Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 3

Yɛɛ Naŋ Pɛɛku yɛ o Chaŋ Chiisu wo Niŋ?

Yɛɛ Naŋ Pɛɛku yɛ o Chaŋ Chiisu wo Niŋ?

“Mi mɛmiaŋ ma tual Chiisu kpasu kpasu.”​—CHƆŊ 11:​35.

CHONDII 17 “I Yeema”

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1-3. Sɔɔŋ kuɛɛ tosa yɛ miŋ chaŋ, nduyɛ miŋ tusi mɛmiaŋ kpasu kpasu?

A LOONUŊ teleŋ mɛɛlaa ŋ chaŋndo? Teleŋnda bɔɔbɔɔ, miŋ tusi mɛmɛma kɔl kɛndiaŋ. Kɛ lepum miŋ chaŋ le mɛɛ kɔllo wa naa o tambɛi yɛ. Le tamaseliiyo, miŋ chaŋ te wana naŋ kaala wo vi pɛ. Mi ndepilɛnɔ pilɛ Amɛlika diolaŋ Lɔlila dimi aa: “Lepum, mi yaa chaŋ tau te yaa yiyaŋ pɛ a piɔm chua nuu okɔɔ. Nduyɛ mi yaa yiyaŋ maa nyɛ o nyɛ nɔla mbo ke ya kɔl dɛɛniaa le. O teleŋnda waa nuaa niŋ, mi yaa yiyaŋ maa pesiŋ bɛɛ I nɔla miŋ biunuŋ kɔl tambɛi koŋ te.” *

2 Lepum miŋ chaŋ, nduyɛ miŋ tusi mɛmiaŋ le sabula cheleŋ. Mi ndepilɛnɔ kɔɔfanɔ pilɛ Chepaŋ diolaŋ Hilomi dimi aa: “Lepum, te I kuɛ pɛ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo kɛ mi waŋnda kɛɛ le ya nilaŋ yaŋɔɔ, mi keŋ tosa mi chaŋ tau. Nduyɛ mɛmiaŋ ma wa ya o hɔl, mi nyuna Chɛhowa le mbo mala ya mi saaluŋ wana yaŋ ya nilaŋ ndo.”

3 Baa sɔɔŋ waa nuaa komal num niŋ pa? Naa a bɔɔbɔɔ ŋ komal naa niŋ. (1 Pitɛ 5:​9) Naa kpou yeema miŋ piɛi Chɛhowa “a kɔl kɛndɛ.” Kɛ te wana naŋ kaala wo sɔla pɛ piɔmndo, mi suɛi kɔl tambɛiye ɔɔ mi suɛi kindilɛi luei lo lechoo naa o tofaa bɛŋgu ve komal naa pɛ, miŋ chaŋ tau. (Sam 6:​6; 100:​2) Yɛɛ mala yɛ naa miŋ biunuŋ o sɔɔŋ waa nuaa niŋ?

4. Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ?

4 Ŋ tiuba miŋ pɛɛku o tamasi Chiisu wo niŋ. Lepum, mi sɔɔŋ pum muŋ komal ndu, nduyɛ mi ndoo chaŋ okoŋ mbo ‘tusi mɛmiaŋ kpasu kpasu.’ (Chɔŋ 11:​35; Luku 19:​41; 22:​44; Hibu. 5:​7) Ŋ yaasiaŋndɔ sɔɔŋ muŋ ŋpum. Nduyɛ te ŋ wa muŋ pɛ yaasiaa, ŋ cho chɔ nyɛ naŋ pɛɛku leniŋndo. Ŋ cho vɛlɛ yaasiaa nɛila mala naa miŋ biunuŋ ndo te sɔɔŋ tosa miŋ chaŋ ndoŋ komal naa pɛ.

MI CHIISU CHAŊ LE MƐƐ NDOO BUULAŊ A CHAAŊAA NDUAA OKƆƆ YƐ

Maa Chiisu, dɛɛniaa wanaa cho mɔnɛi biyɔɔ wa kɔltaŋ (Tofa pɛl 5-9) *

5. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ a Chiisu okɔɔ o Chɔŋ 11:​32-36 niŋ?

