Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kalaŋ Chuauwa, La Mala Chuauwaa Nyaa le Tiindaŋ Ndaa Taŋgullo

Kalaŋ Chuauwa, La Mala Chuauwaa Nyaa le Tiindaŋ Ndaa Taŋgullo

“La saŋgala ndu, . . . chua laandu ni, chua piaandu ni, . . . A nɔ ma saŋgala Mɛlɛka Yaawɛɛ, mɛɛ nda cho kpou.”​—SAM 148:12, 13.

CHONDOŊ: 88, 115

1, 2. (a) Le yɛɛ i cho yɛ suɛi kala le mi kalaŋ chuauwa pɛɛku chuauwaa ndaa le tiindaŋndo dɔuwɔɔ o Chɛhowa niŋ? Nduyɛ nɛi kuɛɛ kinɛi kalaŋ chuauwa nɔla yɛ ma tosa hei? (b) Sɔɔŋ sala hiɔɔlu kuɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa?

MI KALA chuaa nda finyaa o lɛŋnde Filaŋsileŋ niŋ dimi aa, “Ŋ laalaŋ o Chɛhowa niŋ, kɛ keŋ chɔm naa maa chuauwaa naa cho laalaŋndo dɔuwɔɔ o ndu niŋ te. A vilu wana a tiindaŋndo le. O pɔmpɔmbɔ chuauwaa naa sɔla ndu ni.” Mi puaapilɛnɔɔ o lɛŋnde Ɔsiteliaa niŋ poonyiaa aa, “Chuauwaa numnda malaa le tiindaŋndo taŋgullo nda o kɔl cho simul kala kalaa ni.” Mbo chɔɔlu dimi aa, “Ma yiyaŋ maa a muli nyuna chua numndo hini kɔl nyɛkɛndɛiyo. Kɛ lɔɔ cheleŋ, mbo miŋgi num vɛlɛ nyuna nyuna pilɛ koŋ kpe! Mulila hini chua numndo kɔl hau laŋ, la ve letuu le ndu siɔdii le.” Mɛɛ chuauwa hindu fau, mi kalaŋ chuauwa che maa a nɔ ma chɔɔlu chuauwaa ndaa tɛɛsial nyɛkɛndɛi sɔɔŋ pilɔŋ kpe. Nduyɛ ma saaluŋ maa a nɔ ma soliŋ nɛila yɛyɛlaŋ kpeku le chuauwaa ndaa pɛɛkoo le Chɛhowa kaalaa.

2 Te kala chuaa ŋ cho ni, mi kaamaa bii num pa teleŋndaŋ lapum te a tiu niŋ pa ba le chuauwaa numnda pɛɛkoo le ma kaala Chɛhowa, nduyɛ le ma hiou lachi a Chɛhowa piɛiyo tuma nda cho wa hindɔɔ wo? O kpeekpei niŋ, wana o wana nɔla hei tosa a ba ndɔ le. (Chɛluimaya 10:23) Lelaŋ naŋ nɔ ni miŋ tiindaŋ Chɛhowa le naa malaa. O ke kalaŋ chuauwa nɛi chɔmaa waa lende. Vɛɛ ŋ looku yɛ chuauwaa numnda mala? (1) Kindiŋ ma sina chuauwaa numnda nyɛkɛndɛi. (2) Pɛɛku nda sɔɔŋ ŋ sina a Chɛhowa okɔɔ woŋ. (3) Soliŋ tamasilaŋ kpeku. (4) Piɛi le nyina diandaa nduyɛ ma biunuŋ chuauwaa numnda.

