Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 39

Te Wana Naŋ Kaala Wo Sɔla pɛ Solioo o Kunda leKilisiɔŋndo Niŋ

Te Wana Naŋ Kaala Wo Sɔla pɛ Solioo o Kunda leKilisiɔŋndo Niŋ

“Teleŋnda bɔɔ bɔɔ, ma tɛɛmbuu ndu kɔllo.”—SAM 78:​40.

CHONDII 102 Mala Wanaa Nɔ Kpaaya le Wa

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1. Vɛɛ waŋndo sinaŋ yɛ te wana o kaala wo sɔla pɛ solioo o kundaa niŋ?

BAA wana ŋ kaala wo sɔla niŋ pa solioo o kunda leKilisiɔŋndo niŋ? Te lende i cho ni, mɛɛ o kpeekpei niŋ, a cho a kɔl tambɛiyo tau. Mi ndepilɛnɔ pilɛ diola Hilda dimi aa: “Mɛɛ naŋ chii wɔsilaŋ 41 o nɔɔ niŋ, mi pɔnɔ nuu wu. Mii tɛɛmbuu ya kɔllo tau kanifuule, I ve ndi kɔl te. * Kɛ mɛɛ po nuu sɔla solioo, nduyɛ mbo mal laa ndɔ a chuauwaa nduaa, keŋ ndii hiou ya kɔllo tɛɛmbuu poloŋ a piɔm pɔnɔ nuu.”

Chɛhowa sina mɛɛ i wa suɛi kala yɛ, te wana naŋ kaala wo sɔla pɛ solioo (Tofa pɛl 2-3) *

2-3. A mɛɛ Sam 78:​40, 41 dimi yɛ, vɛɛ Chɛhowa sinaŋ yɛ te wanaa nduaa mal ndu pɛ piɛiyo?

2 Yiyaŋndɔ mɛɛ Chɛhowa ndoo sinaŋ yɛ mɛɛ maalikɛiya apum mal ndu piɛiyo! (Chudi 6) Yiyaŋndɔ vɛlɛ mɛɛ ndii tɛɛmbuu ndu kɔllo yɛ, te Isɔluɛiya ndaa simul ndu pɛ. Nduyɛ o cho ko lepilɛ le nda tosa hei le. (Nuawɔ Sam 78:​40, 41.) Lelaŋ nɔ tiindaŋndo maa, mi Finya naa kaalaa cho o choo choo niŋndo tambu kɔl tau, te wana ŋ kaala wo mal ndu pɛ piɛiyo. Mbo sinaŋ mɔnɛi ŋ cho biyɔɔ ve. Nduyɛ le mɛɛ o cho wana inyiɛɛ yɛ, o cho num kɔl dɛɛniaa ŋ yeema wo ke vɛlɛ mbo toolu num.

3 O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho yaasiaa nyɛ naŋ nɔ miŋ tosa le miŋ sɔla Chɛhowa malaa o ba wo, te wana naŋ kaala wo sɔla pɛ solioo. Ŋ cho vɛlɛ yaasiaa mɛɛ naŋ mala yuŋgu wana ndaa sɔla solioo o kundaa niŋndo yɛ. Kɛ le kandɔɔ, ŋ yaasiaŋndɔ fɛŋ yiyaŋnda wɔɔŋnda naŋ nɔ miŋ soliŋ o kɔltaŋ.

