Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 1

“Wanaa Tosa Nyɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ o Dimi Wo Wa Nda, Nyɛ o Nyɛ Kɛndɛ o Ve Nda Lepɛŋ Te”

“Wanaa Tosa Nyɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ o Dimi Wo Wa Nda, Nyɛ o Nyɛ Kɛndɛ o Ve Nda Lepɛŋ Te”

BOLLE BAABUILE NAALEŊ LE WƆSI 2022: “Wanaa tosa nyɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ o dimi wo wa nda, nyɛ o nyɛ kɛndɛ o ve nda lepɛŋ te.”​—SAM 34:​10.

CHONDII 4 “Chɛhowa Cho Wana Manda Ya wo Ni”

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

Mi Deeve yiyaŋ maa ‘nyɛ o nyɛ kɛndɛ ve ndu lepɛŋ te,’ mi che bɛɛ o wa o teleŋnda kala kalalaŋ niŋ (Tofa pɛl 1-3) *

1. Yɛɛ ndoo komallɛ Deeve?

MI DEEVE nyaanuŋ masaa Sɔɔl kanifuule, ndoo yeema le ndu diyɔɔ. O nyaanɔŋ ndɔ koŋ niŋ, mi yiaaŋ ma nɛi ndu. Okoŋ mbo kua o chiee bɛndoo Nɔbi, mbo kɔ nyuna Ahimɛlɛki le mbo ke ndu beediiyo kpuŋgbaŋ ŋuɛɛnu. (1 Saam. 21:​1, 3) Okoŋ kɔɔli, mi Deeve nda puaa nduaa chɔuwa viaŋnuŋ o buuloo niŋ. (1 Saam. 22:​1) Le yɛɛ Deeve ndoo wa yɛ o kpundɛ koŋ niŋ?

2. Suɛi wɔɔŋ wɔɔŋ kuɛɛ Sɔɔl tosa yɛ? (Saamiɛɛ Tasoo 23:​16, 17)

2 Le mɛɛ waŋnda ndaa sina Deeve tau, nduyɛ mi ndoo sɔla batiuwaa o chɔula bɔɔbɔɔ niŋ yɛ Sɔɔl ndoo paŋala ndu ni. Sɔɔl ndoo sina maa, le mɛɛ o kɛɛ Chɛhowa diikɔŋndo yɛ o faŋa ndu o masaleŋ choo ni, okoŋ mbo hɛli Deeve le mbo wa masaa. (Nuawɔ Saamiɛɛ Tasoo 23:​16, 17.) A koŋ kpou, le mɛɛ Sɔɔl wa masa nduyɛ mbo nɔ puaa chɔuwa tau yɛ, Deeve ndoo nɔ ni mbo nyaanuŋ le halikpeŋ ndoo dii ndu le. Baa Sɔɔl ndoo yiyaŋ pa maa, o nɔla mbo kuuna Mɛlɛka Deeve siiŋguuwo masa? (Aisaya 55:​11) Baabuiyo suu a keŋ okɔɔ le. Kɛ nyɛ naŋ nɔ mi sina wo cho ni maa, Sɔɔl wa ndupila dɔwɔɔ o kpundɔɔ niŋ. Nduyɛ ŋ sina maa, wanaa simul Mɛlɛka wa sɔla batiuwaa kposoŋ te!

