Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

BUŊGƐI PƐƐKƐI 41

Mɛlɛka “Inyiɛɛyo” Naŋ Cho Piɛiyo Ni

Mɛlɛka “Inyiɛɛyo” Naŋ Cho Piɛiyo Ni

“Mɛlɛka Yaawɛɛ, a cho wana kɛndɛ naa wana o wana chua. A nɔ nyiɛɛye le nyɛ o nyɛ yoomaa ŋ toosiaa.”—SAM 145:​9.

CHONDII 44 Piɛile Wana Kɔl Tambɛiyo

SƆƆŊ KULLOŊ O BUŊGƐI HEI NIŊ *

1. Vɛɛ ŋ tɛɛsiaa yɛ wana inyiɛɛyo?

TE A dimul naa pɛ le miŋ tɛɛsiaa wana inyiɛɛyo, miŋ yiyaŋ sakpo a wana mala waŋnda, mbo nɔ kɛndɛi, nduyɛ mbo wa fɛɛsɛŋ a wana o wana wo. Nduyɛ miŋ yiyaŋ vɛlɛ a bundɛi Chiisu dimi a po Sameeliaŋnɔɔ okɔɔ wo. Mi che bɛɛ po Sameeliaŋnɔ koŋ fula lɛŋnde pilɛ nda po Chuunɔ viiya lɔɔ wo le, kɛ mbo tuiinuŋ ndu inyiɛɛ. Mi po Sameeliaŋnɔɔ bii mɔnɛi tau le po Chuunɔ koŋ, nduyɛ mbo tosa kɛɛsiaa le mi wana chiɛiyo koma chiɔu ndu. (Luku 10:​29-37) Tale Chiisu dimi hoo wo chɔm suliŋ kɛndɛ kɛndɛ Mɛlɛka nɔ wo, ndu cho nyiɛɛye ni. Mi Mɛlɛka tuiinuŋ naa inyiɛɛ kanifuule o kaala naa, nduyɛ mbo tuiinuŋ naa inyiɛɛ lepaa o lepaa o nɛila bɔɔbɔɔ niŋ.

2. Ɔɔ nɛi cheleŋ naŋ tuiinuŋ acheleŋnda nyiɛɛye wo?

2 Nɛi cheleŋ cho vɛlɛ o naŋ tuiinuŋ acheleŋnda nyiɛɛye wo. Ndu cho ni, kiɔɔ waŋndo sila o nɔ mbo sɔla wo kioo mɛɛ o nɔ mbo sɔla ndu yɛ. Nduyɛ o nɛi koŋ choo kpeekpei Chɛhowa bii naa ni. Mi wana ŋchondoo dimi aa: “Mbo tusi naa nyɛ palaa choo, le yɔŋnda naala wɔɔŋndaŋ, . . . kɛ nyɛ palaa koŋ o fuuluu a yɔŋ wɔɔŋ naŋ tosa wo le.” (Sam 103:​10) Hei sim ni maa, lepum mi Chɛhowa ke waŋndo sila o yeema wo te o tosa pɛ haki wɔɔŋ wɔɔŋndo.

3. Nyunala kuɛɛ naŋ cho yɛ yaasiaa o buŋgɛi hei niŋ?

3 O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho yaasiaa nyunalaŋ la yaa. Laŋ la cho ni: Vɛɛ Chɛhowa tuiinuŋ yɛ naa inyiɛɛ? Baa sila naŋ ke waŋndo wo chɔm pa maa nyiɛɛye naŋ cho ndu tuiinɔŋndo ni? Nduyɛ yɛɛ mala yɛ naa le miŋ tuiinuŋ acheleŋnda inyiɛɛ? Ŋ tofaŋndɔ mɛɛ Diom Mɛlɛkaa cho naa nyunalaŋ ndaŋ mulul lɛ.

LE YƐƐ CHƐHOWA TUIINUŊ YƐ NAA INYIƐƐ?

