Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 38

Soliŋ Teleŋ Numndo Kpeku Nyɛkɛndɛi a Boondii Kɔl Nyuloo Cho Ve

Soliŋ Teleŋ Numndo Kpeku Nyɛkɛndɛi a Boondii Kɔl Nyuloo Cho Ve

“Wana o wana nɔla lɛ mbo simul ndu o wɔsiŋ muŋ niŋ te, kani fuule, mi Mɛlɛka Yaawɛɛ tosa mi kɔl nyuloo o wa o lɛŋnde leŋ niŋ.”​—2 KOLO. 14:​6.

CHONDII 60 Le Yoomu Ndaa

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1. Teleŋ kuɛɛ o wa yɛ ikala le Chɛhowa piɛiyo?

TELEŊ kuɛɛ ŋ yiyaŋ yɛ maa o wa ikala le Chɛhowa piɛiyo? Baa teleŋ bahawɛila kala kalalaŋ la komal numndo ɔɔ teleŋ sɔɔŋ wa bɛɛŋ bɛɛŋ ndo? O kpeekpei niŋ, te bahawɛilaŋ la komal naa pɛ, Chɛhowa naŋ tiindaŋ ni le malaa. Kɛ yɛɛ naŋ tosa yɛ te sɔɔŋ wa pɛ bɛɛŋ bɛɛŋ o yoomu naa niŋ? Baa miŋ kuɛ pa le kɔllo faŋaa o sɔɔŋ Mɛlɛkaŋ choo? Mi Chɛhowa sila Isɔluɛiya maa a nɔ ma mandaŋ yɔŋi nyɛ kɛndɔɔ faŋa nda kɔllo o ndu lo.—Ditɔnɔ. 6:​10-12.

Mi Masaa Asa sim kɔl le piɛile ŋpiɔmndeŋ faŋaa (Tofa pɛl 2) *

2. Taamasi kuɛɛ Masaa Asa ndoo kɛsi yɛ?

2 Mi Masaa Asa kɛsul naa taamasi kɛndɔɔ. Mbo chɔm maa o wa wana taasi mɛɛ o dɔu tiindaŋ ndɔɔ kpou o Chɛhowa niŋ. O cho ko a teleŋnda wɔɔŋndaŋ te o piɛi Chɛhowa le, kɛ a teleŋ kɔl nyuloo wa wo bɛɛ. Chɔŋ o chuaambɔyɛi nduɛi niŋ mbo kua kɛ, “Asa o feŋaŋ o tiindaŋ ndɔ o dɔu o Mɛlɛka Yaawɛɛ niŋ ndo choo le.” (1 Masaa. 15:​14) Mi Asa faŋa piɛiyii lachoowɛi kpou o lɛŋnde Chudaleŋ niŋ. Nɛi o chɔm maa ndoo nɔ tiindaŋndo o Mɛlɛka niŋndo opilɛ wa hoo ni. Baabuiyo dimi maa “maaŋnda cheleŋnda nda aa soli salalaŋ lechoo laŋ kinɛi, a fondaŋnda nda aa sooluu mɛlɛkaa cheleŋ nda laŋ, mbo tɛɛmbuu laŋ kpou.” (2 Kolo. 14:​3, 5) Mbo faŋa pɛŋ Maakaa mama ndɔ o foofu bɛndu ndoo nɔ wo choo. Le yɛɛ? Le mɛɛ ndu bɛɛ wa piɔmnda sooluuwo yɛ.—1 Masaa. 15:​11-13.

3. Yɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ?

3 O cho ko piɛile ŋpiɔmndeŋ te Asa faŋa o lɛŋnde Chudaleŋ niŋ te. Mɛɛ o chii piɔmnda pesi, mbo miŋgi piɛile tonyaleŋ. Nduyɛ mbo mala waŋnda ma miiŋgu Chɛhowa o ibuŋ. Mi Chɛhowa duau Asa a Isɔluɛiya sala le mɛɛ nda miŋgi piɛile tonyaleŋ Chuda yɛ. Mbo tosa mi kɔl nyuloo * wa o lɛŋndeŋ niŋ. Kɔl nyuloo hoo wa o masale Asa leŋ bɛŋgu le wɔsioŋ tɔ. “Nduyɛ, wana o wana nɔla lɛ mbo simul ndu o wɔsiŋ muŋ niŋ te.” (2 Kolo. 14:​1, 4, 6) O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho pɛɛku a mɛɛ Asa soliŋ teleŋ kɔl nyulu koŋ kpeku yɛ okɔɔ. Okoŋ, miŋ yaasiaa vɛlɛ taamasi Kilisiɔŋaa wa o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋnda. Maa Asa, nda bɛɛ ma soliŋ teleŋ nda sɔla kɔl nyuloo wo kpeku nyɛkɛndɛi. O mɛɛlulaŋ kpɔŋ, ŋ cho nyunaa hoo muli: Te o wa pɛ maa a cho o lɛŋnde masaa waa chɛl num ma piɛi Chɛhowa fɛɛsɛŋ ndeŋ niŋ, vɛɛ ŋ soliŋ yɛ teleŋ kɔl nyulu koŋ kpeku nyɛkɛndɛi?

MƐƐ ASA SOLIŊ TELEŊ KƆL NYULOO KPEKU YƐ

4. A mɛɛ Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 14:​2, 6, 7 dimi yɛ, vɛɛ Asa ndoo soliŋ yɛ teleŋ kɔl nyuloo kpeku?

4 Nuawɔ Koloniko Diiŋ Ndɔɔ 14:​2, 6, 7Mi Asa dimul waŋnda maa Chɛhowa tosa ni ma “waŋnuŋ o ba [ndaa] choo yɛlɛkɛlɛɛ.” O teleŋ kɔl nyulu koŋ niŋ, Asa ndoo yiyaŋ naa maa a nɔ ma de ma hiniŋ te. Kɛ mbo dimul waŋnda le ma taŋgul chiooŋ, ma dɔu muŋ o saasalaŋ niŋ, ma taŋgul fondaŋnda wanaa mɛŋgɛlaa, nduyɛ ma dɔu diolaŋ o saasalaŋ. Mbo dimul waŋnda Chuda aa: “Lɛŋndeŋ le cho niŋ naa o ba bɛŋgu.” Yɛɛ Asa ndoo yiyaŋ yɛ? Ndoo yiyaŋ maa wana o wana nɔla mbo balu fɛɛsɛŋ o lɛŋnde Mɛlɛka ke nda leŋ niŋ. Nduyɛ maa, a nɔla ma taŋgul yaamɔɔwaa ndaa paaliaŋ nda le. Mbo dɛɛniaa waŋnda le ma soliŋ teleŋ kɔl nyulu koŋ kpeku nyɛkɛndɛi.

5. Le yɛɛ Asa ndoo bɛɛndiaa yɛ puaa nduaa chɔuwa?

5 Mi Asa soliŋ vɛlɛ teleŋ kɔl nyulu koŋ kpeku le puaa nduaa chɔuwa bɛɛndiaa. (2 Kolo. 14:​8) Baa hei chɔm ni maa ndoo nɔ tiindaŋ o Chɛhowa niŋ te? Sako. Asa ndoo sina maa mɛɛ o wa masa yɛ, kalaŋ ndɔɔ i wa ni le mbo bɛɛndiaa waŋnda le kpundɛ komal nda niŋ o chilaŋ niŋndo. Ndoo sina maa naapum kɔl nyulu wa o lɛŋnde Chudaleŋ niŋndo lo niŋ le fɛɛŋ te. Nduyɛ nyɔɔ viu bɛɛ le mi kɔl nyulu koŋ mɛɛlu.