SINA CHUAUWAA NUMNDA NYƐKƐNDƐI

3. Vɛɛ kalaŋ chuauwa tuallɛ tamasi Chiisoo kɔɔli le chuauwaa ndaa pɛɛkoo mɛɛ o pɛɛku buɛiyaa nduaa yɛ?

3 Mi Chiisu ndoo nyuna buɛiyaa nduaa daandi daandi a nyɛ nda laalaŋndo okɔɔ. (Maatiu 16:13-15) A tual tamasi ndɔɔ kɔɔli. Te a wa pɛ baltaŋ dɔuwɔɔ a chuauwaa numnda ɔɔ mi la wa nyɛ cheleŋ tosaa diompilɛ, nyuna nda le ma chɔm num yiyaŋ ndaa kpeekpei. Baa a nɔ pa kiisaŋ kɛ kɛ? Mi puaapilɛnɔ wɔsiŋ 15 o lɛŋnde Ɔsiteliaa leŋ niŋ dimi aa, “Mi kɛkɛ ndoo suukaŋ a ya daandi daandi a tiindaŋ nuu okɔɔ, nduyɛ mi ndoo mala ya le yiyaŋndo o hei choo. Mbo nyuna ya aa, ‘Yɛɛ Baabuiyo dimi yɛ?’ ‘A laalaŋ pa nyɛ o dimi wo?’ ‘Le yɛɛ ŋ laalaŋ yɛ?’ Ndoo yeema ya mi muli nyunalaŋ ndaŋ a ba ni, kɛ o cho le mi miŋgi sondo o nyɛ o dimi wo ɔɔ nyɛ Nde dimi wo choo le. Mɛɛ ya wa hindɔɔ fau, yaa nɔ mi chɔɔlu mulilaŋ ndaŋ tɛɛsiaa.”

4. Le yɛɛ o bɛnda yɛ ma biunuŋ nduyɛ ma muli nyunala chuauwaa numnda? Chɔmndɔ tamaseliiyo.

4 Te chuauwaa numnda laalaŋ nyɛ Baabuiyo pɛɛku wo o foofo le, biunuŋ. Mala nda ma saaluŋ mulilaŋ le nyunala ndalaŋ. Mi finya pilɛ dimi aa, “Tosa lamamɔɔ a nyunala chua numndo ɔɔ po numndo le. Chua laŋ maa nyɛ taaniŋ te. Nduyɛ kpakpala nyɛ o nyuna a ndu okɔɔ wo le mɛɛ o cho suɛi lasiɔmbu yɛ le.” O bɛnda bɔɔ pɛŋ le mi chuauwaa numnda wa num nyuuniaalaŋ, kanifuule, o chɔm maa a yeema sinapɛŋgoo sɔlaa. Mi Chiisu bɛɛ ndoo nyuuniaa teleŋ o wa feleŋgɔnɔ wo. (Nuawɔ Luku 2:46.) Mi feleŋgɔnɔɔ o lɛŋnde Dɛŋmakileŋ niŋ dimi aa, “Mɛɛ ya dimi maa kɔndɔfillo cho ya te ŋ nɔ kaŋnde tonyaleŋ, wanaa velu ya wa tuulu kɔl te, mi che bɛɛ buulaŋndo wa nda a ya okɔɔ. Ma soliŋ Baabuiyo kpeku le nyunala nilaŋ mulioo kpou.”

5. O yɔŋ bɛɛ mi chuauwa chɔm maa a dɔu tiindaŋndo o Chɛhowa niŋ, yɛɛ kalaŋ chuauwa nɔ yɛ ma tosa?

5 Kindiŋ ma sina chuauwaa numnda nyɛkɛndɛi. Yiyaŋ naa maa a tiindaŋ o Chɛhowa niŋ le mɛɛ nda cho kɔlaŋ o wali pollo niŋ a o bɔŋaŋnda leKilisiɔŋndaŋ yɛ le. Vɛɛ kpeekpei nda yiyaŋ yɛ a Chɛhowa, nduyɛ a Baabuiyo okɔɔ? Kindiŋ kpoke le sinaa te nyɛ cho pɛ ndi tosaa ikala le ma lo o tiindaŋ ndaa choo o Chɛhowa lo. Soo a Chɛhowa okɔɔ lepaa o lepaa te la wa pɛ nyɔɔŋ tosaa a chuauwaa numnda. Piɛi le chuauwaa numnda te a wa pɛ diompilɛ nduyɛ te a wa numpilɛ pɛ.