4. Le yɛɛ Chɛhowa tuiinuŋ yɛ naa inyiɛɛ?

4 Chɛhowa kaala naa nyiɛɛye tuiinɔŋndo. Mi kiilanɔɔ Pɔɔl poonyiaa aa: “Mɛlɛka cho wana inyiɛɛ bɛndu.” O nɛiyo hoo niŋ, Pɔɔl wa suɛi a nyɛiyii Chɛhowa tuiinuŋ wanaa lahakiaa o pɔya le kɔlaŋ o choo choo niŋnda okɔɔ. (Ɛfi. 2:​4-7) Kɛ o cho ko Kilisiɔŋaa pɔyaŋnda le Mɛlɛka tuiinuŋ inyiɛɛ le. Mi wana ŋchondoo poonyiaa vɛlɛ aa: “Mɛlɛka Yaawɛɛ, a cho wana kɛndɛ naa wana o wana chua. A nɔ nyiɛɛye le nyɛ o nyɛ yoomaa ŋ toosiaa.” (Sam 145:​9) Le mɛɛ Chɛhowa kaala naa yɛ, mbo tuiinuŋ naa inyiɛɛ teleŋ o teleŋ o che pɛ saboo le keŋ tosaa.

5. Vɛɛ Chiisu pɛɛku yɛ Chɛhowa o ba le waŋnda nyiɛɛye tuiinɔŋndo?

5 Chiisu sina mɛɛ kpɛ Chɛhowa kaala naa nyiɛɛye tuiinɔŋndo yɛ, mbo hiau wana o wana. Tuupa mbo huŋ o chieeŋndo choo, o wa a Finya ndɔ latulu o choo choo niŋ le wɔsilaŋ waalaŋ o waalaŋ niŋ. (Pulɔ. 8:​30, 31) Nduyɛ teleŋnda bɔɔbɔɔ, mi ndoo che mɛɛ Finya ndɔ ndoo tuiinuŋ wanaa lahakiaa inyiɛɛ yɛ. (Sam 78:​37-42) Teleŋ o wa waŋnda pɛɛkoo wo, mi ndoo soo teleŋ o teleŋ a nyɛiyii Finya ndɔ tuiinuŋ waŋnda ve okɔɔ.

Finyaa tusi po ndɔɔ lasiɔmbu le, kɛ mbo chɛl ndu le mbo miiŋgu o yuŋgoo niŋ (Tofa pɛl 6) *

6. Tale yɛɛ Chiisu dimi yɛ le chɔmndo mɛɛ kpɛ Finya ndɔ tuiinuŋ waŋnda inyiɛɛ yɛ?

6 A mɛɛ naŋ che o buŋgɛi hiou ve niŋ yɛ, mi Chiisu dimi taloo a poombɔ ndoo laasiaŋndo okɔɔ, le naa chɔmndo mɛɛ Chɛhowa kaala naa nyiɛɛye tuiinɔŋndo yɛ. Mi poombɔɔ hoo mal yuŋgu ndɔɔ, nduyɛ mbo chua nyɛm ndɔŋ kpou okoŋ “mbo kɔ laasiaa [muŋ] o sɔɔŋ fondoŋ niŋ.” (Luku 15:​13) Kɛ mɛɛ nyɔɔ viou tiŋ, mbo mal kaala ndɔla nɔɔlɛilaŋ, mbo tusiŋ, nduyɛ mbo miiŋgu o yuŋgu ndɔɔ lo. Yɛɛ finya ndɔ tosa yɛ mɛɛ o che ndu? Mɛɛ poombɔ koŋ kandu ndɔɔ chiɛi ndaa sɔɔŋguuwo ikɛi, o chue bɛɛ teleŋ vilɛi le, mbo sina mɛɛ finya ndɔ wa ndu biyɔɔ yɛ. Mi Chiisu dimi aa: “O lo landaŋ mi finya ndɔ cha ndu, nduyɛ mi nyiɛɛye bii ndu tau. Mi finya ndɔ nyaanuŋ mbo kɔ demul ndu, mbo sɔsa ndu kuuwo.” Fallo hoo tusi po ndɔɔ lasiɔmbu le. Kɛ mbo tuiinuŋ ndu inyiɛɛ, nduyɛ mbo chɛl ndu le mbo miiŋgu o yuŋgoo niŋ. Mi che bɛɛ mi poombɔɔ hoo tosa haki wɔɔŋ wɔɔŋndo, kɛ le mɛɛ ndoo mal yɔŋndɔ wɔɔŋndo yɛ, mi finya ndɔ mal ndu haki. Finyaa hoo o tale Chiisu dimi hoo wo niŋ, sim le Chɛhowa. O taloo hoo niŋ, Chiisu wa chɔmndo mɛɛ kpɛ Chɛhowa nɔ yeemɛi le wanaa mal yɔŋnda ndala wɔɔŋndaŋ nda malɔɔ haki yɛ.—Luku 15:​17-24.

