Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Wanaa Chɔm Balika Melaa le Kɛndɛi Bɛndu Bɛndu Mɛlɛkɛi Ya

Wanaa Chɔm Balika Melaa le Kɛndɛi Bɛndu Bɛndu Mɛlɛkɛi Ya

“O cho wana ikɛndɛ bɛndu bɛndu naa naa chua.”​—CHƆŊ 1:16.

CHONDOŊ: 95, 13

1, 2. (a) Tɛɛsiaa wɔ tale Chiisoo a wana nɔ kpeloo wo okɔɔ. (b) Vɛɛ bundɛi hei chɔm yɛ kɛndɛi bɛndu bɛndu Mɛlɛkɛi?

IDII Pilɛ puŋ, mi wana nɔ kpeloo wo kua o lɔɔ niŋ le waŋnda chuaa le ma tosal ndu wallo. Mbo dimi le nda kanioŋ ŋpum kioo, nduyɛ ma chɛl. Kɛ le mɛɛ wana kpeloo hoo ndoo yeema wanaa walla chɔɔloo chuaa yɛ, mbo kua vɛlɛ daandi daandi o lɔɔ niŋ o paale leŋ choo le wanaa walla chɔɔloo chuaa. Mbo dimul nda maa o cho nda paawa bɛnda wo ke. Mɛɛ paaleŋ le del, mi wana kpeloo hoo chuuŋgiaa wanaa baalaa haa kpou naapilɛ le nda paawaa. Wanaa o keŋela chua wa a wanaa o mɛɛlu chua wa, mbo ke nda paawa pilɔɔ kpe. Kɛ mɛɛ wanaa niilu baalaa wa kandu ŋɔɔchiaŋndo, mi wana kpeloo dimi aa, ‘Baa nyaa chɛl paawa ya dimi le nya kioo wo le? Baa I nɔ di mi ke wanaa niaa baalaa kpou nyɛ ya hɛnaŋndo le? Baa le mɛɛ ya cho wana ikɛndɛ yɛ nya cho ŋɔɔchiaŋndo ni?’​—Maatiu 20:1-15.

2 Bundɛi Chiisu dimi hei ve pɛɛku naa suɛi sɔvɛi a “kɛndɛi Mɛlɛka tosal naa ve” okɔɔ. [1] (Tofa diomnda chɔɔlaalaŋ) (Nuawɔ Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 6:1.) O nɛi kuɛɛ choo? Mi waŋnda apum yiyaŋ maa wanaa tosa wallo le paaleŋ kpɛŋ nda ndaa nɔ ma sɔla paawaa mbo hiou apiliaa. Kɛ kɛndɛi bɛndu bɛnduei wana kpeloo tosal wanaa tosa baalaa le paaleŋ kpɛŋ te wa ni. Mi wana tɛɛsiaa ŋsɔɔ pilɛ suaa a ‘kɛndɛi Mɛlɛka tosal naa’ o Baabuiyo niŋnde okɔɔ aa, “Nyɛ hoo simndo cho kɛndɛi bɛndu bɛndu Mɛlɛkɛi ni, nyɛ waŋndo nɔla ɔɔ o nɔ di le sɔla le wo.”

KƐNDƐI CHƐHOWA TOSA VE

3, 4. Le sabu yɛɛ, nduyɛ vɛɛ Chɛhowa chɔm yɛ waŋchieeya kpou kɛndɛi bɛndu bɛnduei?

3 Baabuiyo dimul naa maa “nyɛ kiaa” fondoo fuu kɛndɛi bɛndu bɛndu Mɛlɛka tosa naa ve cho ni. (Ɛfisiaŋnda 3:7) Ŋ nɔla miŋ diikuŋ Mɛlɛka nyɛkɛndɛi le. Lelaŋ, ŋ bɛnda le mi Mɛlɛka chɔm naa kɛndɛi le. Ŋ nɔ pɛŋ miŋ sɔla piɔmndo. Mi Masaa Sɔlɔmɔŋ dimi aa, “Wana o wana cho o chieeŋndo hoo choo mbo wa maa ndu ndu sɔɔŋ kɛndɔŋ koni o tosa le teleŋ o teleŋ ni, o tosa yɔŋ wɔɔŋ te le.” (Ikilisiaatii 7:20) Okoŋ kɔɔli, mi kiilanɔɔ Pɔɔl dimi aa, “Ŋwaŋnda chiee kpou a tosa yɔŋ wɔɔŋndo. A bii ma faŋaŋ o naŋɔɔ Mɛlɛkaa niŋ o ndu oo hɛnaŋ nda ma wa leniŋ ndo.” Nduyɛ “paawa wana sɔla le yɔŋ wɔɔŋndo wo ndu cho piɔmndo ni.”​—Luomaŋnda 3:23; 6:23a.