5 A teleŋ lesiallo o wɔsi 32 niŋ boondii Chiisu ve, mi Chiisu chaaŋ ndɔ kɛndɛ kɛndɔɔ Lasalɔɔ del a naa, nduyɛ mbo sɔla piɔmndo. (Chɔŋ 11:​3, 14) Lasalɔɔ ndoo nɔ yemaa a ŋiɔɔŋ. Meele nda Mata. Nduyɛ Chiisu ndoo kaala yuŋgoo hoo tau. Mi Meele nda Mata tambu kɔl tau le mɛɛ yema nda ndoo vi yɛ. Bɛtani Lasalɔɔ wa ni nda yemaa nduaa. Nduyɛ mɛɛ o vi, mi Chiisu kua loŋ. Mɛɛ Mata tuei maa Chiisu wa hunɔɔ o chiee ndaa niŋ, mbo nyaanuŋ chɔ chɔ o ndu lo. Yiyaŋndɔ mɛɛ o wa a kɔl tambɛiyo yɛ mɛɛ o dimi aa: “Masanɔɔ, te num oo wa naŋ pɛ, yema nuu ve wu le.” (Chɔŋ 11:​21) Teleŋ biŋgi okoŋ kɔɔli, mɛɛ Chiisu che Meele nda acheleŋnda chaŋndo, mi ndu bɛɛ ‘tusi mɛmiaŋ kpasu kpasu.’—Nuawɔ Chɔŋ 11:​32-36.

6. Le yɛɛ Chiisu chaŋ yɛ mɛɛ Lasalɔɔ sɔla piɔmndo?

6 Le yɛɛ Chiisu ndoo chaŋ yɛ? Mi yauwo hoo, “Insight on the Scriptures” dimi aa: “Le mɛɛ Lasalɔɔ chaaŋ ndɔ vi, nduyɛ mi yemaa nduaa wa mɔnɛi biyɔɔ yɛ, Chiisu chaŋ ni nduyɛ mbo ‘tusi mɛmiaŋ kpasu kpasu.’” * Naapum, Chiisu wa yiyaŋndo a nyɛ nɛiyaa wa Lasalɔɔ choo teleŋ o wa a naa wo, nduyɛ a mɛɛ o wa sinaŋndo yɛ mɛɛ o sina maa o cho suŋ piɔmndo sɔla. I cho kpendekele maa, mɛɛ Chiisu che Mata nda Meele chaŋndo le piɔm yema nda wo, mi ndu bɛɛ tusi mɛmiaŋ kpasu kpasu. Te o yɔŋ pɛ maa chaaŋ num kpɛɛluŋndo ɔɔ wanayɛi numnde sɔla niŋ piɔmndo, mɛɛ num bɛɛ kɔl tambɛi waa nuaa komal num niŋ. Ŋ tofaŋndɔ sɔɔŋ ŋgaa ŋ naŋ pɛɛku o bundɛi hei niŋndo.

7. Mi Chiisu chaŋ mɛɛ chaaŋ ndɔ sɔla piɔmndo. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o hei niŋ a Chɛhowa okɔɔ?

7Chɛhowa sina mɛɛ ŋ cho sinaŋndo yɛ. Chiisu ‘kpeekpei cho velaŋ Finya ndɔ wo’ ni. (Hibu. 1:​3) Mɛɛ Chiisu chaŋ le mɛɛ Lasalɔɔ sɔla piɔmndo yɛ, mbo chɔm kpendekele mɛɛ Finya ndɔ sinaŋ yɛ te wana naŋ kaala wo vi pɛ. (Chɔŋ 14:​9) Te o yɔŋ pɛ maa wana ŋ kaala wo sɔla piɔmndo, mɛɛ nɔ tiindaŋndo maa, Chɛhowa cho ko num chɔɔ mɔnɛi biyɔɔ le, kɛ o cho sinaŋndo mɛɛ ŋ cho sinaŋndo yɛ. Nduyɛ o nɔ yeemɛi le num kɔl dɛɛniaa kioo.—Sam 34:​18; 147:​3.

8. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ nɔ laalaŋndo maa Chiisu cho hunɔɔ wanaa naa kaalaa vi wa miŋgi yoomu?