MƐƐ KILISIƆŊNDA O WƆSIŊ KƐMƐ TASOŊ NIŊ SOLIŊ TELEŊ KƆL NYULOO KPEKU YƐ

6. Vɛɛ Kilisiɔŋnda o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋ soliŋ yɛ teleŋ kɔl nyuloo kpeku?

6 Teleŋnda bɔɔbɔɔ, mi ndaa tusi Kilisiɔŋaa wa o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋnda nyɛpalaa choo. Kɛ a koŋ kpou, mi ndaa sɔla vɛlɛ kɔl nyuloo teleŋndaŋ lapum. Yɛɛ Kilisiɔŋnda haa ndaa tosa yɛ a teleŋnda waa naa? Mi ndaa soliŋ ndaŋ kpeku le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo kekelee. Kona cho o Walta Wanaa Chiisuaa niŋndo dimi maa, nda kpede ma ke “Masanɔɔ Mɛlɛka bɛɛleŋ o nyɛ o nyɛ niŋ nda tosa.” Ma hiau lachi a yooŋgu kɛndɔɔ dimioo. Le hei, “mi wanaa ka ka del o kunda wanaa laalaŋnda choo.” A tonya, mi Chɛhowa duau wali nda tosa o teleŋ kɔl nyulu koŋ niŋndo sala.—Walta. 9:​26-31.

7-8. Chɔmndɔ mɛɛ Pɔɔl a Kilisiɔŋaa cheleŋ soliŋ teleŋ nda sɔla le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo wo kpeku yɛ.

7 Kilisiɔŋaa tasiaa kaŋ tɛɛmbuu teleŋ ndaa le. Ma soliŋ teleŋ kɛ kɛ kpeku le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo ba o ba fee. Le taamaseliiyo, Pɔɔl wa Ɛfisɔɔ teleŋ pilɛ mbo sɔla fondaa le waŋnda yooŋgu kɛndɔɔ dimullo. Mɛɛ o che lende, mbo chua tiŋ teleŋndo o chiee koŋ niŋ le wanaa wa loŋ nda malaa ma simnuŋ buɛiyaa Chiisu wa.—1 Kɔliŋ. 16:​8, 9.

8 Mi Pɔɔl a Kilisiɔŋaa cheleŋ sɔla vɛlɛ fondaa le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo. Hei yɔŋnuŋ mɛɛ suɛi hivi chiɛɛ kɔɔlioo hini a wɔsi 49 o faŋaŋ Chiisu wo kɔɔli. (Walta. 15:​23-29) Mɛɛ kɛɛsiaa nda tosa a suɛi hei okɔɔ wo fuuluu o kundalaŋ niŋ, mi Kilisiɔŋnda haa chɔɔlu sɛmbɔɔ dɔwɔɔ le waŋnda pɛɛkoo a Chɛhowa okɔɔ. (Walta. 15:​30-35) Yɛɛ wa yɛ fulamakɔɔlioo? Baabuiyo dimi maa “mi kundala wanaa laalaŋnda chɔɔlu laalaŋndo sɔla. Nduyɛ, lepaa o lepaa wanaa sɛnɛiya wa delɔɔ o kundala wanaa laalaŋnda choo.”—Walta. 16:​4, 5.

MƐƐ NAŊ SOLIŊ HAU TELEŊ KƆL NYULOO KPEKU YƐ

9. Vɛɛ sɔɔŋ cho yɛ hau o lɛŋii bɔɔbɔɔ niŋ nduyɛ, nyuna kuɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ nyunaŋ?

9 O lɛŋii bɔɔbɔɔ niŋ hau, miŋ dimi yooŋgu kɛndɔɔ fɛɛsɛŋ. Baa o lɛŋii waa ndoo niŋ pa ŋ cho ni? Te lende i cho ni, mɛɛ nyunaŋndɔ aa, ‘Vɛɛ ya cho yɛ teleŋ ya cho hoo fɛɛsɛŋ ndo soliŋndo kpeku?’ O palɛi mɛɛlɛi hei niŋ, kɔɔna Chɛhowaa cho kɔlaŋ a yooŋgu kɛndɔɔ pɛŋgɛlaa o chieeŋndo choo mbo hiau maa paandu. (Maki 13:​10) Wanaa Chɛhowaa nɔ nɛila nda yɔŋguŋ le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo laŋ puɛɛ.