7. Vɛɛ taasi Chɛhowaa chɛlaŋ yɛ a nyɛiyii o tuiinuŋ naa ve?

7 Mi Chɛhowa tuiinuŋ naa inyiɛɛ kanifuule, o nɔ taasioo mbo hiau wana o wana. Wana tuu taasi Chɛhowaa a taasi wanaa sinaa dɛniaa le kanifuule, Baabuiyo dimi aa: “Taasi chɛŋ o choo choo niŋndo tosa mi waŋndo . . . nɔ nyiɛɛye tau, nduyɛ mbo tosa sɔɔŋ kɛndɔŋ tau.” (Chemi. 3:​17) Maa kalaŋ chuauwaa nɔ kaalaa le chuauwaa ndaa wa, Chɛhowa sina maa mi nyɛiyii nduɛi chuu chuauwaa nduaa tɔnɔlaŋ tau. (Sam 103:​13; Aisaya 49:​15) Mi che bɛɛ naa wanaa lahakiaa naŋ cho ni, kɛ mi nyɛiyii Chɛhowa tuiinuŋ naa ve tosa miŋ nɔ tiindaŋndo. Lelaŋ, mi taasi ndɔɔ nyindu ndu le naa nyiɛɛye tuiinɔŋndo te o che pɛ saboo le keŋ tosaa. A koŋ kpou, Chɛhowa sina teleŋ o tuiinuŋ naa inyiɛɛyo. Nduyɛ le mɛɛ o nɔ taasioo yɛ, o chɛl mi nyɛiyii o tuiinuŋ naa ve tosa miŋ hiou lachi a kaa wɔɔŋndo tosaa le.

8. Te waŋndo kɛɛ pɛ yɔŋndɔ wɔɔŋndo malɔɔ, yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa, nduyɛ le yɛɛ?

8 Te o wa yɛ mi buɛi Mɛlɛkaa hiou lachi a kaala nɔɔlɛilaŋ tosaa? Yɛɛ naŋ nɔ yɛ miŋ tosa? Mi Pɔɔl dimi maa, ŋ nɔ miŋ “pɛŋgi holiaŋndo” a wana waa lende. (1 Kɔliŋ. 5:​11) Wanaa kɛɛ yɔŋnda ndala wɔɔŋndaŋ malɔɔ wa nɔ ma sɔla solioo o kundaa niŋ. Hei tosaa manda puaapiliaa a ndepiliaa cho o kundaa niŋnda, nduyɛ miŋ ke sawala Chɛhowalaŋ bɛɛleŋ. Kɛ mi waŋnda apum yiyaŋ maa, te waŋndo sɔla pɛ solioo o kundaa niŋ, mɛɛ keŋ chɔm maa Mɛlɛka tuiinuŋ ndu inyiɛɛ le. Baa keŋ cho pa tonya? Ŋ tofaŋndɔ.

BAA NYIƐƐYE MƐLƐKA TUIINUŊ WAŊNDO NI TE O SƆLA PƐ SOLIOO O KUNDAA NIŊ?

Mi wana mandaa lasaa soli saa wa a naa wo chaaŋaa nduaa tɛɛŋ, kɛ a koŋ kpou, mbo ke saa koŋ mala o yeema wo (Tofa pɛl 9-11)

9-10. A mɛɛ Hibuluiya 12:​5, 6 dimi yɛ, le yɛɛ naŋ dimi yɛ maa waŋndo solioo o kundaa niŋ chɔm ni maa Chɛhowa nɔ nyiɛɛye? Chɔmndɔ tamaseliiyo.

9 Te ŋ tuei pɛ yondaa o bɔŋaŋndo maa “wana waa nuaa cho lɛ Sei Chɛhowa le,” mi keŋ tɛɛmbuu naa kɔllo tau. Nduyɛ te o yɔŋ pɛ aa wana naŋ kaala wo sɔla solioo ni, miŋ kandu yiyaŋndo te ndoo bɛnda pɛ mbo sɔla solioo. Kɛ baa nyiɛɛye Mɛlɛka tuiinuŋ waŋndo ni, te o sɔla pɛ solioo o kundaa niŋ? Ei. Te ŋ kɛɛ pɛ waŋndo sila o nɔ mbo sɔla wo kioo, mɛɛ keŋ ve suɛi taasi kposoŋ te. Nduyɛ ŋ ve ndu kaala chɔm te vɛlɛ ŋ tuiinuŋ ndu inyiɛɛ le. (Pulɔ. 13:​24) Te waŋndo sɔla pɛ solioo o kundaa niŋ, baa mi keŋ mala ndu pa mbo siŋga kaala ndɔlaŋ? Ei. Wanaa bɔɔbɔɔ ndaa sɔla solioo o paandoo niŋnda dimi maa, kɛɛsiaa bɛnduaa tosa le nda solioo o kundaa niŋndo wa nyɛ kpeekpei ndaa yeema wo ni. Nduyɛ mi keŋ mala nda ma siŋga kala ndala wɔɔŋndaŋ, okoŋ ma miiŋgu Chɛhowa o ibuŋ.—Nuawɔ Hibuluiya 12:​5, 6.

