Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

Kɔ o sɔɔŋ lebolloŋ sakpo

A Laalaŋ pa Kpeekpei maa Num Nɔ Tonyaa Ni? Le Sabu Yɛɛ?

A Laalaŋ pa Kpeekpei maa Num Nɔ Tonyaa Ni? Le Sabu Yɛɛ?

“La sina suɛi cho ikɛndɛ Mɛlɛka o hɔl le tosaa ve. A suɛi nɛŋi ndu kɔl, nduyɛ mii wa sanaa le tosaa ve.”—LUOM. 12:2, NW.

1. Yɛɛ sim lachiaa o kaaŋii cheleŋnde niŋ tosa yɛ teleŋ chɔuwo?

BAA sabu Mɛlɛkaa icho ni le mi Kilisiɔŋaa tonyaa kuɛ o chɔuwo ma diu waŋnda o kaala cheleŋndaŋ niŋ? O wɔsila 100 hiou laŋ niŋ, ndi wanaa bɔɔbɔɔ wa tosaa ni, a veeluŋ ndapila aa Kilisiɔŋnda wa. Sim lachiaa puaa chɔuwaa Katolikiiya piɛi niŋ puaa chɔuwa choo, a nyɛm ndaŋ chɔuwoŋ le ma kɔ diu Katolikiiyaa cho o lɛŋii cheleŋnde niŋnda. Lende koni sim lachiaa o kaŋii cheleŋnde niŋ bɛɛ cho tosaa ni. Tamaseliiyo cho diuwaŋ yɔŋnuŋ o chɔu chieeŋ diiŋ ndɔɔ wo ni.

2, 3. Simnda yɛɛ Seiyaa Chɛhowaa ndaa chua yɛ a boondii chɔu chieeŋ diiŋ ndɔɔ a la cheleŋ okoŋ kɔɔli, nduyɛ le yɛɛ?

2 Yɛɛ Seiyaa Chɛhowaa tosa yɛ te chɔuwo del pɛ? Bundɛi ndɛi chɔm kpendekele maa bala ndala cho o chɔu masale chieeŋndeŋ niŋ te. Le sabu yɛɛ? Sabu kpeekpeiyo cho tamasi kɛndɛ Chiisu kɛsul nda wo ni, vɛlɛ a pɛɛkula ndɔlaŋ. Mbo dimi aa, “Te la kaaliaŋ vellaa velle pɛ, okoŋ, wana o wana sina dɔɔ maa buɛiyaa niaa nya cho ni.” (Chɔŋ 13:35) Ma kɛsiŋ vɛlɛ o kɔl nyɛ kiilanɔɔ Pɔɔl poonyial Kilisiɔŋnda Kɔliŋ ndo.—Nuawɔ Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 10:3, 4.

3 Lelaŋ, Kilisiɔŋaa tonyaa a pɛɛku Baabuiyo wa, chɛl mi kɔl nda iyamaa nyindu nda ma pɛɛku, ɔɔ ma luei balaŋ o chɔu niŋ te. Le mɛɛ nda cho o sawa Baabuiyo bɛŋgu yɛ, Seiyaa Chɛhowaa o waalaŋ niŋ, chuaambɔ ni, kaasoŋnɔ ni, wana pɔnɔ ni, wana lanɔ ni, sɔla niŋ tɔɔndaŋndo o chieeŋndo choo. Ma saaŋgiaa a bɔɔbɔɔ o kampiila nda kota waŋnda laŋ niŋ a chiɛila manyumndaŋ. Teleŋ Naasi wo o lɛŋnde Chamanileŋ niŋ, mi apum sɔla diyɔɔ. Kɛ a kota nda tuisi nda hoo choo kpou Yulop wo, Seiyaa Chɛhowaa puɛɛnuŋ kposoŋ a wali keŋnuŋ nda le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a Masale Chɛhowaleŋ okɔɔ wo le. Ma hiau lachi a ndu dimioo o chiɛila manyumndaŋ niŋ, kampiila nda wa o biyɔɔ bɛŋgu laŋ, a fondaŋnda nda wa o vioŋnɔŋndo niŋndaŋ. * O wɔsii 1994 ve niŋ, chɔulaba lekaa wo wa o lɛŋnde Luwaŋndaleŋ niŋ. Kɛ pesiŋ bɛɛ Seiyaa Chɛhowaa wou laba leniŋ te. O viu bɛɛ le mi chɔulaba wɔɔŋ wɔɔŋndo yɔŋnuŋ o lɛŋnde Yukosilaviaa paandoo niŋ. Koŋ bɛɛ a wou laba leniŋ te.