8Chiisu nɔ yeemɛi le wanaa naa kaalaa vi wa miŋgioo yoomu. Mɛɛ o chaŋ le piɔm Lasalɔɔ wo, mbo dimul Mata aa: “Yema num cho miiŋgu yoomu.” Nduyɛ mi Mata laalaŋ nyɛ Chiisu ndoo dimul ndu wo. (Chɔŋ 11:​23-27) Le mɛɛ Mata wa Chɛhowa piɛiyo yɛ, naapum ndoo sina a mɛɛ Ilaacha nda Ilaasia ndaa miŋgi waŋnda yoomu o paandoo niŋ yɛ okɔɔ. (1 Masaa. 17:​17-24; 2 Masaa. 4:​32-37) Nduyɛ, naapum mbo tuɛi a mɛɛ Chiisu ndoo miŋgi niŋ waŋnda yoomu yɛ okɔɔ. (Luku 7:​11-15; 8:​41, 42, 49-56) Num bɛɛ nɔ tiindaŋndo maa, a cho vɛlɛ wanaa num aa kaalaa vi wa chɔ. Mɛɛ Chiisu chaŋ le mɛɛ Lasalɔɔ chaaŋ ndɔ sɔla piɔmndo yɛ, mi keŋ chɔm kpendekele maa o nɔ yeemɛi le wanaa vi wa hunɔɔ miŋgioo yoomu.

9. Vɛɛ ŋ dɛɛniaa yɛ wanaa cho mɔnɛi biyɔɔ wa kɔltaŋ maa Chiisu? Chɔmndɔ tamaseliiyo.

9Dɛɛniaa wanaa cho mɔnɛi biyɔɔ wa kɔltaŋ. Chiisu cheŋ ko a Mata nda Meele latulu le, kɛ mbo yaŋ nda nilaŋ nduyɛ mbo dimul nda diomnda kɔl dɛɛniaalaŋ. Naa bɛɛ nɔ miŋ tosa nyɛ pilɛ koŋ kpe. Mi Daŋ bɛndu kunda pilɛ o Ɔsiteeliaa niŋ dimi aa: “Mɛɛ laa nuu vi, yaa yeema bɔɔ kɔl dɛɛniaa. Mi puaapiliaa bɔɔbɔɔ a laandaa ndaa yɔŋguŋ wulee le ya nilaŋ yaŋɔɔ. Mi ndaa chɛl la mi chaŋ, nduyɛ keŋ ndii tɛɛmbuu nda kɔl te. Mi ndaa mala ya vɛlɛ o nɛila cheleŋ niŋ. Mɛɛ mɔmbil nuu tɔɔ, piinduulaŋ a yauwo cho nuaa yɛ. Nduyɛ teleŋnda bɔɔbɔɔ, mi ndaa piɛi a ya latulu. Ma chɔm ya maa chaŋyaŋ kpeekpeiyoŋ nda cho ni. Nduyɛ maa ‘wana numndo ndu, te a sɔla dɛnɛ palaa pɛ, dɛnɛ ndɔ palaa o wa ni.’”—Pulɔ. 17:​17.

MI CHIISU CHAŊ LE MƐƐ NDOO BUULAŊ A WANAA NDA CHIƐƐLIAŊNDA YƐ

10. A mɛɛ Luku 19:​36-40 dimi yɛ, yɛɛ yɔŋnuŋ yɛ mɛɛ Chiisu sɔɔŋguu Chulusalɛm chiee lekɔɔ, nduyɛ yɛɛ o tosa yɛ okoŋ kɔɔli?

10 A Nisaŋ 9, wɔsi 33 ve boondii Chiisu ve, mi Chiisu kua Chulusalɛm. Nduyɛ mɛɛ o sɔɔŋguu Chulusalɛm chiee lekɔɔ, mi waŋnda wa kolalaŋ pɛŋgɛliaa ndu lachi le ndu bɛɛleŋ kioo maa Masa nda. Teleŋ kɔl kɛndɔɔ pila wa koŋ ni. (Nuawɔ Luku 19:​36-40.) Le hei, buɛiyaa Chiisu wa ve nyɛ yɔŋnuŋ okoŋ kɔɔli wo kɔl te. Baabuiyo dimi aa: “Mɛɛ [Chiisu] sɔɔŋguu Chulusalɛm chiee lekɔɔ mbo cha chioo, mbo chaŋ le ndu.” A mɛmiaŋ o hɔl, mbo chɔm kpundɛ wa suŋ Chulusalɛm komallo.—Luku 19:​41-44.