10 Ŋ tofaŋndɔ tamaseliiyo hoo. Wana mandaa lasaa che maa saa nduaa opilɛ cho a naa. Nduyɛ o sina maa le mbo chiɔu saa koŋ, mɛɛ mbo soli ndu a tuaa tɛɛŋ. Kɛ a mɛɛ naŋ sina yɛ, saa yeema lɔɔlɔɔ waa diompilɛ. Nduyɛ a ve fɛɛsɛŋ te, te o yɔŋ pɛ ma wa kpeele. Kɛ baa hei sim ni maa wana cho nda mandaa wo cho ndu chaa biyɔɔ le, le mɛɛ o soli ndu chaaŋaa nduaa tɛɛŋ yɛ? Sako. Kanifuule o sina maa, te o mal pɛ saa koŋ chaaŋaa nduaa tɛɛŋ, nda bɛɛ cho naa koŋ sɔla. Kɛ te o soli ndu nda tɛɛŋ pɛ, mɛɛ a tuaa kpou o cho kaŋ mandaa ni.—Tuuwɔ Lɛvitikɔɔ 13:​3, 4.

11. (a) O nɛila kuɛɛ niŋ naŋ tuu yɛ wana sɔla solioo wo a saa wa a naa wo? (b) Yɛɛ wanaa sɔla solioo wa tiu yɛ ba ma tosa, nduyɛ mala suu kuɛɛ nda sɔla yɛ?

11 Ŋ tuu wana sɔla solioo o kundaa niŋndo a saa wa a naa wo. Nduyɛ o kpeekpei niŋ, wana sɔla solioo o kundaa niŋndo wa a naa o Mɛlɛka piɛiyo niŋ. (Chemi. 5:​14) Te waŋndo nɔ pɛ naa taŋ waŋnda wo, o tiuba mbo tɛɛŋguu acheleŋnda. O nɛi pilɛ koŋ choo, te waŋndo tɛɛmbuu pɛ chaŋyɛi o nɔ a Chɛhowa ve, mi keŋ tosa mi acheleŋnda tol tamasi ndɔɔ kɔɔli. Lelaŋ, i wa bɔɔ suɛi kɛndɛ bɛndu le wana tɛɛmbuu chaŋyɛi nduɛi a Chɛhowa wo solioo o kundaa niŋ. Sila waa nuaa chɔm ni maa, Chɛhowa kaala wanaa tuaa cho o kundaa niŋ nda. Nduyɛ hei mala mi wana tosa yɔŋ wɔɔŋndo wo mal yɔŋndɔ wɔɔŋndo. Te o wa pɛ o soliaa, o tiuba mbo kuɛ o bɔŋaŋndaŋ le halikpeŋ mbo tuei sɔɔŋ mala ndu, mbo miiŋgu o chaŋyɛi kɛndɛi niŋ a Chɛhowa wo. O nɔla vɛlɛ mbo sɔla yaula mala naa le pɛɛkoo a Chɛhowa okɔɔ laŋ, vɛlɛ mbo wa Tɛlivisiɔŋ Seiyaa Chɛhowaa tofaa. Nduyɛ te bɛnduaa che pɛ hiouwɔɔ lachi o cho tosaa wo, mi keŋ tosa ma wa ndu silaa kioo vɛlɛ a nɛi chɔmaa le mbo miiŋgu o chaŋyɛi niŋ a Chɛhowa nduyɛ mbo sɔla miŋgioo o kundaa niŋ. *