4. Vɛɛ simnda Seiyaa Chɛhowaa piiliaŋ yɛ hau wanaa cho nda nuaa wa?

4 Le mɛɛ Seiyaa Chɛhowaa wou laba o masale chieeŋ niŋ te yɛ, wanaa bɔɔbɔɔ o chieeŋndo choo sina niŋ kɛsɛ maa Seiyaa Chɛhowaa cho kaala kpeekpeiyo chɔmndo le Mɛlɛka, a wanaa nda chiɛɛliaŋ nda ni. O dimi niŋ kɛsɛ, piɛile tonyaleŋ nda cho tolɔɔ kɔɔli ni. Nyɛm cheleŋ cho a piɛile naaleŋ okɔɔ miŋ tosa mi waŋnda laalaŋ kɛsɛ maa Seiyaa Chɛhowaa cho Kilisiɔŋaa tonyaa ni.

PƐƐKU HIOU HAU PƐƐKULAŊ FAU WO

5. Siŋgaŋ yɛɛ ndoo komal lɛ buɛiyaa tasiaa Kiliti wa?

5 Chɔŋ a teleŋ Chiisu kandu yooŋgu kɛndɔɔ dimioo wo, mbo kindila le nyɛ o bɛnda mi yooŋgu kɛndɔɔ dimiŋ a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ wo. Mbo hɛli buɛiya 12 le ma kila ŋgemelaa le wallo hoo tosaa o chieeŋndo choo kpou. O koŋ kɔɔli, mbo pɛɛku vɛlɛ buɛiya 70. (Luku 6:13; 10:1, NW) Le waŋnda yooŋgu kɛndɔɔ dimullo nda sɔla pɛɛkoo hoo ni. O Chuuwa lo fɛŋ nda kandu. Kɛ mi kaamaa yɔŋnuŋ! Ndaa nɔ vɛlɛ ma kɔ dimul wanaa ve ŋChuu le wa. Hei wa bɔɔ siŋgaŋ bɛndu le Chuuwaa dialuŋ fulaa haa.—Walta Wanaa Chiisuaa 1:8.

6. Yɛɛ mala yɛ Pitɛ le sinaa maa Chɛhowa cho wana hɛli ŋwaŋ chiee le?

6 Mi kiilanɔɔ Pitɛ sɔla viomɔɔ o Kɔniiliɔɔ lo chiɛiniŋ, po ndaa hivi o chiɛi kɔɔli loo. Nduyɛ o ve Chuunɔ le. Mi Pitɛ cha maa, Mɛlɛka cho wana hɛli ŋwaŋ chiee le. Mi Kɔniiliɔɔ nda yuŋgu ndɔɔ sɔla yiŋɔɔ. Mi Kilisiɔŋndeŋ le kandu pɛŋgɛlaŋndo o fondaŋnda sɛnɛilaŋ. Mi waŋnda o kaalaŋ niŋ fau tuɛi yooŋgu kɛndɔɔ, nduyɛ ma chɛl ndu. (Walta Wa. 10:9-48) Hau, chieeŋndo kpede cho yooŋgu kɛndɔɔ tueiyɔɔ ni.

7, 8. Yɛɛ kɔɔna Chɛhowaa cho yɛ hau tosaa? (Tofa fotueiyo o peele naŋ kandu leŋ choo)

7 Bundɛi a Seiyaa Chɛhowaa o teleŋ naa hoo niŋ chɔm kpendekele maa, wanaa cho chilaŋ chuaa wa cho wali dimiaa yooŋgu kɛndɔɔ hoo tosaa a mayoomu o chieeŋndo choo kpede. Hau, Seiyaa Chɛhowaa le miiliɔŋndaŋ la ŋɔmaa, cho kindiŋndo le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo a mayoomu o sɔɔŋ maŋgalaŋ niŋ hiouwɔɔ 600! Waŋnda sina Seiyaa Chɛhowaa le yooŋgu kɛndɔɔ dimioo o chiɛila waŋnda, a o nɛilaŋ. Lepum, ma kɛsi yaula ndalaŋ o tibiilaŋ choo a pɛŋgɛi o fondaŋnda waŋnda hiau lɔɔlɔɔ laŋ.

