o nyɛ naŋ wa tosaa wo choo le, ŋ wa yiyaŋndo a nyɛ cheleŋ okɔɔ.” Tuupa mi bɔŋaŋnda ibuŋgalaŋ ɔɔ bɔŋaŋnda bɛndaŋ la kanduŋ, ma dimul naa maa, naŋ handu nyɛm naŋ mapuuloŋ o fondaŋ ŋ paaliaŋ acheleŋnda le wo. Baa ŋ tosa pa nyɛ pilɛ koŋ kpe a nyɛ mapuulu naa te ŋ wa pɛ pɛɛkoo?

14. A mɛɛ Filipiaŋnda 4:​6, 7 dimi yɛ, vɛɛ Chɛhowa mala yɛ naa miŋ handu kɔllo o nyɛ naŋ cho tosaa wo choo?

14Nyuna Chɛhowa le mbo mala num ma handu kɔllo o nyɛ ŋ cho pɛɛkoo wo choo. Te a kandu pɛ yiyaŋndo a nyɛm cheleŋndoŋ okɔɔ teleŋ pɛɛkɔŋ ipilayaa ɔɔ o bɔŋaŋndo, nyuna Chɛhowa le mbo mala num. Te a wa pɛ buulaŋndo ɔɔ yiyaŋndo o sɔɔŋ cheleŋ choo, i ve bɛɛŋ le kɔllo handɔɔ o sɔɔŋ iMɛlɛkayaŋ choo le. Ŋ piɛi le mi Mɛlɛka ke naa kɔl nyuloo, o cho ko le mbo manda kɔltaŋ naalaŋ te, kɛ le mbo manda vɛlɛ ‘yiyaŋnda naalaŋ.’—Nuawɔ Filipiaŋnda 4:​6, 7.

MIŊ SƆLA TƆNƆƆ TE Ŋ WA PƐ PIƐILEŊ, PƐƐKOO A KƆLAŊ O BƆŊAŊNDAŊ

15. Ɔɔ tɔnɔɔ opilɛ o naŋ sɔla wo te ŋ wa pɛ teleŋndo chuaa latulu a Chɛhowa?

15 Miŋ sɔla tɔnɔɔ tau te ŋ chua pɛ teleŋndo le piɛileŋ, pɛɛkoo a yiyaŋndo o nyɛ naŋ cho pɛɛkoo wo choo. Tɔnɔ yɛɛ naŋ sɔla yɛ o hei niŋ? O tasoo, mi hei mala naa miŋ tosa kɛɛsiaala sɔvɛlaŋ. Baabuiyo dimi aa: “Te wana balu a wana kɔl kaloo ɔɔ wana taasioo pɛ, num bɛɛ a simnuŋ wana kɔl kalu ɔɔ wana taasi.” (Pulɔ. 13:​20) Lelaŋ, te ŋ wa pɛ teleŋndo chuaa latulu a Chɛhowa wana nɔ taasioo tau wo, keŋ mala naa miŋ simnuŋ wanaa taasi. Nduyɛ i mala naa vɛlɛ miŋ bii bila nyɛ o yeema naa miŋ tosa wo, vɛlɛ miŋ fafaŋ kɛɛsiaala tɛɛmbuu ndu kɔllo laŋ tosaa.

16. Vɛɛ teleŋndo chuaa a Chɛhowa latulu mala yɛ naa miŋ simnuŋ wanaa pɛɛkaa kɛndɛ?

16 O diiŋ ndɔɔ, hei mala naa miŋ simnuŋ wanaa pɛɛkaa kɛndɛ. Te ŋ wa pɛ waŋndo Baabuiyo pɛɛkoo, kpeleŋ naa wa le ndu malaa mbo sɔɔŋguu Chɛhowa ikɛi kpɛɛluŋ ni. Mɛɛ naŋ hiau lachi fau a suukaŋndo a Finya naa cho o choo choo niŋndo yɛ, lende koni kaala naŋ nɔ le ndu wo hindu ni, nduyɛ miŋ simnuŋ wanaa pɛɛkaa kɛndɛ, le wana naŋ cho pɛɛkoo wo malaa mbo kaala ndu. Yiyaŋndɔ a tamasi Chiisu wo okɔɔ. Mɛɛ o dimul buɛiyaa nduaa a kaala Finya ndɔ nɔ wo okɔɔ vɛlɛ a wana suu o cho wo, mi keŋ nyindu nda le ma kaala Chɛhowa.—Chɔŋ 17:​25, 26.

17. Vɛɛ piɛileŋ a pɛɛkɔŋ ipilayaa mala yɛ naa miŋ kindi laalaŋ naa?

17 O yaa ndɔɔ, laalaŋ naa cho chɔɔlu kalu poŋ. Tofawɔ nyɛ yɔŋnuŋndo te ŋ nyuna pɛ Mɛlɛka le nɛi chɔmaa, le mbo dɛɛniaa naa kɔllo ɔɔ le mbo mala naa. Teleŋ o teleŋ Chɛhowa muli piɛile waa lende pɛ, mi laalaŋ naa o ndu niŋ chɔɔlu kalu poŋ. (1 Chɔŋ 5:​15) Yɛɛ cheleŋ kindi yɛ laalaŋ naa? Pɛɛkɔŋ ipilayaa. Baabuiyo dimi aa: “Waŋndo tuɛi fɛlɛŋ yooŋgoo malaŋ o laalaŋ nyɛ o tueiyo.” (Luomaŋ. 10:​17) Kɛ le mi laalaŋ naa chɔɔlu kalu poŋ, o cho ko pɛɛkɔŋ ipilayaa le naŋ nɔ miŋ wa tosaa le. Yɛɛ cheleŋ naŋ nɔ yɛ miŋ wa tosaa?