12. Yɛɛ bɛnduaa kundaa tosa yɛ le wana tosa yɔŋ wɔɔŋndo wo a kundaa nyiɛɛye tuiinɔŋndo vɛlɛ a nda kaalaa chɔmndo?

12 I cho suɛi sɔvɛ le miŋ loonuŋ maa, wanaa kɛɛ yɔŋnda ndala wɔɔŋndaŋ malɔɔ wa kinɛi sɔla solioo o kundaa niŋ ni. Le hei, bɛnduaa sina maa a nɔ ma yiyaŋ fɛŋ yiŋgoloŋ malaŋ nda soli waŋndo o kundaa niŋ. Nduyɛ a sina maa, ‘o nɛi kpeekpeiyo’ choo Chɛhowa sila naa ni. (Chɛlui. 30:​11) A kaala puaapiliaa ndaa o kundaa niŋ tau. Nduyɛ a yeema ma tosa nyɛ o nyɛ, o tɛɛmbuu chaŋyɛi nda nɔ a Chɛhowa ve le. Kɛ lepum a nɔ ma nɔ nyiɛɛye, nduyɛ ma chɔm kaalaa le wana tosa yɔŋ wɔɔŋndo wo solioo o kundaa niŋ.

13. Le yɛɛ ndaa nɔ yɛ ma soli po pum o kundaa Kɔliŋ niŋ?

13 Ŋ tofaŋndɔ mɛɛ Pɔɔl ndoo bii po ndoo kɛɛ yɔŋndɔ wɔɔŋndo malɔɔ o wɔsiŋ kɛmɛ tasoŋ niŋndo yɛ. O kundaa Kɔliŋ niŋ poo hoo wa ni. Nduyɛ o wa kaa ihini nɔɔlɛiyo tosaa a lanɔɔ finya ndɔ. Nuawɔ se suɛi wɔɔŋ bɛndu! O sindɔɔ niŋ, mi Chɛhowa dimul Isɔluɛiya aa: “Wana o wana suunda a kala ndɔ pɛ, mɛɛ wana koŋ o tɛɛmbuu finya ndɔ labɛɛ. Wana koŋ ni kala ndɔ koŋ ni, a nɔ ma sɔla piɔmndo.” (Lɛvi. 20:​11) I cho tonya maa Pɔɔl ndoo dimul wanaa wa o kundaa Kɔliŋ niŋ nda le ma dii po koŋ te, kɛ mbo ke nda nɛi chɔmaa le ma soli ndu nda tɛɛŋ. Kaa wɔɔŋ po koŋ ndoo tosa wo wa acheleŋnda piiliaŋndo o kundaa niŋ. Mi apum yiyaŋ pɛŋ maa, o ve haki wɔɔŋ wɔɔŋ te o wa tosaa le.—1 Kɔliŋ. 5:​1, 2, 13.

14. Vɛɛ Pɔɔl ndoo tuiinuŋ yɛ po ndoo sɔla solioo o kundaa Kɔliŋ niŋndo inyiɛɛ, nduyɛ le yɛɛ? (2 Kɔliŋtiaŋ 2:​5-8, 11)

14 Mɛɛ teleŋ tiŋ hiou, mi Pɔɔl tuɛi maa mi po koŋ tosa siŋgaŋndaŋ o yoomu ndɔɔ niŋ. Mbo mal yɔŋndɔ wɔɔŋndo. Mi che bɛɛ mi poo hoo chuu kundaa tɔɔ wɔɔŋndo, kɛ mi Pɔɔl dimul bɛnduaa kundaa maa o yeema mbo hiu ndu ‘kindila le.’ Lelaŋ mbo dimul nda aa: “La mal ndu haki fasɛi, nduyɛ mi la dɛɛniaa ndu.” Le yɛɛnɛ Pɔɔl ndoo dimi yɛ maa a tosa lende? Kanifuule, mbo dimi aa: “Yɔŋii o hiu kɔllo tambu mbo vi ŋdial.” Mi mɔnɛi bii Pɔɔl le po ndoo mal koŋ yɔŋndɔ wɔɔŋndo wo. Nduyɛ ndoo yeema mi po koŋ ndoo hiou lachi a kɔllo tambei le nyɛ o tosa wo, okoŋ mbo vi ŋdial le nyunaa le malɔɔ hakioo le.—Nuawɔ 2 Kɔliŋtiaŋ 2:​5-8, 11.