3. Yɛɛ Deeve tosa le yɛ, mi che bɛɛ sɔɔŋ palaŋ wa ndu choo?

3 Wana tusiaŋndo Deeve wa ni. Nduyɛ o cho ndupila le siiŋguŋ masa le Isɔluɛi le. Chɛhowa ndoo yulu ndu iso ni. (1 Saam. 16:​1, 12, 13) Le hei, mi Sɔɔl tul ndu leyɛ. Kɛ o bii Chɛhowa tɔɔyaŋ le kpundɛ o wa niŋndo, kɛlɛŋgaa mbo ŋɔɔchiaŋ le nyɛdiaa lepɛŋndo ɔɔ le mɛɛ o wa luaŋ o buululaŋ niŋ yɛ le. Nduyɛ wana che pɛ maa, a teleŋ o wa o viaŋnaŋ o buuloo niŋndo o poonyiaa chondii kɛndɛ kɛndɛi nɔ bolle Baabuile naaleŋ le wɔsi 2022 wo ni aa: “Wanaa tosa nyɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ o dimi wo wa nda, nyɛ o nyɛ kɛndɛ o ve nda lepɛŋ te.”—Sam 34:​10.

4. Nyunala kuɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa, nduyɛ le yɛɛ la cho yɛ la sɔvɛ?

4 Hau, buɛiyaa Chɛhowaa a bɔɔbɔɔ sɔla nyɛdiaa ɔɔ nyɛm nda hauba woŋ te. * Hei cho tonya a teleŋ naa Kolonaa. Nduyɛ a teleŋ “nyɛpalaa bɛndoo,” sɔɔŋ cho chɔɔlu kalu mbo hiou bɛɛ mɛɛ ŋ cho suŋ suŋ yɛ. (Maa. 24:​21) A hei o kɔl, ŋ muliŋ ndɔ nyunala hiɔɔlu laŋ ndaŋ. Laŋ la cho ni: Le yɛɛ naŋ dimi yɛ maa: “nyɛ o nyɛ kɛndɛ” ve Deeve lepɛŋ te? Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ hini kɔl a nyɛ naŋ nɔ wo? Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa cho naa nyɛm naŋ hauba woŋ ke? Nduyɛ, vɛɛ naŋ bɛɛndiaŋ yɛ suŋ suŋ le chilaŋ?

“PƐŊNDE BII YA LE NYƐ O NYƐ LE”

5-6. Vɛɛ Sam 23:​1-6 mala yɛ naa miŋ bii bila nyɛ Deeve ndoo yiyaŋndo, mɛɛ o dimi maa buɛiyaa Chɛhowaa kpou “nyɛ o nyɛ kɛndɛ” ve nda lepɛŋ te?

5 Yɛɛ Deeve ndoo yiyaŋ yɛ mɛɛ o dimi maa buɛiyaa Chɛhowaa kpou, “nyɛ o nyɛ kɛndɛ” ve nda lepɛŋ te? Mɛɛ o wa Sam 23 poonyiaa, mbo soliŋ diomnda pilɛlaŋ ndaŋ kpe kpeku. Nduyɛ diomnda laŋ la mala naa miŋ bii nyɛ ndoo yiyaŋndo bila. (Nuawɔ Sam 23:​1-6.) Mbo kandu a diomndaŋ ndaŋ aa: “Mɛlɛka Yaawɛɛ, ndu cho wana manda ya wo ni, mɛɛ wana mandaa lasaa o manda nuaa saa yɛ. Lelaŋ pɛŋnde bii ya le nyɛ o nyɛ le.” O sɔɔŋ cho lachi woŋ niŋ, mbo suaa a sɔɔŋ sɔvɛ chuu naa tɔnɔ kpeekpeiyo woŋ okɔɔ. Nduyɛ, mbo chɔm vɛlɛ salala o tuei yeela laŋ, mɛɛ o chɛl mi Chɛhowa wa wana ndɔ mandaa. Mbo dimi maa, mi Chɛhowa “chɔm [ndu] mɛɛ [o] tosa nyɛ cho sakpo ndu o hɔl lo yɛ.” Mbo hiau lachi a Deeve malaa o teleŋnda kɛndɛlaŋ a o la wɔɔŋndaŋ niŋ. Nduyɛ mi Deeve sina kpendekele maa, sɔɔŋ palaŋ wa ndu wa komallo, mi che bɛɛ yoomu ndɔɔ wa Chɛhowa o ba mɛɛ wana mandaa lasaa kua nuaa a saa nduaa “o bil puiyaa” yɛ. Lepum mi ndoo tambu kɔl tau, nduyɛ mi kɔl ndɔ tambɛiyo ndoo wa mɛɛ waŋndo wa nuaa “keekoo o kpundɛlaŋ niŋ” yɛ. O faŋaŋ okoŋ kɔɔli, ndoo nɔ vɛlɛ yaamɔɔwa tau. Kɛ mbo dimi maa le mɛɛ Chɛhowa wa wana ndɔ mandaa yɛ, “siooŋii ve [ndu] maa nyɛ cho [ndu] yɔnɔŋ te.”