PƐƐKU NDA SƆƆŊ CHO NUM O KƆL A CHƐHOWA OKƆƆ WOŊ

6. Te kalaŋ chuauwa wa pɛ pɛɛkoo a Chɛhowa vɛlɛ a Baabuiyo okɔɔ, vɛɛ hei mala yɛ nda le chuauwaa ndaa pɛɛkoo?

6 Waŋnda ndaa hɛnaŋ Chiisu nilaŋ yaŋɔɔ le mɛɛ ndoo kaala Chɛhowa nduyɛ mbo sina Diom Mɛlɛkaa nyɛkɛndɛi yɛ. Ma yiyaŋ vɛlɛ maa Chiisu ndoo kaala nda. Lelaŋ, mi ndaa yaŋ ndu nilaŋ nyɛkɛndɛi. (Luku 24:32; Chɔŋ 7:46) O nɛi pilɛ koŋ choo, te chuauwaa numnda che pɛ maa a kaala Chɛhowa, mi hei mala nda le mi nda bɛɛ kaala ndu. (Nuawɔ Ditɔnɔmii 6:5-8; Luku 6:45.) Lelaŋ, hiou lachi a Baabuiyo pɛɛkoo nyɛkɛndɛi. Nduyɛ ma wa nuaa o yaula naalaŋ niŋ lɔɔlɔɔ. Kindiŋ ma chɔɔlu sinapɛŋgoo sɔla a nyɛm Chɛhowa toosiaa woŋ okɔɔ. (Maatiu 6:26, 28) Mɛɛ ŋ chɔɔlu sinapɛŋgoo sɔla a Chɛhowa okɔɔ fau, lende koni ŋ chɔɔlu chuauwaa numnda pɛɛku a ndu okɔɔ ni.​—Luku 6:40.

7, 8. Te a pɛɛku pɛ isɔɔ a Chɛhowa okɔɔ, yɛɛ ŋ nɔ yɛ ma tosa? Vɛɛ kalaŋ chuauwa apum tosa yɛ hei?

7 Te a pɛɛku pɛ nyɛ a Chɛhowa okɔɔ, dimul chuauwaa numnda ndu. Dimul nda a ndu okɔɔ teleŋ o teleŋ ŋ wa pɛ a nda, o cho ko teleŋ nya wa pɛɛkoo le bɔŋaŋnda leKilisiɔŋndaŋ ndo ɔɔ pɛɛku leyuŋgoo tosaa wo le. Hei kala chuaa nda finyaa tosa o lɛŋnde Amɛlikaleŋ niŋ ni. Ma soo o chuauwaa ndaa lo a Chɛhowa okɔɔ te a che pɛ nyɛ kɛndɛ kɛndɛ o toosiaa wo, ɔɔ te a wa pɛ nyɛdiaa yeelɛiyo dioo. Ma dimi aa, “Miŋ yiyalaŋ chuauwaa naa a kaala Chɛhowaa okɔɔ, nduyɛ a mɛɛ o yiyaŋ fɛŋ nyɛkɛndɛi le toosiaa nyɛm o ke naa kpou woŋ yɛ.” Pɔnɔɔ a lanɔɔ o lɛŋnde Saut Afilikaleŋ niŋ yeema suɛi a nyɛm Mɛlɛka toosiaa woŋ okɔɔ, te a wa pɛ kelaa o kpele ndaa niŋ a chuaa ndaa laanduaa ŋiɔɔŋnda. Le tamaseliiyo, ma soo a mɛɛ i cho suɛi kɔndɔfili le kulle simnɔŋndo tɔlɔɔ yɛ. Mi kalaŋ chuauwa haa dimi aa, “Miŋ kindiŋ le chuaambuaa naa laanduaa dɔuwɔɔ o kɔl le bɛɛleŋ chɔmndo le yoomoo nduyɛ a mɛɛ o cho nyɛ kɔndɔfili bɛndu yɛ.”

8 Mi finyaa o lɛŋnde Ɔsiteliaa leŋ niŋ kua a po ndɔ wɔsiŋ tɔ wo o chiɛi nda kɛsi nyɛm masindɔŋ ndo niŋ. Mi finyaa soliŋ teleŋndo hoo kpeku le po ndɔɔ malaa mbo kindi tiindaŋ ndɔɔ, nduyɛ le mbo che maa Chɛhowa Cho Wana Toosiaa nyɔɔŋ ndo ni. Mbo dimi aa, “Miŋ cha nyaa yoomaa wa o sindɔɔ niŋnda ma veelu nda o puuluei niŋ aa “ammonoids” velaŋndo a yaŋgaa, a “trilobites” velaŋndo a ŋgeesumɔɔ. Mi kaamaa bii naa a mɛɛ nyaa yoomaa cho lɛ haa yoomu le wa ndaa naŋ yɛ. A wa bɔɔ nyaa yoomaa kɔndɔfili bɛndu, nduyɛ lende koni nyaa yoomaa naŋ cha hau wa cho ni. Lelaŋ, te o wa pɛ maa mi nyɛ yoomaa taaniŋndo maŋgalaŋ nyɛ yoomaa kɔndɔfili bɛndu cheleŋ, le sabu yɛɛ nyaa yoomaa masindiaa haa ndaa wa yɛ nyɛ kɔndɔfili bɛndu? Nyɛ ya pɛɛku wo ndoo pilaŋ ya bɔɔ kɔllo, nduyɛ mi dimul po nuu a ndu okɔɔ.”