15. Vɛɛ bɛnduaa ke yɛ wana tosa yɔŋ wɔɔŋndo wo sila o nɔ mbo sɔla wo, nduyɛ ma tuiinuŋ ndu inyiɛɛ?

15 Mi bɛnduaa tol tamasi Chɛhowaa kɔɔli, le wanaa cho o kundaa niŋnda nyiɛɛye tuiinɔŋndo. Mi che bɛɛ ma ke wana tosa yɔŋ wɔɔŋndo wo sila o nɔ mbo sɔla wo, kɛ ma tuiinuŋ ndu inyiɛɛ te a che pɛ maa a nɔ ma tosa keŋ. Te a kɛɛ ndu pɛ sila o nɔ mbo sɔla wo kioo, mɛɛ o cho inyiɛɛ le nda wa koŋ ndu tuiinɔŋndo le. Kɛ chɛlɔɔ nda wa ndu koŋ ni, le mbo hiou lachi a kaala wɔɔŋndaŋ tosaa. Baa bɛnduaa koni tuiinuŋ wana tosa yɔŋ wɔɔŋndo wo nyiɛɛye ni?

YƐƐ MALA YƐ NAA KPOU LE MIŊ TUIINUŊ ACHELEŊNDA NYIƐƐYE?

16. A mɛɛ Pulɔwaa 21:​13 dimi yɛ, yɛɛ Chɛhowa tosa yɛ le wanaa kɛɛ acheleŋnda nyiɛɛye tuiinɔŋndo wa?

16 Naa kpou nɔ miŋ tol tamasi Chɛhowaa kɔɔli, le acheleŋnda nyiɛɛye tuiinɔŋndo. Le yɛɛ? Saboo opilɛ cho ni maa, Chɛhowa yeŋ wanaa kɛɛ acheleŋnda nyiɛɛye tuiinɔŋndo wa nilaŋ te. Baabuiyo dimi aa: “Wana o wana, te [wana kɔl tambɛiyo, NWT] o chaŋ naa num chua pɛ le malaa, ma yeŋ ndu lani le, num bɛɛ te a wa pɛ o ba havɛiyo niŋ pɛ ma chaŋ le malaa, a sɔla wana yaŋ num lani le.” (Pulɔ. 21:​13) Wana o wana yeema mi Chɛhowa kɛɛ nilaŋ yaŋɔɔ o piɛile ndɔleŋ te. Lelaŋ ŋ nɔ miŋ kɛɛ acheleŋnda nyiɛɛye tuiinɔŋndo le. Ŋ nɔ miŋ kɛɛ chaaŋ naa Kilisiɔŋnɔ cho o nyɛpalaa niŋndo nilaŋ yaŋɔɔ le. Baabuiyo dimi maa, ŋ nɔ miŋ kɛɛ “[wana kɔl tambɛiyo, NWT] o chaŋ naa” naa chua wo nilaŋ yaŋɔɔ le. O nɛi pilɛ koŋ choo, ŋ nɔ miŋ dɔu sila cho o bolle Baabuileŋ niŋndo o wali niŋ. Ndu cho ni: “Wana o wana tuiinuŋ chaaŋ ndɔ wanachioo inyiɛɛ le, Mɛlɛka tuiinuŋ wana koŋ inyiɛɛ le.” (Chemi. 2:​13) Te ŋ yiyaŋ pɛ a mɛɛ kpɛ naŋ yeema mi acheleŋnda tuiinuŋ naa inyiɛɛ yɛ okɔɔ, keŋ cho naa mala miŋ tuiinuŋ nda inyiɛɛ. Wanaa kpeekpeiyaa naŋ nɔ miŋ tuiinuŋ inyiɛɛ ya cho wanaa mal yɔŋnda ndala wɔɔŋndaŋ, okoŋ ma miiŋgu o kundaa niŋ nda ni.

17. Vɛɛ Masaa Deeve tuiinuŋ yɛ Sɔɔl nyiɛɛye?

17 Tamaseliila cho o Baabuiyo niŋndaŋ la mala naa miŋ tuiinuŋ acheleŋnda nyiɛɛye, nduyɛ miŋ fafaŋ nda kɔllo tɛɛmbuuwo. Le tamaseliiyo, yiyaŋndɔ a Masaa Deeve okɔɔ. Teleŋnda bɔɔbɔɔ mi ndoo tuiinuŋ acheleŋnda nyiɛɛye. Mi che bɛɛ Sɔɔl ndoo yeema ndu diyɔɔ, kɛ mbo tuiinuŋ Sɔɔl inyiɛɛ kanifuule, ndu wa wana Mɛlɛka yulu iso le mbo wa masaa wo ni. Pesiŋ bɛɛ Deeve kindiŋ le Sɔɔl maa miŋgullo ɔɔ mbo yɔŋul ndu le.—1 Saam. 24:​9-12, 18, 19.