11. Le yɛɛ Chiisu chaŋ yɛ le wanaa wa Chulusalɛm nda?

11 Mi Chiisu chaŋ le wanaa wa Chulusalɛm nda kanifuule, mi che bɛɛ wanaa kaŋ wa a kɔl kɛndɛ, kɛ ndaa chɛl niŋ kposoŋ ma yaŋ nilaŋ o yooŋgu kɛndɛ leMasaa le. Fulamakɔɔlioo wa wa ni, Chulusalɛm wa tambei sɔla, nduyɛ mi ndaa kuɛ a Chuuwaa wa lo yoomu wa o chɛleŋ niŋ. (Luku 21:​20-24) Nduyɛ a mɛɛ Chiisu dimi yɛ kpeekpei i yɔŋnuŋ ni. Mi waŋnda haa a bɔɔbɔɔ kɛɛ ndu. O fondaŋ ŋ cho wo, yɛɛ waŋnda tosa yɛ te a tuei pɛ yooŋgu kɛndɛ leMasaa? Te o yɔŋ pɛ maa a bɔɔbɔɔ chɛl tonya cho o Baabuiyo niŋndo le, mɛɛ yɛɛ ŋ pɛɛku yɛ o chaŋ Chiisu chaŋ le wanaa nda chiɛɛliaŋnda wo niŋ? Ŋ tofaŋndɔ sɔɔŋ kulloŋ ŋgaa.

12. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ a Chɛhowa okɔɔ o chaŋ Chiisu chaŋ le wanaa nda chiɛɛliaŋnda wo niŋ?

12Chɛhowa buulaŋ le waŋnda chieeya. Mɛɛ Chiisu chaŋ le wanaa nda chiɛɛliaŋnda, mi keŋ chɔm naa kpendekele mɛɛ Chɛhowa buulaŋ le waŋnda chieeya yɛ. Baabuiyo dimi aa: “Chɛhowa . . . yeema mi wana o wana sɔla tambei le. Kɛ o yeema mi waŋnda kpou mal yɔŋnda ndala wɔɔŋndaŋ.” (2 Pitɛ 3:​9) Hau, naa bɛɛ chɔm maa ŋ kaala wanaa naŋ chiɛɛliaŋnda te ŋ soliŋ pɛ sala le sɛmbɔɔ dɔwɔɔ le nda kɔltaŋ pilaŋndo a yooŋgu kɛndɔɔ.—Maa. 22:​39. *

Maa Chiisu, tosa yɛlɛmiaalaŋ a mɛɛ ŋ dimi yooŋgu kɛndɔɔ yɛ (Tofa pɛl 13-14) *

13-14. Vɛɛ Chiisu chɔm yɛ maa ndoo nɔ nyiɛɛye le waŋnda chieeya, nduyɛ vɛɛ naŋ tuallɛ tamasi ndɔɔ kɔɔli?

13Mi Chiisu tosa wallo kalaŋ le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo. Mbo chɔm maa o kaala waŋnda chieeya a mɛɛ o soliŋ teleŋ o teleŋ kpeku le nda pɛɛkoo yɛ. (Luku 19:​47, 48) Yɛɛ nyindu yɛ ndu le hei tosaa? Ndoo nɔ nyiɛɛye le nda. Teleŋndaŋ lapum, mi wanaa bɔɔbɔɔ ndaa yeema pɛɛkula ndɔlaŋ nilaŋ yaŋɔɔ. Le hei, lepum ndu nda buɛiyaa nduaa ndaa “sɔla bɛɛ fonda le nyɛdiaa dioo le.” (Maki 3:​20) Nduyɛ mɛɛ po pilɛ kuɛ o ndu lo a nyumndaŋ le ndu nilaŋ yaŋɔɔ, mbo yɔŋguŋ wulee le suukaŋndo a ndu. (Chɔŋ 3:​1, 2) Mi che bɛɛ mi Chiisu kindiŋ o nɛi o nɛi niŋ le waŋnda yooŋgu kɛndɔɔ dimullo, kɛ a bɔɔbɔɔ yaŋ ndu nilaŋ nda simnuŋ buɛiyaa ndɔ le. Hau, naa bɛɛ yeema miŋ soliŋ teleŋ kɛ kɛ kpeku le wana o wana yooŋgu kɛndɔɔ dimullo. (Walta. 10:​42) Le miŋ sɔla batiuwaa o hei niŋ, ŋ nɔ miŋ tosa yɛlɛmiaalaŋ a mɛɛ naŋ dimi yooŋgu kɛndɔɔ yɛ okɔɔ.