SOLIŊ TAMASILAŊ KPƐKU

9. Le yɛɛ o bɛnda yɛ miŋ soliŋ tamasilaŋ kpeku? Tamaselii kuɛɛ kala chua pilɛ soliŋ yɛ kpeku?

9 Mi Chiisu ndoo soliŋ tamasilaŋ kpeku daandi daandi. Mi ndoo pɛɛku waŋnda sɔɔŋ kɛndɔŋ a bundɛi nda dimullo ɔɔ tamaseliiyo nda kioo. (Maatiu 13:34, 35) Te a soliŋ pɛ tamaseliilaŋ kpeku, keŋ cho tosa mi chuauwaa numnda soliŋ yiyaŋ ndaa kpeku. Hoo mala nda ma yiyaŋ o nyɛ ŋ cho nda pɛɛkoo wo choo, le ma sina ndu pɛŋgu nyɛkɛndɛi, nduyɛ le ma loonuŋ ndu. A cho vɛlɛ pɛɛkoo tueiyɔɔ yeela. Le tamaseliiyo, mi ndepilɛnɔɔ o lɛŋnde Chepaŋndeŋ niŋ ndoo yeema puaa nduaa ŋiɔɔŋnda pɛɛkoo maa mɛɛ Chɛhowa toosiaa chieeŋndo yɛ chɔm mɛɛ kpɛ o buulaŋ a naa yɛ. Poombɔɔ opilɛ ndoo nɔ wɔsioŋ ŋɔmaa nduyɛ opilɔɔ ndoo nɔ wɔsioŋ tɔ. Okoŋ, mbo soliŋ tamaselii nda nɔla ma bii bila wo kpeku. Mbo ke puaambuaa haa nɔnɔɔ, sukalaa, a kafioo. Okoŋ, mbo dimul o kɛ kɛ le ma tuulul ndu kafioo. Mbo dimi aa, “A wa yekeŋ le ndu toosiaa. Mɛɛ ya nyuna nda le yɛɛ nda wa yɛ yekeŋ, ma dimi maa ndaa yeema ma tosa ndu mɛɛ ya hɛnaŋ ndu yɛ. Mi tɛɛsial nda maa lende koni Mɛlɛka bɛɛ wa yekeŋ ni teleŋ o wa hueiye muuliaŋndo o chieeŋndo choo wo mɛɛ i bɛnda le naa yɛ.” Mi puaambuaa haa hɛnaŋ tau le hei pɛɛkoo, nduyɛ kposoŋ bɛɛ a puɛɛnuŋ ndi le!

A soliŋ tamaseliila tɛtɛlɛlaŋ kpeku le chuauwaa numnda chɔmndo maa Wana Toosiaa nyɔɔŋ ndo cho (Tofa pɛl 10)

10, 11. (a) Tamaselii kuɛɛ ŋ soliŋ yɛ kpeku le chuauwaa numnda chɔmndo maa Wana Toosiaa nyɔɔŋ ndo cho? (Tofa fotueiyo o peele naŋ kandu leŋ choo.) (b) Tamaseliila kuɛɛ num soliŋ yɛ kpeku?