8 Wanaa hiviaa hiouwɔɔ 2,900 sɔla niŋ pɛɛku teŋgeŋndo ni le Baabuiyo a yaula tɛɛsiaa ndu laŋ hivioo. Wali hiviaa hoo cho ko le sɔɔŋ maŋgalaŋ pɛlnuŋ ladio woŋ te. Sɔɔŋ maŋgalaŋ cheleŋ cho o kɛmɛlaŋ niŋ ŋ waŋnda sina tau le woŋ, kɛ waŋnda o miiliɔŋndaŋ niŋ suaa muŋ. Muŋ bɛɛ a cho kindiŋndo le hivioo le niŋ. Le tamaseliiyo, o lɛŋnde Speŋndeŋ niŋ, Kataloniaŋnda o miiliɔŋndaŋ niŋ suaa Kataŋnde lɔɔlɔɔ ni. O teleŋ biŋgi hiou wo niŋ, mi Kataŋnde miiŋgu pila o chioŋ muŋ niŋ, “Andorra, Alicante, Balearic Islands (Iles)” a “Valencia.” Seiyaa Chɛhowaa cho yaula pɛɛku waŋnda Baabuiyo laŋ hivioo, a bɔŋaŋnda leKilisiɔŋndaŋ biyɔɔ o Kataŋnde niŋ. Nduyɛ hei tosa mi Kataloniaŋnda naŋ kɔl tau.

9, 10. Yɛɛ chɔm yɛ maa kɔɔna Mɛlɛkaa yeema mi waŋnda sina a Mɛlɛka okɔɔ?

9 Hivi suu waa naa a pɛɛkoo cho tosaŋndo o lɛŋii cheleŋ niŋ tau. Spanisiiye dimiŋ o lɛŋnde Mɛsikoleŋ niŋ ni. Pila chieeya cho vɛlɛ loŋ a dimi sɔɔŋ maŋgalaŋ cheleŋnda. Maya cho suɛi ipilɛ o muŋ tɛɛŋ. Mi lɛuve Mɛsiko yaa kunda hivi suɛi maŋgalɛi heiyo o fondaŋ nda nɔla ma tuei, nduyɛ ma wa ndi dimioo lɔɔlɔɔ wo. Tamaselii cheleŋ cho Nɛpaliiye ni. A dimi suɛi maŋgalɛi hei o lɛŋnde Nɛpal leŋ niŋ. Waŋnda miiliɔŋndaŋ hiouwɔɔ 29 cho o lɛŋnde leŋ niŋ ni. Sɔɔŋ maŋgalaŋ 120 dimiŋ loŋ ni. Kɛ waŋnda hiouwɔɔ miiliɔŋndaŋ tɔ dimi Nɛpaliiye ni. Suɛi maŋgalɛi diiŋnduɛi icho le wanaa bɔɔbɔɔ ni. Yaula naala Baabuilaŋ la cho niŋ hiviŋndo o suɛi maŋgalɛi keŋ niŋ.

10 Kɔɔna Chɛhowaa chua wali dimiaa yooŋgu kɛndɛ lemasa Mɛlɛkaa nyɛ sɔvɛ o chieeŋndo choo. A mɛɛ kundala hiviaalaŋ o chieeŋndo choo cho malaa sɔlaa yɛ. Yaula bɔɔbɔɔ o miiliɔŋndaŋ niŋ, la piɔunuŋ niŋ fondo fuu o chieeŋndo choo le mi waŋnda tuei yooŋgu kɛndɔɔ hoo. Seiyaa Chɛhowaa kɛɛsiaŋ o kɔl le tooloo bɔnɔ luɛinuŋ le yaulaŋ ndaŋ toosiaa wo ni. A cho nyɛ Chiisu dimi wo tolɔɔ kɔɔli, “Fondo nya sɔla ni, la yɔŋgu fondo.”—Maatiu 10:8, NW.