Wanaa bɔɔbɔɔ tuei niŋ hau salalaŋ yeela tau le kɔlaŋ yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o lɛŋii cheleŋ niŋ. Ɔɔ, ma sɔla nyaaloo tau le waŋnda yooŋgu kɛndɔɔ dimullo o suɛi maŋgalɛi cheleŋ niŋ (Tofa pɛlta 10-12) *

10. Yɛɛ Timoti Diiŋ Ndɔɔ 4:​2 dɛɛniaa yɛ naa le tosaa?

10 Yɛɛ ŋ nɔ yɛ ma tosa le ma soliŋ teleŋ kɔl nyuloo kpeku nyɛkɛndɛi? (Nuawɔ Timoti Diiŋ Ndɔɔ 4:​2.) Baa a nɔla pa ma tosa yɛlɛmiaalaŋ le mi numpila ɔɔ wana pilɛ o yuŋgu numndo niŋ tosa kɔɔfaleŋ? A teleŋndo hoo, ŋ nɔ lɛ miŋ dɔu kɔllo o nyɛsɔlaa a nyɛm kiɔɔŋ nuuviaa le. Kanifuule, nyɔɔŋ muŋ cho naa hunɔɔ lo o ba a teleŋ nyɛpalaa bɛndoo le.—Pulɔ. 11:​4; Maa. 6:​31-33; 1 Chɔŋ 2:​15-17.

11. Yɛɛ wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa bɔɔbɔɔ tosa yɛ le waŋnda malaa tau ma sina a Chɛhowa okɔɔ?

11 Wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa bɔɔbɔɔ pɛɛku niŋ sɔɔŋ maŋgalaŋ cheleŋ le waŋnda pɛɛkoo a Chɛhowa okɔɔ. Kɔɔna Chɛhowaa cho nda malaa mbo wa nda yaulaŋ solullo o sɔɔŋ maŋgalaŋ bɔɔbɔɔ niŋ. Le taamaseliiyo, o wɔsi 2010 niŋ, sɔɔŋ maŋgalaŋ yaula naalaŋ la wa leniŋndoŋ muŋ wa le 500. Kɛ la cho niŋ hau o sɔɔŋ maŋgalaŋ niŋ hiouwɔɔ 1,000!

12. Chɔmndɔ taamaseliiyo le sinaa tɔnɔ waŋnda sɔla wo te a tuei pɛ yooŋgu kɛndɛ leMasaa o suɛi ndɛi maŋgalɛi niŋ.

12 Te waŋnda tuei pɛ tonya cho a Mɛlɛka okɔɔ wo o suɛi ndɛi maŋgalɛi niŋ, vɛɛ kɔllo wa yɛ nda? Tofawɔ suɛi yɔŋnaŋ ndepilɛnɔ pilɛ. Mɛɛ nda bii bɔŋaŋ bɛndoo Mɛmfis o tanda Tɛnɛɛsi wo niŋ Amɛlika, mi ndepilɛnɔɔ hoo sɔla tɔnɔɔ tau. O Kinyawaŋndɛi niŋ ndaa bii bɔŋaŋndo hoo ni. Suɛi maŋgalɛi kpou kpou nda dimi Luwaŋnda, Koŋgo Kiŋsasa, a Ugaŋnda ve cho hei ni, nduyɛ ndi ndepilɛnɔɔ hoo bɛɛ dimi ni. Mɛɛ bɔŋaŋndo chuu, mbo dimi aa: “Wɔsilaŋ 17 ya chiiyɔ Amɛlika naŋ ni. Chɔŋ a teleŋ ya hiŋ naŋ ndo, mɛɛ o laŋ mi bii sɔɔŋ nda yɔŋgu o bɔŋaŋndo woŋ kpou bila nyɛkɛndɛi.” Hei chɔm kpendekele maa mi bɔŋaŋndo hoo pilaŋ ndepilɛnɔɔ hoo kɔllo tau kanifuule, o suɛi nduɛi maŋgalɛi niŋ o bii ndu ni. Te o yɔŋ pɛ maa a nɔ teleŋndo, a nɔla pa ma pɛɛku suɛi maŋgalɛi cheleŋ le wanaa cho o tanda numndo niŋnda malaa? Baa mi waŋnda haa naŋ pa kɔl te a tuei pɛ yooŋgu kɛndɔɔ o suɛi ndɛi maŋgalɛi niŋ? Te a kindiŋ pɛ ma pɛɛku suɛi maŋgalɛi cheleŋ, a cho tɔnɔɔ sɔla tau.