10 Tamaselii kuɛɛ ŋ soliŋ yɛ kpeku le chuauwaa numnda chɔmndo maa Wana Toosiaa nyɔɔŋ ndo nɔ mbo wa? A soliŋ nyɛm nda toosiaa katoo woŋ kpeku le katoo toosiaa a chua numndo latulu. Tɛɛsiaa le sabu o bɛnda ma soliŋ nyɛm nda toosiaa katoo woŋ kpeku nyɛkɛndɛi. Okoŋ, ke chua numndo maŋgueileŋ ɔɔ komɔɔ cheleŋ ma nyuna ndu aa, “A sina pa maa maŋgueileŋ ndeŋ le nɔ nyɛm siiŋguu ndu le maŋgueiyo?” Okoŋ kɔɔli, kiolu maŋgueileŋ sala tiɔɔŋ, okoŋ ma ke ndu buŋndo. Tɛɛsial ndu maa buŋndo cho ko maa nyɛ siiŋguu ndu le maŋgueiyo. Nyɔɔŋ cho o buŋ koŋ niŋ ŋ tosa mi le simnuŋ le maŋgueiyo. Kɛ nyɔɔŋ muŋ hiou kalu bila biyɔɔ a ŋ naŋ soliŋ kpeku le katoo toosiaa woŋ. Dimul ndu aa, “Mi waŋnda apum poonyiaa nyɛm nda soliŋ kpeku le katoo toosiaa woŋ. Kɛ nɛɛ poonyiaa yɛ nyɛm nda toosiaa maŋgueileŋ ndo?” Te chuaa numnda wa niŋ pɛ ŋkaasoŋ, a tɛɛsial nda maa ŋ saaluŋ nyɛm tosa mi yɔm kuamaa simnuŋ yɔmndo ɔɔ le maŋgueiyaŋ sɔlaa tau o “DNA” cho o buŋndo niŋndo. A chɔm nda vɛlɛ fotueilaŋ a tamaseliilaŋ lapum o pei 10 tei 20 o yauwo hoo niŋ The Origin of Life​—Five Questions Worth Asking.

11 Mi kalaŋ chuauwaa bɔɔbɔɔ veelu diomndaŋ a chuauwaa ndaa latulu o buŋgɛi hei o “Tiondoo!” niŋ aa “Was It Designed?” Te chuauwaa ndaa wa wɔ pɛ a pɔmbɔ, kalaŋ chuauwa tɛɛsiaa buŋgɛi hei o nɛi tɛtɛlɔɔ choo. Le tamaseliiyo, mi pɔnɔɔ a lanɔɔ o lɛŋnde Dɛŋmakileŋ niŋ tuu dɛndɛla choolaŋ a youwa. Ma dimi aa, “Dɛndɛla choolaŋ la cho maa ŋyou. Kɛ, baa mi dɛndɛla choolaŋ la dɔu pa peltaŋ le dɛndɛla choola pɔmbɔlaŋ tɛɛndoo? Baa youwa yeema pa fondaŋnda teŋgeŋndaŋ le tolɔɔ? Nduyɛ vɛɛ nya tuu yɛ diom dɛndɛ choo a mɛɛ youwo soli chondei yɛ? Nɛɛ hiou yɛ taasioo nɔ, wana toosiaa dɛndɛla choolaŋ ndo ɔɔ Wana Toosiaa youwa wo?” Te a soliŋ pɛ nyunalaŋ kpeku le suukaŋndo a chuauwaa numnda, a cho nda mala le ‘kɔl kaloo a sina pɛŋgu’ ndaa soliŋndo kpeku, nduyɛ le tiindaŋ ndaa kindioo o Chɛhowa niŋ.​—Pulɔwaa 2:10-12.

12. Vɛɛ ŋ soliŋ yɛ tamasilaŋ kpeku le chuauwaa numnda pɛɛkoo maa nyɛ o nyɛ Baabuiyo dimi pɛ o cho tonya?

12 A soliŋ tamaseliilaŋ kpeku le chuauwaa numnda pɛɛkoo maa nyɛ o nyɛ Baabuiyo dimi cho tonya. Le tamaseliiyo, a veelu diomndaŋ o Choobu 26:7 niŋ. (Nuawɔ.) Dimul ko chuauwaa numnda naa maa Chɛhowa le dimi nyɛ cho o bolle Baabuileŋ ndeŋ niŋndo le. Kɛ, mala nda le yiyaŋ ndaa soliŋndo kpeku. A dimul nda maa wanaa wa o boondii Choobu ve niŋnda ndaa nɔ laalaŋ maa chieeŋndo hoo nyɛ o nyɛ see ndu le le. Ndaa laalaŋ maa nyɛ o nyɛ, mɛɛ bɔllo ɔɔ pouwo cho naa yɛ, nɔ mbo chal o nyɛ choo. A teleŋ koŋ, wana o wana ndoo seeluŋ ndɔ maa chieeŋndo cho hiŋnɔŋndo dɛndɛkɛlɛɛ le. Kanifuule, maasiila nuaa ŋlo ve o teleŋ koŋ niŋ te. Nyɛ naŋ pɛɛku wo cho ni, mi che bɛɛ Baabuiyo ndoo poonyiaŋ niŋ sindɛ pa, kɛ nyɛ o dimi lɔɔlɔɔ wo cho tonya. Kanifuule, Chɛhowa poonyiaa ndu ni.​—Nɛhimaya 9:6.