Kunda hiviaa cho yaulaŋ hivioo o Chamanii cho tɛtɛlɛ ve niŋ (Tofa pɛl 10)

A soliŋ yaula cho o Chamanii tɛtɛlɛ ve niŋndaŋ kpeku o lɛŋnde Palakuee leŋ niŋ (Tofa fotueiyo o peele naŋ kandu leŋ choo)

11, 12. Vɛɛ Seiyaa Chɛhowaa chuu yɛ niŋ hau waŋnda tɔnɔɔ a yooŋgu kɛndɛ nda cho hoo dimioo o chieeŋndo choo wo?

11 Kilisiɔŋaa dɔu kɔllo le keiyo waŋnda diom Mɛlɛkaa dimullo a nda pɛɛkoo wa, Seiyaa Chɛhowaa cho ni. A laalaŋ kɛsɛ maa a saaluŋ tonyaa. Lelaŋ nda soliŋ sala ni le yooŋgoo dimioo o kaala yɛ yɛlaŋ ndo. A bɔɔbɔɔ tosa yoomu ndaa tɛtɛlɛ, ma pɛɛku suɛi maŋgalɛi cheleŋ, nduyɛ ma chɛl naamula cheleŋ le hali kpeŋ ma tosa wali leKilisiɔŋ sɔviɔɔ hoo. Yooŋgu kɛndɛ cho dimiŋndo o chieeŋndo choo, a pɛɛku cho tosaŋndo wo, cho nɛiyo opilɛ o waŋnda laalaŋ kɛsɛ maa Seiyaa Chɛhowaa cho buɛiyaa tonyaa Chiisu Kiliti wa ni.

12 Seiyaa Chɛhowaa laalaŋ kɛsɛ maa a saaluŋ tonyaa, nyɛ koŋ nda cho hei kpou tosaa ni. Kɛ yɛɛ cheleŋ tosa yɛ mi waŋnda o miiliɔŋndaŋ niŋ laalaŋ maa Seiyaa Chɛhowaa nɔ tonyaa ni?—Nuawɔ Luomaŋnda 14:17, 18.

LE SABU NDA LAALAŊNDO

13. Vɛɛ Seiyaa Chɛhowaa kɛsi yɛ kɔɔnaa o diandaa walaŋ?

13 Kilisiɔŋaa bɔɔbɔɔ o teleŋ naa hoo niŋ laalaŋ maa tonyaa cho hoo ni. Ŋ sɔla tɔnɔɔ o nyɛ nda dimi wo niŋ. Mi wana pilɛ o cho niŋ Chɛhowa piɛiyo le teleŋ vilɛiyo dimi nyɛ cho ndu o kɔllo aa, “Kɔɔna Chɛhowaa cho kindiŋndo o nɛi o nɛi niŋ le miŋ wa a diandaa walaŋ. Mɛɛ mɛɛ waŋndo wa, mɛɛ mbo sɔla sila bɛnda le ndu wo.” Vɛɛ naŋ looku yɛ wa teŋgeŋ o kaa niŋ? Nyɛ cho o diom Mɛlɛkaa niŋndo, a tamasi Chiisu nda buɛiyaa nduaa kɛsi wo naŋ cho tolɔɔ kɔɔli ni. Kɛ o bundɛi Seiyaa Chɛhowaa niŋ hau, waŋnda nyɛɛmbɔ koni sɔla niŋ solioo o kunda leKilisiɔŋndo niŋ ni, kanifuule a yeema le sawala Mɛlɛkalaŋ biyɔɔ le. A bɔɔbɔɔ o nda tɛɛŋ, a wanaa wa paandu sɔɔŋ Mɛlɛka kɛɛ woŋ tosaa ma siŋgaŋ nda, cho hau sawala Mɛlɛkalaŋ biyɔɔ, nduyɛ ma wa tamasi kɛndɔɔ kɛsioo.—Nuawɔ Kɔliŋtiaŋ Tasoo 6:9-11.

14. Yɛɛ wanaa bɔɔbɔɔ sɔla solioo wa tosa yɛ, nduyɛ yɛɛ wa yɛ fula makɔɔlioo?

14 Le nyɛ Baabuiyo dimul naa wo tolɔɔ kɔɔli, apum sɔla solioo o kundaa niŋ le mɛɛ nda kɛɛ sawala Mɛlɛkalaŋ yɛ. O wanaa nda soli haa wa tɛɛŋ, a bɔɔbɔɔ mal yɔŋnda ndala wɔŋndaŋ ma sɔla miŋgioo o kundaa niŋ. (Nuawɔ Kɔliŋtiaŋ Diiŋ Ndɔɔ 2:6-8.) Sawala Baabuiyo tolɔɔ kɔɔli tosa ni mi kunda leKilisiɔŋndo wa o diandaa. Nduyɛ, hei hiŋ a tiindaŋndo a laalaŋndo vellaa velle. Kaala nɔɔlɛila kaaŋii cheleŋnde chɛltaŋ, Seiyaa Chɛhowaa chɛltaŋ kposoŋ te. Hei tosa vɛlɛ ni mi wanaa siaama laalaŋ maa Seiyaa Chɛhowaa nɔ tonyaa ni.