6 Mɛɛ, ɔɔ mulioo le nyunaa hoo: Le yɛɛ naŋ dimi yɛ maa: “nyɛ o nyɛ kɛndɛ” ve Deeve lepɛŋ te? Ndu cho ni maa, o nɛi iMɛlɛkayaa choo, Deeve ndoo nɔ nyɛ o nyɛ ndoo mala ndu le mbo lo o chaŋyɛi kpɛɛluŋnde niŋ a Chɛhowa. Kɔl kɛndɛ ndɔɔ ndoo tolnuŋ o nyɛm kiɔɔŋ choo le. Ndoo hini kɔl a nyɛ o nyɛ Chɛhowa wa ndu kioo. Nduyɛ nyɛ wa o sɔvɛ o yoomu ndɔɔ niŋndo wa salala Mɛlɛka dɔu ndu, a manda o wa ndu wo ni.

7. A mɛɛ Luku 21:​20-24 dimi yɛ, simul yɛɛ ndoo komallɛ Kilisiɔŋaa wa Chudiaa o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋnda?

7 O diomnda Deeve laŋ niŋ, mbo chɔm kpendekele maa ŋ nɔ miŋ kɛsi nyɛm kiɔɔŋ nyɛ tasoo o yoomula naalaŋ niŋ te. Mi che bɛɛ miŋ naŋ kɔl te ŋ sɔla pɛ nyɛm kiɔɔŋ, kɛ ŋ nɔ miŋ kɛsi muŋ nyɛ tase o yoomula naalaŋ niŋ te. Hei Kilisiɔŋaa wa Chudiaa o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋnda ndaa nɔ ni ma bii bila. (Nuawɔ Luku 21:​20-24.) Mi Chiisu sila nda maa teleŋ cho fuuluu, “mi puaa chɔuwa huŋ balu Chulusalɛm.” Nduyɛ maa te keŋ ndii yɔŋnuŋ pɛ, ndaa nɔ ma “kandu nyaanɔŋndo o pemboŋ choo.” Keŋ wa nda mala mi ndaa sɔla chindaa. Kɛ a wa nyɛ o nyɛ mɛi kɔɔli. O wɔsiŋ hiou woŋ niŋ, mi Bandu Mɛŋgɛlaa dimi aa: “Ndaa nɔ ma mɛi kpelela ndalaŋ, chiee ndaa, nyɛm kɛŋ ndaŋ a chiɛila ndalaŋ. Mi che bɛɛ nyɔɔŋ ŋtiŋ wa ŋ sɔvɛ le nda, kɛ laalaŋ ndaa nɔ o Chɛhowa niŋ maa o cho nda manda nduyɛ mbo mala nda wo tosa ni, ma kɛsi piɛile ndɔleŋ nyɛ tase o yoomula ndalaŋ niŋ.”