FAFAŊ NUMPILA TƆƆYAŊNDO BIYƆƆ

4. Vɛɛ kalaŋ chuauwaa bɔɔbɔɔ sinaŋ yɛ, te po ndaa ɔɔ chua ndaa mal pɛ Chɛhowa piɛiyo?

4 Te pɔnɔɔ a lanɔɔ velu pɛ hɔɔ nduyɛ mbo mal Chɛhowa piɛiyo, i wa tɛtɛlɛ le ma yiyaŋ maa, ndaa nɔ ma chɔɔlu tosa le po ndaa ɔɔ chua ndaa malaa mbo lo o tonyaa niŋ. Mi puaapilɛnɔ naa pilɛ diolaŋ Luku dimi aa: “Mɛɛ po nuu mal Chɛhowa piɛiyo, mi bii yapila tɔɔyaŋ. Nduyɛ mi yaa sɔl pɛŋ luaŋ a ndi okɔɔ. Lepum mi yaa chaŋ tau, nduyɛ mi kɔllo ndoo tambu ya puɛɛ.” Bahawɛi pilɛ koŋ kpe ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Lisabɛɛ ndoo nɔ ni. Mbo biinuŋ ndupila tɔɔyaŋ mɛɛ po ndɔɔ sɔla solioo. Teleŋ o teleŋ mi ndoo dimi aa: “Naapum biondɔŋndo ya tosa ni, I pɛɛku po nuu tonyaa le mbo chal ndu o kɔl te.”

5. Nɛɛnɛ naŋ nɔ yɛ miŋ bii tɔɔyaŋ te waŋndo mal pɛ Chɛhowa piɛiyo?

5 Ŋ nɔ miŋ loonuŋ maa Chɛhowa ke naa pilɛŋ pilɛŋnda kpou hɛnɛkɛyɛi. Hei sim ni maa, naapila tosa chuaŋ chuaa ni le ndu piɛiyo ɔɔ miŋ kɛɛ ndu piɛiyo. Mi che bɛɛ feleŋguaa apum a manda nda o tonyaa niŋ te, kɛ ma kɛɛsiaa le Chɛhowa piɛiyo, nduyɛ ma sɔla batiuwaa. Apum yɛ, mi wanaa velu nda wa kindi kindiŋ o nɛi o nɛi niŋ le nda pɛɛkoo a Chɛhowa okɔɔ a le sawala mandaala Baabuiyo dɔwɔɔ o wali niŋ. Kɛ mɛɛ nda sul, ma mal Chɛhowa piɛiyo. Hei sim ni maa, naapila nɔ ni miŋ tosa chuaŋ chuaa le Chɛhowa piɛiyo. (Chɔɔ. 24:​15) Lelaŋ, kalaŋ chuauwaa cho o bahawɛi waa naa niŋnda nɔ ma fafaŋ tɔɔyaŋndo biinɔŋndo maa, nda tosa ni mi chua ndaa mal tonyaa.

6. Te kala chuaa mal pɛ Chɛhowa piɛiyo, vɛɛ keŋ paaliaŋ yɛ chuauwaa nduaa?

6 Lepum, mi finyaa ɔɔ kalaa mal Chɛhowa piɛiyo, nduyɛ mbo kɛɛ vɛlɛ pɛŋ yuŋgoo. (Sam 27:​10) Te o yɔŋ pɛ maa wana koŋ, tamasi ndɔɔ chuauwaa nduaa wa tolɔɔ kɔɔli ni, mɛɛ i ve bɛɛŋ bɛɛŋ le nda le. Mi Ɛsita, ndepilɛnɔ finya ndɔ ndoo sɔla solioo wo dimi aa: “Teleŋnda bɔɔbɔɔ mi yaa chaŋ tau. Kanifuule, o cho ko tonyaa le finya nuu wa malɔɔ le, kɛ ndoo nɔ lɛ pɛŋ iyeema le mbo miiŋgu Chɛhowa o ibuŋ te. Yaa kaala bɔɔ finya nuu. Lelaŋ mɛɛ o sɔla solioo, mi yaa buulaŋ tau a ndu okɔɔ. Mi sɔla pɛŋ naa kɔllo.”

7. Te kalaŋ chuauwa mal pɛ Chɛhowa piɛiyo, vɛɛ Chɛhowa yiyaŋ yɛ a chuauwaa ndaa?

7 Feleŋguaa, te wanaa velu nya wa opilɛ sɔla pɛ solioo, la kɛsiŋ o kɔl maa mɔnɛi nyɛi cho naa bɔɔ! Nduyɛ la nɔ vɛlɛ mi la sina maa, Chɛhowa sina saŋga nya cho niŋndo. O kaala nya tau, nduyɛ o nɔ balika melaa le lo lechoo nya cho chɔmndo o ndu lo wo vɛlɛ puaapiliaa a ndepiliaa nyaa bɛɛ. La loonuŋ vɛlɛ maa, o cho nya le Chɛhowa bii tɔɔyaŋ le kɛɛsiaala wanaa velu nya wa tosalaŋ te. A mɛɛ naŋ dimi suŋ yɛ, Chɛhowa ke naa kpou hɛnɛkɛyɛi. Lelaŋ, wana o wana yɔŋguŋ pɛ o Chɛhowa lo nduyɛ mbo sɔla yiŋɔɔ, ndupila nɔ ni mbo ‘siiluŋ kalaŋ ndɔɔ.’—Kalee. 6:​5.