15. Yɛɛ ke yɛ puaapilɛnɔɔ laalaŋndo maa ndu nɔ tonyaa ni?

15 Seiyaa Chɛhowaa cheleŋ, a nɔ sinalapɛŋgoo wa laalaŋ maa a saaluŋ tonyaa. Le yɛɛ? Mi puaapilɛnɔ cho o wɔsiŋ 50 niŋndo dimi aa, “Tuma ya wa o wɔsila tɔlaŋ niŋndo, sɔɔŋ sala yaa kindi laalaŋ nuu ni. (1) Maa Mɛlɛka cho, (2) maa ndu poonyiaa Baabuiyo ni, nduyɛ (3) maa ndu cho hau kunda leKilisiɔŋ Seiyaa Chɛhowaa kpekoo soliŋndo ni, mbo wa ndu salaa dɔuwɔɔ. Pɛɛku ya wa o wɔsila hiou laŋ niŋndo, mi kindiŋ le hei sinaa. Mi nyunaŋ yapila te sɔɔŋ sala yaa woŋ muŋ cho tonya. Wɔsi o wɔsi laalaŋ nuu cho chɔɔloo kaloo. Nduyɛ hei tosa mi chɔɔlu sina kpeekpei maa naŋ nɔ tonyaa ni.”

16. Yɛɛ cho yɛ a tonyaa okɔɔ, o ndepilɛnɔɔ pum hini kɔllo?

16 Ndepilɛnɔ cho o nɔɔ mbo wa wallo o fondaŋ lebol Seiyaa Chɛhowaa Niu Yɔk wo dimi a kɔɔna Chɛhowaa aa, “Kɔɔnaa hoo koni timbi seileŋ a diola Chɛhowalaŋ okɔɔ ni. Icho bɔɔ suɛi kɛndɛ le sinaa maa diola Mɛlɛkalaŋ la cho le bɛmbɔɔ 7,000 o Baabuiyo niŋ!” Mbo hiau lachi a dimioo aa, “Kɔllo hini ya a nyɛ dimiŋ o Koloniku Diiŋ Ndɔɔ 16:9 (NW) niŋndo maa, ‘Hɔlta Chɛhowalaŋ la cho balɔɔ chieeŋndo kpede, le mbo chɔm kpaaya ndɔɔ le wanaa dɔu kɔl ndaa kpou o ndu niŋnda.’ Tonyaa chɔm ya mɛɛ ya nɔ mi dɔu kɔl nuu kpou o Chɛhowa niŋ yɛ, le mbo chɔm ya kpaaya ndɔɔ. Chaŋyɛi ya nɔ a Chɛhowa ve cho bɔɔ nyɛ sɔvɛ. I hini kɔl a kɔlkalu kpeekpei Chiisu cho ya kioo a Mɛlɛka okɔɔ le mi wa achallo.”

17. Yɛɛ pilaŋ yɛ wana ndoo laalaŋ paandu o Mɛlɛka niŋ te wo kɔllo, nduyɛ le yɛɛ?

17 Mi wana laalaŋ paandu o Mɛlɛka niŋ te wo dimi aa, “Nyɛm Mɛlɛka toosiaa woŋ ke ya laalaŋndo ni maa Mɛlɛka yeema mi waŋchieeya tuei yoomoo yeela. Lelaŋ, o chɛl niŋ mi nyɛpalaa wa lefafɛɛŋ te. Mɛɛ chieeŋndo hiau lachi a Mɛlɛka kiɔɔ fau, lende ko wanaa Chɛhowaa hiau lachi a laalaŋndo, yoomuaŋ, a kaalaa nɔɔ ni. Nyina Chɛhowaa ndu pilɛ kpe nɔla kaamaa hoo tosaa hau ni.”—Nuawɔ Pitɛ Tasoo 4:1-4.