8. Suɛi sɔvɛ kuɛɛ naŋ pɛɛku yɛ Kilisiɔŋaa wa Chudiaa o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋnda o ba?

8 Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ Kilisiɔŋaa wa Chudiaa o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋnda o ba? Mi Bandu Mɛŋgɛlaa naŋ laŋga soo a ndu okɔɔ wo chɔɔlu dimi aa: “O chilaŋ niŋ, simultaŋ la cho naa komal le miŋ chɔm nyɛ cho o sɔvɛ o yoomu naa niŋndo. Baa nyɛm kiɔɔŋ ɔɔ lo lechoo naa o Mɛlɛka lo le pioŋɔɔ sɔlaa? A tonya, te mɛɛlula chieeŋndo la fuuluu pɛ, naapum simulta kala kalalaŋ la cho naa komal, nduyɛ ŋ nɔ niŋ miŋ soliŋ sala. Ŋ nɔ niŋ miŋ wa a bɛɛndiaŋ le nyɛ o nyɛ tosaa, mɛɛ Kilisiɔŋnda o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ a mal Chudiaa ma nyaanuŋ nda tosa yɛ.” *

9. Vɛɛ sila Pɔɔl ndoo ke Hibuluiya wo dɛɛniaa yɛ naa kɔltaŋ?

9 Yiyaŋndɔ mɛɛ i wa ikala le mi Kilisiɔŋnda haa ndaa mal nyɛ o nyɛ ndaa nɔ, okoŋ ma kɔ kila chaltaŋ o fonda cheleŋ yɛ? Ndaa nɔ ma laalaŋ maa Chɛhowa wa nda ke nyɛ o nyɛ ndaa hauba. Kɛ nyɛ cheleŋ wa o ndoo tiuba mbo mala nda wo. Wɔsilaŋ la ŋuɛɛnu tuupa mi Luomaŋnda huŋ balu Chulusalɛm, mi kiilanɔɔ Pɔɔl ke Hibuluiya sila sɔvɛ sɔviɔɔ. Mbo dimul nda aa: “La kaala kaniei o yoomu nyaa niŋ te. La hini kɔl a nyɛm nya nɔ woŋ. Kanifuule, Mɛlɛka pila dimi aa: ‘Fɛɛŋ bɛɛ I mel num te, nduyɛ fɛɛŋ bɛɛ I feŋaŋ num kɔɔli le.’ Le hei, ŋ cho simul kɔl miŋ dimi aa: ‘Chɛhowa mala ya ni. Lelaŋ siooŋii bii ya le. Yɛɛ wanachioo nɔla yɛ mbo tosal la?’” (Hibu. 13:​5, 6) Hei ve ikala le Kilisiɔŋaa ndaa dɔu sila Pɔɔl wo hoo o wali niŋ, le yoomu ndaa tosaa tɛtɛlɛ te ndaa kuɛ pɛ o foŋndaŋ nda sɛnɛiyo le. Ndaa nɔ ma laalaŋ kɛsɛ maa Chɛhowa wa nda mala mi ndaa sɔla nyɛm nda hauba woŋ. Nduyɛ naa bɛɛ hau, diomnda Pɔɔl laŋ la tiuba mi la mala naa miŋ laalaŋ kɛsɛ maa, Chɛhowa tiuba mbo ke naa nyɛm naŋ hauba woŋ.

“LA HINI KƆL A NYƐM NYA NƆ WOŊ”

10. Yɛɛ Pɔɔl ndoo sina yɛ?

10 Mi Pɔɔl ke Timoti sila waa nuaa, nduyɛ sila koŋ piiliaŋ naa hau kpou. Mbo poonyiaa aa: “Lelaŋ, te ŋ nɔ pɛ nyɛdiaa a nyɛ chuɛɛnaŋndo, ŋ nɔ miŋ hini kɔl a muŋ.” (1 Timo. 6:​8) Baa hei sim ni maa, ŋ nɔ miŋ de nyɛdiaa kɛndɔɔ, miŋ nɔ naa hiniaa sɔviaa, nduyɛ miŋ pendu nyɛlaŋ lepum te? Sako. O cho keŋ te Pɔɔl ndoo yiyaŋ te. Nyɛ ndoo yiyaŋndo cho ni maa, ŋ nɔ miŋ hini kɔl a nyɛ o nyɛ naŋ nɔ. (Filipi. 4:​12) Pɔɔl ndoo sina hei kpendekele. Nduyɛ naa bɛɛ nɔ miŋ sina maa, chaŋyɛi naŋ nɔ a Mɛlɛka ve nɔ ni mii wa nyɛ sɔviɔɔ o yoomula naalaŋ niŋ, o cho nyɛm kiɔɔŋ te.—Haba. 3:​17, 18.