PƐƐKU NDA LE SABU O BƐNDA MI BAABUIYO CHƆM NAA NƐIYO WO

13, 14. Vɛɛ kalaŋ chuauwa pɛɛku yɛ chuauwaa ndaa le diikɔŋndo nyɛ Baabuiyo dimi wo?

13 Pɛɛku chuauwaa numnda maa a cho nyaaloo sɔla te a diikuŋ pɛ nyɛ Baabuiyo dimi wo. (Nuawɔ Sam 1:1-3.) Le tamaseliiyo, a dimul chuauwaa numnda le ma yiyaŋ maa a cho lakɔ wa o lɛŋnde mɛŋndaŋ ma balu leŋ niŋ. A nɔ ma hɛli waŋnda apum le ma kɔ wa latulu a nda. Okoŋ, nyuna nda aa, “Wanaa suu maa vɛɛ nya yeema yɛ mi la kɔ wa latulu nya ndaa te la yeema pɛ mi bɛndaa wa nya tɛɛŋ?” O mɛɛlaa kpɔŋ, a veelu diomndaŋ o Kaleesiaŋnda 5:19-23 le chɔɔ wanaa suu Chɛhowa yeema ma wa o chieeŋ sɛnɛiyo niŋnda.

14 O nɛiyo hoo choo, a cho chuauwaa numnda pɛɛku sɔɔŋ sɔviɔŋ ŋmuuŋ. I tasei, Chɛhowa cho naa pɛɛkoo le waa a kɔl kɛndɛ suŋ suŋ nduyɛ le mi kɔl nyuloo wa naa acheleŋnda tɛɛŋ. O diiŋ ndɔɔ, o cho naa pɛɛkoo mɛɛ naŋ nɔ miŋ wa o chieeŋ sɛnɛiyo niŋ yɛ. (Aisaya 54:13; Chɔŋ 17:3) A chɔm vɛlɛ chuauwaa numnda mɛɛ Baabuiyo mala puaapiliaa naa yɛ. Le tamaseliiyo, nuuviaa bundɛi a waŋndo okɔɔ o yaula naalaŋ opilɛ niŋ. Kɛlɛŋgaa a buŋgɛi hei okɔɔ aa, “Baabuiyo Siŋga Yoomulaŋ” o Bandu Mɛŋgɛlaa niŋ. Ɔɔ nyuna waŋndo o kunda numndo niŋ le mbo dimul num a chuauwaa numnda mɛɛ Baabuiyo mala ndu le siŋgaŋnda bɛndaŋ tosaa o yoomu ndɔɔ niŋ le Chɛhowa kɔllo nɛŋioo yɛ.​—Hibuluiya 4:12.

15. Yɛɛ mala yɛ num le chuauwaa numnda pɛɛkoo?

15 Soliŋ yiyaŋ numndo kpeku le mi chuauwaa numnda hɛnaŋ sɔɔŋ ŋ cho nda pɛɛkoo woŋ. Yiyaŋ a nɛila teŋgeŋnda ŋ mala chuauwaa numnda le ma hɛnaŋ pɛɛkoo a Chɛhowa okɔɔ, nduyɛ ma sɔɔŋguu ndu ikɛi kpɛɛluŋndo. Nduyɛ wa hei tosaa tei ma simnuŋ ŋkaasoŋ. Mi finya pilɛ dimi aa, “Saŋga a nɛila sɛnɛila cheleŋ soliŋndo kpeku le sɔɔŋ paandoŋ pɛɛkoo le.”