8. Te waŋndo sɔla pɛ solioo, yɛɛ wanaa cho o yuŋgu koŋ niŋnda nɔ yɛ ma wa tosaa haaa mi wana koŋ miiŋgu Chɛhowa o ibuŋ? (Tofa vɛlɛ kɔfoo hoo, “ Miiŋgu Chɛhowa o Ibuŋ.”)

8 Te wana ŋ kaala wo mal pɛ Chɛhowa piɛiyo, o kpeekpei niŋ ma nɔ tiindaŋndo maa, o wa niŋ o lepaa niŋ mbo miiŋgu ndu o ibuŋ. Kɛ yɛɛ ŋ cho yɛ wa pɔɔ tosaa? Wa pɔɔ kindiŋndo le chaŋyɛi kpɛɛluŋnde nɔɔ a Chɛhowa. Te a wa pɛ keŋ tosaa, mɛɛ a cho tamasi kɛndɛ kɛndɔɔ kɛsi le a tuaa o yuŋgoo niŋ, a le wana sɔla solioo wo bɛɛ. A cho vɛlɛ yoomuaŋ sɔla tau le ma biunuŋ kɔl tambei koŋ. Lelaŋ, ŋ yaasiaŋndɔ sɔɔŋ ŋpum ŋ mala naa le laalaŋ naa kindioo woŋ.

YƐƐ Ŋ NƆ YƐ MA TOSA LE LAALAŊ NUMNDO KINDIOO?

9. O nɛila kuɛɛ niŋ Chɛhowa luei yɛ naa yoomuaŋ? (Tofa vɛlɛ kɔfoo hoo, “ Bolii Baabui Dɛɛniaa Naa Kɔllo Ve te Wana Naŋ Kaala Wo Sɔla pɛ Solioo.”)

9 Hiou lachi a sɔɔŋ iMɛlɛkayaŋ tosaa. I wa bɔɔ suɛi sɔvɛ te a hiou pɛ lachi a numpila kindioo o Mɛlɛka piɛiyo niŋ, nduyɛ ma mala vɛlɛ wanaa cheleŋ o yuŋgoo niŋ. Vɛɛ ŋ tosa yɛ keŋ? Wa kɔlaŋ o bɔŋaŋnda leKilisiɔŋndaŋ teleŋ o teleŋ, nduyɛ ma wa diomndaŋ veeloo o Diom Mɛlɛkaa niŋ lepaa o lepaa okoŋ ma yiyaŋ lechoo. Mi ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Chohana, o finya ndɔ a bɛ ndɔ mal tonyaa wo dimi aa: “Mi yaa sinaŋ nyɛkɛndɛi te yaa veelu pɛ diomndaŋ o Baabuiyo niŋ a Abikee, Ɛsita, Choobu, Choosɛ vɛlɛ a Chiisu okɔɔ. Mi tamaseliila ndalaŋ laa pilaŋ ya kɔllo tau, nduyɛ mi laa dɛɛniaa ya mi pɛŋgi tiŋ yiyaŋndo a keŋ okɔɔ. Nduyɛ I saaluŋ niŋ vɛlɛ maa, chonduŋ fula o Tɛlivisiɔŋ Seiyaa Chɛhowaa choo woŋ dɛɛniaa ya bɔɔ kɔllo.”