4 Le mɛɛ Chɛhowa kaala waŋchieeya tau yɛ, lelaŋ o yɔŋ “Po ndɔ pilɔɔ kpe” le mbo huŋ wu le naa ni. Kɛndɛi bɛndu bɛndu Mɛlɛkɛi wa keŋ ni. (Chɔŋ 3:16) Mi Pɔɔl dimi maa “mi Mɛlɛka tosal naa kɛndɛi nduɛi mi Chiisu vi le ŋwaŋnda chiee kpou. Le nyɛ nɛiyaa Chiisu keeku leniŋ ndo a piɔm o sɔla wo, mi Mɛlɛka ke ndu naŋɔɔ a bɛɛle bɛndeŋ tau.” (Hibuluiya 2:9) A tonya, “Mɛlɛka ndu nyɛ o ke ŋwaŋnda chiee o sabu Masanɔɔ naa Chiisu Kiliti niŋ ndo, ndu cho yoomu kpeekpei nɔ lamɛɛlu le wo ni.”​—Luomaŋnda 6:23b.

5, 6. Fulamakɔɔli yɛɛ naŋ sɔla yɛ te o yɔŋ pɛ miŋ wa (a) o chɛle hakioo bɛŋgu (b) o kɛndɛi bɛndu bɛndu Mɛlɛkɛi bɛŋgu?

5 Le yɛɛ naŋ tosa yɛ hakioo nduyɛ miŋ vi? Baabuiyo dimi maa “waŋndo o pilɛ tosa ni mi piɔmndo wa ŋwaŋnda chiee o landaŋ choo.” Le mɛɛ naŋ fula o Adama niŋ yɛ, lelaŋ naŋ cho wanaa lahakiaa nduyɛ miŋ wa piɔmndo ni. (Luomaŋnda 5:12, 14, 17) Kɛ ŋ nɔla miŋ hɛli le kiɔɔ wa o chɛle hakioo bɛŋgu. Vɛɛ keŋ looku yɛ yɔŋnuŋ? Te ŋ dɔu pɛ tiindaŋndo o sala baŋaa Kilitioo niŋ, ŋ nɔla miŋ sɔla tɔnɔɔ o kɛndɛi Chɛhowɛi niŋ. Baabuiyo dimi aa, “Kɛ nduyɛ mɛɛ yɔŋ wɔɔŋndo o kuii, mi Mɛlɛka chɔɔlu ŋwaŋnda chiee kɛndɛi nduɛi tosal mi i hiau a mɛɛ yɔŋ wɔɔŋndo kuii yɛ poloŋ poloŋ. Lelaŋ, bolle suɛi kalɛi kpou cho ni maa, mɛɛ ŋwaŋnda chiee a wa yɔŋ wɔɔŋndo o ba bɛŋgu, o koŋ, mi yɔŋ wɔɔŋndo chuu nda kpou piɔmndo yɛ, lende kani ŋwaŋnda chiee a cho o kɛndɛi Mɛlɛkɛi bɛŋgu ni. Kani fuule, Mɛlɛka tosa ma simnuŋ wanaa sakpo ndu pila Mɛlɛka o hɔl. Nduyɛ hei i tosa mi ŋwaŋnda chiee a sɔla yoomu kpeekpei nɔ lamɛɛlu le wo sanaa o Masanɔ naa Chiisu Kiliti niŋ.”​—Luomaŋnda 5:20, 21.