18. Chɔmndɔ tamaseliiyo le sabu naŋ nɔ miŋ yiyaŋndo.

18 Ŋ nɔ miŋ wa yiyaŋndo o nyɛ naŋ pɛɛku wo choo. Tofawɔ nyɛ yɔŋnuŋ wana poonyiaa Sam bolle 77 wo. Mi ndu nda chaaŋaa nduaa Isɔluɛiya yiyaŋ maa Chɛhowa ndoo hini lɛ kɔl a nda le. Le hei, mbo tambu kɔl tau. Nduyɛ mi keŋ ndii tosa ndoo nɔla luaŋ ichɔl te. (Sɔɔŋ 2-8) Yɛɛ ndoo tosa yɛ? Mbo dimul Chɛhowa aa: “Le teleŋ o teleŋ I cho yiyaŋndo a walta numndaŋ okɔɔ. I saŋga a yiyaŋndo a walta numnda bɛndula ŋ tosa laŋ okɔɔ le.” (Sɔɔŋ 12) I cho tonya maa, wana ŋchondoo hoo ndoo sina sɔɔŋ Chɛhowa ndoo tosal niŋ wanaa nduaa o paandoo niŋndoŋ. Kɛ kɔndɔfillo wa ndu tau. Le hei mbo nyuna aa: “Mɛɛ Mɛlɛka o cho lɛ wana inyiɛɛ le? Mɛɛ tumbe o dɔɔnuŋ hoo a naa wo, o cho lɛ naa inyiɛɛ tuiinɔŋ te?” (Sɔɔŋ 9) Mbo yiyaŋ a walta bɛndula Chɛhowa tosalaŋ okɔɔ vɛlɛ a mɛɛ ndoo tuiinuŋ wanaa nduaa inyiɛɛ o paandoo niŋ yɛ. (Sɔɔŋ 11) Yɛɛ wa yɛ fulamakɔɔlioo? Mi wana ŋchondoo hoo laalaŋ kɛsɛ maa, fɛɛŋ bɛɛ Chɛhowa puɛɛnuŋ a wanaa nduaa le. (Sɔɔŋ 15) O nɛi pilɛ koŋ choo, te a yiyaŋ pɛ a sɔɔŋ Chɛhowa tosal wanaa nduaa o paandoo niŋndo vɛlɛ a ŋ tosal numndoŋ okɔɔ, keŋ cho tosa mi laalaŋ numndo chɔɔlu kalu poŋ.

19. O nɛi cheleŋ kuɛɛ niŋ naŋ sɔla yɛ tɔnɔɔ te ŋ wa pɛ teleŋndo chuaa latulu a Chɛhowa?

19 I hiɔɔluei, kaala naa le Chɛhowa cho chɔɔlu hindɔɔ. Nduyɛ hei hiou wa isɔvɛ. Kaala naŋ nɔ wo hiou suliŋnda naŋ nɔ laŋ kpou. Kanifuule o mala naa miŋ diikuŋ Chɛhowa, miŋ soliŋ sala le ndu kɔllo nɛŋioo, nduyɛ miŋ biunuŋ tɔɔndaŋndaŋ. (Maa. 22:​37-39; 1 Kɔliŋ. 13:​4, 7; 1 Chɔŋ 5:​3) Nyɛ o nyɛ cho o sɔvɛ mbo hiou chaŋyɛi kpɛɛluŋ naŋ nɔ a Chɛhowa ve le.—Sam 63:​1-8.

20. Yɛɛ ŋ nɔ yɛ ma tosa le ma wa piɛileŋ, pɛɛkoo, a yiyaŋndo o sɔɔŋ iMɛlɛkayaŋ choo?

20 Loonuŋ maa piɛileŋ, pɛɛkoo a yiyaŋndo o nyɛ naŋ pɛɛku wo choo, cho sɔɔŋ ŋtiŋ ŋ naŋ tosa o Chɛhowa piɛiyo niŋndo. Maa Chiisu, nuuviaa fondaŋ doŋdoŋndo le suɛi o Chɛhowa lo. Fafaŋ sɔɔŋ faŋa num kɔllo o nyɛ ŋ cho pɛɛkoo wo choo wo. Nyuna Chɛhowa le mbo mala num ma handu kɔllo kpou o sɔɔŋ cho a ndu okɔɔ woŋ choo. Te a soliŋ pɛ teleŋ numndo kpeku nyɛkɛndɛi suŋ suŋ, Chɛhowa cho hunɔɔ num fanda a yoomu fafɛɛŋndo o chieeŋ ndɔ sɛnɛiyo niŋ.—Maki 4:​24.

CHONDII 28 Chaŋyɛi Tosaa a Chɛhowa

^ pɛl. 5 Chɛhowa cho chaaŋ naa kɛndɛ kɛndɔɔ ni, nduyɛ ŋ chua bɔɔ chaŋyɛi naŋ nɔ a ndu ve isɔvɛ. Le hei, ŋ yeema miŋ sina ndu nyɛkɛndɛi. Mbo chua teleŋndo tau le miŋ sina waŋndo nyɛkɛndɛi. Nduyɛ lende koni i cho ni, te ŋ yeema pɛ miŋ hiou lachi a chaŋyɛi kɛndɛi nɔɔ a Chɛhowa. Hau, wana o wana fee cho kpɔndi kpɔndi. Lelaŋ, vɛɛ naŋ nuuviaa yɛ teleŋndo le miŋ sɔɔŋguu Finya naa kaalaa cho o choo choo niŋndo ikɛi kpɛɛluŋ? Nduyɛ tɔnɔ yɛɛ naŋ sɔla yɛ o hei niŋ?