10. Vɛɛ Sam 32:​6-8 chɔm yɛ mɛɛ naŋ nɔ miŋ bii yiyaŋnda wɔɔŋnda huŋ naa o kɔltaŋ yɛ?

10 Chɔm Chɛhowa mɛɛ ŋ cho sinaŋndo yɛ o piɛileŋ niŋ. Te sɔɔŋ tɛɛmbuu num kɔllo woŋ komal num pɛ, hiou lachi a piɛileŋ o ndu lo. Nyɔɔlu Chɛhowa le mbo mala num ma bii suɛi keŋ o nɛi ndɔɔ choo. Nduyɛ, nyuna ndu le mbo ‘pɛɛku num vɛlɛ mbo chɔm num nɛi ŋ nɔ ma kuɛ choo wo.’ (Nuawɔ Sam 32:​6-8.) I cho tonya maa mbo wa ikala le Chɛhowa chɔmndo mɛɛ ŋ cho sinaŋndo kpeekpei yɛ. Kɛ kɛsiŋ o kɔl maa Chɛhowa sina nyɛ o nyɛ cho num o kɔl. O kaala num tau. Le hei, o yeema num ma chɔm ndu nyɛ o nyɛ cho num o kɔl.—Ɛsɔ. 34:​6; Sam 62:​7, 8.

11. A mɛɛ Hibuluiya 12:​11 dimi yɛ, le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ toolu kɛɛsiaa Chɛhowa nɔ le waŋndo silaa wo? (Tofa vɛlɛ kɔfoo hoo, “ Solioo—Nɛi Chɛhowa Sila Waŋndo o Nɛi Kaalaa Niŋndo o Cho Ni.”)

11 Toolu kɛɛsiaa Chɛhowa nɔ a wanaa soliaa okɔɔ wo. Chɛhowa kɛɛsiaa ni maa, te waŋndo mel yɔŋnda ndɔla wɔɔŋndaŋ te, o nɔ mbo sɔla solioo o kunda leKilisiɔŋndo niŋ. O nɛi kaalaa niŋ Chɛhowa sila waŋndo ni. Lelaŋ te o sila waŋndo pɛ, mi hei wa tɔnɔɔ le wana o wana, hali wana sɔla solioo wo bɛɛ. (Nuawɔ Hibuluiya 12:​11.) Mi waŋnda apum bii bɛnduaa kundaa tɔɔyaŋ maa, ndaa nɔ ma sila wana sɔla solioo wo le. Kɛ loonuŋ maa wanaa bii kaŋ bɛnduaa kundaa tɔɔyaŋ nda yeema ma soo a sɔɔŋ wɔɔŋ wana koŋ tosa woŋ okɔɔ kpou le. Nduyɛ, ŋ sina sɔɔŋ kpou a suɛi keŋ okɔɔ le. Lelaŋ, i cho suɛi taasi le laalaŋndo maa bɛnduaa kundaa chal o suɛi keŋ choo wa, dɔu fɛŋ sɛmbɔɔ tau le sawala mandaala Baabuiyo tolɔɔ kɔɔli le yamɛi keŋ kiolɔɔ o nɛi “Mɛlɛka Yaawɛɛ” wo choo.—2 Kolo. 19:​6.

12. Tɔnɔ yɛɛ waŋnda apum sɔla yɛ niŋ mɛɛ nda toolu kɛɛsiaa Chɛhowaa a wana soliaa okɔɔ?

12 Te ŋ toolu pɛ kɛɛsiaa bɛnduaa kundaa tosa le waŋndo solioo o kundaa niŋndo, keŋ cho ndu mala le mbo keleŋa miiŋgu Chɛhowa o ibuŋ. Mi Lisabɛɛ naŋ soo suŋ a ndu okɔɔ wo dimi aa: “Mɛɛ naŋ kelu suukaŋndo a po naa, i ve bɛɛŋ bɛɛŋ le naa le. Kɛ mɛɛ o miiŋgu Chɛhowa o ibuŋ, mbo dimi maa o bɛnda bɔɔ mbo sɔla solioo. Mɛɛ teleŋ tiŋ hiou, mbo dimi maa mbo pɛɛku sɔɔŋ kɛndɔŋ tau. Mi cha kɛsɛ maa sila Chɛhowaa cho nyɛ sɔvɛ.” Mi Pɔnɔ ndɔ diolaŋ Maki chɔɔlu dimi aa: “Mɛɛ teleŋ tiŋ hiou, mi po naa dimulla maa o yeema mbo miiŋgu kanifuule, miŋ bii ndu mɛɛ wana sɔla solioo wo nɔ mbo sɔla biyɔɔ yɛ. Ŋ naŋ kɔl tau le mɛɛ Chɛhowa mala naa miŋ diikuŋ ndu o nɛiyo hoo choo yɛ.”