14Wa o bɛɛndiaŋ le yɛlɛmiaalaŋ tosaa. Te ŋ ve teleŋnda yɛ yɛlaŋ soliŋndo kpeku le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo le, naapum keŋ cho tosa ŋ nɔla miŋ komal wanaa nɔ yeemɛi le yooŋgu kɛndɔɔ tueiyɔɔ wa le. Mi kɔɔfanɔ pilɛ diolaŋ Matida dimi aa: “Mi ya a pɔnɔ nuu kindiŋ le waŋnda yooŋgu kɛndɔɔ dimullo a teleŋnda yɛ yɛlaŋ. Idii puŋ, miŋ kuɛ o fondaŋnda pisiaa laŋ. A paale kalaleŋ, miŋ kɔ sim a pɛŋgɛi naa waŋnda hiau tau wa. Nduyɛ a paale delaaleŋ, miŋ kuɛ o chiɛila waŋnda le nda yooŋgu kɛndɔɔ dimullo.” Ŋ nɔ ko miŋ wa a bɛɛndiaŋ le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a teleŋ naŋ kɛɛsiaa wo le. Kɛ ŋ nɔ miŋ tosa yɛlɛmiaalaŋ le halikpeŋ miŋ komal waŋnda, okoŋ miŋ dimul nda yooŋgu kɛndɔɔ. Te ŋ tosa hei pɛ, ŋ cho nɔ tiindaŋndo kɛsɛ maa Chɛhowa hini kɔl a naa.

MI CHIISU CHAŊ LE MƐƐ NDOO BUULAŊ A DIOLA FINYA NDƆLAŊ OKƆƆ YƐ

Maa Chiisu, piɛi o Chɛhowa lo a kɔl numndo kpou te nyɛkindilaa wa num choo pɛ (Tofa pɛl 15-17) *

15. A mɛɛ Luku 22:​39-44 dimi yɛ, yɛɛ yɔŋnuŋ yɛ o nyumma mɛɛlaa ma Chiisu waŋ choo?

15 A paale delaaleŋ Nisaŋ 14, wɔsi 33 ve boondii Chiisu ve, mi Chiisu kua o kpeloo Kɛsɛmani niŋ. Nduyɛ mɛɛ o kuɛ loŋ, mbo kandu piɛileŋ o Chɛhowa lo. (Nuawɔ Luku 22:​39-44.) O piɛile ndɔleŋ niŋ, mbo chaŋ tau. Baabuiyo dimi aa: “Mbo nyuna [Chɛhowa] choo choo kpeleŋ a mɛmiaŋ o lahɔl.” (Hibu. 5:​7) A yɛɛ okɔɔ o piɛi yɛ o nyumma ndɔma mɛɛlaa mamaŋ choo? Mbo piɛi le mi Chɛhowa ndoo luei ndu yoomuaŋ le halikpeŋ mbo hiou lachi a ndu lo lechoo wo chɔmndo, nduyɛ mbo tosa hɛnaŋ ndɔɔ. Mi Chɛhowa tuɛi piɛile Po ndɔɔ, nduyɛ mbo yɔŋ maalikɛinɔɔ le ndu yoomuaŋ lueiyo.