13. Vɛɛ puaapiliaa naa cho Lɔɔsiaa wa soliŋ yɛ teleŋ kɔl nyuloo kpeku?

13 O lɛŋnde ipum niŋ, puaapiliaa naa nɔla ma dimi yooŋgu kɛndɔɔ fɛɛsɛŋ te. Sawala masaa waa duau laŋ la huŋ a hei ni. Le taamaseliiyo, yiyaŋndɔ a puaapiliaa naa cho Lɔɔsiaa wa okɔɔ. Mɛɛ masaa waa handu nda nyɛpalaa choo le wɔsiŋ bɔɔbɔɔ, ma mɛɛlu nda niko dioo ke le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a Fuoo wɔsi 1991. O wɔsi koŋ niŋ, wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa wa Lɔɔsiaa wa ndaa wa le 16,000. Mɛɛ wɔsilaŋ la hiou bidiiŋ o koŋ kɔɔli, mi wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa hiau 160,000! Hei chɔm kpendekele maa mi puaapiliaa naa soliŋ teleŋ nda sɔla koŋ kɔl nyuloo wo kpeku nyɛkɛndɛi. Kɛ teleŋ kɔl nyulu koŋ o ve le fɛɛŋ te. Mi che bɛɛ sɔɔŋ siŋgaŋ nda choo suŋ suŋ, kɛ sɛmbɛ nda nɔ le Chɛhowa piɛiyo wo tullɔ toolo le. A cho hiouwɔɔ lachi a nɛilaŋ nuuviaa le o nda tiuba wo tosaa o wali ndɔɔ niŋ.

TELEŊ KƆL NYULOO CHO WA LE FƐƐŊ TE

Mɛɛ Masaa Asa piɛi a kɔl ndɔɔ kpou, mi Chɛhowa mala sovɛiya Chuda ma yam yaamɔɔwaa ndaa (Tofa pɛlta 14-15)

14-15. Vɛɛ Chɛhowa soliŋ yɛ kpaaya ndɔɔ kpeku le Asa malaa?

14 Mi kɔl nyulu wa o lɛŋnde Chudaleŋ niŋ o teleŋ Asa wo niŋndo mɛɛlu. Mi sovɛiyaa bɛnduaa kuanduŋ le nda hunɔɔ delɔɔ choo. O lɛŋnde Itoopiaaleŋ niŋ sovɛiya haa ndaa fula ni nduyɛ, ndaa wa le miiliɔŋndo opilɛ. Wana wa nda bolleŋ ndo wa Sɛluaa ni. Laŋunɔɔ hoo ndoo laalaŋ maa o cho lɛŋnde Chudaleŋ miŋgi dɛŋgbɛ nda puaa nduaa chɔuwa. O baa pilɔɔ choo, o cho sovɛiyaa sɛlɛ bɛnduaa le Masaa Asa ndoo tiindaŋ te. Kɛ, Mɛlɛka Chɛhowa ndoo tiindaŋ ni. Mbo piɛi aa: “Oo Mɛlɛka Yaawɛɛ . . . Mɛlɛka naa, num naa ŋ tiindaŋ ni, lelaŋ mala naa. Nduyɛ o diola numndaŋ niŋ naa ŋ hiŋ ni, le mi ŋ sɔŋga a sovɛiyaa cho haa sɛlɛ bɛndoo wa.”—2 Kolo. 14:​11.

15 Sovɛiyaa chɛŋ kaŋ Itoopiaa wa ndaa chua sovɛiyaa Asa wa bɛmbɔɔ le diiŋ. Kɛ Asa ndoo sina maa Chɛhowa hiou nda kpaayaa nduyɛ maa o nɔla mbo piŋi wanaa nduaa. Nduyɛ Chɛhowa feŋaŋ ndu kɔɔli kposoŋ te. Mbo mala ndu ma yam sovɛiyaa fula Itoopiaa wa.—2 Kolo. 14:​8-13.