18-19. Teleŋnda tiɔɔŋnda kuɛɛ Deeve kɛɛ yɛ acheleŋnda nyiɛɛye tuiinɔŋndo?

18 Kɛ o cho teleŋ o teleŋ te Deeve ndoo tuiinuŋ acheleŋnda nyiɛɛye le. Le tamaseliiyo, mɛɛ Nabal po ndoo nɔ taasi bɔɔ le wo soo o nɛi yoŋga niŋ o Deeve lo, nduyɛ mbo kɛɛ ndu a puaa nduaa nyɛdiaa kioo, mi Deeve tuulu kɔl nduyɛ mbo tosa kɛɛsiaa le po koŋ vɛlɛ a wana pɔnɔ o wana pɔnɔ wa o yuŋgu ndɔɔ niŋ diyɔɔ. Kɛ lanɔɔ Nabal Abikee ndoo nɔ kɛndɛi a kaa biuwaŋndo. Le hei, haupa mbo dovi nyɛdiaa, mbo yoo Deeve nda puaa nduaa. Le saboo hoo, Deeve dii lɛ Nabal a wana pɔnɔ o wana pɔnɔ wa o yuŋgu ndɔɔ niŋ te.—1 Saam. 25:​9-22, 32-35.

19 A teleŋ cheleŋ vɛlɛ, mɛɛ Netaŋ dimul Deeve a po sulaa ndoo chua saa po tambɛiyo wo okɔɔ, mi Deeve tuulu kɔl. Okoŋ mbo dimi aa: “I mɛnaŋ o Mɛlɛka Yaawɛɛ po, wana tosa suɛi kɔl vesɛi waa lende pɛ, o nɔ mbo sɔla piɔmndo.” (2 Saam. 12:​1-6) Deeve ndoo sina sawala Mɛlɛka ndoo ke Muuselaŋ. Nduyɛ sawaa wa ni maa, te waŋndo ndoo chiimbuu pɛ saa, o nɔ mbo paawa le saa koŋ bɛmbɔɔ le hiɔɔlu. (Ɛsɔ. 22:​1) A hei kpou, piɔmndo Deeve ndoo yeema ni mi wana koŋ ndoo sɔla. A tonya, Deeve ndoo keleŋa bɔɔ po sulaa koŋ yamɛi kilul. Tamaselii Netaŋ ndoo soliŋ hoo kpeku wo wa chɔmndo hakila Deeve pila ndoo tosalaŋ. Kɛ mi Chɛhowa tuiinuŋ ndu inyiɛɛ, nduyɛ mbo bii ndu nyɛkɛndɛi mbo hiau mɛɛ Deeve ndoo bii niŋ po sulaa Netaŋ soo a ndu okɔɔ wo yɛ.—2 Saam. 12:​7-13.

Mɛɛ Netaŋ dimul Masaa Deeve a nyɛ po sulaa pum tosa wo okɔɔ, mi Deeve kɛɛ po sulaa koŋ nyiɛɛye tuiinɔŋndo (Tofa pɛl 19-20) *

20. Yɛɛ naŋ pɛɛku yɛ o tamasi Deeve wo niŋ?

20 Kɛsiŋ o kɔl maa, mɛɛ Deeve tuulu kɔl a nyɛ Nabal tosal ndu wo, mbo kɛɛsiaa maa Nabal a wana pɔnɔ o wana pɔnɔ cho o ndu lo chiɛi niŋ, nɔ mbo sɔla piɔmndo. Nduyɛ okoŋ kɔɔli, mi Deeve dimi vɛlɛ maa po sulaa Netaŋ soo a ndu okɔɔ wo nɔ mbo sɔla piɔmndo. Mi che bɛɛ Deeve wa wana kɛndɛ, kɛ mi kɔndɔfillo bii naa miŋ nyunaŋ aa: “Le yɛɛ o dimi yɛ maa, po sulaa Netaŋ soo a ndu okɔɔ wo nɔ mbo sɔla piɔmndo?” Yiyaŋndɔ a nyɛ yɔŋnuŋndo okɔɔ. A teleŋ koŋ, kɔl iyama Deeve wo wa ndu paaliaŋndo. Nduyɛ waŋndo yamɛi keleŋaa kilullo, chɔm maa ŋ kandu yɔŋnɔŋndo pɔmbɔlɔsɔɔ o Mɛlɛka piɛiyo niŋ. Kanifuule mi Chiisu sila buɛiyaa nduaa aa: “La pɛŋgi waŋnda yamaŋ kilullo, okoŋ Mɛlɛka kilul nya iyama le. Kanifuule, mɛɛ nya kilul chaanda yamaŋ yɛ, lende koni Mɛlɛka kilul nya yamɛi ni.” (Maa. 7:​1, 2) Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ fafaŋ acheleŋnda kɔllo tɛɛmbuuwo, nduyɛ miŋ tuiinuŋ nda inyiɛɛ maa Mɛlɛka.