13. Yɛɛ mala yɛ num ma biunuŋ te o yɔŋ pɛ ma tambu kɔl?

13 Dimul chaaŋaa num aa bii num bila wa yiyaŋ numndo. Holnuŋ Kilisiɔŋaa kendu o Mɛlɛka piɛiyo niŋnda le ma mala num a bahawɛi koŋ. (Pulɔ. 12:​25; 17:​17) Mi Chohana naŋ soo suŋ a ndu okɔɔ wo dimi aa: “Mi yaa sinaŋ wanapilɛyɛi. Kɛ mɛɛ ya dimul chaaŋaa niaa ya laalaŋnda mɛɛ ya wa sinaŋndo yɛ, mi keŋ mala ya mi biunuŋ.” Kɛ te o yɔŋ yɛ mi waŋnda apum o kundaa niŋ dimi sɔɔŋ chɔɔlu num kɔllo tɛɛmbuu woŋ?

14. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ hiou lachi a ‘biuwaŋndo vellaa velle, nduyɛ miŋ malnaŋ haki fasɛi’?

14 Biunuŋ puaapiliaa a ndepiliaa numnda. I cho tonya maa o cho waŋnda kpou le bii num niŋ nyɛkɛndɛi le. (Chemi. 3:​2) Le mɛɛ naŋ cho wanaa lahakiaa yɛ, kɔndɔfili nɔ mbo bii naa le, te o yɔŋ pɛ mi waŋndo dimi isɔɔ i tɛɛmbuu naa kɔllo ve. Loonuŋ sila Pɔɔl ke naa o bolle Baabuileŋ niŋndo. Mbo dimi aa: “La wa biuwaŋndo vellaa velle. Nduyɛ te isɔɔ keeku nya pɛ tɛɛŋ, la malnaŋ haki fasɛi. Mɛɛ Chɛhowaa mal nya haki fasɛi yɛ, nya bɛɛ la nɔ mi la malnaŋ haki lende.” (Kolo. 3:​13) Mi ndepilɛnɔ pilɛ o po ndɔɔ ndoo sɔla solioo wo dimi aa: “Chɛhowa mala ya niŋ le puaapiliaa niaa malɔɔ haki, a kindiŋ le ya kɔllo dɛɛniaa kɛ mi hakioo tosa ma tɛɛmbuu ya vɛlɛ kɔllo wa.” Vɛɛ kundaa kpou mala yɛ yuŋgu wana ndaa sɔla solioo wo?

KUNDAA KPOU NƆLA MA MALA

15. Yɛɛ mala yɛ wanaa cho o yuŋgoo niŋnda, te wana nda kaala wo sɔla pɛ solioo?

15 La chɔm wanaa cho lo lechoo wo chɔmndo o yuŋgoo niŋnda maa la kaala nda, nduyɛ mi la bii nda ichaŋya. Mi ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Maaliam dimi maa o wa buulaŋndo tau le kɔlaŋ o bɔŋaŋndaŋ, mɛɛ yema ndɔ sɔla solioo. Mbo dimi aa: “Siooŋnde wa ya le nyɛ waŋnda wa wa dimioo wo. Kɛ yaa nɔ chaŋyaŋ kɛndɛ kɛndɔŋ, ŋ bii mɔnɛi a ya latulu o teleŋ kala kalaa hoo niŋndo. Nduyɛ a dimi suɛi wɔɔŋ a soli yema nuu sɔla wo okɔɔ le. I nɔ balika melaa tau kanifuule, mi sinaŋ maa I ve kpeele le.” Mi ndepilɛnɔ cheleŋ bɛɛ dimi aa: “Mɛɛ po naa sɔla solioo, mi chaaŋaa naa apum ndaa dɛɛniaa naa kɔltaŋ. Mi apum ndaa dimi pɛŋ maa, a sina nyɛ nda dimi wo le. Lelaŋ, mi ndaa chaŋ a ya latulu ɔɔ ma poonyial la nyɛ o yauwo choo. Nyɛ ndaa tosa hoo wo mala ya bɔɔ!”