6 Mi che bɛɛ naa wanaa lahakiaa naŋ cho wɔ ni, ŋ nɔ miŋ chɛl le waa o chɛle hakioo bɛŋgu le. Lelaŋ, te ŋ tosa pɛ hakioo, ŋ nɔ miŋ nyuna Chɛhowa le haki malaa. Mi Pɔɔl sila naa aa, “La chɛl mi yɔŋ wɔɔŋndo o nɔ lɛ nya kpaaya choo le. Kani fuule, o cho o sawala Mɛlɛka ke Muuse laŋ ba bɛŋgu le naa ŋ cho le. O kɛndɛi Mɛlɛkɛi ba bɛŋgu naa ŋ cho ni.” (Luomaŋnda 6:14) Vɛɛ naŋ looku yɛ niŋ tɔnɔɔ sɔla o kɛndɛi Mɛlɛkɛi niŋ? Mi Pɔɔl dimi aa, “Mɛlɛka tosal waŋnda kɛndɛi bɛnduei. . . . Kɛndɛi Mɛlɛka tosal naa hei ye i cho machuaa le naa pɛɛkoo le mi ŋ mal kaalaŋ la simul suɛi Mɛlɛkɛi laŋ, nduyɛ mi ŋ mal kɔl landaŋndo o nyɔɔŋ chieeŋ naŋ. Nduyɛ i cho naa pɛɛkoo le mi ŋ wa wanaa kɛsiŋ lebɛɛ, mi ŋ wa sakpo nduyɛ, mi ŋ nɔ kaala Mɛlɛka hɛnaŋ maa ŋ tosa o chieeŋndo hoo choo laŋ.”​—Taitɔɔ 2:11, 12.

MƐLƐKA TOSAL NAA KƐNDƐI BƐNDU BƐNDUEI O NƐILA “YƐ YƐLAŊ” NIŊ

7, 8. Yɛɛ dimioo hoo Chɛhowa cho naa kɛndɛi nduɛi bɛndu bɛnduei chɔmndo o nɛila “yɛ yɛlaŋ” niŋ sim yɛ? (Tofa fotueiyo o peele naŋ kandu leŋ choo.)

7 Mi kiilanɔɔ Pitɛ poonyiaa aa, “Mɛlɛka tosal nya pilɛŋ pilɛŋnda kɛndɛi nduɛi le mi la nɔla mi la tosa walta yɛ yɛlaŋ. Lelaŋ, la wa wanaa waliaa kɛndɛ nduyɛ mi walta nya tosa laŋ, la wa le waŋnda malaa.” (Pitɛ Tasoo 4:10) Yɛɛ dimioo hoo Chɛhowa tosal naa kɛndɛi bɛndu bɛnduei o nɛila “yɛ yɛlaŋ” niŋ sim yɛ? Ndu sim ni maa mɛɛ mɛɛ naŋ sɔla bahawɛilaŋ o yoomoo niŋ, Chɛhowa cho naa ke nyɛ mala naa miŋ biunuŋndo. (Pitɛ Tasoo 1:6) O cho naa ke nyɛ naŋ hau ba le chɔulaba tɔɔndaŋ kɛ kɛ wo.

8 Mi kiilanɔɔ Chɔŋ poonyiaa aa, “O cho wana kɛndɛ bɛndu bɛndu naa naa chua. Le hei, mbo duau naa kpou sala tau teleŋnda faŋga faŋga.” (Chɔŋ 1:16) Le mɛɛ Chɛhowa chɔm naa kɛndɛi bɛndu bɛnduei o nɛila yɛ yɛlaŋ niŋ yɛ, lelaŋ naŋ sɔla tɔnɔlaŋ tau ni. Ɔɔ tɔnɔlaŋ ndaŋ lapum?

9. Vɛɛ kɛndɛi bɛndu bɛndu Chɛhowɛi chuu yɛ naa tɔnɔɔ, nduyɛ vɛɛ naŋ chɔm yɛ balika melaa le hei?

9 Mi Chɛhowa mal naa le yɔŋnda naala wɔɔŋndaŋ. Ŋ mel Chɛhowa balikaa le mɛɛ o cho kɛndɛi nduɛi bɛndu bɛnduei soliŋndo kpeku le naa malɔɔ haki yɛ. Kɛ o nɔla mbo mal naa haki te o wa pɛ miŋ mulul hakila naalaŋ kɔɔ nduyɛ miŋ hiou lachi a yiyaŋnda wɔɔŋndaŋ chɔulabaa. (Nuawɔ Chɔŋ Tasoo 1:8, 9.) Mi Pɔɔl tɛɛsial Kilisiɔŋaa pɔyaŋnda o teleŋ ndɔɔ niŋ mɛɛ Chɛhowa mal naa haki yɛ. Mbo dimi aa, “Ndu Mɛlɛka o bii mbo soli naa po o fondaŋ manyumndo, naa naa ŋ wa kpaaya manyumndo o ba bɛŋgu wa. Mɛɛ o soli naa loŋ mbo huŋ a naa o masale Po ndɔ kaalaa bɛŋgu. Nduyɛ, o sabu Po ndɔɔ hoo niŋ sanaa naa ŋ sɔla baŋaŋndo ni, koŋ cho ni, mi Mɛlɛka mal naa le yɔŋnda wɔɔŋnda naa ŋ tosa laŋ.” (Kolosiaŋnda 1:13, 14) Ŋ mel Mɛlɛka balikaa tau nduyɛ ŋ yeema miŋ saŋgala ndu le nyɛiyii o tuinuŋ naa ve. Nduyɛ le mɛɛ Chɛhowa mal naa haki yɛ, ŋ nɔla vɛlɛ miŋ sɔla salala kɛndɛ kɛndɛlaŋ.