Wɔsila 40 Isɔluɛiya chua o lɛŋnde polteŋ niŋndaŋ, “nyɛ o nyɛ kɛndɛ o ve nda lepɛŋ te.” Baa naa bɛɛ hini pa kɔl a nyɛm naŋ nɔ suŋ suŋndoŋ? (Tofa pɛl 11) *

11. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o diomnda Muuse dimul Isɔluɛiya laŋ niŋ, te o hiŋ pɛ a kɔl hiniaa okɔɔ?

11 Nyɛm naŋ yiyaŋ maa ŋ yeema woŋ, ve nyɛ pilɛ a nyɛ Chɛhowa sina maa ŋ yeema wo le. Tofawɔ nyɛ Muuse dimul Isɔluɛiya wo mɛɛ nda chii wɔsilaŋ 40 o lɛŋnde polteŋ niŋ. Mbo dimul nda aa: “Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka nyaa o dɔu nya sala o nyɛ o nyɛ niŋ nya tosa. Balɔɔ nya wa hoo o lɛŋnde polte bɛnduleŋ ndeŋ niŋ ndo kpou, ndu wa nya mandaa ni. Wɔsila bele-hiɔɔlula nya chii laŋ o lɛŋnde polteŋ ndeŋ niŋ ndaŋ kpou, Mɛlɛka Yaawɛɛ, Mɛlɛka nyaa o wa a nya latulu. Nduyɛ nyɛ o nyɛ o ve nya lepɛŋ te.” (Ditɔnɔ. 2:​7) O wɔsiŋ 40 muŋ niŋ, mi Chɛhowa ndoo ke Isɔluɛiya manɛiyo. Nduyɛ mbo tosa a sabu nyɛla nda fula Ichipi laŋ, o kɛ kɛ siɔŋ te. (Ditɔnɔ. 8:​3, 4) Mi che bɛɛ Isɔluɛiya apum ndaa hini kɔl a nyɛ Chɛhowa wa nda tosallo wo le, kɛ mi Muuse loonuŋ nda maa, nyɛ o nyɛ ve nda lepɛŋ te. Mi Chɛhowa naŋ kɔl tau te ŋ hini pɛ kɔl a nyɛm naŋ nɔ woŋ, miŋ chɔm balika melaa le nyɛm o ke naa woŋ, nduyɛ miŋ che muŋ maa salaa o cho naa koŋ dɔwɔɔ ni.