Wanaa cho o kundaa niŋnda nɔla ma chɔm yuŋgu wana ndaa sɔla solioo wo kaalaa, te a wa nda pɛ malaa (Tofa pɛl 17) *

16. Vɛɛ kundaa hiau yɛ lachi a yuŋgu wana ndaa sɔla solioo wo malaa?

16 La hiou lachi a wanaa cho lo lechoo wo chɔmndo o yuŋgoo niŋnda tooloo. A yeema mi la chɔm nda kaalaa nduyɛ mi la dɛɛniaa nda kɔllo mbo hiou maa paandu. (Hibu. 10:​24, 25) Lepum, mi yuŋgu wana ndaa sɔla solioo o kundaa niŋndo kandu yiyaŋndo maa puaapiliaa a ndepiliaa apum cho nda kiɔɔ holnɔŋndo. Kɛ ŋ nɔ miŋ tosa ma yiyaŋ lende le! Feleŋguaa wanaa ndaa sɔla solioo o kundaa niŋnda kpeekpei naŋ nɔ ni miŋ wa dɛɛniaa a chandɔɔ. Mi ndepilɛnɔ pilɛ diolaŋ Maliaa, o pɔnɔ ndɔ sɔla solioo nduyɛ mbo kɛɛ yuŋgoo wo dimi aa: “Mi chaaŋaa niaa apum ndaa hiŋ o bɛɛ ma mala ya yauwo, nduyɛ mi naŋ tosa pɛɛku leyuŋgoo naa ndaa. Mi mɔnɛi nii ndii bii nda, nduyɛ mi ndaa chaŋ vɛlɛ latulu a ya. Te waŋnda ndaa wa ya pɛ tɔɔ wɔɔŋndo keeliaa, mi ndaa suŋgu le ya. O kpeekpei niŋ, ma dɛɛniaa ya kɔllo tau!”—Luomaŋ. 12:​13, 15.

17. Vɛɛ bɛnduaa kundaa mala yɛ wanaa wanaa ndaa sɔla solioo wa?

17 Bɛnduaa kundaa, la soliŋ teleŋ kɛ kɛ nya nɔ le wanaa cho lo lechoo wo chɔmndo o yuŋgoo niŋnda yoomuaŋ lueiyo. La nɔ dikeŋnaŋ teŋgeŋndo le wanaa wanaa ndaa kaalaa sɔla solioo wa kɔltaŋ dɛɛniaa. (1 Tɛsa. 5:​14) I wa kaa nya le nda kɔltaŋ dɛɛniaa tuupa mi bɔŋaŋndo kanduŋ ɔɔ te o chuu pɛ. La kɔ nda yilɔɔ o la nda lo bɛɛ, nduyɛ mi la piɛi a nda latulu. Teleŋndaŋ lapum, la kua latulu a nda o wali pollo niŋ, ɔɔ mi la veelu nda le pɛɛku leyuŋgoo. Wanaa mandaa lasaa nɔ ma chɔm saa Chɛhowaa cho mɔnɛi biyɔɔ wa nyiɛɛye, kaalaa, nduyɛ ma mulul nda hɔlla.—1 Tɛsa. 2:​7, 8.