10. Yɛɛ kɛndɛi bɛndu bɛndu Mɛlɛkɛi tosa yɛ miŋ wa ndu tueiyɔɔ yeela?

10 Chaŋyɛi kɔl nyuluei nɔla mii wa naa tɛɛŋ a Chɛhowa. Wanaa lahakiaa naŋ cho ni. Lelaŋ, chɔŋ a teleŋ naŋ veluŋndo, yaamɔɔwaa Mɛlɛkaa naŋ cho ni. Mi Pɔɔl dimi vɛlɛ aa, “Boondii naŋ wa wɔ yaamɔɔwaa Mɛlɛka ve, boondii keŋ Mɛlɛka tosa ni mi Po ndɔɔ sɔla piɔmndo le naa, o koŋ kɔɔli, mi ŋ simnuŋ Ndiaamɔɔwaa ndɔ.” (Luomaŋnda 5:10) Sala baŋaa tosa miŋ simnuŋ ndiaamɔɔwaa Mɛlɛkaa. Koŋ cho ni, kɔl nyuloo nɔla mbo wa naa tɛɛŋ naa Mɛlɛka waa nduyɛ miŋ simnuŋ chaaŋaa ndɔ. Mi Pɔɔl tɛɛsiaa hei, nduyɛ mbo chɔm mɛɛ kɛndɛi bɛndu bɛndu Chɛhowɛi cho yɛ. Mbo dimul puaapiliaa nduaa pɔyaŋnda aa, “Mɛɛ Mɛlɛka tosa mi ŋ simnuŋ wanaa sakpo ndu pila Mɛlɛka o hɔl le tiindaŋ naa ŋ dɔu o ndu niŋ ndo yɛ, ndu Mɛlɛka o hini niŋ kɔl a naa sanaa o sabu Masanɔ naa Chiisu Kilitioo niŋ. Nduyɛ o koŋ kɔɔli, le tiindaŋ naa ŋ dɔu o Chiisu Kiliti niŋ ndo, ndu Kiliti o tosa mi ŋ cha suɛi kɛndɛi Mɛlɛka tosal naa ve.” (Luomaŋnda 5:1, 2) Ŋ naŋ bɔɔ kɔl le mɛɛ chaŋyɛi kɔl nyuluei cho naa tɛɛŋ a Chɛhowa yɛ!

Mɛɛ Mɛlɛka chɔm kɛndɛi nduɛi bɛndu bɛnduei yɛ: Dikeŋnaŋ naŋ nɔ le yooŋgu kɛndɔɔ tueiyɔɔ wo (Tofa pɛl 11)

11. Vɛɛ Kilisiɔŋaa pɔyaŋnda mala yɛ “saa cheleŋ” nda le ma simnuŋ wanaa sakpuaa Mɛlɛka o hɔl?

11 Ŋ nɔla miŋ simnuŋ wanaa sakpuaa Mɛlɛka o hɔl. Mi Daaniɛɛ poonyiaa maa o teleŋ palɛi mɛɛlɛi niŋ, “wana o wana cho wana taasi,” nda cho yɛ Kilisiɔŋaa pɔyaŋnda ni, cho tosa mi “waŋnda tosa nyɛ cho sakpo Mɛlɛka o hɔllo.” (Nuawɔ Daaniɛɛ 12:3.) Vɛɛ Kilisiɔŋaa pɔyaŋnda tosa yɛ keŋ? A cho yooŋgu kɛndɔɔ dimioo nduyɛ ma wa “saa cheleŋ” nda o miiliɔŋndaŋ niŋ sawala Chɛhowalaŋ pɛɛkoo. (Chɔŋ 10:16) Ma mala saa cheleŋnda haa le ma simnuŋ wanaa sakpuaa Mɛlɛka o hɔl. Nduyɛ kɛndɛi bɛndu bɛndu Mɛlɛkɛi tosa ni mi hei yɔŋnuŋ. Mi Pɔɔl tɛɛsiaa aa, “Mɛlɛka chɔm nɛi o siiŋguu ŋwaŋnda chiee wanaa sakpo ndu pila o hɔl lo. Nyɛ o nyɛ bɛɛ a yɔŋgu le ndu le. Ikɛndɛ koni o tosal nda ni. Nduyɛ o tosa matosaa hei sanaa a baŋa Chiisu Kiliti baŋa nda wo.”​—Luomaŋnda 3:23, 24.