NƆ TIINDAŊNDO MAA CHƐHOWA CHO NUM KE NYƐM Ŋ HAUBA WOŊ

12. Yɛɛ chɔm yɛ maa Deeve ndoo dou tiindaŋndo o ndupila niŋ te?

12 Mi Deeve sina maa mi Chɛhowa chɔm wanaa kaala ndu wa lo lechoo wo, nduyɛ mbo ke nda nyɛm nda hauba woŋ. Teleŋ o poonyiaa Sam 34 wo, yoomu ndɔɔ wa o kpundɔɔ niŋ. Kɛ le mɛɛ ndoo nɔ tiindaŋndo o Chɛhowa niŋ yɛ, mbo sina kɛsɛ maa mi ‘maalikɛiyaa Chɛhowaa manda wanaa nduaa.’ (Sam 34:​7) Naapum, tuuwo Deeve wa manda maalikɛiyaa Chɛhowaa manda naa wo, a mɛɛ sovɛiya manda tanda ndaa yaamɔɔwa luei leniŋ te yɛ ni. Ndoo nɔ kɔl simulaa tau le chɔuwo, nduyɛ mi Chɛhowa dimul ndu maa o cho ndu siiŋguu masa. Kɛ o dou tiindaŋndo o ndupila niŋ le hei, ɔɔ le mɛɛ ndoo chaa fandaa a muɛi soliŋndo kpeku le yaamɔɔwa yomɔɔ yɛ le. (1 Saam. 16:​13; 24:​12) Ndoo nɔ tiindaŋndo o Mɛlɛka niŋ, nduyɛ ndoo sina maa ‘wanaa nɔ siooŋii Mɛlɛka Yaawɛɛ ve wa, mandaa maalikɛiyaa Mɛlɛkaa manda nda ni.’ I cho tonya maa ŋ ve Chɛhowa kɔl le mbo tosa kaamaa le naa mandaa le, kɛ ŋ sina maa wana o wana dɔu tiindaŋndo o ndu niŋ pɛ, o cho hunɔɔ yoomu fafɛɛŋndo sɔla o yɔŋ bɛɛ mbo sɔla piɔmndo.

A teleŋ nyɛpalaa bɛndoo, Kɔɔki o Lɛŋnde Makɔkileŋ niŋ, cho wa naa delɔɔ choo o chiɛila naalaŋ niŋ. Kɛ ŋ nɔ miŋ nɔ tiindaŋndo maa, Chiisu a maalikɛiyaa nduaa cho wa chɔɔ nyɛ cho wa yɔŋnɔŋndo wo, nduyɛ maa a cho naa manda (Tofa pɛl 13)

13. Te Kɔɔki o Lɛŋnde Makɔkileŋ niŋ huŋ del naa pɛ choo, le yɛɛ o yiyaŋ yɛ niŋ maa ŋ nɔ wana mandaa le, nduyɛ le yɛɛ ŋ nɔ miŋ yɔŋ isiooŋ te? (Tofa fotueiyo o kɔɔ.)

13 O chilaŋ niŋ, tiindaŋ naŋ nɔ o Chɛhowa niŋ le naa mandaa wo, cho luɛiyɔɔ o tofaa bɛŋgu. Te Kɔɔki o Lɛŋnde Makɔkileŋ niŋ, ndu cho yɛ lɛŋii chuuŋgiaŋ niŋ diompilɛ ve ni, huŋ del naa pɛ choo, yoomula naalaŋ la cho wa o kpundɔɔ niŋ. Ŋ nɔ miŋ nɔ tiindaŋ kala kalaa maa Chɛhowa tiuba mbo manda naa, nduyɛ maa o cho naa piŋi. Waŋnda haa yiyaŋ niŋ maa, ŋ cho ko mɛɛ saa wa nuaa a nɔ wana mandaa le yɛ. (Isi. 38:​10-12) A teleŋ koŋ, ŋ nɔ niŋ nyɛm chɔu le, nduyɛ ŋ ve niŋ a bɛɛndiaŋ le kɔlaŋ o chɔu le. Le hei, waŋnda haa yiyaŋ niŋ maa, i wa niŋ tɛtɛlɛ le naa tiuwo ba. Kposoŋ bɛɛ a chi niŋ nyɛ laalaŋ naa mala niŋ naa a teleŋ koŋ le chɔɔ wo le. Ndu cho ni, maalikɛiya o waalaŋ niŋ a cho wa a bɛɛndiaŋ le wanaa Mɛlɛkaa mandaa a le nda chiindiaa wa. I cho tonya maa, waŋnda haa bii niŋ hei bila le. Kɔndɔfillo cho nda biyɔɔ te a che pɛ mi puaa chɔuwaa kpaayaa bɛnduaa o choo choo niŋ, huŋ wa nda chɔulabaa le naa piŋioo!—Sɔɔŋ. 19:​11, 14, 15.