NƆ TIINDAŊNDO MAA WANA SƆLA SOLIOO WO CHO MIIŊGU, NDUYƐ MA HIOU LACHI A LAALAŊNDO DƆWƆƆ O CHƐHOWA NIŊ

18. A mɛɛ 2 Pitɛ 3:​9 dimi yɛ, yɛɛ cho yɛ yeemɛi Chɛhowɛi le wanaa tosa hakioo wa?

18 Chɛhowa “yeema mi wana o wana sɔla tambei le. Kɛ o yeema mi waŋnda kpou mal yɔŋnda ndala wɔɔŋndaŋ.” (Nuawɔ 2 Pitɛ 3:​9.) Mi che bɛɛ mi waŋndo tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo, kɛ o cho wɔ o sɔvɛ Mɛlɛka o hɔl. Kɛsiŋ o kɔl maa le wanaa lahakiaa Chɛhowa yɔŋgu Po ndɔ kaalaa ni maa sala baŋaa. Lelaŋ, mi Chɛhowa chɔm nyiɛɛye le wanaa waa lende malaa ma miiŋgu ndu o ibuŋ. O nɔ tiindaŋndo maa a cho ndu miiŋgu o ibuŋ, a mɛɛ naŋ che o tale Chiisu dimi a poombɔ ndoo laasiaŋndo okɔɔ wo niŋ yɛ. (Luku 15:​11-32) Wanaa bɔɔbɔɔ ndaa mal tonyaa wa miiŋgu niŋ Finya naa kaalaa cho o choo choo niŋndo o ibuŋ. Nduyɛ mɛɛ nda miiŋgu, kundaa kpou wa a kɔl kɛndɛ tau. Mi Lisabɛɛ naŋ soo suŋ a ndu okɔɔ wo cha mɛɛ hei cho tonya yɛ, mɛɛ po ndɔɔ sɔla miŋgioo. Mbo dimi aa: “I nɔ bɔɔ balika melaa le wanaa dɛɛniaa naa ŋ vi ŋdial te wa.”

19. Le yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ hiou lachi a tiindaŋndo dɔwɔɔ o Chɛhowa niŋ?

19 Ŋ nɔ miŋ hiou lachi a tiindaŋndo dɔwɔɔ o Chɛhowa niŋ. Fɛɛŋ bɛɛ o ke naa nɛi chɔmaa wɔɔŋndo le. Finya nɔ nyiɛɛye a kaalaa le wanaa piɛi ndu wa wo o cho ni. Nduyɛ kɛsiŋ o kɔl maa, fɛɛŋ bɛɛ Chɛhowa mel naa o nyɛpalaa niŋ te. (Hibu. 13:​5, 6) Mi Maki naŋ soo suŋ a ndu okɔɔ wo dimi aa: “Fɛɛŋ bɛɛ Chɛhowa mel naa le. Te sɔɔŋ palaŋ komal naa pɛ, o kue naa levil te.” Lelaŋ, sina maa Chɛhowa cho hiouwɔɔ lachi a num kioo ‘kpaaya fula ndu o ba wo.’ (2 Kɔliŋ. 4:​7) A tonya, o yɔŋ bɛɛ mi wana ŋ kaala wo mal Chɛhowa piɛiyo, tiindaŋndo maa o cho miiŋgu, nduyɛ ma hiou lachi a ndu piɛiyo.

CHONDII 44 Piɛile Wana Kɔl Tambɛiyo

^ pɛl. 5 I wa bɔɔ suɛi kɔl tambɛi bɛndu, te wana naŋ kaala wo sɔla pɛ solioo o kundaa niŋ. O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho yaasiaa mɛɛ Mɛlɛka sinaŋ yɛ te i waa naa yɔŋnuŋ pɛ. Ŋ cho vɛlɛ yaasiaa sɔɔŋ ŋpum, ŋ wanaa cho o yuŋgu waa lende niŋnda nɔ ma tosa le ma biunuŋ ndo, a nyɛ nda nɔ ma tosa le ma hiou lachi a waa a kala poŋ o Mɛlɛka piɛiyo niŋndo. Ŋ cho vɛlɛ pɛɛku mɛɛ wana o wana o kundaa niŋ dɛɛniaa yuŋgu suɛi waa lende komallo, vɛlɛ a mɛɛ nda toolu nda yɛ.

^ pɛl. 1 Diolaŋ lapum la siŋgaŋ.

^ pɛl. 79 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Te puaapilɛnɔɔ mal pɛ Chɛhowa piɛiyo nduyɛ mbo kɛɛ yuŋgu ndɔɔ, mi laa ndɔ a chuauwaa nduaa saŋga tau.

^ pɛl. 81 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Bɛnduaa kundaa a ŋiɔɔŋ kuɛ yuŋgu wana ndaa sɔla solioo o kundaa niŋndo kɔl dɛɛniaa kioo.