21-22. Ɔɔ nɛilaŋ latiŋ, la naŋ tuiinuŋ acheleŋnda nyiɛɛye wo?

21 Acheleŋnda nyiɛɛye tuiinɔŋndo cho ko mɔnɛi biyɔɔ le nda le. Mi wanaa tuiinuŋ acheleŋnda nyiɛɛye wa, tosa sɔɔŋ ŋ mala nda woŋ. Le hei, naa kpou nɔ miŋ nuuviaa wanaa yeema malaa o yuŋgula naalaŋ niŋnda, o kundaa niŋ, a o fondaŋnda naŋ cho laŋ. A tonya, nɛilaŋ la cho tau la naŋ tuiinuŋ acheleŋnda nyiɛɛye wo. Baa a sina pa wana yeema kɔl dɛɛniaa wo? Baa a nɔla pa ma mala ndu a nyɛdiaa ɔɔ a sɔɔŋ cheleŋndoŋ tosaa? Baa wana ndoo sɔla solioo nduyɛ mbo miiŋgu o kundaa niŋndo yeema pa kɔl dɛɛniaa vɛlɛ a chaŋyaŋ sɔviɔŋ? Baa a tiu pa ba ma dimul acheleŋnda yooŋgu kɔl dɛɛniaa cho o Baabuiyo niŋndo? Nɛila kɛndɛlaŋ latiŋ la cho laŋ ni la naŋ tuiinuŋ acheleŋnda nyiɛɛye wo.—Choobu 29:​12, 13; Luomaŋ. 10:​14, 15; Chemi. 1:​27.

22 Te ŋ sina pɛ mɛɛ kpɛ waŋnda yeema mala waa nuaa yɛ, keŋ cho naa mala miŋ nuuviaa nɛilaŋ la naŋ tuiinuŋ nda nyiɛɛye wo. Te ŋ tuiinuŋ nda pɛ inyiɛɛ, keŋ cho naa mala miŋ nɛŋi Finya naa cho o choo choo niŋndo kɔllo kanifuule, o cho “wana inyiɛɛ bɛndu.”

CHONDII 43 Piɛile Balika Melaa

^ pɛl. 5 Suliŋndo opilɛ o Chɛhowa nɔ wo cho nyiɛɛye ni, nduyɛ naa kpou nɔ miŋ tol tamasi ndɔɔ kɔɔli le acheleŋnda nyiɛɛye tuiinɔŋndo. O buŋgɛi hei niŋ, ŋ cho yaasiaa le sabu Chɛhowa tuiinuŋ naa inyiɛɛyo. Ŋ cho vɛlɛ yaasiaa le sabu naŋ dimi maa, mi sila ndɔɔ chɔm maa o nɔ nyiɛɛye wo, nduyɛ a mɛɛ naŋ duau suliŋ kɛndɛ kɛndɔɔ hoo o wali niŋ yɛ.

^ pɛl. 11 Le miŋ sina nyɛ wanaa sɔla solioo wa tosa le ma miiŋgu o chaŋyɛi niŋ a Mɛlɛka wo vɛlɛ a nyɛ bɛnduaa tosa le nda malaa wo, tofa buŋgɛi hei, “Miiŋgu o Chaŋyɛi Kɛndɛi Niŋ a Chɛhowa” o Bandu Mɛŋgɛlaa hoo niŋ.

^ pɛl. 60 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Finyaa lo landaŋ mbo cha po ndɔ ndoo laasiaŋndo hunɔɔ ndu o ibuŋ, nduyɛ mbo nyaanuŋ le ndu kɔlaŋ demullo.

^ pɛl. 64 TƐƐSIAA LE FOTUEIYO: Le mɛɛ kɔl iyama Masaa Deeve wo wa ndu paaliaŋndo yɛ, mbo tuulu kɔl nduyɛ mbo kilul po sulaa Netaŋ ndoo soo a ndu okɔɔ wo yamɛi maa, o nɔ mbo sɔla piɔmndo.