BƐƐNDIAŊ SUŊ SUŊ LE CHILAŊ

14. Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa suŋ suŋ le miŋ bɛɛndiaŋ le chilaŋ?

14 Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa suŋ suŋ le miŋ bɛɛndiaŋ le chilaŋ? I tasei, ŋ nɔ miŋ nɔ yiyaŋ kpeŋkpeŋ ndo a nyɛm kiɔɔŋ okɔɔ. Kanifuule ŋ nɔ miŋ sina maa paale wa niŋ, mi nyɛm kiɔɔŋ muŋ hɛluŋ naa. Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ hini kɔl a nyɛm naŋ nɔ suŋ suŋndoŋ, nduyɛ miŋ naŋ kɔl a chaŋyɛi naŋ nɔ a Chɛhowa ve. Te ŋ sina pɛ Mɛlɛka naa nyɛkɛndɛi, keŋ cho naa mala miŋ chɔɔlu tiindaŋndo nɔ maa o tiuba mbo piŋi naa te Kɔɔki o Lɛŋnde Makɔkileŋ niŋ huŋ del naa pɛ choo.

15. Yɛɛ ndoo yɔŋnuŋ yɛ Deeve o feleŋgɔyɛi nduɛi niŋ le chɔmndo maa Chɛhowa mel ndu le?

15 Yiyaŋndɔ a nyɛ cheleŋ mala Deeve, nduyɛ naa bɛɛ mbo mala naa hau le bɛɛndiaŋndo le tɔɔndaŋnda cho naa komal o chilaŋ niŋndaŋ okɔɔ. Mbo dimi aa: “La huŋ naa Mɛlɛka Yaawɛɛ chua mi la che mɛɛ o cho wana kɛndɛ yɛ. Wanaa huŋ naa ndu chua le nda mandaa wa a pɛl tɔnɔɔ.” (Sam 34:​8) Diomnda Deeve dimilaŋ ndaŋ la chɔm maa, ndoo nɔ tiindaŋndo o mala Chɛhowaa niŋ. Mi ndoo dɔu tiindaŋ ndɔɔ o Chɛhowa niŋ teleŋ o teleŋ, nduyɛ Chɛhowa mel ndu le. Teleŋ o wa feleŋgɔnɔ wo, mbo simul Koolaya kuubanɔ chɔu Filitiaŋnda le sɔŋgɔɔ. Nduyɛ mbo dimul ndu aa: “Paale hauleŋ Mɛlɛka Yaawɛɛ o cho ya kpaayaa ke mi dii num.” (1 Saam. 17:​46) Okoŋ kɔɔli, Deeve wa wallo o chiɛi lemasaa niŋ, mi Sɔɔl kindiŋ teleŋnda bɔɔbɔɔ le ndu diyɔɔ. Kɛ Chɛhowa wa a Deeve latulu. (1 Saam. 18:​12) Le mɛɛ Chɛhowa ndoo mala niŋ Deeve o paandoo niŋ yɛ, ndoo sina maa o cho ndu vɛlɛ mala o kpundɛ koŋ niŋ.