Sala naŋ nɔ le piɛileŋ ndo (Tofa pɛl 12)

12. Vɛɛ piɛileŋ le chiɛɛliaŋ yɛ a kɛndɛi bɛndu bɛndu Mɛlɛkɛi?

12 Ŋ nɔla miŋ naŋnuŋ Mɛlɛka ikɛi kpɛɛluŋ o piɛileŋ niŋ. Kɛndɛi bɛndu bɛndu Chɛhowɛi tosa ni miŋ wa ndu piɛiyo. Mi Pɔɔl veelu kpeŋgbei leMasa Chɛhowaa maa kpeŋgbei “kɛndɛi” bɛndu bɛndu Mɛlɛka wo. Nduyɛ mbo dimul naa maa ŋ “nɔŋnuŋ kiisaŋ o lakɔl” le hunɔɔ naa ndu cha le. (Hibuluiya 4:16a) Teleŋ o teleŋ, ŋ kei o Chiisu niŋ le piɛiyo sanaa o Chɛhowa lo. Bɛɛle bɛndeŋ pila le cho leŋ ni! Mi Pɔɔl dimi aa, “Cho naa ŋ cho diom pilɛ a Chiisu, nduyɛ, mi ŋ duau tiindaŋ naa o ndu niŋ ndo, koŋ tosa ni ŋ yɔŋ isiooŋ te, nduyɛ, kiisaŋ ve naa le hunɔɔ naa Mɛlɛka chua le.”​—Ɛfisiaŋnda 3:12.

Mala naŋ sɔla a boondii naŋ yeema malaa ve (Tofa pɛl 13)

13. Vɛɛ kɛndɛi bɛndu bɛndu Mɛlɛkɛi mala yɛ naa a “boondii naa ŋ yeema malaa ve”?

13 Ŋ nɔla miŋ sɔla malaa a boondii naŋ yeema malaa ve. Mi Pɔɔl dɛɛniaa naa le miŋ piɛi o Mɛlɛka lo teleŋ o teleŋ naŋ nɔ bahawɛiyo pɛ, le halikpeŋ “mbo tuiinuŋ naa inyiɛɛ mbo tosal naa kɛndɛi nduɛi nduyɛ, mbo mala naa boondii naa ŋ yeema malaa ve.” (Hibuluiya 4:16b) Teleŋ o teleŋ simultaŋ la komal naa pɛ o yoomula naalaŋ niŋ, ŋ nɔla miŋ nyɔɔlu Chɛhowa le Malaa. Nduyɛ mbo muli piɛile naaleŋ mi che bɛɛ naa o nɔ mbo tosa lende le. Mbo soliŋ puaapiliaa a ndepiliaa naa kpeku daandi daandi le naa malaa. Mi Chɛhowa muli piɛile naaleŋ le halikpeŋ miŋ nɔ “kɔlta simulaalaŋ, mi ŋ dimi aa, “Masanɔɔ Mɛlɛka ndu mala ya ni. Siooŋii bii ya le. Nduyɛ, wana nɔla ya nyɛ o nyɛ yɔŋ te.””​—Hibuluiya 13:6.