16. Le yɛɛ Chiisu chaŋ yɛ mɛɛ o wa piɛileŋ o Finya ndɔ lo o kpeloo Kɛsɛmani niŋ?

16 I cho kpendekele maa, mi Chiisu chaŋ teleŋ o wa piɛileŋ o Finya ndɔ lo o kpeloo Kɛsɛmani niŋndo. Kanifuule o wa buulaŋndo maa, waŋnda wa yiyaŋ maa o nɔ lebɛɛ le diola Mɛlɛkalaŋ te. Ndoo sina maa, i wa suɛi sɔvɛ le mbo hiou lachi a lo lechoo wo chɔmndo, nduyɛ mbo faŋa tɔɔ wɔɔŋndo o diola Finya ndɔlaŋ choo. Te o yɔŋ pɛ maa mi sɔɔŋ palaŋ luei lo lechoo numndo o tofaa bɛŋgu woŋ komal num, mɛɛ yɛɛ ŋ pɛɛku yɛ o chaŋ Chiisu chaŋ le mɛɛ ndoo buulaŋ a diolaŋ Finya ndɔlaŋ okɔɔ yɛ wo niŋ? Tofawɔ vɛlɛ sɔɔŋ kulloŋ ŋgaa.

17. Mi Chɛhowa muli piɛile Chiisuleŋ. Yɛɛ keŋ pɛɛku yɛ naa a ndu okɔɔ?

17Mi Chɛhowa yaŋ piɛile naaleŋ nilaŋ. Mbo yaŋ piɛile Chiisuleŋ nilaŋ. Le yɛɛ? Kanifuule, yeemɛi Chiisu ve wa ni, le mbo chɔm lo lechoo wo o Finya ndɔ lo, nduyɛ mbo faŋa tɔɔ wɔɔŋndo o diola ndɔlaŋ choo. Naa bɛɛ, te ŋ nɔ pɛ yeemɛi le miŋ chɔm lo lechoo wo o Chɛhowa lo, nduyɛ miŋ faŋa tɔɔ wɔɔŋndo o diola ndɔlaŋ choo, o cho piɛile naaleŋ muli nduyɛ mbo mala naa.—Sam 145:​18, 19.

18. O nɛi kuɛɛ choo Chiisu cho yɛ maa chaaŋ naa bii naa bila wo?

18Mi Chiisu bii mɛɛ naŋ wa sinaŋndo yɛ bila. Te ŋ wa pɛ a kɔl tambɛiyo, miŋ naŋ kɔl tau te chaaŋ naa bii naa bila wo dɛɛniaa naa pɛ kɔllo, taama taama te o yɔŋ pɛ maa mi ndu bɛɛ keeku o bahawɛi pilɛ koŋ niŋ. Chiisu cho ko maa chaaŋ naa koŋ. O sina nyɛ o sim le dialuŋ vilɛiyoŋ nɔɔ, nduyɛ ma yeema malaa wo. O sina naa naŋ vi ŋdialla, nduyɛ o cho tosa a sabu miŋ sɔla mala naŋ yeema wo “a teleŋ bɛnda wo.” (Hibu. 4:​15, 16) Mi Chiisu chɛl le mi maalikɛinɔɔ mala ndu o kpeloo Kɛsɛmani niŋ. O nɛi pilɛ koŋ choo, naa bɛɛ nɔ miŋ chɛl mala Chɛhowa ke naa sanaa o yaula naalaŋ niŋ, vidueilaŋ, sɔɔŋ ɔɔ yilɔɔ kɔl dɛɛniaa bɛnduaa kundaa ɔɔ chaaŋ naa kendu o Mɛlɛka piɛiyo niŋndo.

19. Yɛɛ luei yɛ num yoomuaŋ te sɔɔŋ kindilaŋ komal num pɛ? Chɔmndɔ tamaseliiyo.

19Chɛhowa cho naa ke ‘kɔl nyulu fula ndu o ba wo.’ Vɛɛ o luei yɛ naa yoomuaŋ? Te ŋ piɛi pɛ o ndu lo, miŋ sɔla “kɔl nyulu [o] yɔŋgu wo, o wanachiee nɔla bɛɛ mbo sina pɛŋgu le wo.” (Filipi. 4:​6, 7) Kɔl nyulu Chɛhowa yɔŋgu wo nɔla mbo manda kɔlta naalaŋ a yiyaŋnda naalaŋ. Mi ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Lus cha mɛɛ hei cho tonya yɛ. Mbo dimi aa: “Teleŋnda bɔɔbɔɔ, mi sinaŋ wanapilɛyɛi. Nduyɛ mi hei tosa lepum, mi yiyaŋ maa Chɛhowa kaala ya le. Te keŋ yɔŋnuŋ dɔɔ pɛ, I chɔm Chɛhowa mɛɛ ya cho sinaŋndo yɛ. Mi piɛileŋ le mala ya mi sinaŋ nyɛkɛndɛi.” A mɛɛ suɛi yɔŋnaŋii nduɛi hei chɔm yɛ, piɛileŋ le mala naa miŋ sɔla kɔl nyulu Mɛlɛka yɔŋgu wo.