18. Vɛɛ ŋ yiyaŋ yɛ a nyɛ puaapiliaa ŋiɔɔŋaa cheleŋ dimi wo?

18 Mi Sei Chɛhowɛinɔ viou niŋ o tonyaa niŋndo chɔm le sabu o laalaŋ tonya naŋ cho keiyo waŋnda pɛɛkoo wo. “Pɛɛku ya tosa o wɔsiŋ hiou woŋ niŋndoŋ mala ya mi sina maa Seiyaa Chɛhowaa dɔu yoomuaŋ tau le miiŋgoo o nɛi Kilisiɔŋaa tasiaa choo. Fondaŋnda ya kela o chieeŋndo choo laŋ, la tosa mi cha kɛsɛ maa Seiyaa Chɛhowaa kpou nɔ diompilɔɔ. Tonya Baabuiyo ke ya kɔl hiniaa a nyaaloo.” Mɛɛ nda nyuna puaapilɛnɔ hiou niŋ wɔsilaŋ 60 ndo le nyɛ o laalaŋ maa tonyaa kɛsɛ o saaluŋ ni wo, mbo suaa a tamasi Chiisoo. Mbo dimi aa, “Ŋ pɛɛku yoomu Chiisoo nyɛkɛndɛi, a wali poli o tosa wo. Tamaselii ndɔɔ mala naa. Ŋ siŋga yoomula naalaŋ, okoŋ miŋ naŋnuŋ Mɛlɛka ikɛi o ndu niŋ sanaa. Miŋ sina maa sala soliaŋ Chiisoo cho nɛiyo ni le pioŋɔɔ sɔlaa. Ŋ sina maa mbo sɔla fula sɛiniŋndo. Ŋ nɔ konaa a wanaa che hei pɛɛŋ a lehɔl la.”—Nuawɔ Kɔliŋtiaŋ Tasoo 15:3-8.

YƐƐ NAŊ NƆ YƐ MIŊ TOSA A TONYAA?

19, 20. (a) Kalaŋ yɛɛ Pɔɔl kindilallɛ kundaa Luom? (b) Maa Kilisiɔŋaa yɔŋguŋ o Mɛlɛka lo wa, di kuɛɛ naŋ nɔ yɛ?

19 Le mɛɛ naa Kilisiɔŋnda kaala wanaa cheleŋnda yɛ, ŋ nɔla miŋ kɛsuluŋ tonya sɔvɛ naŋ pɛɛku wo le. Mi Pɔɔl dimul puaapiliaa cho o kundaa Luom niŋnda aa, “Nduyɛ te la chɔɔmuu waŋnda o hɔl pɛ maa Chiisu ndu cho masanɔɔ ni, mi la laalaŋ o kɔlta nyalaŋ niŋ maa mɛɛ Chiisu vi mi Mɛlɛka miŋgi ndu yoomu, mɛɛ Mɛlɛka piŋi nya. Kani fondole, o kɔllo niŋ waŋndo duau laalaŋndo ni. Kɛ a sondo o chɔɔmuu laalaŋ ndɔɔ waŋnda o hɔl ni le pioŋɔɔ sɔlaa.”—Luomaŋnda 10:9, 10, NW.

20 Maa Seiyaa yɔŋguŋ o Chɛhowa lo wa, ŋ laalaŋ kɛsɛ maa naŋ nɔ tonyaa ni. Nduyɛ ŋ sina di naŋ nɔ le acheleŋnda pɛɛkoo yooŋgu kɛndɔɔ a Masale Mɛlɛkaleŋ okɔɔ wo. Te ŋ wa pɛ hiouwɔɔ lachi a yooŋgu kɛndɛ Mɛlɛka ke naa wo dimioo, maa o piiliaŋ acheleŋnda kɔltaŋ. O cho ko a nyɛ naŋ cho nda pɛɛkoo o Baabuiyo niŋndo le, kɛ maa ŋ laalaŋ ndu a kɔl naa fau.

^ pɛl. 3 Tofa yau nɔ diolaŋ aa, Jehovah’s Witnesses—Proclaimers of God’s Kingdom, (Les Témoins de Jéhovah : Prédicateurs du Royaume de Dieu) o pei 191-198, 448-454