14. Vɛɛ kɛndɛi bɛndu bɛndu Mɛlɛkɛi mala yɛ kɔlta naalaŋ?

14 Ŋ nɔla miŋ sɔla kɔlta dɛɛniaa laŋ. Sala bɛndoo pila i cho le mi Chɛhowa dɛɛniaa naa teleŋ naŋ tambu kɔllo ni. (Sam 51:17) Mɛɛ Kilisiɔŋnda o Tɛsalonaika niŋ wa o tɔɔndaŋndo bɛŋgu, mi Pɔɔl poonyiaa aa, “I cho Masanɔ naa Chiisu Kiliti pila piɛileŋ nda Mɛlɛka Finya naa o kaala naa wo le nya. Ndu yɔnuŋ ni maa Mɛlɛka o tosal naa kɛndɛi nduɛi mbo ke naa kɔlta simulaalaŋ le fɛɛŋ a fɛɛŋ, nduyɛ, mbo tosa mi ŋ wa hɔlteŋ o nɛi nyɛ kɛndɛ kɛndɛi yo. Mbɔ a dɛɛniaa nya kɔltaŋ fɔ. A simul nya kɔltaŋ pɛŋgu o pɛŋgu le walta kɛndɛlaŋ tosaa a sɔɔŋ kɛndɔŋ dimioo fɔ.” (Tɛsaloniaŋ Diiŋ Ndɔɔ 2:16, 17) I cho bɔɔ suɛi kɔl dɛɛniaa le sinaa maa kɛndɛi bɛndu bɛndu Chɛhowa nɔ ve tosa ni mbo wa naa kaalaa chɔmndo nduyɛ mbo buulaŋ le naa!

15. Tiindaŋ yɛɛ kɛndɛi bɛndu bɛndu Mɛlɛkɛi ke yɛ naa?

15 Ŋ nɔ tiindaŋ yoomu fafɛɛŋndo. Wanaa lahakiaa naŋ cho ni. Nduyɛ te Chɛhowa ndoo mala naa le, naŋ nɔ tiindaŋ te. (Nuawɔ Sam 49:7, 8.) Kɛ Chɛhowa ke naa tiindaŋ sɔvɛ bɛndoo. Tiindaŋ kuɛɛ koŋ? Mi Chiisu dimi aa, “Nyɛ ndu Finya nuu hɛnaŋ ndo, ndu cho ni maa wanaa tual Po Mɛlɛkaa kɔɔli wa, nduyɛ, ma dɔu tiindaŋndo o ndu niŋ nda, maa a nɔ ma sɔla yoomu kpeekpeiyo o nɔ lamɛɛlu le wo.” (Chɔŋ 6:40) Lelaŋ, kɛndɛi bɛndu bɛndu Chɛhowɛi ke naa tiindaŋndo le yoomu fafɛɛŋndo sɔlaa. Mi Pɔɔl dimi aa, “Mɛlɛka tosal waŋnda kɛndɛi nduɛi bɛnduei. Koŋ cho ni, o chɔm nɛiyo mɛɛ waŋnda kpou a sɔla pioŋɔɔ yɛ.”​—Taitɔɔ 2:11.

MULI KƐNDƐI BƐNDU BƐNDU MƐLƐKƐI BALAŊ A MAKƆƆ LE HAKIOO TOSAA LE

16. Vɛɛ Kilisiɔŋaa tasiaa soliŋ yɛ kɛndɛi bɛndu bɛndu Mɛlɛkɛi kpeku o nɛi wɔɔŋndo choo?

16 Kɛndɛi bɛndu bɛndu Mɛlɛkɛi ke naa salalaŋ tau. Kɛ, ŋ nɔ miŋ bii kɛndɛi bɛndu bɛndu Chɛhowɛi o nɛi wɔɔŋndo choo le, ndu cho ni, soliŋndo ndi kpeku le balaŋ lueiyo o hakioo niŋ. O Kilisiɔŋaa tasiaa tɛɛŋ, mi apum kindiŋ le mulioo “yooŋgu cho hoo a Mɛlɛka okɔɔ wo balaŋ a makɔɔ, le nda dioo kioo le ma hiou lachi a kaala ndala wɔɔŋndaŋ tosaa.” (Chudi 4) Mi Kilisiɔŋaa kɛɛ haa tiindaŋndo dɔuwɔɔ o Mɛlɛka niŋndo yiyaŋ maa a nɔla ma wa hakioo tosaa nduyɛ mi Chɛhowa wa nda malɔɔ haki. Ma kindiŋ pɛŋ le puaapiliaa ndaa balaŋ lueiyo o hakioo niŋ. Nduyɛ hau bɛɛ, wana o wana tosa keŋ pɛ, mɛɛ “kooma Kiliti soliŋ le kpema Mɛlɛka yii a ŋwaŋnda chiee waŋ mɛɛ maŋ o chua nyɛ fondo fuu ni.”​—Hibuluiya 10:29.