16. Yɛɛ cho yɛ naa mala le miŋ hiou lachi a Chɛhowa tiindaŋndo, nduyɛ miŋ che mɛɛ o mala naa yɛ?

16 Te ŋ hiou pɛ lachi a Chɛhowa tiindaŋndo le mbo manda naa suŋ suŋ, keŋ cho naa mala miŋ tiindaŋ maa o nɔla mbo piŋi naa o chilaŋ niŋ. Laalaŋndo a sɛmbɔɔ yeemaŋ naa o ba ni le miŋ tiindaŋ Chɛhowa, nduyɛ miŋ nyuna wana naa bɛndoo le mbo ke naa teleŋndo le kɔlaŋ o bɔŋaŋnda naalaŋ, bɔŋaŋnda ibuŋgalaŋ a o la bɛndaŋ, vɛlɛ miŋ nyuna ndu le mbo ke naa palɛi ipum, le halikpeŋ miŋ nɔ teleŋndo tau le kɔlaŋ o wali pollo niŋ. Te o yɔŋ yɛ mbo kɛɛ, nduyɛ mbo dimi maa te ŋ yeŋ ndu lani le, o cho naa soli o wallo niŋ? Baa ŋ cho pa nɔ laalaŋndo maa fɛɛŋ bɛɛ Chɛhowa mel niŋ naa le, nduyɛ maa teleŋ o teleŋ o cho naa nyɛm naŋ hauba woŋ ke? (Hibu. 13:​5) Sɔɔŋ yɔŋnaŋ wanaa bɔɔbɔɔ cho hau o wali lɔɔlɔɔ wo niŋnda chɔm mɛɛ Chɛhowa mala nda, a teleŋ ndaa yeema malaa wo yɛ. A tonya, wana lo o lediomndo Chɛhowa cho ni.

17. Bolle Baabuile kuɛɛ le cho yɛ bolle Baabuile naaleŋ le wɔsi 2022, nduyɛ le yɛɛ le cho yɛ le sɔvɛ?

17 Te ŋ tiindaŋ pɛ Chɛhowa, ŋ nɔ sabu o sabu le siooŋnde nɔɔ le nyɛ cho yɔŋnuŋ o chilaŋ niŋndo le. Te ŋ kɛɛsiaŋ pɛ o kɔl le hɛnaŋ ndɔɔ kɛsioo nyɛ tase o yoomu naa niŋ, fɛɛŋ bɛɛ o mel naa le. Le naa mala miŋ bɛɛndiaŋ le simulta cho naa komal o chilaŋ niŋndaŋ, Dialii Kuumbaŋ Choo Ve hɛli Sam 34:​10 le mi le wa bolle Baabuile naaleŋ le wɔsi 2022. Le dimi aa: “Wanaa tosa nyɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ o dimi wo wa nda, nyɛ o nyɛ kɛndɛ o ve nda lepɛŋ te.”

CHONDII 38 O Cho Num Kpaayaa Ke

^ pɛl. 5 Bolle Baabuile naaleŋ le wɔsi 2022 fula o Sam 34:​10 niŋ. Le dimi aa: “Wanaa tosa nyɛ Mɛlɛka Yaawɛɛ o dimi wo wa nda, nyɛ o nyɛ kɛndɛ o ve nda lepɛŋ te.” Buɛiyaa Chɛhowaa a bɔɔbɔɔ nɔ nyɛsɔlaa ɔɔ nyɛm kɛ tau le. Mɛɛ le yɛɛ naŋ dimi yɛ maa, “nyɛ o nyɛ kɛndɛ o ve nda lepɛŋ te”? Vɛɛ bolle Baabuileŋ biyɔɔ bila suŋ suŋ, mala yɛ naa miŋ bɛɛndiaŋ le sɔɔŋ palaŋ komal naa niŋ o chilaŋ niŋndo?

^ pɛl. 4 Tofa “Nyunala Wanaa Nua o Yaula Naalaŋ Niŋnda” o Bandu Mɛŋgɛlaa hoo niŋ, Tapioo 15, 2014.

^ pɛl. 8 Tofa Bandu Mɛŋgɛlaa le Bukuloo 1, 1999, peele 19.

^ pɛl. 54 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: A teleŋ Deeve wa masaa Sɔɔl nyaanɔŋndo nduyɛ mbo wa o viaŋnaŋ o buuloo niŋndo bɛɛ, mbo chɔm balika melaa le nyɛ Chɛhowa wa ndu tosallo wo.

^ pɛl. 56 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Teleŋ Isɔluɛiya mal Ichipi wo, mi Chɛhowa ndoo ke nda manɛiyo, nduyɛ nyɛla ndalaŋ la siɔŋ te.