20. Sɔɔŋ kuluŋ kuɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o chaŋ Chiisu wo niŋ?

20 Nuawɔ se sɔɔŋ kɔl dɛɛniaŋ a sɔɔŋ kuluŋ kɛndɛŋ naŋ pɛɛku o chaŋ Chiisu wo niŋndo! Miŋ pɛɛku maa, ŋ nɔ miŋ dɛɛniaa chaaŋaa naa cho mɔnɛi biyɔɔ wa kɔltaŋ, nduyɛ miŋ nɔ tiindaŋndo maa Chɛhowa nda Chiisu cho naa kɔltaŋ dɛɛniaa te wana naŋ kaala wo sɔla pɛ piɔmndo. Miŋ pɛɛku vɛlɛ maa, le miŋ chɔm wanaa naŋ chiɛɛliaŋnda kaalaa nduyɛ miŋ tuiinuŋ nda inyiɛɛ, ŋ nɔ miŋ dimul nda yooŋgu kɛndɔɔ, nduyɛ miŋ pɛɛku nda. Kanifuule suliŋndaŋ ndaŋ Chɛhowa nda Chiisu Kiliti nɔ ni. Nduyɛ, miŋ sɔla kɔl dɛɛniaa tau mɛɛ naŋ sina maa Chɛhowa nda Po ndɔɔ bii naa bila vɛlɛ ma sinaŋ mɛɛ naŋ sinaŋ yɛ, nduyɛ maa a yeema naa malaa miŋ biunuŋ. Maa ŋ hiounuŋ lachi a nyɛ naŋ pɛɛku wo dɔwɔɔ o wali niŋ, haaa mi Chɛhowa huŋ peelu diomnde ndɔle mɛyaaleŋ ndeŋ. Leŋ le cho ni aa: “O cho [naa] mamɛmɛ o mamɛmɛ wɔɔsuu o hɔl fo.”—Sɔɔŋ. 21:​4.

CHONDII 120 Wa Mɔsɔlɔɔ maa Chiisu

^ pɛl. 5 Lepum, mi sɔɔŋ pum muŋ komal Chiisu, nduyɛ mi ndoo chaŋ okoŋ mbo tusi mɛmiaŋ kpasu kpasu. O sɔɔŋ komal ndu mbo chaŋ ndoŋ tɛɛŋ, ŋ cho yaasiaa ŋgaa o buŋgɛi hei niŋ, nduyɛ miŋ che nyɛ naŋ pɛɛku leniŋndo.

^ pɛl. 1 Diolaŋ lapum la siŋgaŋ.

^ pɛl. 6 Tofa yauwo hoo, “Insight on the Scriptures,” Volume 2, peele 69.

^ pɛl. 12 Diomnda maKilikiilaŋ ndaŋ, ‘wanaa nya chiɛɛliaŋnda’ o Maatiu 22:​39 niŋ, sim ko le wanaa cho naa a balaa wa le. Kɛ o sim vɛlɛ le wanaa kɛ kɛ naŋ duau baltaŋ a nda.

^ pɛl. 58 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Mi Chiisu dɛɛniaa Meele nda Mata kɔltaŋ. Naa bɛɛ nɔ miŋ tosa nyɛ pilɛ koŋ kpe le wanaa wanaa ndaa kaalaa vi wa.

^ pɛl. 60 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Mi Chiisu pɛɛku Nikodimɔɔ a nyumndaŋ. Naa bɛɛ nɔ miŋ pɛɛku waŋnda Baabuiyo a teleŋ bɛnda a nda wo.

^ pɛl. 62 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Mi Chiisu piɛi o Chɛhowa lo le mbo luei ndu yoomuaŋ, nduyɛ mbo chɔm lo lechoo wo o ndu lo. Naa bɛɛ nɔ miŋ tosa nyɛ pilɛ koŋ kpe te ŋ wa pɛ o tɔɔndaŋndo bɛŋgu.