16. Vɛɛ naŋ looku yɛ sina maa teleŋ kɔl nyuloo cho wa le fɛɛŋ te?

16 Ŋ sina mɛɛ sɔɔŋ wa niŋ a naa pilɛŋ pilɛŋ nda o chilaŋ niŋ yɛ le. Kɛ o wa bɛɛ lende, ŋ sina maa kɔl nyulu wanaa Mɛlɛkaa apum cho tueiyɔɔ yeela suŋ suŋndo cho wa lefafɛɛŋ te. Mi Chiisu dimi pɛŋ maa o palɛi mɛɛlɛi niŋ, waŋnda cho buɛiyaa nduaa yeleŋ tul “ba o ba fee.” (Maa. 24:​9) Mi Pɔɔl bɛɛ dimi maa “wana o wana nɔ yeemɛi le mi yoomu ndɔɔ o wa sakpo maa wana cho o diom pilɛ niŋ a Chiisu Kiliti wo pɛ, nyɛ palaa waŋnda tusi num choo ni.” (2 Timo. 3:​12) Setana cho hau a “tumboo tau tau.” Lelaŋ, te ŋ yiyaŋ pɛ maa tumbe ndɔɔ piiliaŋ naa niŋ te, mɛɛ naapila naŋ cho huiyo ni.—Sɔɔŋ. 12:​12.

17. Naapum o nɛila kuɛɛ niŋ naŋ cho yɛ tɔɔndaŋndo sɔla le tiindaŋ naa?

17 Tɔɔndaŋndo cho naa kpou komal o chilaŋ niŋ le tiindaŋ naa. Nyɛpalaa bɛndoo cho suŋ hunɔɔ o chieeŋndo choo. Nduyɛ Baabuiyo dimi pɛŋ maa “chɔŋ bɛɛ a chieeŋndo kandɔŋndo mbo fuuluu a paale hauleŋ, nyɛ palaa waa lende o yɔnuŋ ndɔ le.” (Maa. 24:​21) A boondii keŋ, naapum wanayaŋ naŋ cho Chɛhowa piɛi le woŋ cho naa mululaŋ ɔɔ ma kuuna dɔɔ wali naa dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ. (Maa. 10:​35, 36) Maa Asa, baa naa pilɛŋ pilɛŋ nda kpou duau niŋ pa tiindaŋndo o Chɛhowa niŋ le naa malaa nduyɛ mbo chiindiaa naa?

18. A mɛɛ Hibuluiya 10:​38, 39 dimi yɛ, yɛɛ cho yɛ naa mala miŋ sim yi a teleŋ kɔl nyuloo cho mɛɛlu wo?

18 Chɛhowa bii niŋ naa bɛɛndiaa le mi tiindaŋ naa kendu poŋ le sɔɔŋ cho naa lachi woŋ. O cho “buɛi cho sakpo, nduyɛ, mbo wa buɛi kɔl kalu wo” soliŋndo kpeku le naa kioo nyɛm mala naa le pɛɛkoo a ndu okɔɔ woŋ a teleŋndo. Nyɔɔŋ muŋ mala naa ni miŋ hiou lachi a ndu piɛiyo o tiindaŋndo choo. (Maa. 24:​45) Kɛ naa kpou nɔ miŋ tosa wallo kalaŋ le miŋ nɔ tiindaŋ kala kalaa o Chɛhowa niŋ.—Nuawɔ Hibuluiya 10:​38, 39.

19-20. Te ŋ veelu pɛ diomndaŋ o Koloniko Tasoo 28:​9 niŋ, nyunala kuɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ nyunaŋ, nduyɛ le yɛɛ?