PIƐI LE NYINA CHƐHOWAA NDUYƐ MA BIUNUŊ CHUAUWAA NUMNDA

16. Le yɛɛ o bɛnda yɛ ma biunuŋ te a wa pɛ chuauwaa numnda pɛɛkoo? Vɛɛ kalaŋ chuauwa apum ndaa biunuŋ yɛ?

16 A mala nyina Chɛhowaa okɔɔ, chuauwaa numnda nɔla ma nɔ tiindaŋ kala kalaa. (Kaleesiaŋnda 5:22, 23) Kɛ o chua teleŋndo le mi tiindaŋ ndaa simnuŋ o kala poŋ. Lelaŋ, biunuŋ chuauwaa numnda, nduyɛ ma wa nda pɛɛkoo. Mi finya nɔ poombɔɔ a chuaambɔɔ o lɛŋnde Chepaŋndeŋ niŋndo dimi aa, “Mi naa laa nuu soliŋ teleŋndo kpeku tau le chuauwaa naa. Chɔŋ a teleŋ nda wa a pɔmbɔ wo, mi yaa pɛɛku nda lepaa o lepaa le chemchemndaŋ 15. Mɛɛ mbo wa palɛi naŋ nɔ bɔŋaŋnda leKilisiɔŋndaŋ ndo. Chemchemndaŋ 15 ve suɛi kala le naa a nda le.” Mi buɛi ibuŋgaa poonyiaa aa, “Teleŋ ya wa feleŋgɔnɔ wo, yaa nɔ nyunalaŋ a kiisaŋndaŋ tau. Yaa nɔla mi soo a laŋ okɔɔ le. Mɛɛ teleŋndo wa hiouwɔɔ fau, nyunalaŋ a kiisaŋnda nila bɔɔbɔɔ wa mulioo sɔlaa o bɔŋaŋnda leKilisiɔŋndaŋ, pɛɛku leyuŋgoo, ɔɔ o pɛɛkɔŋ ipilayaa niŋ. Lelaŋ, o bɛnda le mi kalaŋ chuauwa wa chuauwaa ndaa pɛɛkoo.”

Le ma wa wana pɛɛkaa kɛndɛ, a nɔ ma kaala Diom Mɛlɛkaa (Tofa pɛl 17)

17. Le yɛɛ i cho yɛ suɛi sɔvɛ le mi kalaŋ chuauwa kindi tiindaŋndo o ndaa? Vɛɛ kalaa a finyaa o Bamuda niŋ mala yɛ chuaa ndaa laanduaa le tiindaŋndo dɔuwɔɔ o Chɛhowa niŋ?

17 Tonya, chuauwaa numnda nɔla ma chɔɔlu pɛɛku te a che pɛ maa numpila nɔ tiindaŋndo o Chɛhowa niŋ o kala poŋ. A cho wa tofaa nyɛ ŋ cho wa tosaa wo. Lelaŋ, lambaŋ tiindaŋndo o numndo kindioo. Chuauwaa numnda chɔ mɛɛ Chɛhowa cho wana kpeekpei le num yɛ. Le tamaseliiyo, te kalaa a finyaa o Bamuda niŋ landuŋ kɔl pɛ a nyɛ, ma piɛi a chuaa ndaa laanduaa latulu nduyɛ ma nyuna Chɛhowa le mbo chɔm nda nɛiyo. Ma dɛɛniaa vɛlɛ chuauwaa ndaa le ma piɛi a ba nda. “Miŋ dimul vɛlɛ chua naa sulaa aa, ‘Dɔu tiindaŋndo o Chɛhowa niŋ a kɔl numndo kpou, wa lɔɔlɔɔ o tuandaŋ o wali leMasa Mɛlɛkaa niŋ, nduyɛ hiu buulaŋ te.’ Mɛɛ o che fulamakɔɔlioo, mbo sina maa Chɛhowa cho naa malaa. Hoo tosal ndu niŋ sɔɔŋ kɔndɔfilloŋ le tiindaŋ o dɔu o Mɛlɛka niŋ a Baabuiyo wo.”

18. Yɛɛ kalaŋ chuauwa nɔ ya ma puɛɛŋ te?

18 Kalaŋ chuauwa, fɛɛŋ fɛɛŋ bɛɛ la baŋ chuauwaa nyaa le tiindaŋndo nɔɔ le. Nya tual ni mi la pɔɔla, kɛ Chɛhowa tosa ni mbo hindu. (Kɔliŋtiaŋ Tasoo 3:6) Lelaŋ, la tosa wallo kalaŋ le chuauwaa nyaa kaalaa pɛɛkoo a ndu okɔɔ, nduyɛ mi la piɛi le nyina ndɔɔ le mbo mala nda ma nɔ tiindaŋndo. La cho chɔ maa Chɛhowa cho nya salaa dɔuwɔɔ le wali kala nya tosa wo.​—Ɛfisiaŋnda 6:4.