17. Sila kala kala kuɛɛ Pitɛ ndoo yɔŋgu yɛ?

17 Setana hui Kilisiɔŋnda apum hau le ma yiyaŋ maa a nɔla ma tosa hakioo nduyɛ mi Chɛhowa mal nda haki o lepilɛ niŋ kpe. I cho tonya maa Chɛhowa nɔ yeemɛi le malɔɔ wanaa mulul yɔŋnda wɔɔŋndo wa haki. Kɛ o yeema naa miŋ chɔulaba yiyaŋnda naala wɔɔŋndaŋ. Mi Chɛhowa dimul Pitɛ le mbo poonyiaa aa, “Kɛ, nya nya sina niŋ sɔɔŋ muŋ, chaaŋaa niaa kaalaa. Lelaŋ, la mandaŋ, yɔŋi wanaa tuii kaŋ Mɛlɛka diom te wa, a faŋa nya o nɛi sakpoo choo a pɛɛkula ndala lachoowalaŋ, o koŋ, mi la faŋaŋ o tiindaŋ kala kala nya nɔ wo choo. Kɛ nya nya, la hiou lachi a Masanɔ naa Chiisu Kiliti tolɔɔ kɔɔli, o cho wana naa piŋiaa wo, le mbo hiou lachi a nya kɛndɛi nduɛi tosallo. Nduyɛ la hiou lachi a ndu chɔɔlu sinaa wana o cho kpeekpei yo.”​—Pitɛ Diiŋ Ndɔɔ 3:17, 18.

KƐNDƐI BƐNDU BƐNDU MƐLƐKƐI HUŊ A KALAŊNDAŊ

18. Kalaŋnda kuɛɛ kɛndɛi bɛndu bɛndu Chɛhowɛi ke yɛ naa?

18 Ŋ naŋ bɔɔ kɔl le kɛndɛi bɛndu bɛndu Mɛlɛkɛi. Lelaŋ, ŋ nɔ miŋ soliŋ kela naŋ nɔlaŋ kpeku le Chɛhowa bɛɛleŋ kioo nduyɛ le acheleŋnda malaa. I cho naa kuee le nda malaa. Vɛɛ naŋ soliŋ yɛ kelaŋ ndaŋ kpeku? Mi Pɔɔl dimi aa, “Mɛlɛka tosa naa kɛndɛi nduɛi. O kɛndɛi hei niŋ mbo ke naa pilɛŋ pilɛŋnda nyɛm yɛ yiɔɔŋ. . . . Te nyɛ o ke num ndo o wa le wanaa laalaŋnda malaa pɛ, mala nda. Te nyɛ o ke num ndo o wa le waŋnda suɛi Mɛlɛkɛi pɛɛkoo pɛ, mɛɛ pɛɛku nda. Nduyɛ te nyɛ o ke num ndo o wa le waŋnda kɔltaŋ dɛɛniaa niŋ pɛ, dɛɛniaa nda kɔltaŋ niŋ. . . . Te nyɛ o ke num ndo o wa le waŋnda nyiɛɛye tuiinɔŋndo pɛ, mɛɛ tosa ndi a kɔl kɛndɛ.” (Luomaŋnda 12:6-8) Kɛndɛi bɛndu bɛndu Chɛhowɛi ke naa kalaŋndo le yooŋgu kɛndɔɔ tosaa kekelee, le acheleŋnda Baabuiyo pɛɛkoo, le puaapiliaa a ndepiliaa naa kɔltaŋ dɛɛniaa, nduyɛ le miŋ mal haki wana o wana benduŋ naa pɛ.

19. A kalaŋ kuɛɛ okɔɔ naŋ cho yɛ isɔɔ o buŋgɛi cho lachi ve niŋ?

19 Maa wanaa Chɛhowa dɔu sala a kɛndɛi nduɛi bɛndu bɛnduei ya, ŋ nɔ miŋ ‘dimul waŋnda yooŋgu kɛndɔɔ a kɛndɛi Mɛlɛkɛi okɔɔ’ a kɔl naa kpou. (Walta Wanaa Chiisuaa 20:24) Ŋ cho isɔɔ a kalaŋndo hoo okɔɔ o buŋgɛi cho lachi ve niŋ.

^ [1] (pɛl 2) Tofa “Undeserved kindness” o “Glossary of Bible Terms” o New World Translation sɛnɛi nda soli wo niŋ.