19 Mi Masaa Asa nuuviaa Mɛlɛka Chɛhowa nduyɛ mbo tosa nyɛ nɛŋi ndu kɔllo wo. Naa bɛɛ nɔ miŋ tol taamasi ndɔɔ kɔɔli. (2 Kolo. 14:​4; 15:​1, 2) Teleŋ naŋ pɛɛku a Chɛhowa okɔɔ nduyɛ miŋ yiŋndo naŋ kandu ndu nuuviaa ni. Ŋ nɔ miŋ tosa nyɛ o nyɛ naŋ tiuba le mi kaala naŋ nɔ le Chɛhowa wo hiou lachi. Le sinaa mɛɛ kpɛ naŋ cho kindiŋndo le mi kaalaa hoo hiou lachi yɛ, ŋ nɔ miŋ nyunaŋ aa: ‘Baa I cho pa kɔlaŋ o bɔŋaŋnda leKilisiɔŋndaŋ teleŋ o teleŋ? Te ŋ kuɛ pɛ o bɔŋaŋnda kɔɔna Chɛhowaa toosiaa le naa laŋ, mi tiindaŋ naa kendu nduyɛ miŋ sɔla kɔl dɛɛniaa puaapiliaa a ndepiliaa naa o ba. (Maa. 11:​28) Ŋ nɔ vɛlɛ miŋ nyunaŋ aa: ‘Baa I nɔ pa teleŋndo le Baabuiyo pɛɛkoo lepaa o lepaa? Te o yɔŋ pɛ aa a cho latulu a yuŋgu numndo, baa la nɔ pa teleŋndo le pɛɛku leyuŋgoo tosaa lɔɔ o lɔɔ? Ɔɔ, te o yɔŋ pɛ aa numpilɛ cho ni, baa a nɔ pa teleŋndo le pɛɛkoo a ba num mɛɛ waŋnda tosa pɛɛku leyuŋgoo yɛ? Baa ma yɔŋguŋ pa lɔɔlɔɔ le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a waŋnda pɛɛkoo?

20 Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ nyunaŋ nyunalaŋ ndaŋ? Kanifuule, Baabuiyo dimi maa mi Chɛhowa tofa o kɔlta naalaŋ niŋ le sinaa yiyaŋnda naalaŋ. Lelaŋ, naapila bɛɛ nɔ miŋ wa hei tosaa. (Nuawɔ Koloniko Tasoo 28:​9.) Lepum miŋ chiikuu maa ŋ nɔ miŋ tosa siŋgaŋndaŋ lapum a kpeleŋnda naalaŋ okɔɔ, kaa naa, ɔɔ yiyaŋ naa. Te ŋ chiikuu pɛ hei, ŋ nɔ miŋ nyuna Chɛhowa le mbo mala naa miŋ tosa laŋ. Suŋ suŋ naŋ nɔ ni miŋ bɛɛndiaŋ le tɔɔndaŋnda cho naa lachi laŋ. Lelaŋ, te a sɔla pɛ teleŋ kɔl nyuloo, chɛl mi nyɛ o nyɛ kuuna num ndu soliŋndo kpeku nyɛkɛndɛi le!

CHONDII 62 Chondii Sɛnɛiye

^ pɛl. 5 O lɛŋnde ŋ cho leŋ niŋ, baa a cho pa fɛɛsɛŋ le Chɛhowa piɛiyo? Te lende i cho ni, mɛɛ vɛɛ ŋ cho yɛ teleŋ kɔl nyuloo hoo soliŋndo kpeku? Buŋgɛi hei cho num chɔm mɛɛ ŋ tual taamasi Masaa Asa a Kilisiɔŋaa wa o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋnda kɔɔli yɛ. Ma soliŋ teleŋ nda sɔla kɔl nyuloo wo kpeku nyɛkɛndɛi.

^ pɛl. 3 TƐƐSIAA LE DIOMNDO: O cho teleŋ chɔu ve o lɛŋndeŋ niŋ te wo kinɛi le cho teleŋ “kɔl nyuloo” le. Diom maHibului nda soliŋ kpeku le kɔl nyuloo wo sim vɛlɛ le kɛndiaa, hɛnɛkɛyɛi a dɛnɛ kɛndɔɔ.

^ pɛl. 57 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Mi Masaa Asa faŋa mama ndɔ o foofu bɛndu o wa wo choo le mɛɛ o wa piɔmnda sooluuwo yɛ. Mi wanaa sim Asa kɔɔli wa pesi pesi piɔmnda.

^ pɛl. 59 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Pɔnɔɔ a lanɔɔ yeema ma tosa yoomu ndaa tɛtɛlɛ. A cho wolɔɔlaŋ toosiaa le kɔlaŋ naa yeemɛi cho tau le wanaa dimiaa yooŋgu kɛndiaa wa.